Psalm. 24.
Vide humilitatem meam, & laborem
meum, & dimitte vniuersa delicta
mea.

Psalm. 24.
Aensiet mijnen oodmoedt, ende mijn slae-
vernije, ende vergheeft alle mijn mis-
daeden.

Mach. 6.
TOt vvat ellende ben ick ghekomen? In
vvat overvloedighe droefheydt dat ick
nu ben, die te voren vvas ghenuchelijck , en-
de bemint om mijn vermoghen! maer nu
ben ick ghedachtich het quaedt dat ick heb-
be bedreven.

Beda in Psal. 24.
Aensiet mijnen oodtmoedt, ende be-
merckt hoe dat ick ligghe vervallen in mijne
kranckheydt.

Greg. cap. 22 . in c. 7. Iob.
De teghenheydt van de schuldt is voor den
mensche gheworden een ghewichte der pijne /
op dat hy quaelijck vry zijnde / soude dienen
sijn selfs bederffenisse / ende die teenegaer
knecht zijnde / hem soude verblijden in den
vrijdom der onbederffenisse; want

Nazian. carm. de animæ calamit.
Nu voor het vleesch de siele vvijckt,
Nu naer het vleesch sy omme-kijckt,
En met dat 't vleesch de deughd in-slaet,
Het draeght sy selven eenen haet,
En in veel traenen en misbaer
Beghevet hem tot arbeydt svvaer.

Chrys. hom. 9. in ep. 1. ad Cor. tom. 4.
Al is 't soo / dat iemant is machtich / ende
edel van af-komste / niet teghenstaende / soo
hy wordt verwonnen van de sonde / is den
verworpensten onder alle verworpene / ghe-
lijckerwijs eenen Koningh / indien hy komt
te wesen slaeve der wilde menschen / is den el-
lendighen die ter wereldt leeft. Dus is 't met
hem die daer leeft in sonde; want de sonde is
wildt / ende onbestierigh / sy brenght de siele
onder haere wreetheydt / niet en isser soo buy-
ten alle redene als de sonde / daerom seght
den Prophete: Den mensche soo hy vvas in
eere, is gheleken ghevveest by de redeloose
beesten.

Orig. hom. 16 in c. 67. Genes.
Voorwaer / indien wy gheestelijck verstaen
wat dat beduydt de slavernije van Aegypten:
Wy bekennen / dat / te dienen aen die van Ae-
gypten niet anders en is dan onderworpen
te worden de vleeschelijcke sonden / tot de welc-
ke den noot niemandt uytwendelijck en
dwinght / maer wel de traegheydt des ghe-
moets / ende de oneerlijcke begheerte des li-
chaems / aen de welcke hem het herte een-
drachtelijck ten onder gheeft. Den Saligh-
maecker verhaelende van den vrijdom / ende
van de slaevernije / seght aldus in zijn Euan-
gelie: Den ghenen die sondight, is slaeve der
sonde.

Hom. 8. in cap. 15. Exod.
Gelijcker-wijs dat Aegypten (die aerdsche
landauwen) voor de kinderen van Israel
wort ghenaemt het huys der slaevernije / in 't
ghesagh van Iudæa ende Ierusalem, (die hun
soo vele zijn als het huys van vrijdom) in het
ghesagh van het hemels Ierusalem / het
welck om soo te segghen is de moeder van
vrijdom / daer dese wereldt met al het ghene
daer in is / moet wesen het huys der slaever-
nije.

August. serm. 12. de verb. Domin,
Wat is 't dan te verwonderen dat dese we-
reldt daghelijcks wordt ghekastijdt / sy is ee-
nen knecht wetende den wille van hunnen
Meester / ende saecken uytrechtende die weer-
dich ghekastijdt dienen / dat sy dan niet en
weyghere de castijdinghen die sy verdient
heeft; want die naer den meester niet en wilt
hooren / sal ghewisselijck de straffe moeten on-
derstaen / soo dan die hem kent schuldich ghe-
castijdt / dat hy sijnen kastijder niet teghen en
spreke / op dat hy bermherticheydt misschien
verwerve.

Prover. 26. v. 8.
Een svveepe voor het peerdt, een halster
voor den esel, een roede op den rugghe der
onverstandighe.

Bernar. serm 3. super Qui habitat in adiutor.
Hoe! zijn wy dan beesten? iae wy waer-
achtich. Den mensche vvesende in eere, en

hevet niet verstaen, hy is gheleken geweest
by die redeloose beesten.

Bernar. serm. 5. de ascēs.
De eselachtighe ende beestelijcke ghene-
gentheden hebben verkeerde wetten. Als
ghy te vreden zijt te vasten / soo prickelt u het
aenlocksel der gulsicheyt: als ghy u voor-
stelt te waecken / dan benauwt u den vaeck.
VVat sullen vvy dan doen met desen esel?

Paulin. ep. 4. ad Seuerū.
Wy sondaeren sullen gheestelijck het selve
onderstaen dat Samson naer den vleesche tot
onser onderwijsinghe heeft gheleden. Den
vijandt sal ons als hem bespotten / ende als
esels om de meulens te draeyen, uytsenden.
Daerom den Heere (op dat wy onsen hals
onghehoorsaem het Christelijck iock niet en
souden werdich maecken den esel-meulen)
vermaent ons door den Prophete: En vvilt
niet vvorden ghelijck een peerdt oft eenen
muyl, in vvelcke gheen verstandt en is. Want
den mensche als op een ander plaetse seght
den Prophete: niet kennende sijn eere vvordt
gheleken by de beesten, ende hy vvordt de
selve ghelijck. Het ghene wy inden Koningh
van Babilonien ooghmerckelijck sien vol-
bracht / die door sijn goddeloose verwaent-
heydt en groote hooverdije uytghedaen heb-
bende het menschelijck verstandt / heeft in dat
beestelijck hert de straffe moeten lijden. Voor-

waer den mensche ghesteldt in doolinghe / en-
de vervallen in de gherechticheydt / ende als
eenen Sampson verlaten van de deughdt der
wijsheydt ende der ghenaede / wordt recht-
veerdelijck ghestraft door verblindtheydt / en-
de door den meulen. Want hy is weerdich
het beeste-vverck, die hem selven heeft be-
rooft van het redelijck licht / ende naer de ghe-
lijckenisse der beesten hem selven als een slae-
ve des lichaems heeft wech-gheworpen.
Overslaet het gheheele leven van dusdaene
menschen / ende inbeeldet eens de ghedaente
vande meulen-treckende beeste, ghelijck
haere ooghen bedeckt zijn met vodden / soo
zijn de ooghen van sulcker mensche siele door
de vuylicheyt van sijn leven overtrocken / en-
de door de dolinghen sijner sinnen als ontrent
de omme-keeren des meulens ellendigh ver-
keerende / ledich tot sijn eyghen / maer wacker
tot eens anders gherief. Hy staet in den
wegh der sonden gheboeyt met sijn begheer-
lijckheden / ende hy sy selven maeckende eene
ghevanghenisse / besloten in de duysterheydt
sijnder dolinghe / ende door sijns sonden vuy-
licheydt in een ghetrocken / sleypt by sy-selven
het meulen-iock, ende hy draeyt den meu-
len-steen sijns ghemoets / ghescherpt door de
krijghelheydt der boosheydt / ende hy maelt
het meel voor sijnen vijandt / van het bedor-
ven koren sijner siele; want ghelijck daer

staet gheschreven: Den sondaer vliedt van
sijn eyghen selven. alsoo die daer sondight /
maelt met sijns levens meulen de quaede tar-
we / op dat hy daermede spijse den duyvel / aen
wien de siele is het broodt ende den hongher.

Orig. tract 5. in Matt. cap. 18.
Maer daer zijn verscheydentheden in de
meulens / eenighe zijn voor menschen / ende
eenighe voor beesten / ende den meulen voor
de menschen is daer van staet gheschreven:
Daer zijnder tvvee die maelen op eenen
meulen, den eenen sal vvorden aengheno-
men, ende den anderen verlaeten.

Amb. in cap. 17. Luc.
Laet ons dan eens overlegghen / wat sy
maelen / die daer zijn draeyende den meulen /
ende voorts wat dat den meulen is / ende mis-
schien dese wereldt is den meulen / om dat in
de selve wordt aenghevoert de ghedaente van
het menschelijck lichaem / in 't welck onse
siele wordt ghesloten / als in eenen kercker /
ende indien sy wel wilt / sal aldaer wercken
het broot der hemelen. Soo dan in desen
meulē der siele die onder-haevigh is de sonde
maelende die gheschoten tarwe / die bedorven
is door vochticheydt / en kan het binnenste
van het buytenste niet ghescheyden / ende om
die reden wordt sy daer ghelaeten / om dat
haer blomme niemandt en behaeghde.

Orig. tract. 5. in Matt. cap. 8.
Den Esel-meulen en kan niet dan met
groote redene ghenaemt worden het alder-
swaerste lijden des menschen / dat altijt treckt
neder-waert.

Greg. lib. 6. mor. c. 26. in c. 5. Iob.
Want wat wordt beteeckent door den Esel-
meulen, dan alle aerdsche plichtinghe / die
ter wijlen sy door sotte begheerte de halsen
toe-stropt / drijft den selven tot desen ghedue-
righen arbeydt.

Aug. ser. 107. de temp.
Want den meulen is den arbeydt van de-
se wereldt.

Aug. in Psal. 6.
Ende ick denck dat den meulen wordt ge-
noemt de wereldt; want sy wordt ghekeert
door de wielen van den tijdt / ende sy verplet
haere lief-hebbers.

Greg. 7. mor. in c. 6. Iob.
Dit ghetuyght Sampson ghevanghen van
de Philistijnen, die naer dat hy verloren had-
de sijn ooghen / verwesen is tot den meulen;
want de quaede gheesten / naer dat sy van bin-
nen ontgraeven met de prickels der bekorin-
ghen de slach-orden der aendachticheydt / sen-
den die buyten tot ghedurighen arbeydt.

Aug. in Ps. 132.
En waer? tot den rosch-meulen? omme
dies wille dat sy in dese wereldt verkeeren /
die door den rosch-meulen verstaen wordt;

want dese wereldt ghelijck eenen meulen
vvordt omghedraeyt.

In Ps 99
Waer toe tot den rosch-meulen? want die
gheketent zijn aen de wereldt / worden ghe-
houden in den omme-loop van wereldtsche
saecken / noch min noch meer als in eenen
meulen.

Aug. soliloq. cap. 6.
Ende sy trocken my tot hun in eenen om-
me-loop, van een sonde tot de ander / eñ van
d'een vuylicheydt tot de ander.

Gregor. lib. 16. moral.
Daerom wordt seer wel gheseydt door den
Goddelijcken Sangher: Mijn Godt steldt
dese ghelijck een radt; want de quaede wor-
den ghesteldt als een radt / om dies wille / dat
sy gesonden worden tot gheduerighe slaever-
nije, al sy verswijnen dat voren is / ende dat
sy volghen het ghene dat sy behoorden te lae-
ten / uyt het leste worden sy verheven / ende sy
vallen in het eerste.

Greg. l. 2. mor. c. 4. in 1. c. Iob.
Daerom wordt gheseydt door den Ko-
ninghlijcken Prophete: De Goddeloose
wandelen in eenen omme-keer; want ter
wijlen sy het inwendich niet en begheeren /
vermoeyen hun in uytwendighe slaevernije.

Bern. hom. 81. in Cant.
O my ellendich mensche! wie sal my ver-

lossen van desen schandelijcken arbeydt? Ick
ben ellendigh / maer ick ben vry: ick ben vry
om dat ick een mensche ben / ick ben ellendigh
om dat ick ben een slaeve / ende ter oorsaecke
van mijn slaevernije ellendich: maer in het
ghesagh van mijnen wille ontschuldelijck.
Want den wille is die vry zijnde haer selven
heeft ghemaeckt een slaeve der sonde / ende die
de sonde is toe-ghedaen / sondight als een slae-
ve der sonde.