← Content: PreviousContent: Next →

Deur valsch [20]


h161120pict

Back to top ↑
50 ↓
Deur valsch.
O valsche Spieghel diep schijn ick in u te staen;
Maer sietmen, tastmen wel, het isser ver van daen.

Intime fallax. translationtranslation
O fallax Speculum, tibi visus inesse profundo,
Specto repercussus meque, meumque locum. translationtranslation

Trompevr a tovtes restes. translation
Madame est le Miroir. I’y semblois avoir place;
Mais à bien y sonder i’en trouve nulle trace. translation

51 ↓

Back to top ↑

Facsimile Images


50

51

Back to top ↑

Translations

Door en door bedrieglijk.
Fundamentally deceptive.
O Spiegel, aartsbedrieglijk: schijn ik diep in u te schuilen,
’k Schouw, weerkaatst, mezelve slechts en op dezelfde plaats (d.i. buiten u).
O deceiving mirror, it looks as if I am deep inside of you:
I watch my reflection and where I am.
Niets dan bedrog.
Mevrouw is de Spiegel. Ik leek er een plaats te hebben,
Maar bij goed toezien, vind ik daarvan geen enkele spoor.

Back to top ↑

Literature

  1. Buschhoff, Liebesemblematik [...], p. 119

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page:


Back to top ↑

Iconclass

Cupid is standing behind a couple of lovers: the woman is holding up a mirror but it only reflects the face of the man(?); a landscape with classical ruins in the background

Back to top ↑

Comments

De pictura toont ons een vrouw die de minnaar een spiegel voorhoudt. Achter het paar verbergt Cupido zijn gelaat achter een masker.
Aan de spiegel was al sedert de middeleeuwen een zeer gevarieerde serie van betekenissen toegekend, zowel goede als slechte, profane als geestelijke. Het is hier niet de plaats om uitvoerig bij de spiegelsymboliek stil te staan. Volgens Van Mander wordt de spiegel o.m.
van outs gehouden voor valscheyt / vertoonende slechts den schijn van t’waer wesen / maer de waerheyt selfs niet: want al wat rechts is / toont hy slincks / en wat slincks is / rechts.
1
Bij Ripa is de spiegel zelfs het attribuut van de zeemeermin die de Falsita d’amore (de ’bedrieghlijckheyt der liefde’) moet verbeelden.2 ’In den spiegel is’ zegt Roemer Visscher ’niet dan een schijn’.3
Merkwaardig in dit embleem is het overduidelijke picturale citaat uit de Amorum emblemata : de Cupido met het masker achter het paar dat hier, om redenen die we al hebben uiteengezet, op het voorplan is gebracht.4
Op het eerste gezicht ligt de duiding voor de hand: Cupido is een bedrieger. Theoretisch is het evenwel niet onmogelijk dat de Amor met het masker hier de positieve betekenis behoudt die hem in het Vaenius-embleem is toebedeeld:
U te bedrieghen lief quam noyt in mijn ghepeynsen,
Hoe wel ick ben vermomt, en zyt doch niet veruaert,
’t Is om de nijders wil en tonghen valsch van aert.
Een minnaer wel bedacht moet voor de lieden veynsen.
Op deze wijze zou Cupido de krasse taal die in ons embleem over de geliefde wordt gesproken - ze is vals als een spiegel -, ongedaan komen maken. Zulke interpretatie maakt echter weinig kans, omdat precies met embleem XX een serie verwijten aan het adres van de beminde worden ingezet. Het trekt in elk geval de aandacht hoe de Emblemata ook hier weer - in sensu contrario - Vaenius variëren. In een ander embleem uit de Antwerpse bundel was de spiegel bovendien het beeld van de ongeveinsde liefde:
Claer en suyver
Een spieghel ongheualst moet zijn in haer vertonen:
Oprecht, en ongheveynst moet zijn een minnaer goedt,
Soo hy van buyten schijnt moet tuyghen sijn ghemoedt:
Want valscheyt, en de Liefd’ by een niet konnen wonen.5

Back to top ↑

Notes

1
Uutbeeldinge der figueren, Alckmaer 1604, 133v.
2
O.c., 31 en onze commentaar bij emblema XXV.
3
Sinnepoppen, ed. Brummel, ’s-Gravenhage 1949, 152.
4
221. Zit dit boek p. 56.
5
Ibidem, 6-7.