XXI.

Fiat cor meum immaculatum in iu-
stificationibus tuis, vt non con-
fundar!
Psalm. 118.

S I tibi me gratam facie fore, sponse, putarem,
Non nisi de facie cura, laborque; foret.
Primaque pro nitidis mihi pugna coloribus esset,
Altera, deformes ore fugare notas.
Nullaque deficerent medicandis vultibus arma,
Multa sed omnigenas pixis haberet aquas.
Multaque compositos celaret capsa colores,
Quæque nouant vetulam picta venena cutem.
Lanaque purpurei madefacta rubedine fuci,
Cretaque montanas vincere nata niues.
Et nitri rubra spuma & pinguia poppæana,
Quæque cutis maculas, Halcyonæa, necant.
Denique quicquid id est, quo tingitis ora, puellæ,
Ah nimiùm formæ gens studiosa tuæ!
Tunc quoque corrigerem speculo censore lituras,
Ore nec in toto paruula menda foret.
Sique supercilij pilus vnus abesset ab arcu,
Vnicus ecce pilus, vociferarer, abest.
Si color insiceret vitiatos decolor orbes,
Luminibus color hic, vociferarer, obest.
Si nimis adductam conuolueret area frontem,
Quæ mihi ruga cutem, vociferarer, arat?

174 ↓

Nempe vel exiguo metuam te lædere næuo
Vlla foret formæ si tibi cura meæ.
Vnaque, quæ tumidum faceret verrucula cliuum,
Heu! foret offensæ caussa putata tuæ.
Atque ita de minimis audirer dicere mendis
Displicet hæc sponsæ fortè litura meo.
Nostro igitur reliquus si quis decor abforet ori,
Eximeret vitium factus ab arte decor.
Cæsariemque alto struerent tabulata capillo,
Staret & in volucri plurima gemma comâ.
Aure duplex gemini pretium penderet Elenchi,
Iret Erythræus colla per alba lapis.
Tumque ego sic faciem, rutilos ita compta capillos,
Auderem ternas vincere quarta Deas.
Sed memini; neque te facies, neque forma lacessit,
Spes capit hæc cœcos inuidiosa procos;
Qui, quid ament, inter phaleras tot, sæpè requirūt;
Quas vbi sustuleris, pars quota Virgo sui est?
Fallitur infido prope, turba leuissima, fuco;
Præter & has phaleras, vix quod ametur, habēt.
AEquabat niueos par VVilgefortis olores
Nota nimis formæ nomine virgo suæ.
Fiat vt Androgynos setosis hispida malis;
Barba, rogat, teneras, vestiat hirta genas.
Lucia sydereis, ceu fax, lucebat ocellis,
Cunctorumque oculis, lucia, Sydus erat.
Ne malè luceret, mea lux, extinguere, dixit;
Fodit & impactâ lumen vtrumque manu.
Læserat egregio multos Euphemia vultu,
Fecerat & roseis vulnera multa labris;

175 ↓

Vt fieret mutilo, fœdoque inamabilis ore,
Abscidit ense duas, bina labella, rosas.
Maxima de facie verus præconia rumor
Deque tuis dederat Andragesina genis:
Non poteras veram falsi conuincere famam,
Quod poteras, facta est per tua vota, breuis.
Sponse, peregrinæ non carperis igne figuræ,
Nec bene crispatæ falleris arte comæ:
Cor tibi labe carens, tibi cor sine crimine, cordi est;
Obstet & vt facies, cor tibi, sponse, placet.
O vtinam mihi cor vacet omni aspergine næui,
Quod neque pacta tuæ legis omissa notent!
Tum, secura tui mihi mens gestiret amoris,
Nec mea deijceret conscius ora pudor.

176 ↓

Psalm. 118.
Fiat cor meum immaculatum in iustifi-
cationibus tuis, vt non confundar.

Bern. serm. 25. in Cant.
M Erito omnis cura Sanctorum, spre-
to ornatu, cultuque superfluo exterio-
ris hominis (qui certè corrumpitur) omni se
diligentiâ præbet & occupat excolendo ac
decorando interiori illi qui ad imaginem
Dei est, & renouatur de die in diem.

Ambr. lib. 1. de vir.
Hæc, hæc profectò pulcritudo est, cui ni-
hil deest, quæ sola meretur audire à Domino
Tota es formosa proxima, & reprehensio non est in te;

Clem. lib. 3. pædag. cap. 2.
Pulcritudo enim optima, primùm est pul-
critudo Animæ. Est autem absurdum, eos qui
facti sunt ad imaginem Dei & similitudinē,
(tamquam Archetypum exemplar contem-
nentes) externum ornatum inducere; im-
probum humanum artificium Dei artificio
præferentes.

Ibid.
Non ergo externi hominis aspectus, sed
animus probitatis ornamento est ornandus.

Ibid.
Non intelligunt [enim] miseræ, se propriā
perdere pulcritudinem, dum externam in-
ducunt. Antiphanes Comicus in Malthaea
irridet. Venit ipsa, transit, accedit, non transit,
Venit, adest, abstergitur, accedit.

177 ↓

Smigmate, saponéue purgatur,
Pectitur, eijcit, teritur, lauatur,
Se contemplatur, componitur, vnguentis perfunditur,
Ornatur, vngitur, & si quid non habeat, enecatur.
Ter enim, non semel digna sunt, quæ pereant,
Quæ Crocodylorum excrementis vtuntur,
Et spumâ lacertarum vnguntur,
Et supercilia fuligine illinunt
Et cerussâ.
Porrò autem alias quoque arguit Comicus,
nempè Alexis, eius enim verba afferam. Est aliqua parua; suber, insuitur in soleis:
Longa est aliqua; tenue gestat diabathron:
Caput in humerum demittens ingreditur;
Hoc ei detrahit de longitudine;
Depressiores alicui sunt coxæ & femora;
Eis aliquid assuit, -
Mollem ac prominentem habet ventrem;
(Vt comicorum nutrices) appositis nonnullis, eum erigit:
Depressus est venter; veluti contis efficit vt anterius procedat:
Supercilia habet falua; ea aliquâ depingit fuligine:
Contigit alicui vt sit nigra; tollit nigrorē cerussa:
Est aliqua nimis alba, interitur farina:
Habet aliquam corporis partem candidam, eam nudat, ostendit;

178 ↓

Bellos habet dentes; rideat, necesse est;
Et quamuis non sit læta, toto tamen die ridet,
In labris tenuem habens myrthi tabellam,
Vt velit, nolit, ea cogatur tandem diducere.

Clem. lib. 3. pædag. cap. 11.
Resideat quidem in vultu pudor & vira-
ginem aspectu præ se serat, procul autem ab-
sit caligo myropolarum, aurificum, lanifi-
cum, cæterarumque officinarum.

Clem. lib. 3. pædag. cap. 1.
Atque cùm caro quidem serua sit, quem-
admodum testatur Paulus, quomodo quis-
piam iure ancillam, lenonis instar, exorna-
uerit? Ipsum autem Dominum fuisse aspectu
deformem testatur spiritus per Isaiam; & vi-
dimus ipsum, nec habebat speciem, nec pulcritudinē.
Quis est autem Domino præstantior? sed nō
carnis pulcritudinem (quæ visione apprehē-
ditur) sed veram animæ & corporis ostendit
pulcritudinem: Animæ quidem beneficen-
tiam; carnis verò immortalitatem.

Hierō. ad Demetr. de virg. seruan. cap. 5.
Quando eras in sæculo, ea quæ erant sæ-
culi dilige bas; polire faciem purpurisso, & ce-
russâ ora depingere; ornare crinem & alienis
capillis turritum verticem struere. Vt taceam
de inaurium pretijs, can dore margaritarum,
rubri maris profunda testantium; smaragdo-
rum virore, cerauniorum flammis, hyacin-
thorum pelago, ad quæ ardent & insaniunt
studia matronarum.

Hier. 4.
Ablue à malitiâ cor tuum.

Gilb. ser. 29. in Cāt. Iob 25. Hier. 2.
Quam enim mihi dabis animam, quam

179 ↓

audeas ex toto pulcram definire? Nemo mundus à sorde.
Si laueris te nitro, & multiplicaueris tibi herbam
Borith, maculata es iniquitate tuâ.

Aug. medit. ca. 40.
Da mihi, Domine, cor quod te timeat,
mentem quæ te diligat, aures quæ te audiant,
oculos qui te videant!

Ambr. in Psal. 118. Octon. 11.
Cor enim hominis quadam velut inde-
centium cogitationum colluuie maculatur.
Noli extraordinarijs cogitationibus aduersa
naturæ contaminare penetralia. manus la-
uas, quasi possis crimina eluere, cùm men-
tem tuam vel nudis cogitationibus inquina-
tam lauare nō possis. Didicisti cor esse mun-
dandum; disce quemadmodum mundes.
Mundat hunc fontem iustificatio legitima,
hoc est, confessio peccatorum. Munda ergo
aquam tuam, illam aquam de quâ dictum
est, aqua alta, consilium in corde viri. quæ sint iu-
stificationes, audisti dicentem: Dic iniquitates
tuas vt iustificeris: Ergo qui iniquitates suas di-
xit, iustificatur, qui autem iustificatur, non
confunditur, quia pudorem peccatorum
maturâ confessione præuenit.

Hugo de S. Victor. in Artha Animæ.
Nescis ergo, Anima mea, quàm fœda priùs
suisti, quàm deformis & squallida, discissa
& dissipata, omni horrore, & enormitate
plena! Priùs stude formam tuam excolere,
faciem ornare, habitum componere, macu-
las tergere, munditiam reparare, mores cor-

180 ↓

rigere, disciplinam seruare, & omnibus tan-
dem in melius commutatis, digno sponso di-
gnam sponsam reddere. Numquid audisti,
quid Rex Assuerus fecit? Factum est Regis præ-
ceptum, vt de omni Regno suo congregarentur puel-
læ speciosæ virgines, & adducerentur ad Ciuitatem
Susan, & traderentur in domum fœminarum, ibique
acciperent mundum muliebrem, & cætera ad vsum
necessaria. Sicque omnibus abundanter secundùm Re-
giam ambitionem suppletis, excolerentur & orna-
rentur. Per sex menses, oleo mirthyno vngerentur,
per alios sex quibusdam pigmentis vterentur, & sis
compositæ ornatæ de triclinio fœminarum ad Re-
gis cubiculum transirent, vt quæ ex omnibus, magis
oculis Regis placuisset, illa pro Vasthi in solio Regni
sederet. Cōsideremus ergo si fortè exemplum
hoc, præsenti (de quo agimus) negotio va-
leat adaptari. Rex, summi Regis filius, venit
in hunc mundum, desponsare sibi vxorem
electam, vxorem vnicam, vxorē nuptijs Re-
galibus dignam. Missi sunt Ministri Regis.
Apostoli videlicet, per totum mundum con-
gregare animas ad sanctam Ecclesiam, in
quâ domus est & mansio mulierum regiarū,
id est, sanctarum Animarum. Ibi sacramenta
Christi , quasi quædam vnguenta, & anti-
dota ad reparationem & ad ornatū animarū
præparata, accipiunt. Vide ergo vbi posita es,
& intelliges quid facere debeas. Posuit enim
te spōsus in triclinio, vbi mulieres ornantur:

181 ↓

varia pigmenta, & diuersas species dedit, ci-
bosque Regios de mensâ suâ, tibi ministrari
præcepit; quidquid ad sanitatem, quidquid
ad refectionem, quidquid ad reparandam
speciem, quidquid ad augendum decorem
valere potest, tribuit. Primò fons Baptismi
est hic positus, & lauacrum regenerationis, in
quo sordes præteritorum criminum abluis.
Deinde chrisma & oleum, in cuius vnctione,
Spiritu sancto liniris. Post hæc, delibuta & vn-
ctione lætitiæ persusa, ad mensam venis, &
percipis ibi alimentum corporis & sanguinis
Christi , quo interiùs saginata, atque refe-
cta, noxiam illam præteritorum ieiuniorum
maciem depellis. Deinde vestimenta bono-
rum operum induis, & fructu eleëmosyna-
rum, cum ieiunijs & Orationibus, cum sa-
cris vigilijs, alijsque operibus pietatis, quasi
quodam vario ornatu decoraris. Ad vltinum
sequuntur aromata virtutum, quarum odor
suaue spirans, omnem illum antiquarum
sordium fœtorem fugat. Datur etiam tibi
speculum, sancta scriptura, vt vbi videas faciem
tuam, ne quid minùs, aut aliter quàm de-
cet, habeat compositio ornatus tui.
O quàm multa sunt in me, de quibus co-
ram oculis eius erubesco, & pro quibus iam
magis illi displicere timeo, quàm pro ijs, quæ
laudanda in me sunt (si qua sunt) placere,
posse in me confido! O vtinam ad modicum

182 ↓

ab oculis eius possem abscondi, donec ma-
culas omnes istas detergerem, & sic demum
ante conspectum eius, sine maculâ, immacu-
lata apparerem! Nam quomodo in hâc de-
formitate placere illi potero, quæ & mihi
quoque in illâ vehementer displiceo? ô ma-
culæ veteres! ô maculæ fœdæ & turpes! quid
tamdiu hæretis? abite, discedite & ne præsu-
matis ampliùs oculos dilecti mei offendere.

blanco ↓

[blanco]

Back to top ↑