Aen de Joncvrouwen van Hollandt
AEN DE
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus 1 heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven/
Die met u ooghen saeyt dat vriendelicke saedt.
Dat in ons herten grondt2 altijdt ghewortelt staedt.
I onckvrouwen ’tis om dy ick sweere by de handen
Van onsen cleynen God3, ick sweere by zijn banden/
Ick sweere by den pijl/ die my doorsteeckt het hert
Die oorsaeck is gheweest van dese myne smert/
I onckvrouwen, ’tis om dy/ ick sweere by die schoone/
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone4/
Die my heeft in haer macht/ ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht/ dat zy my pleecht te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van mijn leven/
Het is om dy geweest/ alleen om dese saeck/
Dat ick CVPIDO wil gaen leeren onse spraeck.
Self VENVS5 van dit jaer (het is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick6 en bly naer Hollandts rycke steden/
Den silveren dau7 quam/ ghedruppelt hier en daer
Waer zy gingh ofte stondt/ van haer schoon gouden haer
Zy wou dat haren zoon/ by my wat zou Verkeeren/
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren/
Ick gaf haer goeden moet ick seyd’ het zou wel zijn/
Het kindt was jonck ghenoech/ zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast8 by my/ wy souden Hollandts spreken/
Hy hadd’ de spraecke vast9 in thien oft twellef weecken/
Ick hebbe menighmael als ickse ligghen vandt/
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het zijn zijn oude rancken10)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet/
Die my altijdt in Vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl dat is hy O Jonckvrouwen/
Die my eerst heeft gheleert de hoop op een te bouwen/
Die my eerst heeft gheleert/ die my eerst voor ghewis
Doet smaecken in mijn hert wat voor een volcxk is.
Dat Volck/ dat soete Volck/ dat volck dat met haer spreken
End’ met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken/
Dat met haer claer11 ghesicht/ als sterren in de nacht
Can buygen ons ghemoet/ can buyghen onse cracht/
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons vreuchden/
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons deughden/
Ah ah gheen soeter dier wordt van12 de Son verlicht
Als een soet meysken is van liefelijck ghesicht.
Dat ick de SONNE waer13/ oft dat ick haeren waeghen14
Een dagh moght ofte twee/ doen gaen naer mijn behaegen/
Ick zoude stille staen/ zoo dickwils inde locht/
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer ick zoud’ haar oogen maecken
Twee sterren inde locht dat zy my mochten naecken15.
Dat ickse moght aensien/ ick zou dese doen staen
In midden shemels throon niet verre van de maen,
Hoe menichmael heb ick ghewenst te moghen wesen
Een Bie16/ een cleyne Bie om honich te gaen lesen17
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Zo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt18.
Dan comt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet in mijn siel/ en doet mijn hert weer open/
Dan swem ick in de Vreucht/Cvpido geeft my dat
Dat ick mijn leven lanck gheniete desen schat.
Cv pido dat ick condt zoo licht zo cleyne Wesen
Gelijck een cleyne vlieg’ zoo waer ick gans ghenesen.
Ick zoud een huijsken recht gaen maecken by den mondt19
Van mijn vercozen lief daer ick in woonen cond’/
Dat zoud’ mijn wooningh zijn/ daer soud’ ick altijdts suyghen
Dat hemels lieflijck nat/ ick zoud’ haer hert gaen buyghen
End’ in het mijn doen gaen/ ick soude woonen daer
Tot dat ick in haer hert oft zy int mijne waer
Och dat ick overlangh20 niet hebbe connen smaeken/
Wat dat de liefde was/ of daer toe eens gheraken
Ick hadd’ geen ander saeck ghenomen in de sin
Mijn leven dan alleen de liefelicke min/
O Venus wil my doch vergeven myne sonden/
Dat ic Voor desen tijdt niet overdencken conde/
Wat dat de liefde was: het is een soete pijn
De welcke my alleen doet zonder pijne zijn.
Gelijck de Crekels doen die in de bloemkens sweven
En by den soeten dau/ end’ ’tnat des hemels leven/
Zoo gaet het oock met ons/ de liefde can ons Voen
Ja sonder spijs oft cost oft yet21 daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert/ het is een soeten seghen/
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery22/ daer mede ghy bespoeyt23
Bespoeyt ons’ drooghe ziel/ als ghy ons wilt begheven/
En moghen wy niet eens meer dencken om te leven/
Ons leven onse ziel/ ons herten zijn ghestelt
In uwe stercke macht/ en vriendelick ghewelt:
Want VENVS is een vrou/ zy heeft ons oock den vrouwen
Ghegeven in de macht/ dat is al ons behouwen.
Wat zou de Wereldt zijn/ wat waer des Wereldts grondt/
Ten waere datmen daer24 een lieflijck meysken vondt:
Men secht dat IVPITER25 als hy eerst alle saecken
Hier in des Wereldts schoot begonnen heeft te maecken/
Hy keerde sich vast om/ hy sacht al/ ende sprack:
Dat in des werelts rijck noch eene saeck ontbrack.
Hy maeckt’ een aerdigh dier/ hy ded’ een dier voortcommen/
Een dier een lieflijck dier/ dat wij een Meijsken nommen.
Maer als hijt hadt volmackt: hij sach zijn maecksel aen/
Hy sach het loech hem toe/ hy sach het voor hem staen/
Ja in zijn eyghen werck creech hy zoo groot behaeghen/
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den GOD26 die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet davereen het landt
Hoe dickwils heeft hy self al sachtgiens commen cruypen/
En naer dat soet aenschijn/ zijns allerliefste sluypen/
Dat was altijdt zijn plaets/ den Hemel liet hy staen/
Als hy maer na den schoot van syn vriendinn’ mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot/ ick sluyt hem van de menschen
De welck een Meysken siet/ en niet en soude wenschen
Wat naerder haer27 te gaen/ ick acht hem voor een hout28
Die inden soeten min al levende Verstout.
Dat ick den Hemel mocht voor IVPITER bewaeren29
Ick zou een nieuwe soort van volck daer in vergaren/
De dochters souden syn het meeste volck daer in
Dat waere recht een volc bequaem naer mynen sin/
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren/
Dat souden soentgiens zijn/ daer woud’ ick in verkeeren/
En kiesen daer altyt den liefelicken sanck/
Die daer soud’ omme gaen/ Voor eten ende dranck/
Gheeft my maer eenen dach/ O IVPITER dijn kercken
Des Hemels schoon ghebou/ om naer myn sin te wercken
Ick zou daer uyt doen gaen al die noyt haer Verstant
En hebben laten gaen naer onsen soeten brandt.
Maer zoo ick niet en can/ tot myne wenschen comen
Zoo hebb’ ick even wel u lieden voorghenomen.
Dit boecxken als een merck30/ end’ als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
IONCVROVVVEN, laet dan eens u lieden soete straelen/
End’ blinckende ghesicht daer Vriendelijck op daelen/
En wenscht my/ wenscht my toe/ dat voor den soeten loon
Ick noch besitten mach CVPIDOOS sachte Croon:
Den Hemel van dien GODT (O die hem mocht beerven)
Is inden lieven schoot/ van zijn Vriendinn’ te sterven/
Den Hemel van dien GODT is by het schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Theocritus à Ganda.
[blanco]
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus 1 heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven/
Die met u ooghen saeyt dat vriendelicke saedt.
Dat in ons herten grondt2 altijdt ghewortelt staedt.
I onckvrouwen ’tis om dy ick sweere by de handen
Van onsen cleynen God3, ick sweere by zijn banden/
Ick sweere by den pijl/ die my doorsteeckt het hert
Die oorsaeck is gheweest van dese myne smert/
I onckvrouwen, ’tis om dy/ ick sweere by die schoone/
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone4/
Die my heeft in haer macht/ ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht/ dat zy my pleecht te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van mijn leven/
Het is om dy geweest/ alleen om dese saeck/
Dat ick CVPIDO wil gaen leeren onse spraeck.
Self VENVS5 van dit jaer (het is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick6 en bly naer Hollandts rycke steden/
Den silveren dau7 quam/ ghedruppelt hier en daer
Waer zy gingh ofte stondt/ van haer schoon gouden haer
Zy wou dat haren zoon/ by my wat zou Verkeeren/
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren/
Ick gaf haer goeden moet ick seyd’ het zou wel zijn/
Het kindt was jonck ghenoech/ zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast8 by my/ wy souden Hollandts spreken/
Hy hadd’ de spraecke vast9 in thien oft twellef weecken/
Ick hebbe menighmael als ickse ligghen vandt/
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het zijn zijn oude rancken10)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet/
Die my altijdt in Vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl dat is hy O Jonckvrouwen/
Die my eerst heeft gheleert de hoop op een te bouwen/
Die my eerst heeft gheleert/ die my eerst voor ghewis
Doet smaecken in mijn hert wat voor een volcxk is.
Dat Volck/ dat soete Volck/ dat volck dat met haer spreken
End’ met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken/
Dat met haer claer11 ghesicht/ als sterren in de nacht
Can buygen ons ghemoet/ can buyghen onse cracht/
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons vreuchden/
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons deughden/
Ah ah gheen soeter dier wordt van12 de Son verlicht
Als een soet meysken is van liefelijck ghesicht.
Dat ick de SONNE waer13/ oft dat ick haeren waeghen14
Een dagh moght ofte twee/ doen gaen naer mijn behaegen/
Ick zoude stille staen/ zoo dickwils inde locht/
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer ick zoud’ haar oogen maecken
Twee sterren inde locht dat zy my mochten naecken15.
Dat ickse moght aensien/ ick zou dese doen staen
In midden shemels throon niet verre van de maen,
Hoe menichmael heb ick ghewenst te moghen wesen
Een Bie16/ een cleyne Bie om honich te gaen lesen17
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Zo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt18.
Dan comt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet in mijn siel/ en doet mijn hert weer open/
Dan swem ick in de Vreucht/Cvpido geeft my dat
Dat ick mijn leven lanck gheniete desen schat.
Cv pido dat ick condt zoo licht zo cleyne Wesen
Gelijck een cleyne vlieg’ zoo waer ick gans ghenesen.
Ick zoud een huijsken recht gaen maecken by den mondt19
Van mijn vercozen lief daer ick in woonen cond’/
Dat zoud’ mijn wooningh zijn/ daer soud’ ick altijdts suyghen
Dat hemels lieflijck nat/ ick zoud’ haer hert gaen buyghen
End’ in het mijn doen gaen/ ick soude woonen daer
Tot dat ick in haer hert oft zy int mijne waer
Och dat ick overlangh20 niet hebbe connen smaeken/
Wat dat de liefde was/ of daer toe eens gheraken
Ick hadd’ geen ander saeck ghenomen in de sin
Mijn leven dan alleen de liefelicke min/
O Venus wil my doch vergeven myne sonden/
Dat ic Voor desen tijdt niet overdencken conde/
Wat dat de liefde was: het is een soete pijn
De welcke my alleen doet zonder pijne zijn.
Gelijck de Crekels doen die in de bloemkens sweven
En by den soeten dau/ end’ ’tnat des hemels leven/
Zoo gaet het oock met ons/ de liefde can ons Voen
Ja sonder spijs oft cost oft yet21 daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert/ het is een soeten seghen/
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery22/ daer mede ghy bespoeyt23
Bespoeyt ons’ drooghe ziel/ als ghy ons wilt begheven/
En moghen wy niet eens meer dencken om te leven/
Ons leven onse ziel/ ons herten zijn ghestelt
In uwe stercke macht/ en vriendelick ghewelt:
Want VENVS is een vrou/ zy heeft ons oock den vrouwen
Ghegeven in de macht/ dat is al ons behouwen.
Wat zou de Wereldt zijn/ wat waer des Wereldts grondt/
Ten waere datmen daer24 een lieflijck meysken vondt:
Men secht dat IVPITER25 als hy eerst alle saecken
Hier in des Wereldts schoot begonnen heeft te maecken/
Hy keerde sich vast om/ hy sacht al/ ende sprack:
Dat in des werelts rijck noch eene saeck ontbrack.
Hy maeckt’ een aerdigh dier/ hy ded’ een dier voortcommen/
Een dier een lieflijck dier/ dat wij een Meijsken nommen.
Maer als hijt hadt volmackt: hij sach zijn maecksel aen/
Hy sach het loech hem toe/ hy sach het voor hem staen/
Ja in zijn eyghen werck creech hy zoo groot behaeghen/
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den GOD26 die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet davereen het landt
Hoe dickwils heeft hy self al sachtgiens commen cruypen/
En naer dat soet aenschijn/ zijns allerliefste sluypen/
Dat was altijdt zijn plaets/ den Hemel liet hy staen/
Als hy maer na den schoot van syn vriendinn’ mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot/ ick sluyt hem van de menschen
De welck een Meysken siet/ en niet en soude wenschen
Wat naerder haer27 te gaen/ ick acht hem voor een hout28
Die inden soeten min al levende Verstout.
Dat ick den Hemel mocht voor IVPITER bewaeren29
Ick zou een nieuwe soort van volck daer in vergaren/
De dochters souden syn het meeste volck daer in
Dat waere recht een volc bequaem naer mynen sin/
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren/
Dat souden soentgiens zijn/ daer woud’ ick in verkeeren/
En kiesen daer altyt den liefelicken sanck/
Die daer soud’ omme gaen/ Voor eten ende dranck/
Gheeft my maer eenen dach/ O IVPITER dijn kercken
Des Hemels schoon ghebou/ om naer myn sin te wercken
Ick zou daer uyt doen gaen al die noyt haer Verstant
En hebben laten gaen naer onsen soeten brandt.
Maer zoo ick niet en can/ tot myne wenschen comen
Zoo hebb’ ick even wel u lieden voorghenomen.
Dit boecxken als een merck30/ end’ als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
IONCVROVVVEN, laet dan eens u lieden soete straelen/
End’ blinckende ghesicht daer Vriendelijck op daelen/
En wenscht my/ wenscht my toe/ dat voor den soeten loon
Ick noch besitten mach CVPIDOOS sachte Croon:
Den Hemel van dien GODT (O die hem mocht beerven)
Is inden lieven schoot/ van zijn Vriendinn’ te sterven/
Den Hemel van dien GODT is by het schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Theocritus à Ganda.
[blanco]
Translations
Aan de jonkvrouwen van Holland |
Literature
- Porteman, Inleiding tot de Nederlandse emblemataliteratuur, pp. 100-101
- Porteman over de voorredes in Hooft, Heinsus and Vaenius: Porteman, Inleiding [Introduction to Hooft's Emblemata Amatoria], pp. 40-50
Sources and parallels
- Aux Dames de France (in: anonymous, Thronus cupidinis (1620)) [Compare]
References, across this site, to this page:
- Aux Dames de France (in: anonymous, Thronus cupidinis (1620))
Iconclass
Notes
Godin van de liefde
de grond van ons hart
nl. Cupido, god van de liefde, zoon van Venus.
zichtbaar gevangen houdt
Venus zelf
vrolijk
dauw
steeds,
permanent
Hij had de taal onder de knie
listen
helder
door
ware, conjunctief van zijn
de zonnewagen, die Apollo elke dag langs de hemel
voerde
naderen
bij
verzamelen
verzadigd
Ik zou een huisje vlak bij de mond gaan
maken
reeds lang
iets
burgerij, volk
besproeid
Wanneer men daar niet
Jupiter, de oppergod, schepper van de aarde en heerser
over het luchtruim. Als god ook verantwoordelijk voor het weer, bijvoorbeeld
regen en onweer.
nl. Jupiter
Wat nader
tot haar
scheldnaam, wellicht met de
connotaties: stijf, dor.
onder mijn toezicht houden
teken