Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Amissa libertate laetior. [14]


beeld014

Back to top ↑
80 ↓

GENES. 29. 20.
Servivit ergo Iacob pro Rachel septem annis, & videbantur illi pauci dies, prae amoris magnitudine.

BILL. ANTHOL. SACR.
Absque iugo posita est ditionis amica voluntas,
Qui viget affectu, non gemit imperio.

81 ↓
Bly, door slaverny.
Doen ick mijn eyghen was, en mocht al omme sweven,
Doen leyde ick even staech een stil, en droevich leven,
Maer na dat my de min bracht in den soeten dwangh,
Doen word mijn tonghe los, en maeckte bly ghesangh:
Ick lach, ick raes, ick speel, en schoon ick sta gesloten,
Gheen tijt heeft my verveelt, geen dingh heeft my verdroten;
O soete slaverny, en aenghenaem ghewelt!
Het is een minnaer vreucht, dat ander lieden quelt.

Amissa libertate laetior.
Omnibus angores, uni mihi gaudia portat
Carcere secludi servitiumque pati:
Tunc, cum liber eram, sola spaciabar in umbra,
Moestus, inops, tacitus, nec vigor ullus erat.
Ex quo dia Venus me carcere clausit amoris,
Ex illo lepida garrulitate loquor:
Nunc cano, nunc vocum non est simulantior alter:
Quo mihi libertas? Sors mea ferre iugum.

Prison gaillard m'a faict.
I'estois muet au bois, mais prisonier en cage
Ie rie, & fais des chants; je parle doux langage.
Chacun, fils de Venus, qui porte au c?ur ton dard
Est morne en liberté, & en prison gaillard.

A prison faire is better for mee,
Then if I were at libertie.
So long as I did range abroade, and had my libertie,
So longe was I in pensivenesse, voyde of all melodie:
But since that I to prison came, within these boundes confynde,
My lovely bondage loosde my tongue, and cheared hath my mynde.
For now all day for joy I singe, though I in prison lye,
For nought at all doe I take care, I knowe no miserye
This Bondage sweete I doe imbrace, it is to mee great gaine;
And lovers likewise doe reioyce, when others lye in paine.

82 ↓
Dwanck leert sanck.
Indien de Papegay waer in het wout ghebleven,
Sy hadde daer gheleyt een woest en beestigh leven,
Maer nu sy door bedwangh by menschen is gheleert,
Soo komtet datse spreect, en in het hof verkeert.
Is yemant oyt ghesint om eere na te jaghen,
Hy moet van eersten af, hy moet ghewilligh draghen
Al wat de tucht ghebiet. Bedwangh ontrent de jeught
Wort eere metter tijdt, en niet als enckel vreught.

Magistra virtutis, disciplina.
Si foret in silvis per devia rura vagatus,
Nec cavea viridis claussa fuisset avis;
Non, regum conviva dapes, non ore falernum
Gustet, & aurato non recubet thalamo:
Nec lepidos daret ore sonos, nec amabile murmur,
Nec domino posset dicere, Caesar ave.
Fraena det ingenio, iuvenilibus imperet annis,
Optati ingreditur quisquis honoris iter.

P?ur, grand inventeur.
Si j'eusse mon plaisir suivy au verd bocage,
Ma langue n'eut jamais parlé humain langage,
Me voila bien appris par supporter tourment;
Sans estre assoubjecty nul ne devient sçavant.
Hor. in Art. Poet.
Qui studet optatam cursu contingere metam
Multa tulit fecitque puer sudavit, & alsit,
Abstinuit Venere & Baccho. Qui pythia cantat
Tibicen didicit prius extimuitque magistrum.

Bernhard. Epist. 113.
O quam compositum reddit omnem corporis statum, nec non & mentis habitum disciplina! Cervicem submittit, ponit super cilia, componit vultum, ligat oculos, cachinnos cohibet, moderatur linguam, fraenat gulam, sedat iram, format incessum.

83 ↓
QUAE NOCENT, DOCENT.
Nullus equus recte sessori paret, nisi arte domitus; nullum ingenium non ferox, nisi proba educatione, & praeceptis cicuretur. Qui assidue in rebus prosperis ac laetis versati sunt, eos vix sapere prudentiores censent; quos vero sors adversa aliquoties exercuit, magis ad prudentiam ac cautionem compositi putantur. Nec immerito; ut enim aspectus a circumfuso aere lumen accipit, sic animus ab imminentibus calamitatibus. Cum Romanis, inquit Hannibal, bonis malisque meis bellare didici. Mihi, clamat Mithridates, Fortuna, multis rebus ereptis, usum dedit bene suadendi. Ad omnia necessitas naturam instruit: illa simias decore saltare, Elephantes docte digladiari, picas ac psittacos distincte loqui docet. Quid multa? res dura bestias ad actiones humanas, homines ad divinas erigit.


Op het selve beelt een andere sin.
De wilde Papegay eerst in het wout ghevanghen,
Wil enckel uyt de koy, en door de sporten pranghen,
Maer alsse gheenen troost in dit ghewelt en siet,
Soo steltse zich gherust, en singht een gheestich liet.
Wanneerder eenich mensch met druck is overladen,
Ick weet hem groot behulp tot alle groote quaden,
Want, als de gantsche ziel met plaghen is vervult,
Daer is gheen beter dingh, als lijden met ghedult.
Capta recens laqueis, & vimine clausa palustri,
Carceris impatiens se quoque laedit avis;
At cum nulla fugae ratio, nec abire potestas,
In medio tandem carcere dulce canit:
Scilicet aerumnis patientia sola medetur,
Non alia melius pellitur arte dolor.
Vincula dura magis luctantia crura fatigant,
At tandem leve fit, quod bene fertur onus.

84 ↓
ROM. 6. 20. 22.
Dienst-knecht der gherechticheydt is vry van sonde.
Al vloogh ic in het wout, al sat ic daer verborgen,
Noch leefd'ic evenwel in veelderhande sorgen,
Het ruyschen van een riet, het drillen van een blat,
Dat bracht my inden schrick van, ick en weet niet wat:
Nu ben ick (naer het schijnt) en sooje meent gevangen,
Maer vrient, het is gemist; 'ken hebbe geen verlangen
Te wesen dat ick was. een harde slaverny
Die maect oock inden dwangh een reine ziele vry.

85 ↓
Bonorum servitus, libertas.
Ad strepitum folii, trepidum me sylva videbat;
Ne caperer, timido pectore semper eram:
Carcere nunc claudor, sed an hoc sit carcere claudi?
Ianua saepe patet, nec iuvat ire foras.
Vincla placent, mihi dulce iugum, mihi carcer amoenus:
Ah! dum vita foret libera servus eram.
Libertas servire Deo est, huic subdere discat,
Qui sibi servari libera colla velit.

A Dieu servir, est regner.
Bien que je sois captif, si ne suis miserable;
I'ay pris congé des boix, prison m'est agreable:
Sauvage vie a Dieu, tu n'as felicité:
S'assujettir a Dieu, est vraye liberté.
2. COR. 3. 17.
Ubi Spiritus Domini, ibi libertas.

AUGUST. IN IOHAN.
Vis ut serviat caro animae tuae: Deo serviat anima tua: debes regi ut possis regere.

ECCLESIASTIQ. 6. 24.
Mon enfant escoute, recoi mon propos & ne refuse point mon conseil.
25 Mets tes pieds dedans ses ceps & ton col dedans son carquant.
30 Et ses ceps te seront comme une place forte & ses carquants pour accoustremens honorables.

BONORUM SERVITUS LIBERTAS EST.
Si quis mundi voluptatibus etiamnum immersus, fidelium mores ac tetricam (ut videtur) vivendi rationem inspiciat; nil praeter aerumnas, dolores, ac veluti ergastuli angustias, meramque captivitatem eam esse facile pronuntiabit. Quippe, ex sese coniecturam faciens, nil nisi quod oculis, quod auribus, ac abdomini blandiatur, in bonis habendum putat. Aliter censet animus vere pius; & enim ex dolore gaudium, ex fletu plausus, ex captivitate libertas, tanquam e limpido fonte, scaturire videtur: Ille in quavis conditione servitii, liber est (inquit Ambrosius) qui amore non capitur, metu criminis non obligatur, quem non terrent praesentia, qui securus exspectat futura. Servit contra, quicunque vel metu frangitur, vel delectatione irretitur, vel cupiditatibus ducitur, vel indignatione exasperatur, vel maerore deiicitur. Omnis passio servilis est.

Yemant inde wellusten des werelts verwerret zijnde, die sijn ooghen slaet op het doen vande Godsalighe, ende haer strenghe maniere van leven (soo hy meynt) insiet, laet hem duncken dattet al ongheval, druck ende herten-leet wesen moet, daer in dese luyden haren tijdt besteden: ja dat de selve als in eeuwighe gevanckenisse ghehouden zijn. Want, na sijn eyghen herte oordeelende, meynt datter niet vermaeckelijcx en kan ghevonden werden, dan dat de ooghen, ooren, en den buyck aengenaem is, en wel bevalt. Een Godsalige ziele ghevoelt hier van gheheel anders, want die weet blijdtschap uyt droefheydt, herten lust uyt weedom, vermaeckelijckheydt uyt tranen, en vrydom uyt slavernije te trecken. Den desen, seydt Ambrosius, is vry, oock in alderley manieren van dienstbaerheyt, die met gheen malle liefde beseten en is, die met den bant van giericheyt niet ghebonden en is, die door vreese van sijn quade daedt, t'elcken niet wech gheruckt en werdt, dien het jeghenwoordighe niet en verschrickt, het toecomende niet bevreest en maeckt. Hy is daerenteghens een rechte slaef, die door vreese ontset werdt, die door wellusten vervoert wert, die door begheerlijckheden herwaerts en derwaerts ghetoghen werdt, die of door gramschap werdt verbittert; of door droefheydt werdt neder-ghedreven. Int corte, elcke quade gheneghentheyt, is als een nieuwe slavernye.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: