Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Nemo dolens patet libidini. [51]


beeld051

Back to top ↑
302 ↓

OVID.
Non habet unde suum paupertas pascat amorem.

SEN. OCT.
Vis magna mentis, blandus atque animi calor
Amor est, iuventa gignitur, luxu, otio,
Nutritur inter laeta fortunae bona,
Quem si fovere atque alere desistas, cadit;
Brevique vires perdit extinctus suas.

303 ↓
't Beswaert ghemoet gheen min en voet.
Wanneer het huys vervalt dan ruymen al de muysen,
Wanneer het lichaem sterft dan vluchten al de luysen,
Wanneer de swacke muer daer heen begint te slaen,
De spinne scheyter af en kiest de ruyme baen.
Siet waerder yemant treurt, en dat sijn krachten vallen,
Strax heeft de banghe ziel geen lusten om te mallen,
Het minnen heeft gedaen. Het dertel Venus kint
En vlieght maer daer het vet voor sijnen fackel vint.

Cedit amor miseris.
Non petit exanimi de carne pediculus escam,
Morsibus haud vexat corpus inane pulex.
Et fugiunt mures, & aranea contrahit orbem,
Si qua ruinoso culmine tecta labant.
Flebilibus lasciva casis Cytherea recedit,
Effugit e maesto lubrica flamma thoro.
Stulte Cupido iaces, ubi cor dolor anxius urit:
Ni valeant homines, stulte Cupido iaces.

Ou n'est liesse, amour n'y presse.
L'aragne va fuiant de maison ruineuse,
Les pous de l'homme mort. Lors quant l'ame est piteuse,
Venus n'a nul pouvoir: au corps desfaict & las
Le feu & jeu d'amour ne s'y addressent pas.

Some say't aloude, and some doe whisper,
That, its not all Golde that doth glister.
How that my love is faire (good Sir) your praises are not scantinge,
Slender, and tale, I knowe it well: But within her is wantinge,
For, to be faire indeede, requires more then a shewe externall;
I onely aime at Godly life, and Virtues hid internal.
Unto this piramede, youre love, I fitly may compare,
Which shewes well to the eye, but, of discretion is bare.
In choosinge of my love (forsoth) I'le sett al that aparte,
For Shee that's onely faire without, shall never gett my harte.
Meughje niet gheven, wech zijn de neven.

304 ↓
Als ons van enckel vet de bolle leden swellen,
Dan voelen wy de vloo met hare met-gesellen:
Maer alsser yemant sterft, of in benautheyt sucht,
Soo tijdt van stonden aen het onkruit opte vlucht.
Geluck en groot gevolg die hangen aen malcander,
Doch waer geen cooren is, daer vintmen geen calander:
Hy, wien in sijn bedrijf de kanse niet en dient,
Is dickmael sonder gelt, en dickmael sonder vrient.

305 ↓
Viri infortunati procul amici.
Dum distenta cutis pinguedine, sanguine vena,
Sunt comites homini vermis, & atra pulex:
At simulac lentum mors congelat aegra cruorem,
Neuter adest; nec enim, quo foveatur, habet.
Blandus adulator nitido comes haeret amico.
Lenis honoratam dum vehit aura ratem:
Hunc videas, piceis cum sors tonat atra procellis,
In medio socium deseruisse mari.

Aux pauvres gens, amys ny parents.
Les pous s'en vont de nous, prevoyants la ruine
De nostre corps; helas! noz gens font pauvre mine,
Quant le malheur nous prend, & laissent nostre huys:
Les malheureux par tout ont guere des amys.
LUCAN.
Nulla fides unquam miseros elegit amicos.

PLUTARCH.
Muscae in popinis non manent si desit nidor: Et vulgares divitum amici non perseverant si non sit utilitas.

VIRI INFORTUNATI, PROCUL AMICI.
Mures ruinam domus naturali quodam instinctu praenoscere, moxque solum vertere re ipsa Melampum comperisse, &, ipsorum beneficio, salvum abiisse, memoriae proditum est. Cuius rei fides sit penes auctores.
Nobis satis est, similitudine a muribus desumpta, vulgarium amicitias lectori hic depictas exhibuisse, quas haud dubie, cum spe quaestus ac emolumenti factae sint, utilitas commutata dissolvit, ut ait Arist.
Facile, ait idem, amicitia ob utilitatem comparata dirimitur, nam utile non idem permanet, sed aliud alias efficitur: At ea ne nomine amicitiae quidem digna est, detrahit enim amicitiae maiestatem suam, qui illam parat ad bonos casus, ait Seneca: nam sincerae fidei amici praecipue in adversis rebus dignoscuntur, in quibus quidquid praestatur, totum a constanti benevolentia proficiscitur, ait Val. Max.
Divitiae, inquit Salomon proverb. cap. 19. 4. addunt amicos plurimos, a paupere autem & hi, quos habet, separantur.

Dat de muysen, door seker heymelijck ingheven vande nature, den val vande huysen, daer sy in zijn, konnen gewaer werden, verhalen de schryvers eenen Melampum metter daet bevonden te hebben: want sieck te bedde liggende, en siende de muysen met groote hoopen verhuysen, wiert daer door beweegt mede pack en sack te maken, ende van daer te vertrecken, ontgaende also den val, die hem andersins, so 'tscheen, soude ghetroffen hebben. Watter van zy, des gedragen wy ons totte waerheyt, genoech zijnde dat wy by de gelijckenisse vande muysen, die wanckelbare en vervallige huysen myden, afbeelden de vrientschappen van den gemeenen hoop des werelts, dewelcke op hope van voordeel begonnen wesende, terstondt alst anders gaet, ghewoon zijn op te houwen.
Goedt maeckt veel vrienden, seydt Salomon, Proverb. 19. vers. 4. Maer den armen wordt van sijne vrienden verlaten. Doch de sulcke en zijn den naem van vrienden niet weerdich: want (ghelijck Seneca seght) hy doet de weerdicheyt van de vrientschap te kort, die de selve maer in voorspoet en ghebruyckt.
1. TIMOTH. 6. 7.
Wy en hebben niet inde werelt ghebracht, 'tis openbaer dat wy daer niet en konnen uyt draghen.

306 ↓
De spin tijdt opten loop wanneer de mueren vallen,
Geen muys en houter huys ontrent de swacke wallen;
Soo haest als yemant sterft, of naerdert totte baer,
De luys soect ander vleysch, en laet den siecken daer.
Wanneer ons huerhuys valt, of dat de gronden beven,
Al wat ons liefde boot dat gaet ons dan begeven;
Ach! 'tvleesch is sonder troost en laet den geest bedroeft,
Wanneer de banghe ziel den meesten troost behoeft.

307 ↓
Mortalibus morientes destituimur.
Fila ruinosis abrumpit aranea tignis,
Omnis ab exanimi corpore vermis abit.
Nos miseros! homini quidquid, dum vivit, adhaeret,
Hoc hominem, simulac mors venit atra, fugit.
Cessat honos, abeunt, qui te coluere, sodales;
Cumque tuo finem funere munus habet:
Omnia morte ruunt: cum res opis indiga nostra est,
Hei mihi! tum vastus nil opis orbis habet.

ECCLESI. 5. 15.
Comme il est sorty du ventre de sa mere il s'en retournera nud, s'en allant comme il est venu, & n'emportera rien de son travail, auquel il a employé ses mains.
Tous les souris s'en vont, quand l'edifice tombe,
Les pous nous vont quiter, quand on nous met en tombe,
He! monde ton soulas s'envole, & n'est que vent;
Quant nous, plus que jamais, faut du soulagement.
August. de natur. & grat.
Ubi sunt qui ambiebant currum potestatis? Ubi insuperabiles imperatores? Ubi sunt qui conventus disponebant & festa? Ubi equorum splendidi nutritores? Ubi nunc vestes & ornamenta peregrina? Ubi iocus & laetitiae? Ubi exercituum duces? Ubi satrapae & tyranni? Nonne omnes pulvis & favilla? Nonne in paucis versibus eorum vitae patet memoria? Memento itaque naturae ne extollaris.

MORTALIBUS MORIENTES DESTITUIMUR.
Distinguit amicos extremitas. Saeculi gaudia, ac terrena foelicitas, eodem quo medici modo, aegrum quum extrema patitur, ac media morte iam natat, deserunt; quum tamen maiori, quam unquam, solatii subsidio, in isto temporis articulo, misero sit opus.
Ecquid igitur futilibus istis adhaeremus, aut inhaeremus? ad Christum nobis perfugium sit, ille & cum dolor uret in lectulo, & cum mors saeviet in agone, & cum putredo ingruet in sepulchro, & cum iustitia Dei exercebitur in iudicio, suis haud dubie affuturus est.
Exclamemus igitur confidenter cum regio Vate, Psalm. 73. 25. Te cum habeam nil equidem moror coelum, & terram; tametsi enim corpus ac animus deficiat mihi, ac liquescat; tu nihilominus semper solatium ac portio mea, mi Deus.

Des menschens uyterste, onderscheydt des selfs vrienden. Tydelijcke vreuchden ende 'tgheluck deses wereldts handelen met ons, ghelijck de medecijnen met de siecken doen, die de selve, alsse beginnen te ziel-braecken, daer laten, ende gaen haers weechs: daer nochtans de arme mensche, in die ghestaltenisse, de meeste hulpe ende troost van noode heeft.
Het welcke alsoo zijnde, wat gaet ons dan aen, om in dese nietighe dinghen soo gantsch besichlijcken te woelen? Laet ons tot den Heere Christum ons toevlucht nemen, en aen hem onsen tijdt besteden: hy, en als de pyne ons treffen sal op ons bedde, en als de doodt over ons woeden sal in onse verscheydinghe, en als de verrottinghe ons overvallen sal in het graf, en als Godes gramschap opbranden sal in het oordeel, hy (seggh' ick) sal de syne over al, en t'aller stont, by wesen, ende de ghewisse handt bieden.
Laet ons dan vrymoedelijck uytroepen, met David inden Psalm. 73. 25. Wanneer ick slechts u hebbe, so en vraghe ick niet naer hemel en aerde: wanneer my oock lijf en ziele versmachtede, so zijt ghy doch, God, alle tijdt mijns herten troost, ende mijn deel.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: