Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Sibi nequam, cui bonus. [34]


beeld034

Back to top ↑
200 ↓

Ovid. Lib. 1. de Remed. Amor. ad Cupidinem.
Et puer es, nec te, quidquam nisi ludere oportet.
Lude, decent annos mollia regna tuos.
Cur aliquis rigido fodiat sua pectora ferro?
Invidiam caedis pacis amator habes.

HIERON.
Amor immoderatus ipsi amori novissime inutiles facit: nam quum fruendi cupiditate insatiabili quis flagrat, tempora suspicionibus, lachrimis, querelis perdit, otium sui facit & novissime sibi est odio.

201 ↓
Sich self quaet, niemant nut.
Vrijt met een lustig hert. Waer toe bedroefde sinnen?
Doet als het velthoen 1 La perdris s'engraissit a couvrir la femelle, Plutarch. plach; dat weet hem vet te minnen;
Doet als het geestich dier 2 2 Van dit voghelken trochilos ghenaemt, siet Plin. lib. 8. cap. 5. , dat aen den rijcken Nijl
Eet sat, en niet-te-min bedient den crocodijl.
'T is dwaesheyt, soete jeught, en rechte vise-vasen,
Door al te grooten brant te quelen of te rasen:
Ghy, die een frissche maeght uyt reyner minne dient,
Belieft haer na den eysch, maer blijft u eyghen vrient.

Sibi nequam, cui bonus.
Stulte aliquis nimio languet miserabilis igne,
Stulte aliquis tigno flebile pendet onus.
Sit tibi cura tui, dum te concedis amicae;
Quid lacus, aut laqueus, quid tibi mucro subit?
Se quoque curat 1 De trochilo sive avium rege crocodilo dentes scalpente & se saginante consule Plin. lib. 8. cap. 25. avis, tibi dum, crocodile, ministrat;
Et perdix, veneris munere, pinguis abit.
Et curare cutem potes, & servire puellae:
Quod nimis, ut passim, sic in amore nocet.

Sois serviteur, sans crevec?ur.
Veus estre sage amant? va t'en de telle sorte
Que rien, que tout plaisir ton ame n'en rapporte:
Va suy le roitelet, lequel est si habil,
Qu'il se rapaist, alors qu'il sert au crocodil.

What frendshipp shall I with him fynde
That to him selffe is so unkynde.
With corage wooe, wherefore should wee torment us more then needes
With too much love? By treadinge much the partridge with love feedes.
A little wren I read that breedes about the Ryver Nyle.
Who beinge full, yet gives her selffe, to serve the crocadyle.
Fie of that shamefull deede which one, whose lust did rage so sore,
For love did goe and hangde him selfe, before his Sweet-hartes dore.
Strew rather flowers at her dore, and seeke to winne consent;
Keepe lyffe, and Soule, and memorie, how ere your love is bent.
Onder vrientschaps schijn, besorght hy 't sijn.

202 ↓
Een voghel wel bekent ontrent de nijlsche stranden
Bedient den crocodil, en peutert hem de tanden,
Hy swiert ontrent het beest, waer dattet henen gaet,
En siet! hoe schoon het dient, ten soect maer eygen baet.
Al schreeut men overluyt; Diane van Ephesen
Gaet let eens watter schuylt, het sal wat anders wesen:
Neemt hier op u gemerck, wie sloct gelijck een struys,
En dient de landen niet, maer eer sijn eyghen huys.

Publica praetexuntur, privata curantur.
Aegipti cum pinguis ager, tibi bellua nili,
Nilus & ipse pater prandia bina dedit,
Regulus ut dentes curet tibi, guttura lustrat;
Scilicet: at saturo ventre recedit avis.
Fana licet iactet Demetrius alta Dianae 1 Actor. 19. 35. ,
Nil nisi privatas pectore versat opes.
Res agis ipse tuas, bone vir, dum publica tractas,
Idque patet, redeas cum gravis aere domum.

A la court du roy, chacun pour soy.
Robin faict grand devoir, tout pour la republique,
Ainsi le dit il, mais remarquez sa practique
Vous trouverez en fin qu'il soit un vrai trochil,
Lequel s'est engraissi servant au crocodil.
LIPS. DE CONST. LIB. 1.
Vidimus agrestes saepe trepidare, & concurrere, & vota facere, cum calamitas ingruit aut tempestas; sed tu, cum desaevit, eosdem sevoca & examina, reperies unumquemque timuisse duntaxat segeti & agellulo suo (& infra) mundus universus exercet histrioniam (ait Arbiter) comoediam, o boni, luditis, & veluti persona patriae rem privatam curatis.

MICH. MONTAGN.
Quelque personage que l'homme joue, il joue tousiours le sien parmy.

203 ↓
NON ID AGIS, QUOD AGIS.
Praestat tales, inquit Tacitus, reipublicae adhibere qui pares negotiis, neque supra sunt, hebetiores enim, quam acutiores, ut plurimum, melius rempub. administrare, multis creditum est. (Thucyd. lib. 3.) Ob rationes, inter alias, quia multiplici cautione (si mala fide eos agere contingat) nimisque callide artes suas tegant, &, specioso reipublicae praetextu, suas res agant; adeo ut vel emunctissimae naris homines aut fallaciam non discernant, aut impedire non possint. De talibus Guicciardinus, chi da il consiglio, inquit, se non è molto fidele, per ogni piccolo suo commodo, per ogni leggier occasione, drizza spesso il consiglio a quel fine, che piu gli torna a proposito, o di che piu si compiaci. Dic, quaeso, trochilum dentes crocodili sedulo, ut videtur, curantem, ventri suo consulere quis non credat? ingenui autem isti, & paulum modo supra vulgus, strategemata huiusmodi vel omnino non tentant, ingenio suo diffisi, vel non tam caute, quin facile detegantur. Bona hic ergo Tiberiana cautio, ille nec eminentes virtutes sectabatur, & rursus vitia oderat; ab optimis periculum sibi, a pessimis dedecus publicum metuebat, inquit Tacit.

'Tis best, seydt Tacitus, de soodanighe in dienste vanden lande te ghebruycken, die wel mans ghenoech zijn om haer saecken te verrichten, evenwel nochtans niet al te grooten overvlieghers: want, ghelijck Thucydides meynt, ronde ghesellen die maer eenen derm en hebben (ghelijckmen seyt) en die recht uyt, zijn immers soo dienstich totte beleydinghe van 's landts saken, als de spitsvinnighe hayrklyvers. De reden daer van is, onder andere, dat dese scherp-voghels, alsse qualijck willen, al te veel kromme spronghen ter hant hebben, om haer loos en boos voornemen voor de oogen vande gemeente te bewimpelen, als wetende so behendelijck haer eyghen voordeelen metten deckmantel van 't gemeene te bekleeden, dat selfs de sneeghste van allen niet en konnen mercken waer't vast is. Daer in tegendeel van dien, dese effene en eenvoudighe verstanden ghemeenlijck ofte gheen slimme streecken en derven aenrechten, ofte wel sulcx bestaende, werden lichtelijck achterhaelt, en betrapt. So is dan best het ghevoelen van Tiberius, die en hielt niet van uytmuytende deuchden, hatende oock sodanighe ghebreken: vreesende van de beste eyghen ghevaer, vande quaetste ghemeene schade.
Wat zijnder al gheslepen gasten,
Soo afghericht om toe te tasten,
Dat al hun doen schijnt voor 't ghemeen!
En siet! tis maer voor hun alleen.

204 ↓
PHILIP. 3. 19.
Daer wandelen vele, wiens God den buyck is, dewelcke aerts ghesint zijn.
Wanneer de crocodil is sat en vol gesopen
So komt tot sijnen muyl een vogel ingekropen
Die suyvert hem den mont, en al om weynigh aes:
Wat gaet het beesken aen? voorwaer het is te dwaes.
Maer segh eens, arrem dier, ist niet een beter leven
Te nutten slechter kost, en vry te moghen sweven?
Hoe geeft sich menigh mensch tot alle vuyl gebruyck!
En al dat maer alleen ten dienste vanden buyck.

205 ↓
O prodiga rerum luxuries!
Dum satur, ad fulvas Nili crocodilus arenas,
Turpiter eructans littora vasta quatit,
Regulus, ore trahens haerentes dentibus escas,
Relliquias pretium vile laboris habet.
Nonne foret melius nulli servire tyranno?
Perque nemus victu liberiore frui?
Turpe ministerium satanae praestamus, & orbi:
Vah pudeat! solus praemia venter habet.

PROVERB. 9. 17.
Les eaux desrobées sont douces, & le pain prins en cachette est plaisant.
As tu doncq, pauvre oiseau, la bouche si friande,
Que tu vais t'hasarder, pour si peu de viande,
Prostituant ton corps au monstre si hideux?
Qui sert aux appetits, o qu'il est malheureux.
Innocent. de Vil. Vitae Hum.
Gula paradisum clausit, primogenituram vendidit, suspendit pistorem, decollavit baptistam: Nabuzardam princeps coquorum templum incendit, & Ierusalem totam evertit. Balthasar manum contra se scribentem conspexit in convivio, & eadem nocte interfectus est a Chaldaeis.

O PRODIGA RERUM LUXURIES!
Si quoties cibum sumimus, non voluptatis potius, quam valetudinis negotium ageremus, atque ibi desineret cupiditas, ubi finitur necessitas; sane nec patrimoniorum exitium culina, nec animorum pernicies foret gula. Avem aliquam (vah dementiam!) millies pascimus, ut semel ab ea pascamur; quod vero aeterni alimenti occasionem liberalissime nobis offert, vix potu frigidae dignamur. Terram, ac mare scrutamur, ut cibis exquisitis corpus saginemus; ut animae bene sit, vix aliquis seipsum inspicit. Ecquid homini magis indignum, quam ventrem, & quae ventri vicina sunt, tanquam pro Deo, habere? Sapientia in sicco habitat, inquit ille, non in paludibus, ac lacunis. Fundi nimio humore diffluentes nil fere praeter bufones, ranas ac hydros generare solent, utpote frugibus ferendis inutiles. Venter mero aestuans, inquit Hieron. despumat in libidinem. Abstinentiam, ut corpori bonam, laudat medicus; ut ingenio, philosophus; ut animae, theologus. Si omnibus & singulis bene velimus, ipsa colenda est.

Indien den mensche, terwylen dat hy besich is met eten en drincken, niet meer sijn lusten als den nootdruft, en sochte in te volghen, ende dat de begeerlijckheyt altijts ophielt met den hongher: voorwaer hy en soude niet beschadicht werden, noch door de keucken in sijn goet, noch door de gulsicheyt in sijn ghemoet. Wat een dwaesheyt! men spijst een vogel duysentmael, al om eens vande selve ghespijst te werden: ende aen het gene, dat ons voor eeuwich soude konnen spysen, en weetmen nauwelijcx een koude soop waters te wille. Men doorsnuffelt lant en zee om het lichaem met alderley leckernien vet en dick te maken, en middeler tijt en neemtmen nau eens de pyne sijn eyghen selfs recht te ondersoecken, op dat de ziele haer rechte bekomste hadde. Sekerlijck hy betoont hem der zielen onwaerdigh te zijn, die meer te doen heeft met sijn lichaem, als met haer op te koesteren. Wat voeghter doch een mensche minder als den buyck, ende 't ghene den buyck nabuerich is, als voor een God te achten? De wijsheydt (seyter een wijs man) woont in't drooge, niet in poelen of morassen. Al te vochtighe landen, brengen niet als puyten en padden voort, als onbequaem zijnde tot goede vruchten. De buyck opwallende van overdadicheyt, werpt niet uyt als schuym van onkuyscheydt. De medecijn leert sparigheydt goet te zijn voor het lichaem: de wijsgierighe voor het verstandt, de leeraer der Godheydt, voor de ziele. Willen wy alle ende yeder van de voorschreven dinghen goedt doen, laet ons met maten sparigh zijn.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: