Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)
Table of contents ↑Post tristia dulcor. [38]
Mich. Montagn. des Essais Lib. 3. Cap. 5.
Qui n'a la jouissance qu'en la jouissance, qui ne gaigne que du haut poinct, qui n'ayme la chasse qu'en la prise, il ne luy appartient se mesler a l'escole d'Amour, le plaisir n'est plaisir sans amertume.
Qui n'a la jouissance qu'en la jouissance, qui ne gaigne que du haut poinct, qui n'ayme la chasse qu'en la prise, il ne luy appartient se mesler a l'escole d'Amour, le plaisir n'est plaisir sans amertume.
Lijden, al-eer verblijden.
Ick sprac eens Rosemont, terwijlen datse naeyde,
Ick claegde mijn verdriet, hoort doch hoe sy my paeyde;
Comt, sprackse, comt een reys en siet my desen naet,
Let op dit maeghde-werck, en watter omme-gaet;
Hier wort een stale punt als voren uyt gesonden,
De draet comt naderhant die heelt dan eerst de wonden:
Ey vrient en wacht geen vreucht, als na geleden pijn,
Die't soet wil sonder suer, en mach geen vrijer zijn.
Ick claegde mijn verdriet, hoort doch hoe sy my paeyde;
Comt, sprackse, comt een reys en siet my desen naet,
Let op dit maeghde-werck, en watter omme-gaet;
Hier wort een stale punt als voren uyt gesonden,
De draet comt naderhant die heelt dan eerst de wonden:
Ey vrient en wacht geen vreucht, als na geleden pijn,
Die't soet wil sonder suer, en mach geen vrijer zijn.
Post tristia dulcor.
Assideo tenerae nuper dum iunctus amicae,
Dumque super nostro vulnere multa queror
Risit &, o duri nimium tener hospes amoris,
Ni patiatur amans, non potietur, ait.
Hoc doctum te reddat opus (sua lintea monstrat)
Ecce! subit filo cuspis acuta prior.
Qui gemit, & primo sub vulnere proiicit arma,
Crede mihi, Veneri miles ineptus erit.
Dumque super nostro vulnere multa queror
Risit &, o duri nimium tener hospes amoris,
Ni patiatur amans, non potietur, ait.
Hoc doctum te reddat opus (sua lintea monstrat)
Ecce! subit filo cuspis acuta prior.
Qui gemit, & primo sub vulnere proiicit arma,
Crede mihi, Veneri miles ineptus erit.
Late with my love I did discourse, where as shee soweinge sate,
My grieffes I did complaine, (but marke) shee paide mee with her prate.
Regard, quoth shee, what here I doe, unto it grue good heede;
With needle first a hoole I make, then stopp it with the threede.
Hee that a smale wounde getts, then streight his Armes doth cast away
And calls for plaisters, hee's unfit for Venus fielde, I say.
For love and War therein agree, each hath a prosperouse howre.
No sweetnesse can be counted sweete, but first it hath bene sowre.
My grieffes I did complaine, (but marke) shee paide mee with her prate.
Regard, quoth shee, what here I doe, unto it grue good heede;
With needle first a hoole I make, then stopp it with the threede.
Hee that a smale wounde getts, then streight his Armes doth cast away
And calls for plaisters, hee's unfit for Venus fielde, I say.
For love and War therein agree, each hath a prosperouse howre.
No sweetnesse can be counted sweete, but first it hath bene sowre.
Oordeelt niet, of 'teynde siet.
Ic quam eens op een tijt daer Phillis sat en naeyde
Ic sach een rechten bloet die stonter by en craeyde,
Die riep wat maller dingh! wat gaet de joffer aen!
Die moeyte diese neemt is beter ongedaen:
Hy sach een stale punt, hy sach het lijnwaet breken,
Maer waer dit henen wou en was hem niet gebleken.
Al heeft u wijs beleyt een seker oogh-gemerck,
En toont noyt aen een dwaes een onvolcomen werck.
Ic sach een rechten bloet die stonter by en craeyde,
Die riep wat maller dingh! wat gaet de joffer aen!
Die moeyte diese neemt is beter ongedaen:
Hy sach een stale punt, hy sach het lijnwaet breken,
Maer waer dit henen wou en was hem niet gebleken.
Al heeft u wijs beleyt een seker oogh-gemerck,
En toont noyt aen een dwaes een onvolcomen werck.
Ex fine iudicium.
Mille foraminibus dum lintea virgo decorat,
Filaque distinctis inserit ordinibus;
Rusticus ista videns, vah stulta puellula! clamat,
Candida ferrata lintea perdis acu.
Vulnus ut infligat tetrica cum fronte notaris,
Vulneris auxilium, rustice, nonne vides?
Materiam fatuo risus dedit ille popello,
Qui, cui summa manus deficit, edit opus.
Filaque distinctis inserit ordinibus;
Rusticus ista videns, vah stulta puellula! clamat,
Candida ferrata lintea perdis acu.
Vulnus ut infligat tetrica cum fronte notaris,
Vulneris auxilium, rustice, nonne vides?
Materiam fatuo risus dedit ille popello,
Qui, cui summa manus deficit, edit opus.
L. 24. ff. de ll.
Incivile est nisi tota lege perspecta, una aliqua particula eius proposita, iudicare vel respondere.
Incivile est nisi tota lege perspecta, una aliqua particula eius proposita, iudicare vel respondere.
EX FINE IUDICIUM.
In omni re iudicandi, ac consulendi principium est, nosse id, de quo consilium institutum est, aut tota via aberrare necessum
est, ait Plato. Multa enim quotidie incidunt in vitam mortalium, quae si obiter tantum inspiciantur, & prout prima fronte
in oculos incurrunt, facile quisvis damnaturus est; & contra penitus eadem consideranti, ac scopum agentis intuenti, bona
ac iusta videbuntur. Finis omnia discriminat. Ecce! supplicia quantum a saevitia abeunt? sanguis enim ubertim effunditur.
Tributa ab avaritia? pecunia avide congeritur. Censura a rigore? fraenum & modus invitis imponitur. Ab omnibus igitur, cum
Lactantio, humanitatis iure postulamus, ut non prius damnent, quam universa cognoverint; igitur ut ait ille, in omni re
Iudicium suspende, scopus dum notus agentis
Van alle raetslagen, diemen voorneemt, is het begintsel
recht
te verstaen de saken waer over men gesint is raet te plegen, seyt Plato;
of andersins moetmen noodelic
gantsch en al mis tasten. Daer vallen dagelijcx in dit leven veel dingen voor, dewelcke van buyten af, en als in het
voor-by-gaen alleen bemerckt zijnde, verwerpelijck schynen, maer nader ondertast,
ende het oogmerc van den genen diese beleyt,
wel ingenomen wesende,
werden goet en loflick bevonden. wat verschilt doch straffe van wreetheyt? nadienmen
in beyde bloet vergiet. Wat schattinge
van giericheyt? nadienmen in beyde gelt vergaert. Wat bestraffinge van hardicheyt? nadienmen door beyde de wederspannige
een gebit inden muyl werpt. Sekerlijck het eynde ontdect
het onderscheyt van alle dingen. Wy vereysschen daerom van alle menschen, met Lactantio
na het recht der menschelijckheyt, dat niemandt yet en verwerpe voor hy het selve ten vollen heeft leeren kennen.
Als yemant sit en naeyt, hy schijnt het doeck te breken,
Maer schoon de naelde quetst het garen heelt de steken:
Al is de stale punt niet eyghen aen den naet,
Sy maect noch evenwel het open voor den draet.
Al worter door den anxt geen mensche wederboren,
Terwijl de ziele klaeght haer troost te zijn verloren,
Tis evenwel de schric die ons den geest bereyt,
En tot een beter werck de rechte gronden leyt.
Maer schoon de naelde quetst het garen heelt de steken:
Al is de stale punt niet eyghen aen den naet,
Sy maect noch evenwel het open voor den draet.
Al worter door den anxt geen mensche wederboren,
Terwijl de ziele klaeght haer troost te zijn verloren,
Tis evenwel de schric die ons den geest bereyt,
En tot een beter werck de rechte gronden leyt.
Si non parat, saltem praeparat.
Lintea non coniungit acus, dum lintea pungit,
Sed via, quae tandem lintea iungat, erit.
Nam simulac subiecta chalybs per carbasa transit,
Mox comitem medicum vulneris auctor habet.
Anxietas, quae mente latet, quae pectora turbat,
Non est quod nobis corda renata facit:
Illa tamen sternitque viam, reseratque scatebras;
Principium timor est, Spiritus implet opus.
Sed via, quae tandem lintea iungat, erit.
Nam simulac subiecta chalybs per carbasa transit,
Mox comitem medicum vulneris auctor habet.
Anxietas, quae mente latet, quae pectora turbat,
Non est quod nobis corda renata facit:
Illa tamen sternitque viam, reseratque scatebras;
Principium timor est, Spiritus implet opus.
ACT. 2. 37. ET SEQ.
His auditis, compuncti sunt corde & dixerunt Petro & reliquis Apostolis; quid faciemus viri fratres! Petrus vero ad illos, poenitentiam agite & baptisetur unusquisque in nomine Iesu Christi in remissionem peccatorum vestrorum & accipietis donum Spiritus sancti.
His auditis, compuncti sunt corde & dixerunt Petro & reliquis Apostolis; quid faciemus viri fratres! Petrus vero ad illos, poenitentiam agite & baptisetur unusquisque in nomine Iesu Christi in remissionem peccatorum vestrorum & accipietis donum Spiritus sancti.
SI NON PARAT, SALTEM PRAEPARAT.
Tremor ac horror conscientiae, in initio quidem conversionis, idoneus est ad hoc, ut animus vere humilietur, sibique summopere
displiceat; ut ita homo in via Domini a timore incipiat, & ad fortitudinem perveniat, inquit Greg. At vero cum ille, quem
ligat servitus timoris, ignoret gratiam libertatis; non hic subsistendum est. Cum audis quod Dominus tuus dulcis sit, ait
vir pius, fac ut eum diligas: cum audis, quod rectus sit, attende ut timeas; ut amore, & timore Dei legem eius custodias.
Noveris te, ut Deum timeas: noveris Deum, ut aeque ipsum diligas; in altero initiaris ad sapientiam, in altero consummaris:
quia initium salutis timor Domini, & plenitudo legis est charitas. Quemadmodum, ex notitia tui, venit in te timor Dei: atque
ex Dei notitia, Dei itidem amor: sic e contrario, ex ignorantia tui, suberbia; ex Dei ignorantia venit desperatio. Bernard.
sup. Cant.
Verslaghentheyt des ghemoets
is wel dienstich int begin vande bekeeringhe, ten eynde de mensche sich recht vernedere, en sich selven gantsch mishage:
op dat hy also des Heeren wegh beginnende met vreese, allencxkens in sterckheyt mach toenemen.
Ondertusschen nochtans, nademael
den ghenen, die met de slavernije van de vreese ghebonden is, niet en kan smaken de ghenade der vryheyt: Soo en moetet
by ons daer by niet ghelaten werden. Als ghy hoort (seyter een Godsalich man)
dat Godt goedich en barmhertich is, maeckt dat ghy dien goeden Godt lief hebt: als ghy hoort dat Godt rechtveerdich
is, siet dat ghy sijn gherechticheyt vreest: op dat ghy also door vreese ende liefde te samen, naer syne insettinghe
meucht wandelen. Kent u selven,
op dat ghy Godt meucht vreesen: kent Godt, op dat ghy hem meucht liefhebben: in het eene is het begintsel, in het
andere de volkomentheydt der wijsheydt.
'T begintsel der salicheydt is vreese:
de vervullinge des wets is liefde.
Ghelijck uyt kennisse uwes selfs, vreese Godes voortkomt: so, in tegendeel van dien, uyt onwetenheyt uwes selfs, komt
hoochmoet, ende uyt onkennisse van God, wanhope.
Al is de vrees' int eerste goet,
Sy is niet daer het blyven moet,
'T is nut gheduyrich voort te gaen,
Tot wy vast inde liefde staen.
Sources and parallels
-
Post tristia dulcor. [37] (in: Jacob Cats, Proteus (1618))
[Compare
]
-
A woman doing some needlework in: Celerem habet ingressum amor, regressum tardum [83] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))
[Compare]
-
A woman doing some needlework in: Celerem habet ingressum Amor, regressum tardum [47] (in: Otto Vaenius, Emblemata aliquot selectiora amatoria (1618))
[Compare]
-
A woman doing some needlework in: Un Cupidon qui sort de chez sa Belle (in: Daniel de la Feuille, Devises et emblemes (1691))
[Compare]
-
Metaphor of needle and thread applied to fear and love also in: Odit timorem [50] (in: Otto Vaenius, Amoris divini emblemata (1615))
[Compare]
References, across this site, to this page:
- Post tristia dulcor. [37] (in: Jacob Cats, Proteus (1618))
- Un Cupidon qui sort de chez sa Belle (in: Daniel de la Feuille, Devises et emblemes (1691))
- Celerem habet ingressum amor, regressum tardum [83] (in: Otto Vaenius, Amorum emblemata (1608))
- Odit timorem [50] (in: Otto Vaenius, Amoris divini emblemata (1615))
- Odit timorem [50] (in: Otto Vaenius, Amoris divini emblemata (1615))
- Celerem habet ingressum Amor, regressum tardum [47] (in: Otto Vaenius, Emblemata aliquot selectiora amatoria (1618))