Cant. 2.
Dilectus meus mihi, & ego illi, qui
pascitur inter lilia, donec aspi-
ret dies & inclinetur vmbræ.

Cant. 2.
Mijnen beminden is mijn, ende ick tot
hem, den vvelcken ghevoedt vvordt
tusschen de lelien, tot dat den dach
aenkomt, ende die schaduvven neder-
daelen.

Bernar. ser. 67. in Cant
WAt hevet te bedieden als sy seght: Hy
tot my, ende ick tot hem? wy en
konnen niet verstaen het ghene sy seght / om
dat wy niet en ghevoelen het ghene sy is ghe-
voelende. O heylighe siele / wat is den uwen
tot u, ende wat zijt ghy tot hem? Wat heeft
tusschen u-lieden beyde te bedieden dese on-
derlinghe / ghemeyne / ende gheionstighde /
opworpinghe / ende wederomvattinghe? Hy
tot u / ende ghy tot hem? Wel aen / zijt ghy
tot hem / het ghene hy tot u is? oft iet an-
ders? Wilt ghy dat men u verstae / spreeckt

wat klaerder / ende laet ons bescheedelijck zijn
onderricht van uwe ghepeysen. Hoe langhe
sult ghy ons noch houden in twijffel? Wilt
ghy naer de woorden vanden Prophete / dat
uwe verholentheydt altoos by u zy? my
dunckt dat uwen sin is. Uwe woorden zijn
door liefde voortghedreven / ende niet door
verstandt / ende daerom is 't onmoghelijck
het verstandt daer uyt te raepen. Waertoe
spreeckt ghy op dese maniere? nievers om
dan dat de lieffelijcke aenspraecke / ende het
vreughdelijck onderhouden van uwen be-
minden u soo vernoeght heeft / ende boven
dien u ghetrocken uyt u eyghen selven / dat
ghy eyndende uwe spraecke / hy u niet en heeft
ghelaeten de vryicheydt om te swijghen / noch
het vermoghen om uyt te legghen uwe schoo-
ne ghedachten. Den mondt heeft ghespro-
ken uyt den overvloedt van het herte: maer
niet teenemaele. De liefde heeft oock haere
eyghene besondere taele door de welcke sy
haer dickmael ontdeckt / al is 't somtijdts te-
ghen haeren wille. De vreese heeft bevreesde
woorden / de droefheydt droeve / de liefde
lieffelijcke / ende het is voorseker dat de
selve niet willens ende wetens uyt en
komen: maer met gheweldt / ende bedwon-
ghen. Alsoo eene krachtighe stercke liefde /
ende principaelijck als die soude wesen God-
delijck / soo sy haer niet en kan binnen hou-

den / en slaet gheen achte op wat maniere
naer wat wet / met wat reden-taele / in wat
ghestel van woorden sy uytbortele / behalvens
nochtans dat dese verstrooyinghe haer niet
en verooraeckte eenighe schaede / oft eenich
achterdeel. Somtijdts en soeckt hy noch
woorden / noch eenigherhande stemmende
gheluyt / als hem te vreden houdende allene-
lijck met de ghesuchten. Hier uyt gheschiedet
dat dese Bruydt (blaeckende in eene heylighe
liefde) om te scheppen een weynich verlich-
tinghe van den brandt die sy is ghevoelende /
niet en beseft haer hoedaenich uyt-spreken:
maer sonder haer woorden in 't minste iet te
belegghen / seght door de liefde al dat haer te
voren komt / sy spreeckt onbedachtelijck:
Mijnen beminden is tot my, ende ick tot
hem. daer en is niet dat vervolght / de re-
den onder-blijft / wat is 't dan? het is eene
uytworpinghe. Wat wilt ghy daer in vin-
den? soeckt ghy ghebonden woorden / ende
schoon redentaelen? wat wetten soudt ghy
hier aen u selven konnen gheven? Het is voor-
seker dat alhier is brandende eene onderlin-
ghe ghelijcke liefde / maer in de selve / een' van-
die twee vertoont haer vol geluck / ende d'an-
der vol beleefde heuscheydt / noch dese een-
saemheydt van wille en is niet een: maer
verscheyden / ende de eene weerdigher dan de
andere. Daerom seght de Bruydt: Mijnen

beminden is tot my ende ick tot hem, ghe-
vende de eerste plaetse van dese liefde aen hae-
ren beminden; daernaer vervolghende hare
woorden: Ick tot mijnen beminden, ende
mijnen beminden tot my, gheeft sy hem het
gheniet ende het volbrenghen. Laet ons dan
voorts bemercken hare woorden / als sy seght:
Mijnen beminden is tot my. Want indien
dit wordt ghenomen op dat wy dat souden
verstaen / slaet daer op achte / ende ghelijck den
Prophete seght: Al verbeydende hebbe ick
verbeydt den Heere, ende hy heeft my vvaer
ghenomen. Ick bemercke in dit woordt /
'ken weet niet wat / 't en is niet kleyns / noch
van gheen middelbaer voordeel.

