Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Dissidet, quod impar est. [48]


beeld048

Back to top ↑
284 ↓

Extat apud SAX. GRAMMAT. Lib. 1.
Insignis ULVILDAE Danorum regis filiae de impari matrimonio querela, quam merito hic adscribo. O miseram me! cuius nobilitatem dispar nexus obtenebrat! O infoelicem, cuius stemmati rustica iugatur humilitas! O infaustam matris sobolem, cuius munditiem immunditia ruralis attrectat, dignitatem indignitas vulgaris inclinat, ingenuitatem conditio maritalis extenuat, &c. QUAM quidem querelam exitus tragicus subsecutus est, prout latius idem auctor prosequitur.

285 ↓
Verscheyden aert, dient niet ghepaert.
De sim, het koddig dier, is yeder eens vermaken,
De schilt-pad, niemants vreugt, als doot ter aerden leyt;
Hierom ist dat den aep de padde schroomt te raken;
'T is teghenheyt van aert dat dese dieren scheyt,
Lief (wat ick bidden mach) en laet u nimmer paren
Met Fop, dien tammen gast, die men u geven wilt:
Mach ick u lief niet zijn, soo wilt u immers sparen
Voor yemant, die van u min als ick doe verschilt.

Dissidet, quod impar est.
Cum tarda nequeat testudine simia iungi,
Simia iucunda mobilitate potens;
Simia delitiae silvarum, hominumque voluptas,
Cernit ut invisum reptile, tota tremit.
Tu peponem, mea vita, tui faciasne potentem
Nulla cui toto pectore mica salis?
Corpora, quis furor est, coniungere mortua vivis?
Anne tyrannorum vis scelerata redit?

Le sombre & tard, ne duit au gaillard.
La singe dans les bois, incessament gaillarde,
Ne se joindra jamais a la tortue tarde,
Par tout ou la nature a desnié son lien,
Fai tout ce que pourras, aussi n'y feras rien.

Conditions that farre disagree,
May not together well pared bee.
The od-conceited Ape that is full of delight and sporte,
Flyeth from the Torteise (no mans Ioy) amazed in this sorte.
The Reason why the Ape cannot the Torteise well indure,
It is because they differ much in disposition sure.
Your Ioviall disposition, Sweet-hart, let ne'ere be bent,
Unto that Rusticque clowne which late, your frendes desyrde consent.
If I Sweet-hart obtayne you not, attend a while for one,
Whose nature differs lesse from youres, then myne; or else take none.

286 ↓
Licht en swaer, en dient gheen paer.
De sim die niet en dient als om den geck te scheren,
Soect uyt een tegen-aert de schilt-pad af te weren,
Sy haet het sedich dier, dat staegh bewaert sijn huys,
Om dattet niet en loopt als ander wilt ghespuys.
Een maeght van stillen aert sal nimmer wel bevallen
Aen yemant, die van oudts genegen is te mallen:
Maer hoort eens vrijers hoort, en vry de les onthout;
Die soetst om vrijen zijn, en dienen niet getrout.

287 ↓
Apud leves, gravitas vitium est.
Simia saltatrix, & quae solet usque vagari,
Non secus ac pestem te, domiporta fugit.
Lascivi iuvenes mores odere modestos,
Castaque vesanus respuit ora puer:
Si qua puella loquax minus est, ea torva vocatur;
Et pudor, heu! nomen rusticitatis habet.
Stulte puer; petulans, audax, vaga, garrula virgo,
Sit licet apta foro, non erit apta thoro.

Grave & leger ne loge ensemble,
Chacun requiert, que luy ressemble.
Tu as en grand' horreur les m?urs de la tortue,
Le singe est a ton gré, qui joue par la rue;
Mais dames, mon amy, trop douces en amour,
En cas de marier ne trouvent pas leur tour.
HORAT.
Oderunt hilarem tristes, tristemque iocosi;
Sedatum celeres, agilem gnarumque remissi.

APUD LEVES, GRAVITAS VITIUM EST.
Adolescentes, ut hodie sunt mores, animum ad nuptias applicare occipientes, nihil fere minus in puellis, quas eius rei causa adeunt, requirere solent, quam ea quae in convictu usui futura sunt. Plerumque enim prae caeteris placere solet, si qua aut scite canere, aut festive garrire, aut denique belle se comere noverit. Nec mirum; cum enim fervore aetatis lasciviant & ipsi iuvenes, in habentibus symbolum, ut ait ille, facilior sit transitus: Et tamen iuvenilia ista omnia, post annum unum atque alterum, cum liberi alendi, aliaque onera matrimonii sustinenda sunt, statim evanescere, ac prorsus diversa, imo & contraria, non sine molestia ac dispendio rei familiaris, addiscenda esse, docet usus. Quanto melius, mi adolescens, oculos animumque dirigeres in virginem modestam, ac rei domesticae, melius quam saltandi peritam? quae licet hoc tempore fortassis iuvenilibus affectibus non tam arrideat, atque una aliqua alterius istius generis, sane tu brevi aliter censeas. Eos, qui in alias terras iter instituunt, vestem non pro more regionis, in qua sunt, sed in quam abeunt, conficere nunquid vides? fac idem, & vale.

De domme jonckheydt, haer ten houwelijck stellende (na dat nu de loop des wereldts is) en vereyscht schier niet min in de dochters, die sylieden ten dien eynde bewandelen, als het ghene dat hun inde huyshoudinghe meest van noode is; alsoo dat veeltijts die best singhen en springhen, spelen en quelen, toyen en ployen kan, meest van allen wert aengehaelt, sonder op het vorder eenichsins te letten. Ulen vliegen met uylen, seyt ons spreeckwoordt: sy selfs door hitte vande jeucht ydel en licht zijnde, vergapen haer lichtelijck aen de ghene die hun hier in aldernaest by komen. En even wel nochtans so haest de opvoedinge der kinderen, ende andere lasten des houwelijcx hun op den hals vallen, raeckt ghemeenlijck de clavecimbel, en al dat beslach aen d'een zyde: en al watmen meest gheacht heeft komt minst te passe.
Waret niet beter, o soete jeucht, dese dinghen in wat naerder bedencken te nemen? en hier in te doen, ghelijck een voorsichtich man die een reyse naer vreemde landen aenvanght, die syne kleedinghe niet en maeckt na de maniere van't landt daer hy nu is, maer van 'tghene daer hy haest meynt te komen? Letter op.
Die een meysjen, om haer singhen,
Om haer springhen, heeft getrout;
't Zijn voor eerst wel moye dinghen,
Maer als noot begint te dringhen,
Is de liefde strax verkout.

288 ↓
PROVERB. 28.
Den goddeloosen vliet, en niemant en jaeght hem.
De schilt-pad jaegt den aep; besiet wat vreemde dingen!
Hy weet niet wat te doen, of waer te sullen springhen;
De schilt-pad evenwel en kruypt maer in het sant,
En, dat noch vreemder is, s'en heeft niet eenen tant.
Wie boose rancken broet die leyt een droevig leven;
Hy sucht, hy ducht, hy vlucht, al wort hy niet gedreven,
Al drilter maer een riet hy is terstont bevreest,
Daer is geen felder beul als binnen inden geest.

289 ↓
Qui vanos pavet metus, vera fatetur.
Pressa suae sub mole domus testudo laborat,
Pulvereamque gravi corpore verrit humum:
Ut videt hanc, fugit, osque tremens post terga reflectit
Simia, nec tutam se putat esse fuga.
Ad sonitum culicis, motaeque ad arundinis umbram,
Impius, & nullo terga premente, fugit:
Conscia mens sceleris formidine tota liquescit,
Tunc quoque, cum pavidi causa timoris abest.

Le pecheur, a tousiours peur.
Combien que ta maison tortue fort te presse,
Le singe neantmoins te fuit, en grand vistesse,
Craignant d'estre attrappé. tousiours le blistre fuit,
Et nul lui veut du mal, & nul ne le poursuit.
IOB. 15. 21.
Sonitus terroris semper in auribus impii; & cum pax sit, ille semper insidias suspicatur, circumspectans undique gladium.

IOB. 18. 11.
Circumquaque perturbant impium terrores, & disiiciunt eum ad pedes eius.

PROVERB. 28. 17.
L'homme faisant tort au sang d'une personne fuira jusques en la fosse
 sans que aucun le retienne.

QUI VANOS PAVET METUS, VERA FATETUR.
Vere malam conscientiam matrem formidinis esse, dixit Chrysost. Horrorem enim individuum impietatis comitem esse, testantur ii, qui indies conscientiae latebras quaerunt, nec inveniunt. Poenam semper ante oculos sibi versari putant, qui peccaverunt, inquit ille: Hinc fit, ut omnia horreat improbus, etiam minime timenda, imo & amplectenda; Deum, quod inimicum sibi; diabolum, quod lictorem; semetipsum, quod accusatorem sciat, ac sentiat. Viro bono contra nihil terribile est; non Deus, nemo qui magis iuvare velit; non diabolus, nemo qui minus nocere possit; non conscientia, omnia ibi tranquilla; Horrificum tonitrum parentis sui vocem benevolam, metuendum fulmen divinae maiestatis radios, mortem, in vitam meliorem transitum, Dei iudicium, finem pugnae ac aerumnarum appellat: Denique
Si fractus illabatur orbis,
Impavidum ferient ruinae
Quicunque vere animosus esse desiderat, mentem ut habeat flagitiis purgatam etiam atque etiam curet.

Een quade conscientie (seyter een oudtvader) is een moeder van vreese. 'tIs gewisselijck alsoo; want waer een sondich ghemoet is, daer is t'elcken, in alle voorvallende saken, een bevende hert, ende een versmachte ziel. De goddeloose schrickt voor alle dinghen, selfs oock voor de gene die niet te vreesen en zijn.
Hy ontset hem van Godt, want hy is hem vyandt: van den duyvel, want 'tis sijn pynigher: van sijn eyghen herte, want 'tis sijn beschuldigher.
De rechtveerdighe daerenteghen (ghelijck de wijse-man seydt) is vrymoedich als een jonck leeu, sittert ofte beeft voor niemant: niet voor Godt, wanter niemandt en is die hem meer wil helpen: niet voor den duyvel, wanter niemandt en is die hem min kan beschadighen: niet voor syn eyghen ghewisse, want daer is ruste.
Den vervaerlijcken donder, noemt hy de stemme sijnes hemelschen vaders: den schrickelijcken blixem, de stralen van des selfs grootachtsaemheydt: de doodt een doorganck tot een beter leven: Godts oordeel, een eynde van strijdt en ellendicheydt: en, om kort te segghen,
Al viel de werelt gantsch en gaer,
De vrome schrickt voor geen gevaer.
Wilder dan yemant onvertsaeght, ende goets moets wesen, die reynighe sijn herte van doodelijcke wercken.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: