← Content: PreviousContent: Next →

De liefde temt en moedigt aan [6]


el1703006pict

Back to top ↑
89 ↓
DE LIEFDE TEMT EN MOEDIGT AAN.

De Liefde kan de wreedste en ruwste dieren temmen;
Zy zet hunn' raazerny tot minne-togten aan,
Zy weet in 't domste brein vernuft te doen ontstaan,
En kan in 't wildste hart de grootste togten kemmen.
De Liefde kan verstand en fierheid overwinnen,
De Liefde scherpt de kragt, de Liefde scherpt de zinnen.

90 ↓
[blanco]

91 ↓
DE LIEFDE TEMT EN MOEDIGT AAN.
In de voorgaande zinnebeelden is wydloopig genoeg
aangehaalt, hoe de liefde haare magt zelf over de wreed-
ste en wildste dieren heeft: alleen zal ik hier aanmer-
ken dat het moedigste hart door de Liefde kan getemt
en tot schrik en vrees worden gebragt: dit bekent de
fiere Thomiris by Quinault, wanneer zy haar' minnaar door
Odatirsus in doods gevaar zag, la mort de Cyrus act: 3. sc: 4.
Je fremis a ce coup mon courage me laisse,
Tu m'attaques cruel ou tu voys ma foiblesse,
Pour grand que soit mon coeur tu viens de l'accabler,
Tu reüssis barbare & tu me fais trembler!
Ouy je fremis engrat! ouy je tremble perfide!
Pour la premiere fois mon coeur devient timide,
Et ta menace horrible enfin a penetre
Dans une Ame, ou l'effroy n'estoit jamais entre.
Je connois dans les maux que tes soins me preparent,
Que la crainte & l'Amour rarement se separent,
Qu'un coeur fier attendri peut enfin s'allarmer,
Et qu'on peut tousjours craindre, alors qu'on peut aimer.
Sans l'amour qui me presse, un sujet temeraire
Ne m'eust point fait trembler, quoy qu'il eust osé faire,
Et de quelque fureur, dont il soit animé,
Mon coeur n'eust jamais craint, s'il n'eust jamais aimé:
Ik beef, voor zulk een slag moet myne moed straks wyken,
Gy treft my, wreede, daar ik 't ligste moet bezwyken,
Hoe grootsch myn hart ook is ik vrees uwe ongena;
Gy hebt uw' wil, Barbaar, gy doet my beeven, ja,
Ondankb're, ja ik schrik! trouwlooze, ja ik beeve!
Voor de eerstemaal heeft zig myn hart tot vrees begeeven,
En uw vervloekt gedreig doordrong myn fiere ziel
Daar ik tot deeze stond de vreeze buiten hiel.
Maar 'k zie, nu ik myn hart zoo doodelyk voel knellen,
Dat ted're liefde en vrees elkaar altyd verzellen,
Dat een hoe grootsch gemoed verlieft, kan zyn verheert,

92 ↓
En dat men 't vreezen met de liefde t'zaamen leert.
Nooit hadde een onderdaan, waar op zyn waan mogt doelen,
My zonder myne min het beeven doen gevoelen,
En nimmer had myn hart zyn raazerny gevreest
Zoo 't door de min niet eerst getroffen was geweest.
Op dezelve wyze speekt Omphale, wanneer haar minnaar zig
verwonderde dat zy begon te vreezen: Manlius act: 1. sc: 5.
Accusez en mon feu;
Quand on aime beaucoup on craint toujours un peu:
Mon coeur n'est alarme que parce qu'il soupire,
Pay veu sans m'ebranler la chute d'un empire;
Et dans vostre peril, je vous donne des pleurs
Que j'avois refusez a mes plus grands malheurs:
Prenez vous a l'amour de toute ma foiblesse,
Si j'avois moins de peur, j'aurois moins de tendresse,
Et mon superbe cœur par l'amour enflame
N'auroit jamais tremblé, s'il n'avoit point aymé.
Betigt myn' min, my niet;
Wanneer men teêr bemint. dan vreest men altyd iet:
De Liefde komt alleen myn hert die schrik te geeven:
Ik heb myn ryks-troon zien neêr zinken zonder beeven:
En uw gevaar alleen doet nu myn' traanen vliên
Die in myn grootste ramp nooit ymand had gezien.
Denk dat de liefde dan myn hart dus komt te ontstellen;
Zoo 'k minder liefde had geen vreez zou my nu kwellen,
En myn grootsch hart, 't geen zig door min ziet overheert,
Heeft nimmer 't beeven dan door liefde alleen geleert.
Berenice zegt by Corneille dat zy door het ontdekken van haar
vrees haare liefde te kennen gaf Act: 3 sc: 1.
l'Ardeur dont je sens l'heureuse & douce atteinte
Vous fait voir ma tendresse en vous montrant ma crainte.
Zelf weet de Liefde die harten die al te wreed zyn, door
haare gewoonlyke zagtheid, gedwee en tot groote daaden
bekwaam te maaken, gelyk Guarini aanmerkt in zyn Pastor
fido att: 1. sc: 1.

93 ↓
Come il rozzo, ed in trattabil ferre
Temprato con più tenero metallo
Affina si, che sempre, e più resiste,
E per uso più nobile s'adopra;
Cosi vigor indomito, e feroce,
Che nel proprio furor spesso si rompe,
Se con le sue dolcezze Amor il tempra,
Diviene a l'opra generoso, e forte.
Gelyk als 't rouwe stael, onhandelbaer en herdt,
Dat met een sacht metael, door konst, gematigt werdt,
Veel langer kan bestaen, als 't had gedaen te vooren,
En tot veel nutter dienst van yder wordt beschooren;
Soo wordt een trots gemoed, en ongetemde kracht,
Door eigen dulligheidt, veeltydts, tot niet gebragt:
Maar komt de Liefde die met soetigheidt te mengen,
Soo sal s'er krachten en manhaftigheyd in brengen.
Op deeze voet zingen de harders by Tasso dat de Liefde de
vreede bemint, en haat en viandschappen verjaagt, en dus
van de Waereld een Heemel weet te maaken. Amint: Att: 4.
choro.
Cio che morte rallenta, Amor, restringi,
Amico tu di pace, ella di guerra,
E del suo trionfar, trionfi, e regni,
E mentre due bell'alme annodi, e cingi,
Cosi rendi sembiante al Ciel la Terra,
Che d'habitarla tu non fuggi, o sdegni.
Non sono ire la sù, gli humani ingegni
Tu placidi ne rendi, e l'odio interno
Sgombri Signor, da mansueti cori
Sgombri mille furori:
E quasi fai col tuo valor superno
De le cose mortali un giro eterno.
Al 't geen de dood, o Liefde, wil verdeelen,
Vereent gy weer, en weet die scheuring straks te heelen,
Gy mint de vrede, en Hy
De tweedragt, en de felle razerny,

94 ↓
Dog over zyne praal weet gy te zegenpraalen,
En zyne magt moet straks voor de uwe daalen:
Want als gy steets twee schoone zielen bind,
Met banden, nimmermeer te slaaken,
Weet gy het Aardryk tot een Hemel zelf te maaken,
Zoo dat gy die bewoont en daar vermaak in vind.
Gy weet het hart als wasch te kneeden,
Daar boven weet men van geen haat,
Gy maakt dat alle wrok de ziel terstond verlaat,
Dus zyt gy Vorst van rust en van zagtzinnigheden:
En door dit middel is 't dat gy,
Als door een opper-heerschappy,
Van deez' vergankelyke zaaken,
Een altyd duurende verwis'ling weet te maaken.
Maar, gelyk de Liefde al te trotze en grootsche gemoede-
ren weet te temmen, moedigt zy ook al te flaawe en laffe aan.
,,Wie is zoo vadzig, zegt, Phædrus by Plato, die door de
,,Liefde niet word ontstoken en tot de deugd gemoedigt, met
,,de sterkste niet gelyk word, want dat vuur 't geen Home-
,,rus meende van de Goden zommige helden in geblaazen te
,,zyn, ontsteekt de Liefde in de minnaars. Zekerlyk wan-
neer het hart door Liefde is onstooken onderneemt het alles,
voor naamentlyk wanneer het door de hoop word ondersteunt;
deeze moed doet Manlius zyne Omphale antwoorden:
Apres un tel discours qui pourroit me detruire?
Mortels Audacieux, conspirez pour me nuire,
Empruntez s'il se peut, pour avancer ma mort,
Les traits envenimez de la rage du sort,
Au faite du boucheur, ou l'on me voit atteindre,
De vos foibles efforts je n'ay plus rien a craindre:
La foudre desormais est au dessous de moy;
Et le Ciel tomberoit sans me donner d'effroy:
Ouy Princesse adorable, autant que magnanime,
Cette crainte obligeante est maintenant un crime,
Mes jours sont immortels, s'ils vous sont consacrez,
Et puis qu'ils vous sont chers ils sont trop assurez.

95 ↓
Wie kan my nu na zulk een aanspraak letzel geeven?
Komt, stervelingen, komt, spant t'zaamen op dit leeven,
Bedien u van een schigt, door 't doodelykst' venyn
Der raazerny besmet, om my te doôn, kan 't zyn,
Ik, reets tot op den top van myn geluk gereezen,
Heb van uw' zwakke kragt geen nederlaag te vreezen,
Ik tree de blikzem zelfs na deezen met de voet
En 's Hemels val zou 'k zien met een bezaagt gemoed.
Ja, Ja, Vorstin, zoo schoon als Edel en Grootmoedig,
De vrees is misdaad in dit toeval zoo voorspoedig,
Myn leeven kent geen dood nu 't u is toegewyt
En 't is in zekerheid als gy 't genege zyt.
Op een andere plaats verzoekt hy maar het bevel van zyne
Vorstin, en agt zig dan bekwaam om alles te bôoven te ko-
men.
Un mot de vostre bouche,
Peut sauver Manlius, si son trepas vous touche:
Ditez moy, ne meurs point, & tu vas m'acquerir,
Et rien n'est assez fort pour me faire mourir.
Que trente legions me ferment le passage,
Que l'Enfer animé s'oppose a mon courage,
Que d'un pere irrite le courroux odieux,
Arme contre mes jours la colere des Dieux;
Mon bras victorieux fera voir, a leur honte,
Qu'il n'est rien icy bas, qu'un amant ne surmonte,
Quand l'adorable objet dont son coeur est epris,
De ses nobles travaux se veut rendre le pris.
Een woord van u gesprooke
Is Manlius behoed, zoo u zyn sterven raakt;
Gebie maar dat ik leeve en 't sterven word gestaakt:
Niets is dan magtig my te ontblooten van het leeven;
Dat dertig benden my gewapend tegenstreeven,
Dat Plutos ak'lig ryk zig tegens my vry kant,
Dat zelf myn vader, door zyn gramschap aangemant,
De grim der Goôn, met zyn gebeên, op my ontsteeke;

96 ↓
Zy zullen schaamrood door myn arm, nog nooit besweeke,
Zien, dat een minnaar al hier op de nek kan treên,
Wanneer het voorwerp, 't geen van hem word aangebeên,
Zig wil tot loon van zyn verheven arbeid stellen.
En men behoeft om hier van geheel overtuigt te zyn maar
het oog op de geschiedeniszen te slaan; men zal bevinden, dat
de tederste harten, in de liefde zaaken hebben uitgevoert
daar de kloekste soldaaten voor zouden staan schrikken, en
geen wonder want
Geen scherper prikkel dan die min de minnaars geeft.
Monsr. le Boulanger merkt ook eerst aan in zyn Reflections sur
,,l'Amour, dat men zig zekerlyk moet inbeelden alles te kun-
,,nen overwinnen, wanneer men een schoone juffer ziet. Maar
deeze moedigheid moet niet al te groot zyn, dog matig, en
wanneer de Liefde ons op zyn tyd en redelyk temt en aan-
moedigt, verkrygt men die gelukkige staat van Liefde die
Monsr. de Fontenelle zoo aangenaam beschryft in zyn discours sur
,,la nature de l'eglogue, de Liefde, zegt hy, moet niet belem-
,,mert, agterdogtig, dul, of wanhoopende zyn, maar teder,
,,eenvoudig, kiesch, trouw, en, om in deeze staat te kun-
,,blyven, met hoop verzelt. dan heeft men het hart vervult
,,maar niet ontroert, men heeft zorgen maar geen ongerust-
,,heden; men wort bewogen maar niet verscheurt, en deeze
,,zoete beweeging gaat niet verder dan de rust van de Liefde
,,en nattuulyke leuiheid kan lyden.

Back to top ↑

Facsimile Images


89

90

91

92

93

94

95

96

Back to top ↑

Translations


Back to top ↑

Literature


    Back to top ↑

    Sources and parallels


    Back to top ↑

    References, across this site, to this page:


    Back to top ↑

    Iconclass

    Blindfolded Cupid touches the head of a lion and a panther with the tip of his bow and an arrow

    Back to top ↑

    Comments


    Back to top ↑

    Notes