Bernar. serm. sequent.
Aenhoort de blijdschap welcke ick ghevoelt
hebbe / ende het staet u-lieden oock toe de selve
blijdschap te ghevoelen: Aenhoort de selve
met alle blijdschap. De Bruydt heeft ghe-
seydt dat haeren Bruydegom voor haer be-
sorght is. Wie is dese Bruydt / ende wie is
desen Bruydegom? dē Bruydegom is Godt /
ende de Bruydt / (mocht ick dat segghen) zijn
wy-lieden. Laet ons dan verblijden / want
wy zijn de ghene voor de welcke Godt den
Heere besorght is: niet teghenstaende dat het
verschil seer groot is. Wat zijn doch de in-
ghesetene der aerde / ende de kinderen der
menschen by sijne teghenwoordicheydt? Om
wat redene maeckt men onderdese twee on-

ghelijcke sulcke ghelijckenisse? oft sy verheft
haer te hooghe / oft hy draeght haer te groo-
te liefde. Hoe wonderbaer is 't om hooren /
dat dese Bruydt haer selven toe-eyghent de
sorghen / ende de waere meyninghen van den
Heere / ghelijckerwijs van haer eyghen sel-
ven / als sy seght: Mijnen beminden is tot
my. Hier mede noch niet te vreden / siet sy
komt naerder ende blijft even wel haer ver-
heffen / segghende hoe dat sy sijne begeerten
te ghemoete komt / dat sy voor hem besorght
is ghelijckerwijs hy van haer / betaelende
oversulcks sijne liefden / ende sijne goede
diensten / met eene ghelijcke soete verghel-
dinghe. Want daer volght terstondt / ende
ick tot hem-vvaerts, een woordt dat in te
groote stouticheydt uytbortelt / mijnen be-
minden is tot my-vvaerts, ende het alder-
stoutste is d'een oft d'ander niet te hooren
alleene; maer beyde te saemen. O wat en
derf niet bestaen een suyver herte / een goede
conscientie / ende een onvervalscht gheloove!
sijne ghedachten / seght sy / zijn naer my.
Wel hoe? laet sy haer soo veel voren staen?
Sal die grootdaedicheydt / de welcke alleene
toekomt de heerschappije van desen Al /
daer beneffens de volle toesicht der eeuwen
u moeten gaede slaen / ende ghedencken?
Wie wilt ghy wesen? sal hy hem met u be-

kommeren / ende overbrenghen den tijdt met
u te believen in uwe begheerten / ende te
hantieren uwe liefden? Het is alsoo. Wy
en loochenen niet / oft hy en ghebruyckt sijne
voorsichticheydt over alle schepsel? maer de-
se Bruydt leght haer toe sijne besorghsaem-
heydt / daerom seght sy dit alle beyde: Hy tot
my, ende ick tot hem. Hy tot my om dat
hy goedertier ende bermhertich is / ende
ick tot hem / om dat ick niet en ben on-
danckbaer. Hy gunt my sijne ghenaede /
uyt ghenaede / ende ick bedancke hem van
sijne ghenaede; hy draeght sorghe voor mij-
ne verlossinghe / ende ick voor sijne eere; hy
slaet achte op mijne saelicheydt / ende ick op
sijnen wille: hy peyst om my / ende op gheen
andere / om dieswille dat ick ben sijn eenighe
uytghelesen duyve: ick peyse op hem alleene
ende op gheen ander / noch ick en hoore nie-
mandts stemme dan alleenelijck de sijne.

Ber. ser. 69. in Cant.
Want de siele en heeft gheen achter-denc-
ken / noch gheenderhande twijffel dat sy
niet en soude wesen bemint / naedemael sy
selver mint / belijdende met alder meynin-
ghen / haere sorghen / haere begheerten /
haere ghewercken / haere vlijticheden met
de welcke sy sonder verdragh / sonder op-
houden dagh ende nacht is waeckende /
ende met allen iever soeckende de middelen

om haren Godt te behaeghen; van ston-
den aen oock sy bemerckt dat Godt niet
minder sorghe en heeft over haer / dan sy over
hem / ende principaelijck soo sy ghedenckt de-
se belofte: In sulcke maete als ghy-lieden
sult meten, sal u-lieden oock ghemeten
vvorden, soo dan sy die mint en heeft
gheenderhande twijffel bemint te wor-
den. De liefde Godts baert de liefde van-
de siele.

Bernar. serm. Dominicæ 1. post Oct. Epiph.
Wel aen ô menschelijcke siele / van waer
komt u dit gheluck? van waer komt u de-
se onsprekelijcke eere / dat ghy zijt weerdich
te wesen de Bruydt van den ghenen die de
Enghelen vvenschen t'aenschouvven? Waer
van komt u / dat hy is uwen Bruydegom /
Wiens schoonicheydt de sonne ende de
maene vervvonderen? die met eenen knick
te gheven hier alle dinghen doet verande-
ren. Wat sult ghy den Heere wederom ghe-
ven voor alle het ghene dat hy u verleent
heeft? dat ghy zijt sijn gheselschap aen de
taeffel / sijn gheselschap in sijn rijck / sijn ghe-
selschap in sijne slaep-kamer / waer naer
den Koningh u komt gheleyden? Overpeyst
eens hoe grootelijcks ghy hem moet be-
minnen / met wat lieffelijcke armen dat
ghy moet omvanghen die u soo vereert
heeft / ende soo vele van u ghehouden? ver-

laet de vleeschelijcke gheneghentheden /
snijdt die van u / wilt u ontwennen de ghe-
woonten van dese wereldt / ende die teene-
mael vergheten. Wat peyst ghy? En staet
daer niet den Enghel des Heeren bereet om
u te midden af te slaene / is 't by aldien (waer
van u Godt behoede) ghy eenen anderen min-
naer soeckt te aenveerden.

Autor scalæ parad. c. 9. tom. 9. Aug.
Den Bruydegom aen den welcken ghy
zijt verbonden / is ialoux / indien ghy soeckt
eenen anderen te behaeghen / terstondt sal hy
van u gaen / ende sijn herte stellen op andere
maeghdekens.

Bernar. ser. 70. in Cant.
Wie sal nu dese Bruydt konnen hou-
den voor stout / ende dat sy haer veel laet voor-
staen / indien sy seght / ghemeynschap te heb-
ben met den ghenen die daer ghevoedt wordt
tusschen de lelien? ende oft hy schoon wier-
de ghevoedt tusschen de sterren / soo en weet
ick niet wat vremder saecke dat soude schij-
nen met den selven ghemeyn te wesen. Dese
Bruydt en is niet onbekendt dat hy alleene
is die ghevoedt wordt / ende die voedt; sy
weet hoe dat sijne wooninghe is tusschen de
lelien. Hy draeght liefde boven de sterren /
om dies wille dat hy t'allen tijden daer hy
oyt was niet en konde laeten lief te hebben /
als wesende vol liefde / ende de liefde selve.
Maer eer hy was nederghedaelt tusschen de

lelien / soo en heeft hy niet gheweest den
wel-beminden; want hy en kost niet eer
bemint worden oft hy en was bekent.
O vriendelijcken Bruydegom / ende weer-
dich te zijn omvanghen in het binnenste
vander herten! Dese vermaeckinghe tus-
schen de lelien moet ghesocht worden in den
gheest: want hetselve te doen inden vleesche
waer gheck-spel / ende eene saecke buyten alle
redene. Dese lelien moeten wesen gheeste-
lijck / ghelijck wy dat sullen betoonen. Welck
zijn dan dese lelien / van wat stoffe / ende
waer inne is gheleghen hunne schoonigheyt?
Komt voorts seght hy / ende heerscht om
uvve vvaerachticheydt, sachtmoet ende ge-
rechticheydt. Een al te schoone lelie is de
vvaerachticheydt blinckende van witheydt
ende sterck van geure. De sachtmoedic-
heydt is oock eene lelie / ende voorts dat de
gherechticheydt oock eene lelie is / hoort de
Schrifture die seght: Den Rechtveerdigen
sal keesten ghelijckervvijs een lelie, In den
lust-hof van desen Bruydegom zijn noch
veel ander lelien / maer wie sal die konnen
tellen? want daer zijn soo veel lelien als
deughden. Ende misschien heeft hy hem
ter deser oorsaecke ghenoemt een lelie om dat
hy verkeert tusschen de lelien / ende al dat
hem toebehoort zijn lelien / sijne ontfanghe-

nisse / sijne gheboorte / sijnen handel / sijne
aenspraecke / sijne mirakelen / sijne Sacra-
menten / sijn lijden / sijn doodt / sijne ver-
rijsenisse / sijn hemelvaert. Welcke van
dese saecken en zijn niet alsoo wit / alsoo
suyver / alsoo wel-rieckende als eenighe
lelie?

Nyss. or. 4. in Cant.
Want hy is dien goeden ende vermaerden
Herder die sijne schaepkens niet en voedt met
hooy dat drooghe ende dorre is / maer hy koe-
stert die met suyver versche lelien in plaetse
dat hy aen het hooy soude hooy gheven.
Want het hooy en is maer voedtsel voor die
aerdsche ghedierten: Maer den mensche we-
sende deelachtich van de redene / moet ghe-
voedt ende versaedt worden door de waere re-
dene. Waert dat hy ghevoedt wierde door
hooy / soo soude hy selver in hooy verkeeren /
achtervolghende dese woorden: Alle vleesch
is hooy, terwijlent dat hy sijne woonstede is
hebbende in het vleesch; maer indien daer
iemandt ghedije te wesen gheest / voortko-
mende van den gheest / en sal niet meer ghe-
voedt worden door groendtsel / oft door iet
dat aerdsch is / maer sijn voedtsel sal wesen
den gheest / 't welck wordt beteeckent door
de suyverheydt / ende door den geur der le-
lien / al is 't met een kleyne verduystertheydt.
Iae dat meer is / hy selver sal wesen een op-

rechte soet-geurende lelie verandert in de na-
ture van sijn voedtsel / ende dit willen te
kennen gheven dese naervolghende woor-
den: Eenen dach ghestrooyt oft gheblasen
door de raeyen, ghelijckerwijs dat spreecke
de Goddelijcke vois als hy noemt een door-
blaesinghe / de verstrooyinghe ghedaen door
den gheest der raeyen / door welcke de scha-
duwen van dit leven worden gheweert / naer
de welcke sy sterrelincks sien die d'ooghe der
siele noch niet verlicht en hebben door het
schijnsel der waerheydt / ende die de scha-
duwe met de ydelheydt soo aenschouwen
dat sy die oprechte waere waerachticheydt
zijn versuymende: Maer die daer leven by
de lelien / dat is te segghen / wiens sielen
ghemest worden uyt dat suyver goet-geuren-
de voetsel / en trachten niet dan naer de
waerheydt / ende verworpen allen ydelen
ende leughenachtighen waenschijn / ende al-
le valsche ghelijckenisse van liefde (die noch-
tans de aenlocksels zijn van dit leven) ende
en begheven hun maer tot de oprechticheydt
der saecken / als tot de ware kinderen van den
dagh ende van het licht.

Bernar. ser. 7. in Cant.
Ghy dan die dit hoort oft leest besorght
dat ghy dese lelien by u hebt / wilt ghy eenen
gast ontfanghen die nerghens en wilt wesen

dan alleene tusschen de lelien. Dat al uwen
handel / alle uwe sorghe / alle uwe begheer-
te niet en zy dan ontrent dese lelien / eens-
deels om hunnen geur / eensdeels om hun-
ne witticheydt. Hunne witticheydt ende
hunnen geur hebben oock elck hunne ver-
borghentheydt. Aengaende hunne wittic-
heydt / beraedt u met uwe conscientie / ende
hunnen geur stelt die by uwen roem ende
goeden naeme. Den Bruydegom wesende
de deughdt / behaeght hem in de deughden /
wesende eene lelie / is gheeren ontrent de le-
lien / ende hy verheught hem in die suyvere
witticheydt / om dat hy is de selve suyverheyt
ende die selve witticheydt.

August. manual. cap. 24.
O mijne siele gheteeckent met de afbeeldin-
ghe Godts / bemint hem van wien ghy soo
bemint zijt! wilt van hem houden die van u
houdt! soeckt die u is soeckende / bemint
uwen beminder / hebt lief die u soo lief heeft /
wiens voorkomende liefde uwe liefde heeft
veroorsaeckt. Zijt besorght voor die om u
besorght is / vergheselschapt hem in sijnen
arbeydt / op dat ghy u by hem moght vin-
den in sijne ruste; om suyver te worden
volght sijne suyverheydt / om heylich te we-
sen volght sijne Heylicheydt. Verkiest hem
tot uwen minnaer boven al die u beminnen /

hy sal u blijven ghetrouwe / al oft ghy schoon
van gheheel de wereldt wiert verlaeten / in-
den dagh uwer begraevenisse als alle dijn
vrienden u sullen afgaen / hy alleene sal u by-
blijven ende beschudden voor het backhuys
der leeuvven zijnde bereedt om u in te slic-
ken.