Quemadmodum desiderat Cervus ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te Deus [41]
S
Cire cupis, mea lux, quibus
intùs amoribus vrar?
Quantaque flāma tui pectora nostra coquat?
Nec satis extulero sitientis imagine prati,
Aut violæ, nimio quæ iacet vsta die.
Nec satis æstiferæ depinxero fulmine stellæ,
Cùm canis ardenti sidere torret humum.
Ah! quàm puluereæ Libyes patiuntur arenæ,
Aestuat hæc, nostro siccior ore, sitis.
Siccior Icario quàm dum canis imminet astro,
Aut violæ tosto flos cadit vstus agro.
Vis dicam, mea lux, quàm te meus ardor anhelet?
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Nempe venenifero pastus serpente medullas,
Ceruus agit totis hausta venena fibris;
Aut humeros tincti traiectus arundine teli,
Vritur occultâ viscera tacta face.
Ille furit, pectusque citatus anhelitus vrget,
Cæcaque per syluas saucius antra petit.
Antra petit fugiens salientibus humida riuis,
Vt sua fontano guttura rore lauet.
Hic fontis scatebris sitibunda refrigeratora,
Pellit & amne sitim, pellit & amne luem.
Haud aliter scelerum mihi mens temerata veneno,
Tela venenatâ combibit vncta manu.
Et modò combibitum populatur pectora virus,
Ardet & in tacito noxia flamma sinu.
Nempe graues, animi sunt toxica vindicis, iræ,
Et tua quæ iaculas tela, venena, Venus.
Quæque grauant nimio spumantia pocula Baccho,
Pocula quæ diro gramine pota necant.
Aspicis vt tumido turgescunt pectora fastu?
Pectoribus fastus virus inane tumet.
Quo sitiens igitur peterem de flumine lympham,
Cùm mea tam varium viscera virus edit?
Ah! nisi te, nullo sitis hæc placatur ab haustu,
Tu potes hanc solus, fonte domare sitim.
Scis etenim, mea lux, quàm te, meus ardor anhelet,
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Ceruus odori-sequi fugitiuus ab ore Molossi,
In laqueos nullo sæpè sequente ruit:
Tum densam aspiciens venantûm, hinc, indè coronā,
Tela super, saltu corpora fertur agens.
Exoritur clamorque canum, strepitusque sequentûm,
Ille fugit, tergo cornua celsa locans;
Ambiguusque pauet nesit comprensus, & ipsa
Quæ iam præterijt tela, canesque timet.
Respectansque metu, per saxa, per auia currit,
Igneus atque illi spiritus ore micat.
Gutturaque ardenti flagrant arentia linguâ,
Quâque sitim releuet, quærit anhelus aquam.
Tum fontis mediis venas rimatus arenis,
Fontano rabidam mergit in amne sitim;
Et bibit & potis largè se proluit vndis;
Haurit & exhausto robur opemque lacu.
Sic ego tartareis cingor, mea vita, sagittis,
Aegraque flammatâ torreor ora siti.
Hinc puer Idalius, premit hinc ad retia Bacchus,
Et multâ ancipitem trudit vterque cane.
Sublimes leuis hinc suspendit Gloria casses,
Hinc tumidus pedicis fallere tentat Honor.
Indè cohors magnis sociorum hortatibus instat,
Et docet exemplo crimina quisque suo.
Hei mihi quot circum venabula stricta minantur!
Ceu fera, cum cincto clausa tenetur agro.
Mille vias repetens, infràque, supràque pererro,
Si qua meæ pateant hospita lustra fugæ.
Tum mihi per siccas sitis æstuat ignea venas,
Et sensim vapidas decoquit igne fibras.
Fontis inops igitur ad flumina quæque recurro,
Flamma sed hæc nullo flumine victa fugit.
Sic cadit obscœnos miles defessus in haustus,
Sit licet infami turbida lympha luto.
Sperabam effossis æstum compescere riuis,
Aestus at infusæ gurgite creuit aquæ.
Qualis in amne leuem sectatur faucibus vndam
Tantalus, & fallit, quam dedit vnda, fidem.
Mobilibusque inhiat, deluso gutture, lymphis,
Semper aquæ locuples, semper egenus aquæ.
Scilicet, haud tali calor hîc extinguitur vndâ,
Aut domat hanc fluuij turbida lympha sitim.
Cœlestes animus sitit insatiabilis vndas,
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Ite igitur nigro torpentia flumina cœno,
Non bibit è vili gurgite nostra sitis.
Ite graues stygiis serpentibus, ite lacunæ,
Noxia Tartareis flumina pasta vadis:
Ite, sitit superi dias mens fluminis vndas,
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Quantaque flāma tui pectora nostra coquat?
Nec satis extulero sitientis imagine prati,
Aut violæ, nimio quæ iacet vsta die.
Nec satis æstiferæ depinxero fulmine stellæ,
Cùm canis ardenti sidere torret humum.
Ah! quàm puluereæ Libyes patiuntur arenæ,
Aestuat hæc, nostro siccior ore, sitis.
Siccior Icario quàm dum canis imminet astro,
Aut violæ tosto flos cadit vstus agro.
Vis dicam, mea lux, quàm te meus ardor anhelet?
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Nempe venenifero pastus serpente medullas,
Ceruus agit totis hausta venena fibris;
Aut humeros tincti traiectus arundine teli,
Vritur occultâ viscera tacta face.
Ille furit, pectusque citatus anhelitus vrget,
Cæcaque per syluas saucius antra petit.
Antra petit fugiens salientibus humida riuis,
Vt sua fontano guttura rore lauet.
Hic fontis scatebris sitibunda refrigeratora,
Pellit & amne sitim, pellit & amne luem.
Haud aliter scelerum mihi mens temerata veneno,
Tela venenatâ combibit vncta manu.
Et modò combibitum populatur pectora virus,
Ardet & in tacito noxia flamma sinu.
Nempe graues, animi sunt toxica vindicis, iræ,
Et tua quæ iaculas tela, venena, Venus.
Quæque grauant nimio spumantia pocula Baccho,
Pocula quæ diro gramine pota necant.
Aspicis vt tumido turgescunt pectora fastu?
Pectoribus fastus virus inane tumet.
Quo sitiens igitur peterem de flumine lympham,
Cùm mea tam varium viscera virus edit?
Ah! nisi te, nullo sitis hæc placatur ab haustu,
Tu potes hanc solus, fonte domare sitim.
Scis etenim, mea lux, quàm te, meus ardor anhelet,
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Ceruus odori-sequi fugitiuus ab ore Molossi,
In laqueos nullo sæpè sequente ruit:
Tum densam aspiciens venantûm, hinc, indè coronā,
Tela super, saltu corpora fertur agens.
Exoritur clamorque canum, strepitusque sequentûm,
Ille fugit, tergo cornua celsa locans;
Ambiguusque pauet nesit comprensus, & ipsa
Quæ iam præterijt tela, canesque timet.
Respectansque metu, per saxa, per auia currit,
Igneus atque illi spiritus ore micat.
Gutturaque ardenti flagrant arentia linguâ,
Quâque sitim releuet, quærit anhelus aquam.
Tum fontis mediis venas rimatus arenis,
Fontano rabidam mergit in amne sitim;
Et bibit & potis largè se proluit vndis;
Haurit & exhausto robur opemque lacu.
Sic ego tartareis cingor, mea vita, sagittis,
Aegraque flammatâ torreor ora siti.
Hinc puer Idalius, premit hinc ad retia Bacchus,
Et multâ ancipitem trudit vterque cane.
Sublimes leuis hinc suspendit Gloria casses,
Hinc tumidus pedicis fallere tentat Honor.
Indè cohors magnis sociorum hortatibus instat,
Et docet exemplo crimina quisque suo.
Hei mihi quot circum venabula stricta minantur!
Ceu fera, cum cincto clausa tenetur agro.
Mille vias repetens, infràque, supràque pererro,
Si qua meæ pateant hospita lustra fugæ.
Tum mihi per siccas sitis æstuat ignea venas,
Et sensim vapidas decoquit igne fibras.
Fontis inops igitur ad flumina quæque recurro,
Flamma sed hæc nullo flumine victa fugit.
Sic cadit obscœnos miles defessus in haustus,
Sit licet infami turbida lympha luto.
Sperabam effossis æstum compescere riuis,
Aestus at infusæ gurgite creuit aquæ.
Qualis in amne leuem sectatur faucibus vndam
Tantalus, & fallit, quam dedit vnda, fidem.
Mobilibusque inhiat, deluso gutture, lymphis,
Semper aquæ locuples, semper egenus aquæ.
Scilicet, haud tali calor hîc extinguitur vndâ,
Aut domat hanc fluuij turbida lympha sitim.
Cœlestes animus sitit insatiabilis vndas,
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Ite igitur nigro torpentia flumina cœno,
Non bibit è vili gurgite nostra sitis.
Ite graues stygiis serpentibus, ite lacunæ,
Noxia Tartareis flumina pasta vadis:
Ite, sitit superi dias mens fluminis vndas,
Ceruus vt irrigui fontis anhelat aquas.
Chrys. hom. in Psal. 41.
H Ic est mos amantium, amorem non
celare, sed enunciare vicinis, & dicere,
se amare. Ardens enim res est natura dile-
ctionis, nec potest anima sustinere vt eam si-
lentio teneat. Ita hic beatus Deum amans, &
ardens in amore, non potest in animo indu-
cere vt taceat, sed aliquando quidem dicit:
quemadmodum desiderat Ceruus ad fontes aqua-
rum; aliquando autem; Deus, Deus meus, ad te de
luce vigilo.
H Ic est mos amantium, amorem non
celare, sed enunciare vicinis, & dicere,
se amare. Ardens enim res est natura dile-
ctionis, nec potest anima sustinere vt eam si-
lentio teneat. Ita hic beatus Deum amans, &
ardens in amore, non potest in animo indu-
cere vt taceat, sed aliquando quidem dicit:
quemadmodum desiderat Ceruus ad fontes aqua-
rum; aliquando autem; Deus, Deus meus, ad te de
luce vigilo.
Aug. in Ps. 41.
Quis est qui sic cantat? si volumus, nos
sumus; Et quid quæris extrà, quísnam sit,
cùm in tuâ potestate sit, esse quod quæris?
Eia fratres, simul amemus, simul in hac siti
exardescamus, simul ad fontem intelligendi
curramus. Desideremus velut Ceruus fontem.
desideremus illum fontem, de quo scriptu-
ra dicit: Quoniam apud te est fons vitæ. Ipse enim
fons & lumen est, quoniam in lumine tuo vide-
bimus lumen. Si & fons & lumen est; meritò &
intellectus est; quia & satiat animam auidam
sciendi. Curre ad fontes, desidera aquarum
fontes. Apud Deum est fons vitæ, & insicca-
bilis fons; in illius luce, lumē in obscurabile.
Lumen hoc desidera; quemdam fontem,
quoddam lumen, quale non norunt ocu-
li tui; cui lumini videndo, oculus interior
præparatur; cui fonti hauriendo sitis interior
inardescit.
Quis est qui sic cantat? si volumus, nos
sumus; Et quid quæris extrà, quísnam sit,
cùm in tuâ potestate sit, esse quod quæris?
Eia fratres, simul amemus, simul in hac siti
exardescamus, simul ad fontem intelligendi
curramus. Desideremus velut Ceruus fontem.
desideremus illum fontem, de quo scriptu-
ra dicit: Quoniam apud te est fons vitæ. Ipse enim
fons & lumen est, quoniam in lumine tuo vide-
bimus lumen. Si & fons & lumen est; meritò &
intellectus est; quia & satiat animam auidam
sciendi. Curre ad fontes, desidera aquarum
fontes. Apud Deum est fons vitæ, & insicca-
bilis fons; in illius luce, lumē in obscurabile.
Lumen hoc desidera; quemdam fontem,
quoddam lumen, quale non norunt ocu-
li tui; cui lumini videndo, oculus interior
præparatur; cui fonti hauriendo sitis interior
inardescit.
Cyril. lib. 5. in Ioā. cap. 10.
Salutaris nimirum aqua, quæ noxiam hu-
ius mundi sitim, & vitiorum ardorem pror-
sus extinguit, sordes omnes peccatorum
eluit, animæ nostræ terram cœlesti imbre ir-
rorat atque fœcundat; & ad solum Deum
anhelo spiritu mentem humanam sitientem
reddit. Hâc aquâ largiter potatus fuit Pro-
pheta, cùm totus ad Deum suspirans dixit:
Quemadmodum desiderat ceruus ad fontes aqua-
rum, ita desiderat anima mea ad te, Deus!
Salutaris nimirum aqua, quæ noxiam hu-
ius mundi sitim, & vitiorum ardorem pror-
sus extinguit, sordes omnes peccatorum
eluit, animæ nostræ terram cœlesti imbre ir-
rorat atque fœcundat; & ad solum Deum
anhelo spiritu mentem humanam sitientem
reddit. Hâc aquâ largiter potatus fuit Pro-
pheta, cùm totus ad Deum suspirans dixit:
Quemadmodum desiderat ceruus ad fontes aqua-
rum, ita desiderat anima mea ad te, Deus!
Aug. in psal. 41.
Curre ad fontem, desidera fontem, sed no-
li vtcumque, noli vt qualecumque animal
currere, vt Ceruus curre. Quid est? vt Ceruus?
Non sit tarditas in currendo; impigrè curre,
impigrè desidera fontem. Inuenimus enim
insigne velocitatis in Ceruo, sed fortè non
hoc scriptura solùm nos in Ceruo conside-
rare voluit, sed & aliud audi: Quid aliud est
in ceruo? serpentes necat, & post serpentium
internecionem, maiori siti inardescit; per-
emptis serpentibus ad fontes acriùs currit.
Serpentes, vitia tua sunt; consume serpentes
iniquitatis, tunc ampliùs desiderabis fontem
veritatis. Auaritia fortè in te tenebrosum a-
liquid sibilat, & sibilat aduersus verbum Dei,
sibilat aduersus præceptum Dei. Et quia tibi
dicitur contemne aliquid, ne facias iniquita-
tem; si mauis facere iniquitatem quam ali-
quod commodum temporale contemnere,
morderi magis eligis à serpente, quàm peri-
mere serpentem. Cùm ergo faueas adhuc vi-
tio tuo, cupiditati tuæ, auaritiæ tuæ, serpenti
tuo, quando in te inuenio tale desiderium,
quo curras ad fontem aquarum? quando
concupiscis fontem sapientiæ, cùm adhuc la-
bores in veneno malitiæ? interfice in te, quic-
quid contrarium est veritati, & cùm te vide-
ris tamquam vacare à cupiditatibus peruer-
sis, noli remanere, quasi non sit quod deside-
res. Quæris fortè vnde delecteris; Desidera
vnde delecteris: Desidera ad fontes aquarum, ha-
bet Deus vnde te reficiat, & impleat venien-
tem ad se, & sitiētem post interemptionem
serpentium, tamquam velocem Ceruum. Est
aliud quod animaduertas in Ceruo. Dicun-
tur Cerui, vel quando in agmine suo ambu-
lant, vel quando natando, alias terrarum par-
tes petunt, onera capitum suorum super se
inuicem ponere; ita vt vnus præcedat & se-
quantur qui supra eum capita ponant; & su-
pra illos alij consequentes, & deinde alij,
donec agmen finiatur. Ille autem vnus, qui
pondus capitis in primatu portabat, fatiga-
tus redit ad posteriora, vt alius ei succedat
qui portet quod ille portabat, atque fatiga-
tionem suam recreet posito capite, sicut &
cæteri ponebant. Ita vicissim portando quod
graue est, & viam peragunt & inuicem se nō
deserunt. Nónne quosdā Ceruos alloquitur
Apostolus dicens: Inuicē onera vestra portate, &
sic adimplebitis legem Christi? Talis ergo Ceruus,
in fide constitutus, nondum videns quod
credit, cupiens intelligere quod diligit, pati-
tur cōtrarios Ceruos, non solùm obscuratos
intelligentiâ, in tenebris interioribus consti-
tutos, vitiorum cupiditate cæcatos, insuper
insultantes, & dicentes homini credenti, &
quod credit, non ostendenti; vbi est Deus tuus?
quid ergo iste Ceruus fecerit contra hæc ver-
ba, audiamus; vt ipsi, si possimus, faciamus.
Primò, expressit sitim suam. Quemadmodum,
inquit, Ceruus, desiderat ad fontes aquarum, ita
desiderat anima mea ad te Deus. Quid si Ceruus
ad fontes aquarum, lauandi causâ deside-
rat? vtrùm ergo bibendi, an lauandi causa,
nescimus? audi quod sequitur & noli quæ-
re. Sitiuit anima mea ad Deum viuum. Quid si-
tiuit? quando veniam, & apparebo ante faciem
Dei? hoc est, quod sitio, venire & apparere;
sitio in peregrinatione, sitio in cursu, satia-
bor in aduentu. Sed quoniam sicut Ceruus
desidero ad fontes aquarum, & est apud eum fons
vitæ. Quid agam vt inueniam Deum meum?
Considerabo terram; & facta est terra: Est
magna pulcritudo terrarum, sed habet arti-
sicem: Magna miracula sunt seminum, at-
que gignentium, sed habent ista omnia
Creatorem: Ostendo magnitudinem cir-
cumfusi maris; stupeo, miror; artificem quæ-
ro. Cœlum suspicio & pulcritudinem side-
rum; admiror splendorem solis, exercitio
diei sufficientem; lunam nocturnas tene-
bras consolantem. Mira sunt hæc, laudanda
sunt hæc, vel etiam stupenda sunt hæc; ne-
que enim terrena, sed etiam cœlestia sunt
hæc. Nondum ibi stat sitis mea. Hæc miror,
hæc laudo, sed eum, qui fecit hæc, sitio.
Curre ad fontem, desidera fontem, sed no-
li vtcumque, noli vt qualecumque animal
currere, vt Ceruus curre. Quid est? vt Ceruus?
Non sit tarditas in currendo; impigrè curre,
impigrè desidera fontem. Inuenimus enim
insigne velocitatis in Ceruo, sed fortè non
hoc scriptura solùm nos in Ceruo conside-
rare voluit, sed & aliud audi: Quid aliud est
in ceruo? serpentes necat, & post serpentium
internecionem, maiori siti inardescit; per-
emptis serpentibus ad fontes acriùs currit.
Serpentes, vitia tua sunt; consume serpentes
iniquitatis, tunc ampliùs desiderabis fontem
veritatis. Auaritia fortè in te tenebrosum a-
liquid sibilat, & sibilat aduersus verbum Dei,
sibilat aduersus præceptum Dei. Et quia tibi
dicitur contemne aliquid, ne facias iniquita-
tem; si mauis facere iniquitatem quam ali-
quod commodum temporale contemnere,
morderi magis eligis à serpente, quàm peri-
mere serpentem. Cùm ergo faueas adhuc vi-
tio tuo, cupiditati tuæ, auaritiæ tuæ, serpenti
tuo, quando in te inuenio tale desiderium,
quo curras ad fontem aquarum? quando
concupiscis fontem sapientiæ, cùm adhuc la-
bores in veneno malitiæ? interfice in te, quic-
quid contrarium est veritati, & cùm te vide-
ris tamquam vacare à cupiditatibus peruer-
sis, noli remanere, quasi non sit quod deside-
res. Quæris fortè vnde delecteris; Desidera
vnde delecteris: Desidera ad fontes aquarum, ha-
bet Deus vnde te reficiat, & impleat venien-
tem ad se, & sitiētem post interemptionem
serpentium, tamquam velocem Ceruum. Est
aliud quod animaduertas in Ceruo. Dicun-
tur Cerui, vel quando in agmine suo ambu-
lant, vel quando natando, alias terrarum par-
tes petunt, onera capitum suorum super se
inuicem ponere; ita vt vnus præcedat & se-
quantur qui supra eum capita ponant; & su-
pra illos alij consequentes, & deinde alij,
donec agmen finiatur. Ille autem vnus, qui
pondus capitis in primatu portabat, fatiga-
tus redit ad posteriora, vt alius ei succedat
qui portet quod ille portabat, atque fatiga-
tionem suam recreet posito capite, sicut &
cæteri ponebant. Ita vicissim portando quod
graue est, & viam peragunt & inuicem se nō
deserunt. Nónne quosdā Ceruos alloquitur
Apostolus dicens: Inuicē onera vestra portate, &
sic adimplebitis legem Christi? Talis ergo Ceruus,
in fide constitutus, nondum videns quod
credit, cupiens intelligere quod diligit, pati-
tur cōtrarios Ceruos, non solùm obscuratos
intelligentiâ, in tenebris interioribus consti-
tutos, vitiorum cupiditate cæcatos, insuper
insultantes, & dicentes homini credenti, &
quod credit, non ostendenti; vbi est Deus tuus?
quid ergo iste Ceruus fecerit contra hæc ver-
ba, audiamus; vt ipsi, si possimus, faciamus.
Primò, expressit sitim suam. Quemadmodum,
inquit, Ceruus, desiderat ad fontes aquarum, ita
desiderat anima mea ad te Deus. Quid si Ceruus
ad fontes aquarum, lauandi causâ deside-
rat? vtrùm ergo bibendi, an lauandi causa,
nescimus? audi quod sequitur & noli quæ-
re. Sitiuit anima mea ad Deum viuum. Quid si-
tiuit? quando veniam, & apparebo ante faciem
Dei? hoc est, quod sitio, venire & apparere;
sitio in peregrinatione, sitio in cursu, satia-
bor in aduentu. Sed quoniam sicut Ceruus
desidero ad fontes aquarum, & est apud eum fons
vitæ. Quid agam vt inueniam Deum meum?
Considerabo terram; & facta est terra: Est
magna pulcritudo terrarum, sed habet arti-
sicem: Magna miracula sunt seminum, at-
que gignentium, sed habent ista omnia
Creatorem: Ostendo magnitudinem cir-
cumfusi maris; stupeo, miror; artificem quæ-
ro. Cœlum suspicio & pulcritudinem side-
rum; admiror splendorem solis, exercitio
diei sufficientem; lunam nocturnas tene-
bras consolantem. Mira sunt hæc, laudanda
sunt hæc, vel etiam stupenda sunt hæc; ne-
que enim terrena, sed etiam cœlestia sunt
hæc. Nondum ibi stat sitis mea. Hæc miror,
hæc laudo, sed eum, qui fecit hæc, sitio.
Aug. in psal. 62.
Sitiuit in te anima mea, quàm multipliciter
tibi caro mea. In aliâ vitâ, cùm resurrexerit
caro, satiabitur; modò ex corruptione fragi-
litatis si non manducemus, deficimus & e-
surimus; si non bibamus, deficimus, & siti-
mus. Si diu vigilemus, deficimus & dormi-
mus; si diu stemus, fatigamur, ideò sedemus;
& si diu sedeamus, fatigamur, & ideò sur-
gimus. In istis omnibus multiplicibus defe-
ctionibus nostris, sitimus illam incorru-
ptionem; & sic caro nostra, multipliciter sitït
Deo. In ista Idumæa, in isto deserto, quàm
multipliciter laborat, tam multipliciter sitit;
quàm multipliciter fatigatur, tam multipli-
citer sitit illam infatigabilem incorruptio-
nem, in terrâ desertâ, sine viâ, & sine aquâ,
talis enim est mundus iste.
Sitiuit in te anima mea, quàm multipliciter
tibi caro mea. In aliâ vitâ, cùm resurrexerit
caro, satiabitur; modò ex corruptione fragi-
litatis si non manducemus, deficimus & e-
surimus; si non bibamus, deficimus, & siti-
mus. Si diu vigilemus, deficimus & dormi-
mus; si diu stemus, fatigamur, ideò sedemus;
& si diu sedeamus, fatigamur, & ideò sur-
gimus. In istis omnibus multiplicibus defe-
ctionibus nostris, sitimus illam incorru-
ptionem; & sic caro nostra, multipliciter sitït
Deo. In ista Idumæa, in isto deserto, quàm
multipliciter laborat, tam multipliciter sitit;
quàm multipliciter fatigatur, tam multipli-
citer sitit illam infatigabilem incorruptio-
nem, in terrâ desertâ, sine viâ, & sine aquâ,
talis enim est mundus iste.
[blanco]
Translations
Literature
Sources and parallels
References, across this site, to this page:
- Sitim extinguit [39] (in: Otto Vaenius, Amoris divini emblemata (1615))