Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Amor, formae condimentum. [4]


beeld004

Back to top ↑
20 ↓

ARISTOT. 1. ETHIC.
Unicuique delectabile est, quod amat.

PLUTARCH. IN LIB. DE AUDITIO.
Amator albos Deorum filios appellat, nigris virilium nomen tribuens. Amor enim, hederae instar, valet se quavis arrepta ansa applicare.

HORAT.
Turpia decipiunt caecum vitia, aut etiam ipsa
Delectant, veluti Balbinum polypus Agnae.

21 ↓
Noyt leelick lief, noch schoonen coolsack.
O soete rasery! hoe kant de Minne voeghen?
De Sim schept inden aep een wonder groot vernoeghen;
Al waer oyt Venus kint zijn gulde pijlen schiet,
Daer woont de schoonheyt selfs, hoewel die niemant siet.
Al zijnder in het lief, al zijnder hondert vlecken,
Men vint terstont een kleet om alle vuyl te decken:
Den stouten noemtmen vry, die droncken is, verheucht:
De liefde weet de feyl te trecken tot de deught.

Nunquam deformis amica est.
Dulcis amor furor est. Stupet ebria simia prolem,
Nilque suis catulis pulchrius esse putat.
Nescit amans vitium (nimis id licet exstet) amicae,
Quasque alius dotes non videt, ipse notat:
Fucus amor vehemens, omnique potentior herba est;
Hoc duce facundae garrula nomen habet.
Quisquis amat, mentes agitante Cupidinis oestro,
Omne bono vitium proximiore tegit.

Jamais laides Amours, ny belle prison.
Que tu es doux Amour! par ta plaisante rage
Estime son petit le plus beau du bocage.
Le Singe craque-noix: nul vice ne luy chaut,
Car du manteau d'Amour il couvre le defaut.

In true love there is no lack,
All is the bryde nover so black.
What blynd-folde doltinge love is this, appearinge in our sigt?
How that the ape takes in her younge such wonderfull delight.
So wher' blinde Cupids golden darts, so cuningly are caste;
Hard-favourd persons by such meanes are beautifull at last.
If any vertue be in them, advance that to the Skye:
If imperfections doe appeare, they under foote must lye.
Who droncken is, wee meery call: who stout, wee say is free,
All vices by loves charmes at last, to vertues turned bee.

22 ↓
Ulen, broen Ulen.
Een aep die broet een aep, van ulen komen ulen,
Wat brenght een esel voort als onbelompe guylen?
Noyt vontmen soet ghewas ontrent een wilden tronck,
En, naer het oude singht, soo pijpt het kleyne jonck.
Ghy, wilje zijn berecht wat u sal wedervaren
Vant meysjen datje vryt? let wie haer ouders waren:
Siet! dit is s'weerelts loop, al slatet somtijts mis,
De dochter wort een wijf als nu de moeder is.

23 ↓
Qualis mater, talis filia.
Ex asinis asinus, bubo bubone creatur;
Et similes catulos simia mater habet:
Non leporem catulus generat, non falco columbam:
Arboris indomitae fructus acerbus erit.
Nosse cupis qualis tibi virgo futura sit uxor?
Matris ad ingenium respice, certus eris.
Dissimilem licet arte sui se monstret amanti,
In vitium tandem nata parentis abit.

Tel grain, tel pain.
De mere piteuse fille teigneuse.
La mere, & ses defauts, quant je te fais paroistre,
La fille, & ses humeurs de la tu peus cognoistre:
Il n'est pas vray tousiours, mais ordinairement
Les meurs & les humeurs du pere suit l'enfant.
VIRG.
Sic canibus catulos similes, sic matribus hoedos.

IUVEN. SAT. 4.
Si damnosa senem iuvat alea, ludit & haeres
Bullatus, parvoque eadem movet arma fritillo, &c.
Sic natura iubet.

EX EURIP.
Ne unquam affinitatem contrahas, neque intra domum accipias malae mulieris pullum: imitantur enim mulierum opprobria. Hoc ergo considerate mihi, o proci, bona filiam ex matre ut ducatis.

QUALIS MATER TALIS FILIA.
Non corpus, non formam, non morbos tantum, sed & vitia pleraque, veluti haereditaria a parentibus nos haurire, & rerum naturalium scriptores, & usus docet.
Redit ad autores genus,
Stirpemque invisam degener sanguis refert
Inquit Tragicus: & contra, par est meliores esse eos, qui ex melioribus, ait Philosophus. Cum vero nullius adeo intersit in indolem alterius inquire-re, atque illius qui individuam vitae societatem cogitare coepit, non vana cura est quibus moribus parentes eius sint, cui animum adiecit, indagare. Formam tantum aut lineamenta corporis, nescio quae, aliquis ut scopum hic respiciat? nugae. Ista privatae voluptati tantum serviunt. At matrimonium non nobis solum, sed agnatis, sed posteritati, sed reipublicae contrahendum est. Si ergo non degenerem mundi incolam, nec inficiendum saeculo nomen, ut ille ait, aliquando vixisse te posteritati testatum velis, nequaquam affinitatem contrahas neque intra domum recipias, ut Eurip. ait, malae mulieris pullum; sed audi Poetas uno ore sibi acclamantes.

Men erft van zijn ouders niet alleenlijck goet en bloedt, maer menichmael oock der selver uyterlijcke sieckten ende innerlijcke ghebreken. Want gelijc den Poët seyt,
De tacken aerden na de stam,
Van 'tquade noyt yet goedts en quam.
Middelertijt en isser geen mensche so veel gelegen aen yemants aert en imborst recht te kennen, als de gene die van sinne zijn sick ten houwelijc te begeven, dewelcke voor al wel hebben te letten op de ouders van de gene die sylieden meynen by der hant te nemen. Een proper neusjen, een kleen mondetjen, een gau oogje, een besneden tronitjen, en diergelijcke visevasen sick als een wit in desen voor te stellen, is enckele dwaesheyt, na dien alle sodanige dingen u eygen selfs en niemant anders zijn rakende, daer nochtans een rechtschapen houwelijck niet alleenlick en behoort te sien op den genen die dat aengaet, maer sonderlinge mede op't gheslachte, op de nakomelingen, op het gemene beste, de welcke (alst wel soude gaen) yder haer bescheyden deel behooren te hebben.

24 ↓
1. PETR. 4. 8.
Liefde bedeckt veel sonden.
Al siet de Simm' haer maet, of haer wanschapen jongen,
En hoe zijn platte neus in bochten is ghedronghen,
Sy toontse niettemin een vriendelick ghelaet,
En bant uyt haer ghemoet de galle vanden haet.
Siet wat de liefde werckt! de liefde deckt ghebreken,
De liefde voet den pays, en haet het leppigh spreken,
De liefd' is die het huys met alle zeghen vult
Al waer de liefde woont daer manghet noyt ghedult.

25 ↓
Delicta operit charitas.
Gaudia pertentant tacitum tibi, Simia, pectus,
Dum gremio catuli membra pudenda foves;
Arcet ab amplexu non te sine crinibus alvus,
Non simae ante oculos crimina naris habes.
Displiceat multis, placet hac mihi Simia parte,
Ah! niger est, si quis pandere crimen amat.
Livida lingua sile; vitium tegit ille sodalis,
Imbuit aethereus, si cui pectus, Amor.

PROVERB. 17. 9.
Qui cele le mesfaict, cerche amitié.
Le Singe son petit, combien que laid, ne laisse,
Mais, sans s'en offenser, l'embrasse & le caresse.
Si de Chrestien le nom ne veux porter en vain,
Couvrir tousiours te faut les fautes du prochain.
1. CORINT. 13. 5.
Charitas non praesumit malum.

TRIVER. SERM. 2. IN ESAIAM.
Si matres erga foetus tanta caritate afficiuntur, multo magis oportet nos erga proximum simili caritate affectos esse; nam spiritus nexus calidiores vehementioresque sunt, quam naturae.

PROVERB. 17. 9.
Qui cele le mesfait cerche amitié.

DELICTA OPERIT CHARITAS.
Pene e Christianae charitatis penu ductum mihi videtur dictum istud Senecae; Secrete amicos admone, lauda palam. Plerosque tamen homines in contrarium affici videmus, & ex animo dolemus. Laudant secrete, damnant palam; vix enim duos tresve homines simul colloquentes audias, quin statim recensendis aliorum vitiis operam locasse dixeris, ita strenue, in calumniae campum hunc Martium, ut ita dicam, descendunt. Rationem acute tangit D. Hieronymus, Malorum, inquit, solatium est, bonos carpere; dum peccantium multitudine putant culpam minui peccatorum. Agedum quisquis es, qui maledicendi hoc studium tibi insitum sentis, interroga conscientiam tuam, quid te moveat, verissimam viri pii sententiam (nec dubito) invenies. Vetus malum est; malus bonum malum esse vult, ut sit sui similis. Nolite iudicare, inquit benevolus Servator, & non iudicamini. Tribus modis pravum hoc iudicium instituitur, cum bonum alicuius factum in malam partem trahimus, cum malum in peius, cum dubium in deterius. Ah fuge! & Sapientem audi, in Prov. 4. 24. Plura vetat cartae angustia.

So ghy een vrient berispen wilt, doet sulcx heymelijck: soo ghy een vrient prijsen wilt, doet sulcx int openbaer, seyter een heyden, ende sulcx komt de Christelijcke sachtmoedicheyt al seer na by: dan het meerendeel doet schier regelrecht het teghendeel. Prijsen sy yemandt, sy doen het in bysonder: laken sy yemandt, sy doen't ten aenhooren schier van een yeder. Men hoort nauwelijck twee ofte dry menschen te samen spreken, of het schijnt datse haer selven tot het ophalen van eens anders ghebreken als verhuert hebben, met soo vollen mondt spreken sy daer van: De redene van dit heeft den Oudtvader Hieronymus seer wel bemerckt. 'tIs, seyt hy, den boosen een vermaeck den goeden een kladde na te werpen, en (somen seyt) met haer slippen in d'asschen te sitten, meynende dat, om de menichte der ghener die misdoen, hun misdaet kleynder is. 'tGaeter veeltijts so, de gene die quaet zijn, wenschen dat de goede quaedt mochten werden, om datse haers ghelijck souden veel vinden. De koeye, alsse vuyl is slaet geerne haren steert rontsom, om de andere te maken, dat sy is. Dese ghenegentheyt spruyt uyt een quade wortel, en dient mitsdien wel uytgheroeyt te werden, ende in plaetse van de selve de liefde des naesten gheplant. Oordeelt niet, op dat ghy niet gheoordeelt en wert, seyt onsen sachtmoedigen Salichmaker. Dit verboden oordeel wert drysins gevelt, als men't goede ten quaden duyt, als men 'tquade tot slimmer treckt, alsmen twijfelachtighe ten erchsten uytleydt. Hebdy een Christelijck ghemoet, wacht van so te oordeelen, en liever laet in alle ghelegentheyt, na den raed Salomons, den lastermondt verre van u zijn. Prov. 4. 24.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: