Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Tangor, non frangor ab undis. [23]


beeld023

Back to top ↑
134 ↓

Haec tamen sunt de raro contingentibus ut bene Hieron. Lib. 3. Epist. 5.
Quis fornacem regis babilonii sine adustione ingressus est? inquit, cuius adolescentis aegyptica domina pallium non tenuit? inter illecebras voluptatum etiam ferreas mentes libido domat. Difficile inter epulas servatur pudicitia.

ET BERNARD. IN QUOD. SERM.
Periclitatur castitas in delitiis, humilitas in divitiis, pietas in negotiis, veritas in multiloquio, charitas in hoc mundo.

135 ↓
Alle aensprekers, gheen herte-brekers.
Ghy rijt geduerich uyt, ghy zijt in alle feesten,
Ghy komt, o Rosemont, by alle blijde geesten,
En desen onverlet soo blijfje datje waert,
En houdt den eersten stant van uwen koelen aert.
Nu isset immers waer (het schenen eertijts droomen)
Dat midden inde zee zijn even soete stroomen,
En blijven onvermenght. Siet wat een vreemt verstant!
Ghy blijft als killich ys te midden in den brant.

Tangor, non frangor ab undis.
Phylli Dionaeis circundaris undique turmis,
En Venus in venas non venit ulla tuas:
Mille proci calidis implent tibi questibus aures,
Tu tamen in mediis ignibus, igne cares.
Sic manet & fluvio, licet aequora vasta pererret,
Qui fuit ante color, qui fuit ante sapor.
Vis fluvii miranda, meae vis mira puellae,
In circumfuso tutus uterque mari est.

Parler de bouche, au c?ur ne touche.
Le fleuve, que tu vois, en haute mer se pousse;
Et, non obstant cela, son eau demeure douce.
Pourquoy t'estonnes tu? ma dame peut autant,
Marchant par-my le feu, est froide non obstant.

Though clamorouse tongues both curse and blame,
A constant harte is stil the same.
You sit as chiefest counseller, in Venus goulden hall;
And are saluted solemnely, with wordes, and eke with all
The courtesie, that lovers can invent, for to youre grace,
Whee kneele, and soule and body both wee offer up apace.
Yet for all this, you still are coole, which sheweth unto mee,
That through the salt sea ofte are founde, fresh currants for to bee,
Which keepe themselves stil fresh and pure, not mingled as wee see,
My love through flames can passe, and yet no harme receaveth shee.

136 ↓
Elck sijn goetjen.
Men vont in ouden tijt, en even noch, revieren
Die midden in de zee en door de baren swieren
Doch schoon haer soete stroom tot in het soute schiet
Sy vloeyen nevens een doch efter menghen niet.
Siet dus hout nu het volck (men moetet houwen noemen
Want yder houdt sijn goet) wie kan van liefde roemen
Daer yemant schoon hy trout sijn goet bewaert alleen
'tFy van bysonder goet als 'tlichaem is ghemeen.

137 ↓
Corpora communia, sed non pecunia.
Per latices, Neptune, tuos diffunditur amnis,
Cui remanet totus, qui fuit ante, color:
Mixta nec unda mari, mare nec miscetur in undis
Fluminis, & proprius piscis utrique manet.
Heus ubi sancta fides? ubi dulcia foedera lecti?
Utraque sepositas arca reservat opes:
Corpora sunt nobis communia, lege iugali,
Cum mihi te dederis, cur tua, Phylli, negas?

Chacun son cas apart.
Le fleuve, que tu vois, bien par la mer se roule,
Mais son eau, ny poisson, hors de son sein ne coule.
Lors, quant les mariez ont mis leurs biens apart,
Ou est, dy foible amour, ou est ton feu & dart?
HORAT. SAT. 1. LIB. 1.
Miraris cum tu argento post omnia ponas
Si tibi non praesto, quem non merearis amorem.

Plutar. in Praecept. Matrim. ex vers. Amiot.
Platon escrit que la cité est bien heureuse ou on n'entend pas ces mots, cela est mien, cela n'est pas mien, mais ces paroles la doivent bien encore plus estre bannies hors du mariage.

CORPORA COMMUNIA, SED NON PECUNIA.
Quid hoc rei est! Fluvium per medium maris labi, in sinum, & velut in amplexus cani istius patris ruere, & suam nihilominus undam, colorem, pisces sibi servare! Monstrum hoc aliquis in mari, aliud nos in terra miremur. Patrum nostrorum aevo, cum adhuc exstarent veteris vestigia recti, una fere erat & simplex matrimonii ineundi ratio, ut simul cum ipsis nuptiis omnium bonorum societas inter coniuges contracta videretur. Nunc vero mutata tempora, mutati adeo una hominum mores, ut coniugii sacrum in commercium abiisse, & res mancipi facta videatur; quotque hodie matrimonia, totidem sordidae fere pactiones, de bonis in communionem non conferendis, interveniant. Quid dicam? Stulte parentes filiam in matrimonium collocant ei, cui dotem diffidunt. Stulte mulier marito eiusmodi se dat, cui sua negat. Ut humida miscentur omnibus partibus, sic inter coniuges nihil separatum, nihil singulare; non corpus, non bona, nec cogitationes quidem, velim.

De ondersoeckers der nature hebben voor een groote vreemdicheydt aenghemerckt sekere reviere midden door de zee vlietende, sonder nochtans haer visch en water mette zee ghemeen te maecken. 'T is (mijns oordeels) immers soo seltsaem datmen hedensdaechs, int maecken van houwelijcken, ghemeynschap van lichamen volkomelijck ende sonder teghenspreken toelaet, ghemeynschap van goederen, daerentegen gantsch verwerpt. Ist niet groote dwaesheyt een teere maghet, u eyghen vleesch en bloet, in den schoot van desen of ghenen onbesuysden jonghelinck slechtelijck heen te legghen, om na sijn wel-ghevallen met de selve om te moghen springhen, een hant vol gelts daerenteghen, of so wat eerde kluyten in dier voeghen vast te maken, dat hy daer niet aen en kan? ist niet dullicheydt sijn dochter te betrouwen aen yemant diemen het houwelijcx goet niet betrouwen en derf? Sekerlijck de weerdicheydt des houwelijckschen staets, werdt door dese vreemdicheden veel te kort ghedaen: want voorwaer, alster wel soude gaen, soo behooren de ghehoude niet alleenlijck in lichamen, maer oock in goederen, ja in ghemoederen ende ghedachten ghemeen, en in alle haer deelen immers soo seer vermengt te wesen, ghelijck wijn en water, als het onder den anderen ghegoten is.
Waer twee gheworden zijn tot een,
Maeckt daer ghemoet en goedt ghemeen.

138 ↓
1. CORINTH. 7. 31.
De werelt ghebruyckende, als niet ghebruyckende.
Siet hier een versche beeck die met de soute baren
Can spelen in het diep, oock sonder eens te paren;
Siet! hoe het water raest, sy blijft al even soet,
Sy houdt haer eersten aert te midden inden vloet.
Het is een groote deught met alle man te leven,
En aen het los ghewoel sijn herte niet te gheven;
O die de werelt schiept, en schiept oock even my,
Gheeft dat in dese ziel de werelt niet en zy.

Mediis immixtus in undis.
Esse ferunt, medium qui per mare volvitur, amnem,
Is tamen aequorei nil trahit inde salis.
Nos mundi pelagus, nos vastum currimus aequor,
Nos tenet in salso Doris amara sinu;
Omne latus ferit unda, furit celer aestus arenis,
Ah! quid agat tantas rivulus inter aquas?
Alme Deus, liceat nulla salsugine tinctis
Reddere corpus humo, reddere corda tibi!

Bien te baigne, mais sans meslange.
La mer en ce tableau, lecteur, prens pour le monde,
Et gard toy que son sel jamais ne se confonde
Avec le fleuve doux de ton esprit Chrestien,
Dieu donne, que chacun bien donne garde au sien.
AMBROS. DE VIRG.
Discite in hoc mundo, supra mundum esse; & si corpus geritis, volitet in vobis ales interior.

PHILIP. 2. 15.
A fin que vous soyez sans reproche & simples enfans de Dieu, irreprehensibles au millieu de la generation tortue & perverse.

139 ↓
MEDIIS IMMIXTUS IN UNDIS.
Semina ac plantae, aliunde petitae, ex qualitate terrae, cui inseruntur, brevi fructus producunt: animalia, in aliam regionem translata, ad genium loci, in quo habentur, indolem formant: Idem nobis fere accidit: mentem ad verbi divini normam indies nobiscum formamus, & vitae melioris spem animo concipimus, at simulatque in media urbe versari occipimus, ubi nos res hominesque circumstrepunt, subito hinc tumultus ac turbas haurimus, & negotium nobis, non nostra solum negotia, sed aliena etiam, faciunt. Miseros nos! abripimur, & contagione plerumque insanimus, ecquis enim
... Cui mens circumflua luxu
Intactum poterit vitio servare rigorem?
Nos tamen adnitamur contra, &, cum bono Deo, alphaeum, mare siculum subterlabentem sine mixtione undarum, sedulo imitemur; perque levitates ac vanitates huius seculi transeuntes, iis ne misceamur. at, veluti piscis marinus in salsis undis non salsus, ita nos, ne salsuginem trahamus ex hoc pelago. Solis radii contingunt quidem terram, sed ibi sunt, unde mittuntur. Utinam sic animus nobis versetur inter humana, ut adhaereat interea origini suae, id est, Deo!

Een uytheemsche plante ofte zaedt, hier te lande ghebracht zijnde, verliest seer haest haren eyghen aert, en voecht sich na het landt daer in sy gheplant oft ghesaeyt wert: vremde ghedierten aerden terstondt naer het gheweste daerse ghehouwen worden, verghetende het landt daer uyt sy ghekomen zijn. Yet sulcx ghebeurt den mensche schier alle daghe, hy oeffent sich in eenicheydt in Godes woordt, maeckt daer uyt reghels tot een stichtelijck leven, en brenght sijn gheneghentheden als onder een toom, maer so haest hy uyt sijne innighe ghedachten komt, en begint, beneffens andere menschen, in de werelt te woelen, terstont kleven hem de omswevende gebreken van andere aen't lijf, en wort door de selve (ghelijck door een snel loopende reviere) wech gheruckt.
Die in de stroom van wellust swemt,
Al is sijn gheest al wat ghetemt,
Of schoon hy op zijn saken let,
Wert van eens anders vuyl besmet.
Laet ons hier teghens ernstelijck strijden, ende naervolghen de reviere alpheus (die midden door de sicilische zee, sonder sich met de selve te vermenghen, haren loop neemt) laet ons midden inde ydelheden van de werelt, trachten met de selve niet ghemeens te hebben, ende zijn ghelijck versche visschen in soute wateren. De stralen van de sonne schijnen wel op der aerden, maer blijven ghelijckewel gehecht aen het lichaem van 'twelcke sy neder dalen. 'Tware te wenschen dat wy met de menschelijcke dinghen besich zijnde, ons niet dieper daer in en lieten, ofte wy en bleven even wel vast gehecht aen onse oorspronck, welck is Godt. Die ons daer toe sijn ghenade verleene.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: