Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Flamma fumo proxima. [17]


beeld017

Back to top ↑
98 ↓

LUCRET. LIB. 6.
Sed fugitare decet simulacra, & pabula amoris
Abstergere sibi, atque alio convertere mentem.

OVID.
Sic, nisi vitaris quidquid revocabit amorem,
Flamma recandescit quae modo nulla fuit.

PLUTARCH.
Amor quamquam discedit aut tempore aut ratione victus, non tamen penitus relinquit animam remanetque in ea vestigium veluti silvae exustae aut fumantis.

99 ↓
Vlam eerst gheweken, haest weer ontsteken.
De vlam was eens gebluscht die in my plach te woelen,
Ick voelde, met vermaec, mijn eersten brant vercoelen,
Al watter over bleef was maer een cleyne vonck,
Soo dat mijn welich hert van enckel vreuchde spronck:
't Gheviel eer langhen tijt dat ick het vier ghenaecte,
My dacht, ten was gheen noot, soo icket niet en raecte;
Dus stont ick maer en keeck, en noch eer ick vertrac,
Een vlam viel uyt de vlam die mijnen rooc ontstac.

Flamma, fumo proxima.
Quisquis es, antiqui remove monumenta caloris,
A regno Dominae qui modo liber abis.
Vera nec ora vide, moveat nec imago salivam;
Nec digitis gemmas, quas tulit illa, gere.
Vulnus erit, leviter modo tacta sit, aegra cicatrix,
Ardorem revocat fomitis icta silex:
Fax extincta recens trahit, ah! trahit eminus ignem,
Et redit in flammam, quod vapor ante fuit.

Flambeau qui fume, tost se rallume.
As tu esteint l'amour? ne fay tant la bravade,
Sa flame, a ton flambeau jectant comme un ?illade,
(En cas que seulement l'approches tant soit peu)
D'un traict non apperceu te mettra tout en feu.

The sight of fire revives againe
The smokinge weike untoucht, certaine.
Late was I freede from th'fierie flame, which woulde mee haest have ended,
I felt a coolinge at my harte, my strength againe amended:
A sparke that I yet smoakinge had, was all that did remaine
For joy of such deliverance, my harte was glad and faine.
It hapned soe that in short tyme, a fire I did come reare,
I thought, so longe I toucht it not, I had no cause to feare,
I onely but lookt on, alas, her flame to mee-wardes tended
Wich kyndled streight my flame againe, and so my joy soone ended.

100 ↓
Eens ghebrant, haest ghevlamt.
Hoe licht ontsteect een licht dat eens te voren brande,
Die eens is licht geweest raect licht in nieuwe schande;
Een doove kool ontvonct als sy maer vier en rijct,
De tintel wort tot vier door al dat vier ghelijckt.
Hoe licht vervalt de mensch tot alle quade streken
Die van een slim ghebreck eerst onlancx is gheweken!
Een die sich waghen derf, eer dat hy recht ghenas,
Gheraeckt licht in het vuyl, daer hy te voren was.

101 ↓
De facili natura recurrit.
Ausa vapore levi tremulis alludere flammis
Fax extincta, novo protinus igne calet:
Pieriis fomes sua lumina reddit alumnis,
Vix bene scintillam cum dedit icta silex.
In veterem flecti quam cerea corda figuram!
Crimen in antiquum pectora sponte fluunt:
Dum veteris scintilla mali modo parva supersit,
Semper ad ingenium mens malesana redit.

En vertu novice, rechet bien tost en vice.
Si tu viens de chasser le vice de ton ame,
O ne t'approche pas a ta vieille flame;
Car bien que d'estre esteint te semble ce flambeau,
En l'approchant du feu, il brusle de nouveau.
IUVENAL.
... Ad mores natura recurret
Damnatos, fixa & mutari nescia.

Paul. in L. si unus, vers. Pactus, ff. de Pact.
Res de facili redit ad suam naturam.

DE FACILI NATURA RECURRIT.
Legem olim ab Atheniensibus latam fuisse in nautas, qui Athenis salaminam transmitterent, memoriae proditum est. Ea cautum erat, ut ei, qui semel infoeliciter navigasset, tamquam naufragio infami, navigatio in posterum interdiceretur. Et quidem eius plebisciti ratio inter alias, haec dari solet: Homines quam facillime in eundem impingere lapidem, ac in antiquum redire: cum plerumque, ex regula iuris, qui semel malus, semper praesumatur malus in eodem genere delicti. Id ob unicum lapsum Atheniensibus si ita visum decernere; quid de iis tandem statuendum erit, qui crebra vitiorum repetitione consuetudinem peccandi contraxisse, & peccata in naturam transtulisse videri possunt? tales (tametsi aliquando per intervalla melioris frugis spem de sese praebere videantur) non levi de causa in bonorum numerum transscribendos censent oculatiores. Remanet plerumque concussio aliqua, etiam post febrim. Mare post tempestatem etiam dum ea agitatur. qui diu in vinclis fuerunt, etiam soluti claudicant. Vitiis diu assueti, etiam cum ea deserunt, quaedam retinent vestigia, ac in eadem facile recidunt.

Daer zijn voormaels in Griecken-landt sekere keuren gheweest, over de veerschepen tusschen Athenen en salamyne, mede brenghende dat alle schippers, die eenmael bevonden wierden hun schip omgheseylt te hebben, dadelijck souden vervallen zijn uyt het schippers gilde, ende de vryheden van dien. In ghevalle de Atheniensers een eenighe misgrepe soo hooghe hebben opghenomen, wat sullen wy ghevoelen van de gene, die door menichvuldighe feylen, als een ghewoonte van quaet doen hebben aen-ghenomen? Voorwaer schoon de sulcke by horten somwylen eenighe teyckenen van beterschap schynen te toonen, soo en machmen op de selve evenwel niet staen. De zee oock dan als den storm al ophoudt, blijft evenwel swalpende en dynende. Men ghevoelt noch al wat huyveringhe na de kortse. Die langhe in banden gheseten hebben, hincken veeltijdts oock los ghelaten zijnde. Menschen die eenighe slimme ghebreken eens hebben aenghehanghen, schoon sy haer oude rancken verlaten, selden isset datse niet eenighe overblijfsels daer van en behouden, waer door sy lichtelijck tot haer vorighe parten komen te vervallen.
Een beest met kunste tam ghemaeckt;
En dient niet al te veel gheraeckt;
Want schoon het nu al duyct, en swijgt,
Wanneer't zijn oude parten krijght
Soo isset weer al even fel,
En quetst zijn eyghen meester wel.
Die goet van quaet wort metter vaert,
Vervalt licht tot zijn ouden aert.

102 ↓
ESAI. 42. 3.
De glimmende wiecke en sal hy niet uytblusschen.
De ziel heeft menichmael haer eerste licht verloren,
Sy leyt als sonder glans, en niet ghelijc te voren,
'Tis maer een damp alleen, die als een teycken gheeft
Dat noch in eenich deel haer eerste wesen leeft;
Maer als wy 'thelder licht van Godes woort genaken
Soo wort de rooc een vlam, de geest begint te waken;
Hoe groot is dijne gunst ontrent de menschen, Heer,
De wieck die maer en rooct en blustje nimmermeer.

103 ↓
Dum spiras, spera.
Dum mihi fax tenuem vix spargit in aera fumum,
Fax, decor ille mei pectoris, alma fides;
Ad verbi, Pater alme, tui iubar ora reflecto,
Eque tua supplex lumina luce peto:
Sponte tui nobis venit obvia flamma favoris,
Flamma, vel extinctas docta ciere faces.
Quanta tua in miseros clementia, Rector Olympi,
Qui moribunda nova lumina luce beas!

MATTH. 5. 6.
Bien heureux sont ceux qui ont faim & soif de justice: car ils seront rassasiez.
Bien que la chair ait faict a ma foy grande bresche,
Tu n'esteins pas, mon Dieu, la my-esteinte mesche:
Quant je regarde a toy, mon jà debil flambeau
S'esclaircit derechef d'un lustre tout nouveau.
ESA. 9.
Habitantibus in regione umbrae mortis, lux orta est.

BERN. SERM. 7.
Si insurgant adversum me proelia, si mundus saeviat, si fremat malignus, si ipsa caro adversus spiritum concupiscat, in te sperabo, tu arundinem quassatam non franges.

DUM SPIRAS, SPERA.
Cum vitae nostrae decursus continuam peccatorum seriem prae se ferat, nihil miseris solatii restare, facile colligimus, nisi Deus quispiam nobis adsit, cui vita continua benevolentiae scaturigine placide decurrat. Talis autem in omni rerum natura solus tu, mitissime Iesu, cuius animum ab omni asperitate alienum quoties intueor, toties extra spem positus sperare tamen audeo. Moysen miracula edidisse legimus, sed Aegyptum afflixisse: Eliam, sed coelum clausisse: Elisaeum, sed belluas in pueros evocasse: Petrum, sed homines morte multasse: Paulum, sed Elymae visum ademisse. Tu vero, qui mel merum, aut piscium multitudinem in retia egisti, ut cibus largior homini suppeteret; aut aquam in vinum mutasti, ut potus liberior sufficeret: Tu motum paraliticis, visum caecis, sermonem mutis, sanitatem aegrotis, munditiem leprosis, mentem sanam daemoniacis, vitam mortuis reddidisti: In nullum tu durus, nisi in ventos, sed quia ii in homines duri: nisi forte in ficum, sed quia fructum non ferret: nisi forte in discipulos, sed cum poenas cogitarent. Licet ergo conscientia, peccatorum mole, ingruat, nunquam me desperatio ad laqueum, semper poenitentia ad Christum evocabit.

Nademael ons gheheele leven niet anders en is, als een ghestreckte keten van alderley sonden: soo hebben wy billicklijcken te dencken, dat voor ons gheen troost voor handen en is, ten zy wy eenich Goddelijck wesen opsporen, wiens gheest in teghendeel niet anders en zy als gheheel ghenade en goedertierentheydt. Ende nadien sulcx by dy alleene te vinden is, Heere Iesu, soo willen wy op dy alleene hopen, oock dan, als wy buyten hope zijn. Want siet! niet en is by dy oyt ghedaen, of gheseydt, als tot voordeel der menschen. Moyses heeft ('tis wel waer) wonder-wercken ghedaen, maer Aegypten gheplaecht. Elias, maer den hemel ghesloten. Elisaeus, maer kinderen doen verslinden. Petrus, maer menschen ghedoodt. Paulus, maer Elymam met blindtheydt gheslaghen. Maer du, Heere Iesu, hebst dyne wonderdaden als van melck en honich doen overvloeyen: Hier hebdy, menichte van visschen inde netten besloten, tot volheydt van spijse: daer, water in wijn verandert, tot overvloet van dranck. De gheraeckte hebdy beweginghe, de blinde het ghesichte, de stomme de sprake, de siecke ghesondtheydt, de melaetsche reynicheyt, de besetene goede sinnen, de doode 'tleven gheschoncken. Over al zydy dan goedertieren gheweest, nerghens straf, behalven teghens de winden, maer om dat die straf waren teghens de menschen. Behalven teghens den vyghenboom, maer om dat die de menschen gheen vrucht en gaf: behalvens teghens uwe jongheren, maer om dat die de menschen wilden straffen. Niemandt is dan uwe vyandt, als die vyant is van de menschen. Mits welcken, hoe groot mijn misdaden zijn, soo en sal my noyt de wanhope totten bast, maer altijdt de hope tot Christum afleyden.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: