anonymous, Typus mundi (1627)
Table of contents ↑Quàm grave servitium, quod levis esca parit? [13]
XIII.
Quàm graue seruitium, quod leuis esca parit?
REs magis est elegis, an Comi digna theatro,
Quam gerit hic infans, quā docet Orbe geri?
Laxabis frænos hîc fletibus Heraclite,
Hîc rumpet splenem, sat scio, Democritus.
Ore trahit fumos, placet hic prænectare succus,
Dum cohibent vinctos pondera dura pedes.
Nec fugere hinc labor est; potat, sedet, oscitat, hæret,
Infelix! dominæ tanta libido gulæ!
Sic poterat patrio quæ libera ludere cœlo
Luditur, & tenui pro dape seruit auis.
Credite Posteritas, perierunt sæcula pomo;
Credite, puls seruum paucula fecit Esau:
Credo ego; nam diri facimus peiora nepotes:
Nempe est à patribus degenerare pudor.
Fumus opes, & fumus honos, fumusque voluptas,
Et speciem fumi, quidquid amamus, habet.
Et tamen (heu lacrymæ!) quem non hic fumus inescat?
Fumea quem flendo non premit esca iugo?
Miles agit vigiles hyberno sidere noctes,
Solis &æstiuo tostus ab igne dies;
Bella domi desunt? peregrinâ bellat arenâ,
Vulneraque alternâ dat, recipitque manu;
Hosticaque audaci complexus mœnia nisu
Non procul à mortis finibus exul abit:
Scilicet vt digito monstretur, & audiat: Hic est:
Tam graue seruitium tam leuis esca parit.
Per mare mercator, per inhospita saxa, per ignes,
Imaque per terræ viscera quærit opes;
Plusque mari vario curarum fluctuat æstu,
Plusque suis ratibus, quas fera iactat hyems;
Vt numeret paucos, preciosa pericula, nummos:
Tam graue seruitium tam leuis esca parit.
Quæ non Galeno breuis est Censore voluptas?
Seu tua sit Liber, seu tua mœcha Cypris?
Quot tamē hinc pestes? caput hæc grauat, altera pect’,
Et ligat illa manus, & cremat illa pedes,
Ista sibi renes, hæc omnes mancipat artus,
Mens quoque captiuo in corpore serua gemit;
Et gemit, & Cœlo nequit ægros tollere vultus,
Et nequit, & non vult; si sinat esca, volet:
Velle vapor prohibet: trinos Mundi abijce fumos
Sic tibi Libertas, sic tibi parta Salus.
Quam gerit hic infans, quā docet Orbe geri?
Laxabis frænos hîc fletibus Heraclite,
Hîc rumpet splenem, sat scio, Democritus.
Ore trahit fumos, placet hic prænectare succus,
Dum cohibent vinctos pondera dura pedes.
Nec fugere hinc labor est; potat, sedet, oscitat, hæret,
Infelix! dominæ tanta libido gulæ!
Sic poterat patrio quæ libera ludere cœlo
Luditur, & tenui pro dape seruit auis.
Credite Posteritas, perierunt sæcula pomo;
Credite, puls seruum paucula fecit Esau:
Credo ego; nam diri facimus peiora nepotes:
Nempe est à patribus degenerare pudor.
Fumus opes, & fumus honos, fumusque voluptas,
Et speciem fumi, quidquid amamus, habet.
Et tamen (heu lacrymæ!) quem non hic fumus inescat?
Fumea quem flendo non premit esca iugo?
Miles agit vigiles hyberno sidere noctes,
Solis &æstiuo tostus ab igne dies;
Bella domi desunt? peregrinâ bellat arenâ,
Vulneraque alternâ dat, recipitque manu;
Hosticaque audaci complexus mœnia nisu
Non procul à mortis finibus exul abit:
Scilicet vt digito monstretur, & audiat: Hic est:
Tam graue seruitium tam leuis esca parit.
Per mare mercator, per inhospita saxa, per ignes,
Imaque per terræ viscera quærit opes;
Plusque mari vario curarum fluctuat æstu,
Plusque suis ratibus, quas fera iactat hyems;
Vt numeret paucos, preciosa pericula, nummos:
Tam graue seruitium tam leuis esca parit.
Quæ non Galeno breuis est Censore voluptas?
Seu tua sit Liber, seu tua mœcha Cypris?
Quot tamē hinc pestes? caput hæc grauat, altera pect’,
Et ligat illa manus, & cremat illa pedes,
Ista sibi renes, hæc omnes mancipat artus,
Mens quoque captiuo in corpore serua gemit;
Et gemit, & Cœlo nequit ægros tollere vultus,
Et nequit, & non vult; si sinat esca, volet:
Velle vapor prohibet: trinos Mundi abijce fumos
Sic tibi Libertas, sic tibi parta Salus.
Ce musicien des bois pour vn grain de pauot
Quitte sa liberté, change boscage en cage:
Mais, helas! Cupidon, tu me sembles plus sot,
Pour vn repas fumeux caressant l'esclauage.
Quitte sa liberté, change boscage en cage:
Mais, helas! Cupidon, tu me sembles plus sot,
Pour vn repas fumeux caressant l'esclauage.
Sources and parallels
-
Remake of image, background landscape removed, figure of reseller of pipes taking place of Amor divinus, in: Merx Amoris [10] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
[Compare
]
-
Remake of image, background landscape removed, figure of reseller of pipes taking place of Amor divinus, in: De liefde voed ons met hoop [29] (in: Willem den Elger, Zinne-beelden der liefde (1703))
[Compare]
-
Compare: Quarles, Emblems, divine and moral, embl. 2.4
-
Amor, smoke, in: Fumo pascuntur amantes. [12] (in: Jacob Cats, Proteus (1618))
[Compare]
References, across this site, to this page:
- Merx Amoris [10] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
- Fumo pascuntur amantes. [12] (in: Jacob Cats, Proteus (1618))
- De liefde voed ons met hoop [29] (in: Willem den Elger, Zinne-beelden der liefde (1703))