← Content: PreviousContent: Next →

Zy druckt en heft [6]


h161106pict

Back to top ↑
22 ↓
Zy druckt en heft.
Nu heft ghy overend, dan druckt ghy my heel crom,
Ach wreede speelzieckt! Min hoe springdy met mijn om?

Premitque levatque. translationtranslation
Deprimis, attollis frondosæ brachia sylvæ.
Deprimis, attollis? Caurus es, aut es amor. translationtranslation

Tovt vient d’amovr. translation
Comme un vent violent les rameaux hausse & baisse,
Ainsi l’amour nous livre & plaisir & tristesse. translation

23 ↓

Back to top ↑

Facsimile Images


22

23

Back to top ↑

Translations

Hij drukt neer en heft op.
Pressing down, lifting up.
Neer drukt gij, omhoog jaagt gij van ’ loovrig bos de takken,
Neer drukt gij, omhoog jaagt gij? De storm zijt gij of Liefde.
You press down, you lift up the branches of the leafy wood.
Is that what you do? You are blustering wind or you are love.
Alles komt van de liefde.
Zoals een felle wind de twijgen heft en buigt,
Zo bezorgt ons de liefde genot en droefheid.

Back to top ↑

Literature


    Back to top ↑

    Sources and parallels


    Back to top ↑

    References, across this site, to this page:


    Back to top ↑

    Iconclass

    Cupid pushes with his back against a tree; a woman hands a twig (olive-branch?) to a man

    Back to top ↑

    Comments

    De pictura van dit embleem is zeer waarschijnlijk geïnspireerd door een plaat uit Vaenius, waarin een sententie uit Seneca wordt gevisualiseerd: ’Non est arbor fortis, nisi in quam ventus frequens incursat’ (Geen boom is sterk, tenzij de wind er vaak op beukt):
    Gheen boom staet vast gheplant, dan die van stercke winden
    Seer dickmaels is bestormt: gheen Liefd’ is kloeck van moedt,
    Dan die wel heeft ghedaen sijn proef door teghenspoedt.
    Hoe vast de Liefde staet men in den noodt sal vinden.1
    In de motto’s en de bijschriften van de Emblemata amatoria krijgt het Vaenius-embleem een nieuwe zingeving: het wispelturig lot van de aan de liefde overgeleverde mens.2
    Een bijzonder probleem vormt de achtergrond van de pictura. Een vrouw reikt een man een twijgje. De betekenis van dit gebaar is niet meteen duidelijk. Om welke plant het gaat evenmin. In aanmerking komt wellicht in de eerste plaats de olijftak, niet zozeer als teken van vrede, maar als symbool van de hoop: de minnaar wordt geslingerd tussen hoop en wanhoop.3 Of gaat het gewoon om een mirtetak? In zijn Wtlegghingh wijdt Karel van Mander de mirteboom traditioneel toe aan Venus ’om dat (die) cracht soude hebben tusschen twee liefde t’ontsteken en t’onderhouden / en is een gewas dat geern by der Zee is / daer Venus uyt quam’.4

    Back to top ↑

    Notes

    1
    Dialogi, I, 4, 16; Amorum emblemata, 116-17. De door stormen geteisterde boom was in de emblemataliteratuur overigens altijd een geliefde stof. Bij Alciato betekent hij de standvastigheid tegen de Turken (Henkel-Schöne, o.c., 220); de idee van sterkte ontbreekt nooit (Ibidem, 147-150, 221, 251), ook niet in talrijke impresen met hetzelfde beeld. Vgl. B. Pittoni, Imprese, Venetia 1566, 19; L. Contile, Ragionamento...sopre la proprietà delle imprese, Pavia 1574, 153b; G. Ruscelli, Le imprese illustri con espositione et discorsi, Venetia 1584, 281 en C. Camilli, o.c., I, 139-.
    2
    Vgl. ook in deze bundel embl. XXVI (Die sielen neemt en gheeft [26]). De gedachte dat de tegenspoed de liefde versterkt, wordt vertolkt in het emblema van de vuurslag en de kei (nr. X).
    3
    G.P. Valeriano Bolzani, Hieroglyphica sive de sacris Aegyptiorum aliarumque gentium literis, Lyon 1602, 563c.
    4
    fol. 30r. Via een embleem van H. Junius en met enige verwaarlozing van de tekening van het takje zou men ook aan het nieskruid kunnen denken (Henkel-Schöne, o.c., 346). In de invloedrijke bundel van de Haarlemse humanist en arts (Emblemata, Antwerpen 1565) verzinnebeeldt de helleborus immers het feit dat éénzelfde ding bron kan zijn van redding en ondergang: de nieswortel vergiftigt mensen en voedt vogels en geiten. Voorbeelden van een erotisering van deze ambivalente symboliek - de liefde drukt en heft - zijn ons evenwel niet bekend.