Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Turpe senilis amor. [33]


beeld033

Back to top ↑
194 ↓

SEN. IN PROVERB.
Amare iuveni fructus, crimen seni.

GLOSSA CORP. GALLIC.
C'est chose aussi follastre de voir le gendarme qui va au baston, que l'amoureux qui ne peut marcher sans aide.

HORAT.
Desine, dulcium
Mater saeva Cupidinum,
Circa lustra decem flectere mollibus
Tam durum imperiis. abi
Quo blandae iuvenum te revocant preces.

195 ↓
Gherimpelt vel en vrijt niet wel.
De roos, daer menigh dier quam eertijts om gevlogen,
Staet nu, eylaes en treurt, van niemant aengetogen,
Geen witje sitter op, geen bietje suyghter aen, 1 't Is den aert vande bien op gheen dorre rosen of bloemen haer te setten. Plinius.
En vraeghje, waerom dat? haer bloemtjen heeft gedaen.
Pleeght liefde, soete jeught, en stelt u om te paren,
Dat is het rechte wit van uwe groene jaren;
Mint eer u bloemtje ruyft, of na der aerden duyct;
U beste goet verslijt, al wortet niet gebruyct.

Turpe senilis amor.
Frondibus irriguis, violisque recentibus haeret,
Perque novos flores laeta vagatur apis 1 Apes a marcidis floribus abstinere solent: mortuis, ait Plinius, floribus ne quidem corporibus insidunt. :
Si qua rosa est, quae lassa comas collumque remisit,
Praeterit hanc, dulces nec petit inde favos.
Nullus amans canis dat florea serta capillis,
Dat vetulae fronti basia nullus amans.
Parcite formosae nimium diu parcere formae,
Turpe puella senex, in sene turpis amor.

Vieille fleur gist sans honneur.
Iamais voit-on l'amour, iamais voit-on l'abeille
Aller cueillir son miel sur rose trop vieille:
Aupres la fresche fleur la mouche faict son tour.
A l'aage verdelet convient le doux amour.

Fayre maydens say that a with'red face,
In woeinge hath but little grace.
Thy youthfull dayes in love bestowe. Such damages is disgrace
When Sorrows shall thy Soule possesse, & rimples plough thy face.
The fresh blowne Rose is most desy'rde: if whythered once it bee,
No Bee thereon will take delight, nor it aproach wee see.
The blowinge Budds of thy younge age, thy cheekes like corall red,
Thy language full of eloquence: in tyme is gone and fled.
Tyme all consumes. Faire mayde consent, and be no more abused,
Youre chieffest good doth weare away, although it be not used.
Gheen dorre blom, is wellekom.

196 ↓
Wanneer de versche roos eerst uyt begint te puylen,
Al wat om bloemen vliegt dat soecter in te schuylen;
Maer alsse neder helt verwonnen vanden tijt,
Soo komter niet een bie die haer om honich vrijt.
Siet daer een oudt gebruyck ontrent de groote staten,
Het rijck dat onder leyt dat is terstont verlaten;
Een yeder wijcter van, oock die het eens verkoos:
Men soect geen honich raet als by de versche roos.

In caducum parietem non inclinandum.
Arcanas procerum technas, & principis artes,
Iuraque regnandi nosse putantur apes:
Floribus hae nitidis, violisque recentibus haerent,
Languida si qua rosa est, incomitata iacet.
(Sceptra superba labant, sunt & sua funera regnis,
Non homini tantum stat sua fixa dies.)
Quid tibi cum miseris? foelicia foedera quaere;
Languida, crede mihi, nil rosa mellis habet.

De rose flestrie nul se soucie.
La rose qui ià chet, la mouche à miel ne touche;
Mais la gaillarde fleur baisotte de sa bouche;
Voila un traict d'estat: l'abeille nous apprend
Que joindre ne se faut au prince declinant.
LUCAN. LIB. 8.
... Fatis accede, deisque;
Et cole foelices, miseros fuge.

LIPS. CIVIL. DOCT. LIB. 6.
Socios legi suadeam qui utibiles & viribus, & loci opportunitate, esse possint: nam infirmis aut miseris quid te iungas?

197 ↓
NE IN CADUCUM PARIETEM.
Homines politici cum de foederibus ac societatibus principi vel reipublicae quaerendis ac ineundis, deliberant, eodem fere modo, quo Photinus coram Ptolomaeo contra Pompeium, ratiocinari solent,
Dat poenas laudata fides, cum sustinet, inquit,
Quos fortuna premit. Fatis accede, Deisque,
Et cole foelices, miseros fuge
Orientem solem adorare solet maxima belluarum; sic & magnates. In caducum quippe parietem si quis inclinet, & ipsum ruere, & parietem evertere mutuaque sese ruina conficere saepe compertum est. Certe tam in publicis, quam in privatis negotiis, quocunque se fortuna, eodem etiam favor hominum sese inclinat, ait Trogus.
Nulla fides unquam miseros elegit amicos
In quam domum, inquiunt, vespilliones veniunt, signum est funeris; reipublicae labentis, ad quam fulciendam adhibentur socii debiles, ac miseri; quaerunt ii
Qua cum gente cadant
Societatem autem civilem iam ab initio utilitas concivit, & continet, ait philosoph.

Staets-luyden, soo wanneermen in bedencken leyt wat verbonden ende vrientschappen voor princen gheraden zijn, oft niet: pleghen veeltijts te reden-kavelen, ghelijck Lucanus schrijft dat Photinus, inden raedt van Ptolomeus coninck van Aegypten, teghens Pompejum ghedaen heeft, aldus sprekende:
So ghy wilt mengen uwen staet
Met yemant dien het qualijck gaet,
Soo weet dat hy met synen val
U licht daer henen trecken sal:
Dus soeckje niet te zyn bespot
Soo voeght u by het beste lot.
De elephanten zijn niet gewoon anders, als een rysende sonne aen te bidden: de groote volgen den aert van dat groote ghedierte. 'T is sorgelijck op een wanckelbaren muer te steunen, mits men lichtelijck den muer soude doen vallen, en selfs daer onder blyven. 'T zy in gemeene, 't zy in bysondere saecken, werwaerts 'tgheluck, derwaerts draeyt en neycht haer oock de gunste der menschen. Niemandt, die vrientschap soeckt, voecht hem by den ellendighen. Om onderlinghe nutticheyts en voordeels wille woonen de menschen by malcanderen: de eene hant wascht de andere, om dat se selfs schoon soude werden: den man neemt de vrouwe, de vrouwe den man, yeder om eyghen ghemacx wille. Ende hier in bestaet den bandt des burgherlijcken levens, seydt Aristoteles.

198 ↓
1. TIM. 5. 9.
De vrouwen dat sy in reynen kleede haer selven vercieren met schaemte ende maticheyt, &c.
Ghy claegt ons moye Trijn, en toont u gants verbolgen
Dat u tot vuyl bejagh de Venus janckers volgen;
Wel, kint, na mijn begrijp, het is u eygen schult;
Ghy zijt te veil gecleet, en al te weyts gehult:
Ey let eens hoe de bien ontrent de rosen sweven
Terwijl zy hare jeught so weligh open geven;
Let hoe in tegendeel het dorre bloemtje rust;
Siet! aen het sedigh cleet en wrijft geen vuyle lust.

Auferimur cultu.
Scurra pudicitiam ne quis tibi voce lacessat,
Consilium poscis saepe, Tryphoena meum:
Adsit ubique pudor; castique modestia vultus;
Hac lasciva manus sistitur arte proci.
Multa vagatur apis, denso strepit agmine crebro,
Dum rosa purpureo flore superba nitet;
Condat opes; alio mox turba molesta volabit,
Et sua mella rosis intemerata manent.

ECCL. 11. 4.
Ne te glorifie point en parures d'accoustrements, & ne t'esleve point au jour de la pompe.
La fine mouche-a-miel, & le desir lubrique
S'en vont d'un pas esgal, pareille est leur practique;
L'abeille ne s'assit sur langoureuse fleur:
Le fol amour ne touche a ceux d'un humble c?ur.
1. PETR. 3.
Mulierum ne sit extrinsecus capillatura, aut circundatio auri.

THEOPHRAS.
Mulier nec alios videre, nec ipsa videri debet, si eleganter ornata; utrumque enim ad res inhonestas incitamentum est.

199 ↓
AUFERIMUR CULTU.
Esto cultu modicus (ait ex antiquis aliquis) sermone facilis, ore probo, animo verecundo. Honestum sane ei vile est, inquit romanus philosophus, cui corpus nimis carum est. Hinc virgines Vestales, elegantiori cultu ac vestitu decoratas, in suspicionem invisae virginitatis vocatas olim a Romanis fuisse, legimus. Iudicabant enim viri prudentissimi non modo tacitum indicium mentis non satis pudicae, verum etiam apertum lenocinium vestibus inesse, quo lascivi iuvenum oculi allicerentur, ac in libidinem raperentur; ut enim hederam suspensam vini venalis indicium, ita cultum immodicum pudicitiae, arbitrabantur. Dicamus ergo, turpe christiano esse, cum animam habeat, captare laudes ex corpore,

Weest (seydt een vande oude) matigh in kleedinghe, ghemeensaem in sprake, heus van monde, eerbaer van herten. Die te veel houdt van sijn lichaem, houdt weynich vande eerbaerheyt, seyt Sen. De nonnen vande Goddinne Vesta werden by de Romeynen in verdachtheyt gebracht van oneere, soo haest de selve eenige uytwendicheyt in hare kleedinge bestonden te betoonen; want sy oordeelden dat het uytmuytende cieraet, niet alleenlijc was een stilswijghende teycken van een wulps gemoet, maer selfs een openbare aenlockinghe van alle dertele oogen: want gelijck het uythangen van de veyl-kranssen voor de herbergen, een teycken is datter wijn te koop is, so meynden sy dat een uytwendig kleet een peyl was van veyle eerbaerheydt. Laet ons dan besluyten, dattet voor een Christen niet en voeght eere te soecken uyt de vercieringhe des lichaems, terwylen hy wat anders heeft dat met beter reden by hem behoort verciert te werden, namentlijck de ziele.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: