Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Sine vulnere laedor. [8]


beeld008

Back to top ↑
44 ↓

TACIT.
Palam compositus pudor, intus summa adipiscendi libido.

VIRGIL.
Vivit pectore sub dolente vulnus,
Intactis vorat ossibus medullas;
Vesano tacitos movet furores,
Quod chironia nec manus levaret,
Nec Phoebus, sobolesque clara Phoebi.

45 ↓
Buyten ghesont, binnen ghewont.
De blixem kan het sweert in hondert stucken breken,
Maer laet de scheede gaef, daer in het heeft ghesteken;
Tis even soo een vyer dat my de pijne doet,
Ick ben, eylaes! ghequetst, en noyt en liet ick bloet;
Ick ben, eylaes! ghequetst, maer openbare wonden
En zijnder noyt ghesien, en zijnder noyt ghevonden.
Dies wensch ick tot behulp gheen kruyt, of machtigh gras,
Ick wensche reyne salf van enkel maeghde-was.

Sine vulnere laedor.
Saucia corda gero, vestigia nulla sagittae;
Et iecur, illaeso corpore, vulnus habet:
Vulnus habet? fallor, quod enim sine vulnere vulnus?
Hei mihi! caecus amor vulnera caeca facit.
Fulmine cum misero mihi, non face pectus aduras
Saeve puer, nostris hoc, precor, adde malis:
Da medicam, medicis quae nesciat artibus uti,
Et sua, non herbas, applicet ora mihi.

Ma playe est au dedans.
Foudre & flambeau d'amour, feu de façon estrange,
Qui, sans toucher le sein, au c?ur d'amant se range.
Mon c?ur, puis que mon c?ur tu blesses sans blessure,
Il faut, par consequent, qu'il soit guary sans cure.

In outwarde shew appeares no wounde,
But inwardly my grieffe is founde.
The thunders fiery force doth crack the brittle steely blade,
And hurtes not once the letherne sheath wich for the same is made.
Like force hath Cupids darte as hath the thunders fiery charme,
It woundes, you see no wounde, it burnes, and yet you see no harme.
Och woulde that I a Chirurgion fit, for such great griefs could fynde;
Though ignorant in potions, wich phisitians knowe by kynde
Or had no skill in curinge woundes; But would to swadge my fitts,
Her salve of virginis wax apply with th'plasters of her lipps.

46 ↓
Niet al goudt datter blinckt.
Wij sien een gult gevest, wy sien een mooye scheede,
Maer is de lemmer goet? dat swoerje wel met eede.
En efter ist ghemist. de snelle blixem-strael
En breeckt wel anders niet, als slechts het innigh stael.
Wanneer ghy menschen siet tot hooghen staet gheresen,
En achtet niet terstont het hoochste goet te wesen.
Want daer 'thooft blinct en klinckt, daer dwinght en wringht de gheest;
Siet! waer het lichaem dreyght, daer is het hert bevreest.

Nescitur, ubi me calceus urget.
Fulgeat ut laetis vagina coloribus extra,
Intus, io! ruptus fulgure mucro latet.
Grande satellitium miraris, & arma tyranni,
Et rutilum, fulvo quod micat aere, caput:
Exteriora vides, quid stas? & ad intima transi;
Terreat ut facies, mens malesana tremit.
Calceus, egregium quem iudicat esse viator,
Afficit occulto saepe dolore pedem.

Tout n'est or que reluit, ny farine ce que blanchit.
Celuy que nous voyons, en l'action publique,
Si reveré de tous, si grand, si magnifique,
Que juge-on si heureux? souvent est le cousteau
Bel a le voir, mais tout gasté dans le foureau.
BOËTIUS.
Quos vides sedere celso,
Solii culmine reges,
Detrahat si quis superbis
Vani tegmina cultus,
Iam videbit arctas
Dominos ferre catenas.

TACIT. 6. ANNAL.
Si tyrannorum mentes recludantur, possint aspici laniatus, & ictus: Quando, ut corpora verberibus, ita saevitia, libidine, malis consultis, animus dilaceretur.

47 ↓
QUOD DOLET INTUS HABET.
Plerisque nostrum solenne est conditionem alterius quam maxime extollere, propriam contra deprimere. Eius rei rationem hanc puto, quod in his talibus ab externa rerum facie iudicia mutuantes, interna vix respiciamus, cumque laeta plerumque & quae magis placent maxime conspicua sint, duriora vero tacite fere conditioni uniuscuiusque inhaereant, aliena nobis, nostra plus aliis placent, optat ephyppia bos piger, optat arare caballus. Opes ac maiestatem Dionysii cum Damocle laudibus extollimus, gladium e lacunari equina seta in caput Tyranni demissum non ante videmus, quam ipsi eo loci simus, maximo imperio, ut ait Sallust. maximam curam inesse nescientes. At sane speciosissimum aulaeum nonne saepe ad sordidiorem parietis partem obtegendam adhibetur? Nonne colossi foris insignes Deum saepe aliquem repraesentant, intrinsecus pleni luto ac sordibus? ita sane. Et plerumque ubi honor, ibi & horror; &, ut Seneca, qui a multis timetur, multos timet.

Vele onder ons, hebben een ghewoonte, eens anders ghelegentheyt ten hooghsten te verheffen, haer eyghen niet te achten: de reden waer van, dunckt my hier in te bestaen, dat wy ons oordeel in dusdanighe saken ghewoon zijn te gronden op de dinghen die ons in't ooghe loopen, op inwendige ende verborghen saecken ondertusschen ofte niet lettende, ofte de selve niet wetende: ende naedemael het ghene dat vermaeckelijck is in yemants geleghentheyt, meest altijdt blijckelijck is, ende dat de beswaerlijckheydt vande selve daerenteghen veeltijts van binnen schuylt ende bedeckt is: Soo ghebeurtet dat de gheleghentheyt van andere luyden aen ons, de onse aen ander luyden, beter schijnt:
Den Os wil voor een rijt-peert strecken,
Den hengst wenscht om den ploegh te trecken.
Wy prijsen al, met Damocles, den glans ende voortreffelijcheydt van Dionysius, om datse ons in't ooghe loopt: het sweert daerentegens, dat met een peerts-hayr over't hooft van den Tyran hanght, en sien wy niet eer voor wy selfs in sijn plaetse zijn. Ey lieve! hoe dickwils is een schoone tapitserye gespannen voor een vuyl stuck muyrs. De nieuwste schoenen dwinghen meest. De gegoten beelden der Afgoden, hoe wel zy van buyten vergult zijn, werden van binnen vol slick ende vuylicheyts bevonden. Die van vele ghevreest wert, seyt Seneca, vreester vele. Noyt Heer of eer, sonder seer.

48 ↓
Buycht, oft Breeckt.

PET. 1. 5.
Weest met ootmoedicheyt verciert, want Godt wederstaet den hooveerdighen.
Siet, wat de blixem doet; hy sal een lemmer breken,
Hy sal in stucken slaen dat niet en is gheweken,
De scheede niettemin, daerin het yser stack,
Die blijft in haer gheheel en sonder onghemack.
Godt die het seltsaem vyer laet van den hemel dalen,
Die maeckt hem veel ghelijck met dese snelle stralen,
Hy breeckt dat wederstaet, hy spaert dat buyghen kan;
'Noyt wasser trots ghemoet dat Godes zeghen wan'.

49 ↓
Flectere vel frangere.
Saepe vel intacta nummi periere crumena,
Fractus &, illaeso tegmine, mucro fuit.
Saepe cutis totos ruptis tegit ossibus artus,
Cum Deus ex alto tela trisulca iacit.
Mollibus indulget, durisque ferocius instat
Fulmen, & ipse facit fulminis Auctor idem.
Flecto genu: quicunque Deo non flectitur, ille
Plectitur, elatos Numinis ira premit.

Aux humbles gratieux, dur aux orgueilleux.
Ces Iavelins de Dieu, la foudre & la tonnerre,
Au doux ne font du mal, au dur il font la guerre.
Homme humilie toy, baissant ton haut desir,
Nul est, qui ne s'y rompt, qui ne s'y veut flechir.
PETR. 1. 6.
Humiliamini sub potente manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis.

PROVERB. 28. 14.
O que bien heureux est l'homme! qui se donne frayeur continuellement: Mais celui qui endurcit son c?ur tombera en calamité.

FLECTERE VEL FRANGERE.
Si quis me interrogat (inquit Augustinus) quodnam primum, hominique Christiano maxime necessarium requisitum sit, humilitatem dicam. Si, quid secundum, idem respondebo. Si de tertio quaerat, dictum repetam. Indicat vir pius basim ac fundamentum totius philosophiae Christianae in hoc praecipue consistere, ut debellata omni elatione ac superbia, ex ver sui cognitione; unusquisque sibi vilescat, Deoque creatori sese submittat. Cum enim superbiae veneno primi parentes afflati ac inflati, totam posteritatem nefando contagio infecerint; humilitate eam restitui, &, ut in morbis, contraria contrariis curanda esse, Deum non obscure testatum voluisse, satis constat. Nec mirum, cum & sententiam malorum superbiam esse, etiam ex iudicio naturali, antiqui iudicaverint. Tarquinium hominem libidine praecipitem, avaritia caecum, immanem crudelitate, furore vecordem, vocaverunt superbum, & putaverunt sufficere convitium, ait ille. Concludamus cum Nilo, & operam demus ut sit nobis vita excelsa, spiritus humilis. Nihil altum vult Deus, praeter se; proprium illi est erecta deiicere, deiecta erigere.

Soo my yemant vraecht (seyt Augustinus) wat de eerste ende noodichste deucht zy voor een Christen mensche, ick sal hem antwoorden, nedericheyt; wat de tweede, nedericheyt; wat de derde, nedericheyt. Willende den Godtsaligen man daer mede te kennen geven, dat het geheele grontstuck des Christelijcken levens insonderheyt daerin bestaet, dat den mensche in sijn gemoet uytgheroeyt hebbende alle trotsheyt en hoochmoet, ende daer door ghebracht zijnde tot ware kennisse en verachtinghe van sick selfs, hy sick inde leechste dweemoedicheydt voor Godt verootmoedighe. Want naedien't onser aller Voorouders, door haren verwaenden hoochmoet in voortijden t'onsen verderve leelijck hebben laten ligghen: Soo heeftet den goeden Godt belieft, op de wijse vande ervaren medecijnen, dese sieckte door strijdighe gheneesdrancken wech te drijven. Laet ons dan trachten na een hemelsch en hooch leven, maer naer een nederighen gheest. De Heere der Heeren en wil niet groots, als sijne heerlijckheyt, want 'tis hem eyghen, de hooghe nederich te maken, de nedrighe te verheffen. Den dach des Heeren seydt Ies. 2. 12. sal gaen over alle het hoochmoedighe ende hooghe, ende over alle het verhevene, op dat het vernedert werde.
Ghy die een Christen zijt ghenaemt,
Vraeght, welcke deugd' u best betaemt.
D'antwoort is kort: Voor eerst, en lest,
Is ned'richeyt u alderbest.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: