Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Ex morte levamen. [47]


beeld047

Back to top ↑
278 ↓

Cyprae. de Iur. Connubior. cap. 9.
Nuptias impares (ita nuncupant iuristae matrimonium senis decrepiti & floridae virginis L. si maior C de Legit Haered) praeter alia multa incommoda inducere votum captandae mortis, tragicus exitus non raro docuit, hinc nuptiae Sophoclis & Alcippes huiusmodi dicteriis exagitatae leguntur;
Noctua ut in tumulis, super utque cadavera bubo,
Talis apud Sophoclem nostra puella sedet.

279 ↓
Een out man in't jonck meyskens schoot,
Ey waer hy doot!
Een groen en weligh dier stont lestmael om te paren
Met yemant rijc genoech, maer in sijn leste jaren;
Het dacht mijn wonder vremt, dies vraegd ic hoe het quam,
Dat sy een dorren bloc tot haer geselschap nam:
Sy sprac van stonden aen: veel heefter waer genomen
Dat van eens esels been de beste fleuyten comen
So rasch hy maer en sterft. 'tFy (dacht ick) loosen schijn!
Ghy trout, en wenscht terstont om ongetrout te zijn.

Ex morte levamen.
Nuper, ubi pelago muris Flissinga resistit,
Decrepito fuerat nupta puella seni:
Cur vetulo sociaris hero, lepidissima? dixi;
Haec, ut erat prompta garrulitate loquax,
Hoc mihi responsum dedit: ossibus, inquit, aselli
Cum iacet exsangui corpore pressus humo,
Tibia iucundo componitur optima cantu.
Desierat; nec me quaerere plura iuvat.

Joye & support, apres la mort.
Un jour ie demandois a une allegre dame,
Pourquoi un gros vieillart avoit gagné son ame,
Ne scais tu, me dit-on, que quant un asne est mort
De ses os decharnez fort bonne fluste sort?

An oldeman in a younge womans arme
The sooner dead, the lesser harme.
A wanton Gyrle once marryed was unto a lame olde man;
Who little hadd to give content. Which made mee question than,
How't came that shee so wedded was? who mee this answere gave,
That of dead Asses bones are made, the best pypes that wee have
When they in th'earth a while have layne. As likewise have I reade
That so longe as the Scorpion lives, for nought is good: But deade
A Soveraigne med'cyne is, thus I, therewith beinge well a paide,
My Answere had. Adieu quoth I, and so I left that mayde.

280 ↓
Spaert, manneken, spaert,
Datter een ander wel af vaert.
Soo langh een esel leeft, soo draeght hy sware packen,
En eet noch evenwel alleen maer distel-tacken:
Maer steect hy eens de moort, daer fleuytmen op het been,
Daer raest de malle jeught, en hippelt onder een.
Spaert, vrecke vader, spaert; u soontje komt ten lesten
Dat schinct, en drinct, en klinct, dat geeftet al ten besten,
Dat singht, en springht, en vinct, dat vogelt, jaegt, en vist;
Ontydelick gespaert, onnuttelick ghequist.

281 ↓
Avarum excipit prodigus.
Dum tibi vita manet, miserandae sortis aselle,
Non intermisso membra labore gemunt:
Interea tribulis & amara vesceris herba,
Vixque datur gelido fonte levare sitim:
Sed morere, infoelix, mox tibia festa sonabit,
Et tua pastor ovans ducet ad ossa choros.
Quaerat avarus opes, iam prodigus imminet haeres,
Qui male congestas dilapidabit opes.

De pere gardien, fils garde-rien.
Tes jambes, par travail, te craquent, pauvre beste,
Et peu apres ta mort serviront a la feste,
Des flustes & haut bois. D'un pere espargneur,
Sort ordinairement un fils trop gaspilleur.
Horat. Lib. 2. Od. 14.
Absumet haeres caecuba dignior,
Servata centum clavibus & mero
Tinget pavimentum superbo,
Pontificum potiore coenis

Idem.
Sed quia perpetuus nulli datur usus & haeres
Haeredem alterius, velut unda supervenit undam,
Quid vici prosunt, quidve horrea, quidve calabris
Saltibus adiecti lucani?

AVARUM EXCIPIT PRODIGUS.
Alutarium piscem coenum fodere memorant, sargum autem piscem, qui eum sequitur, excitatum pabulum devorare. vix aliter in vita humana sese res habere notatum est: homines nimirum attentos ad rem, qui coenum fodiendo, id est, vilissimis quibusque ac laboriosissimis ministeriis indies operam dare solent, sargos sequi, id est, liberos vel haeredes plerumque habere ignavos ac prodigos, qui opes, multo cum sudore vix unciatim collectas, celerrime diglutiant, nec raro in unius scorti marsupium effundant, atque ita (ut Sen. verbis utar) quidquid longa series multis laboribus, multa Dei indulgentia struxit, id unus dies spargit, ac dissipat,
Longique perit labor irritus anni.
Bene igitur sapiens Eccl. 2. 18. Detestatus sum, inquit, omnem industriam meam, qua sub sole studiosissime laboravi, habiturus haeredem post me, quem ignoro utrum sapiens an stultus futurus sit. Estne quidquam tam vanum? & tandem concludens, Nonne melius est, ait comedere & bibere, & ostendere animae suae bona de laboribus suis? hoc etenim de manu Dei est.

Den seem-visch is ghewoon het slick om te wroeten, maer de visch sargus (die hem veeltijts volgt) isser knap by, en slockt het aes, dat een ander opghejaeght en bearbeyt heeft, gierichlijck int lijf. Het gevalt veeltyts so onder den menschen, dat nae een slick-wroetende seemvisch, dat is, nae een deunen en wreckigen spaerder, die uyt vuylheyt zyn goet te samen heeft geraept, volcht een verterende sargus, dat is, een quistighe opsnapper, die het verspaerde goedt, onnuttelijck door de billen slaet, en dickwils t'eender reyse inden schoot van een hoere of haer dochter uytstort, al wat met moeyte en commer in veel jaren by den anderen is versamelt. Den wijseman heeft dan wel gheseyt, Eccl. 2. 18. My verdroot alle mijns arbeyts, die ick onder de sonne hadde, dat ick dien eenen mensche laten moeste, die na my zijn soude, en wie weet of hy wijs of dul zijn sal? Eyndelijck besluyt hy, seggende: isset den een mensch niet beter dat hy ete en drincke, en dat hy zijn Ziele wel doe van synen arbeydt? Ia sulcx sach ick dat van Godes handt comt.

282 ↓
PROVERB. 15. 16.
Eenen goeden moet is een daghelijcx wel-leven.
Al is een esel plomp, al weet hy niet te springen,
Noch leertmen na de doot sijn dorre schenckels singen;
Een herder neemt het been, en maecter fleuyten van,
Waer door hy gantsch het wout tot vreugde trecken kan.
Wat is van kost en konst? van veel of luyt te stellen?
Stelt maer en stilt u hert, geen druck en sal u quellen.
Waer recht vernoeghen woont daer is ghestage lust,
'k En weet geen beter vreught, dan als de ziele rust.

283 ↓
Aequus animus, commendat omnia.
Ossibus ex asini fit tibia; silva remugit;
Exultat saturas dux gregis inter oves.
Ecquid opus lituis? sibi mens est aequa levamen,
Gaudia de placido pectore sponte fluunt:
Sit casa parva domus, sit fictilis olla supellex,
Hic etiam sapiens, quo sibi plaudat, habet.
Aula gemit, cythara licet aureus instet Iophas,
Caula fremit plausu, dum, Melibaee, canis.

1. TIM. 6. 6.
La pieté, avec contentement d'esprit est un grand gain.
Ta flute, gai berger, n'est que des os des bestes,
Si resiouit pourtant vos gens aux jours de festes,
O grand don du Seigneur tranquillité d'esprit!
Le c?ur estant en paix un peu nous resiouit.
PROVERB. 15.
Secura mens quasi iuge convivium.

PLATO. TIM. CAP. 13.
Laetitia pura in solis animae bonis invenitur, ideo sapiens in se gaudet non in iis, quae circa se sunt.

HEBR. 13. 5.
Que vos m?urs soient sans avarice, estans contens de ce que vous avez presentement.

AEQUUS ANIMUS COMMENDAT OMNIA.
Tria fere hominum genera nundinas frequentare compertum est, emptores, venditores, spectatores: Duo priores emendis vendendisque mercibus toto nundinarum tempore occupatissimi, anxie discrutiantur. Tertium demum genus bene ac iucunde agit, &, non nisi oculis, cuncta delibans, voluptatem ex omnibus, ex nullo molestias domum refert. Nundinarum, id est, mundi, sive rerum externarum tantum spectatores philosophos esse, vult Pithagoras; Christianos, viri boni. Habere opes ac possidere, at non ab eisdem haberi aut possideri, vere sapientis est: id vero unicuique nostrum continuo eveniet, si non ad ambitionem, sed ad necessitatem omnia habeamus. Arridet, etiam hic, Democriti dictum, ille foelicem dicebat eum, qui cum exiguis pecuniis hilaris esset, infoelicem, eum qui inter magnas opes tristaretur. Quid si totum orbem terrarum possideamus, ecquid commoditatis ex tanta rerum congerie habituri sumus, praeterquam ex iis, quae utendo nostra facimus? de reliquis nihil habituri praeter solum aspectum. Atqui voluptatem, quae ex visu est, aeque de alienis, atque de tuis capere nihil vetat. Qui ad naturam vivit nunquam pauper; qui ad vota, nunquam dives est.

Daer zijn veeltijdts drie soorten van menschen die de jaer?marckten besoecken, te weten, koopers, verkoopers, en gapers.
De twee eerste zijn den gantschen tijdt des jaer-marts door, elcx int syne sorchvuldelijcken besich:
De derde soorte isser best aen, want, niet als metter ooghe alles overloopende, draecht van gheen eenighe quellinghe ofte storenisse naer huys.
Pithagoras treckt dit tot de wijs-gierighe van synen tijdt, en noemt die, begapers vande jaermarckten, dat is, bloote beschouwers van de wereltsche dinghen. Andere Godtsalighe mannen eyghenen sulcx, met beter recht, nu de rechte gheloovighen toe.
Goederen te besitten, ende vande selve niet beseten te werden, is een werck van Godsalighe wijsheyt.
En tot sulcx ware wel te komen, indien wy, niet op giericheydt ende eergiericheydt, maer op noodtdruft alleene het ooghe sloeghen. Cost en kleederen hebbende, vernoecht u daer mede, seydt de apostel.
Neemt dat gantsch de wereldt ons eyghen ware, wat ghemack of ghenut sal ons uyt sulcken onghemeten hoop goederen ghewerden, anders als 'tghene dat wy door het ghebruyck eyghentlijck het onse maken? van al de rest en hebben wy niet meer als alleenlijck het ghesichte, ende 'tselve is gheoorloft, so wel van eens anders goedt te nemen, als van u eyghen. Wat valter te segghen? die na de nature leeft is noyt arm, die na de begheerlijckheydt, nimmermeer rijcke.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: