Jan Luyken, Jesus en de ziel (1685)
Table of contents ↑De verlichte Ziele verklaert het uyterlijcke vernuft; het afscheyden eens rechtveerdigen [21]
De verlichte Ziele verklaert het uyterlijcke vernuft; het af-
scheyden eens rechtveerdigen.
scheyden eens rechtveerdigen.
OP welck een wijse of een Ziel,
Die Godts geboden reyn bewaerden,
Na dat haer vleesch en bloedt ontviel,
Ten hemel vaert van deser aerden?
Soo vraeght het oude Adams kindt,
Dat alle wijsheydt heeft verlooren,
Aen Godt en 't Vaderlandt soo blindt,
Als hier op aerde een blindt gebooren.
Wanneer de Ziel soo gantsch en gaer,
Haer self ontsinckt, en houdt sich stille,
Dan wordt de Godtheyt openbaer,
En woont in haer gelaten wille;
Ontvalt haer nu het vleesch en bloedt,
Dan is sy met Godts licht doorschene,
Als 't yser met een heeten gloedt,
Dat is Godts handt, waer sou sy hene?
Sy is met heerlijckheyt gekroont,
En self den Tempel en den Hemel,
Daer Godt met sijnen glans in woont,
En sijnen Geest met soet gewemel.
Het hemelrijck is sonder maet,
Gelijck als boven son en sterre,
Soo wel oock hier, daer d'aerde staet,
In d'eeuwigheyt is na noch verre.
Die Godts geboden reyn bewaerden,
Na dat haer vleesch en bloedt ontviel,
Ten hemel vaert van deser aerden?
Soo vraeght het oude Adams kindt,
Dat alle wijsheydt heeft verlooren,
Aen Godt en 't Vaderlandt soo blindt,
Als hier op aerde een blindt gebooren.
Wanneer de Ziel soo gantsch en gaer,
Haer self ontsinckt, en houdt sich stille,
Dan wordt de Godtheyt openbaer,
En woont in haer gelaten wille;
Ontvalt haer nu het vleesch en bloedt,
Dan is sy met Godts licht doorschene,
Als 't yser met een heeten gloedt,
Dat is Godts handt, waer sou sy hene?
Sy is met heerlijckheyt gekroont,
En self den Tempel en den Hemel,
Daer Godt met sijnen glans in woont,
En sijnen Geest met soet gewemel.
Het hemelrijck is sonder maet,
Gelijck als boven son en sterre,
Soo wel oock hier, daer d'aerde staet,
In d'eeuwigheyt is na noch verre.
Goddelijck Antwoordt.
Iesa. 3. vers 10.
SEgget den rechtveerdigen, dat het [hem] wel gaen sal:
dat sy de vrucht harer werken sullen eeten.
SEgget den rechtveerdigen, dat het [hem] wel gaen sal:
dat sy de vrucht harer werken sullen eeten.
Op het XXI. Sinnebeeldt.
Hoe 't sich met een vrome Ziele verhoud, in 't afsterven des Lichaems.
Hoe 't sich met een vrome Ziele verhoud, in 't afsterven des Lichaems.
DAt uyterlijcke vernuft spreeckt: de Ziele wanneer
die van het lichaem scheydt, vaert sy dan niet in den
hemel ofte helle in, gelijck men in een huys ingaet, ofte
gelijck men door een gat in eene andere werelt ingaet?
die van het lichaem scheydt, vaert sy dan niet in den
hemel ofte helle in, gelijck men in een huys ingaet, ofte
gelijck men door een gat in eene andere werelt ingaet?
Antwoort. Neen, daer is geen invaren op sulck een
wijse, want hemel ende helle is over al tegenwoordigh:
het is maer eene inwendinge des willens, ofte in Godts
liefde, ofte in Godts toorn, ende sulcx geschiedt in den
tijdt des lichaems, daer van S. Paulus seght: Onse wande-
lingh is in den hemel. Ende Christus ook spreeckt: Mij-
ne schapen hooren mijne stemme, ende ick kenne haer, ende
sy volgen my, ende ick geve haer dat eeuwige leven, en nie-
mant salse uyt mijne handt scheuren.
wijse, want hemel ende helle is over al tegenwoordigh:
het is maer eene inwendinge des willens, ofte in Godts
liefde, ofte in Godts toorn, ende sulcx geschiedt in den
tijdt des lichaems, daer van S. Paulus seght: Onse wande-
lingh is in den hemel. Ende Christus ook spreeckt: Mij-
ne schapen hooren mijne stemme, ende ick kenne haer, ende
sy volgen my, ende ick geve haer dat eeuwige leven, en nie-
mant salse uyt mijne handt scheuren.
Soo vraeght het vernuft: Hoe geschied dan sulck in
gaen des willens in den hemel?
gaen des willens in den hemel?
Antwoort. Wanneer sich de wille te gronde Godt
overgeeft, soo versinckt hy buyten sijn selve, buyten al-
le grondt en plaetse, daer alleen Godt openbaer is, werkt
ende wil, soo wordt hy hem selve een niets na sijnen ey-
gen willen: alsdan werkt ende wil Godt in hem, en dan
woont Godt in sijnen ghelaten wille, daer door wordt
de Ziele gheheylight, dat sy in goddelijcke ruste komt.
Wanneer nu het lichaem verbreeckt, soo is de Ziele met
goddelijcke liefde doordrongen, ende met Godts licht
doorscheenen, gelijck dat vuur een yser doorgloeyt, daer
van het sijne duysterheyt verliest. Dat is de handt Chri-
sti, daer Godts liefde de Ziele gansch doorwont ende in
haer een schynend licht en nieu leven is, soo is sy in den
hemel, en een tempel des H. Geestes, en is selver Godts
hemel, daer in hy woont.
overgeeft, soo versinckt hy buyten sijn selve, buyten al-
le grondt en plaetse, daer alleen Godt openbaer is, werkt
ende wil, soo wordt hy hem selve een niets na sijnen ey-
gen willen: alsdan werkt ende wil Godt in hem, en dan
woont Godt in sijnen ghelaten wille, daer door wordt
de Ziele gheheylight, dat sy in goddelijcke ruste komt.
Wanneer nu het lichaem verbreeckt, soo is de Ziele met
goddelijcke liefde doordrongen, ende met Godts licht
doorscheenen, gelijck dat vuur een yser doorgloeyt, daer
van het sijne duysterheyt verliest. Dat is de handt Chri-
sti, daer Godts liefde de Ziele gansch doorwont ende in
haer een schynend licht en nieu leven is, soo is sy in den
hemel, en een tempel des H. Geestes, en is selver Godts
hemel, daer in hy woont.
Dat uyterlijcke vernuft spreekt: Hoe komt het dan
dat die heylige Ziele in deser tijdt sulck licht en sulk een
groote vreugde niet volkomen mag bevinden?
dat die heylige Ziele in deser tijdt sulck licht en sulk een
groote vreugde niet volkomen mag bevinden?
Antwoort. Dat hemelrijck is in de Heyligen in haren
geloove werckende ende bevindelijck, sy voelen Godts
liefde in haren geloove, daer door sich de wille in Godt
overgeeft: maer dat naturelijcke leven is met vleesch en
bloedt bekleedt, en staet in den tegenset van Gods toorn,
met de ydele lust deser werelt omgeven, welcke dat uy-
terlijcke doodelijcke leven steets doordringht: daer op
de eene zijde de werelt, op de andere zijde de Duyvel, en
op de derde zijde den vloek des toorns Godts, in vleesch
en bloedt, dat leven doordringht en sift, daer door de
Ziele dickmael in anghst staet, wanneer alsoo de helle op
haer dringht, en sich in haer wil openbaren; doch sy
versinckt in de hoope van Godts genade, en staet als een
schoone roose midden onder de doornen, tot dat het
rijcke deser wereldt van haer afvalt in 't sterven des lic-
haems: alsdan wort sy eerst recht in Godts liefden open-
baer, wanneer haer niets meer verhindert. Sy moet de-
sen tijdt met Christo in dese werelt wandelen; Christus
verlost haer uyt hare eyghen helle, nadien hy haer met
sijne liefde doordringht, ende by haer in der hellen staet,
en hare helle in een hemel verandert.
geloove werckende ende bevindelijck, sy voelen Godts
liefde in haren geloove, daer door sich de wille in Godt
overgeeft: maer dat naturelijcke leven is met vleesch en
bloedt bekleedt, en staet in den tegenset van Gods toorn,
met de ydele lust deser werelt omgeven, welcke dat uy-
terlijcke doodelijcke leven steets doordringht: daer op
de eene zijde de werelt, op de andere zijde de Duyvel, en
op de derde zijde den vloek des toorns Godts, in vleesch
en bloedt, dat leven doordringht en sift, daer door de
Ziele dickmael in anghst staet, wanneer alsoo de helle op
haer dringht, en sich in haer wil openbaren; doch sy
versinckt in de hoope van Godts genade, en staet als een
schoone roose midden onder de doornen, tot dat het
rijcke deser wereldt van haer afvalt in 't sterven des lic-
haems: alsdan wort sy eerst recht in Godts liefden open-
baer, wanneer haer niets meer verhindert. Sy moet de-
sen tijdt met Christo in dese werelt wandelen; Christus
verlost haer uyt hare eyghen helle, nadien hy haer met
sijne liefde doordringht, ende by haer in der hellen staet,
en hare helle in een hemel verandert.
Sources and parallels
- Modified pictura in the 1714 edition (an open doorway reveals
the landscape behind it): De verlichte Ziele verklaard het uiterlyk vernuft; het afscheiden eenes rechtvaardigen [21] (in: Jan Luyken, Jesus en de ziel (1714))
[Compare
]
- See the bellows in: Vulnus alit venis, et cæco carpitur igne [49] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))
[Compare]
- Burning stove in: Quis enim securus amavit? [70] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))
[Compare]
- Similar scene in: Liefde word gekent door tegenspoet [45] (in: Willem den Elger, Zinne-beelden der liefde (1703))
[Compare]
-
Biscoctum amoris. [24] (in: anonymous, Amoris divini et humani antipathia (1628))
[Compare]
-
Biscoctum Amoris [55] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
[Compare]
-
Unio Amoris [79] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
[Compare]
-
Burning stove also in: Quis enim securus amavit? [70] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))
[Compare]
References, across this site, to this page:
- Biscoctum amoris. [24] (in: anonymous, Amoris divini et humani antipathia (1628))
- Biscoctum Amoris [55] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
- Unio Amoris [79] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
- Vulnus alit venis, et cæco carpitur igne [49] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))
- Quis enim securus amavit? [70] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))