Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Non intrandum, aut penetrandum. [40]


beeld040

Back to top ↑
236 ↓

OVID. DE ART. 1.
Hoc unum moneo, si quid modo creditur arti,
Aut nunquam tentes, aut perfice.

Mich. Montagn. des Essais. Lib. 3. Cap. 5.
Le vice est de n'en pas sortir; non pas d'y entrer.

237 ↓
Die't spel niet kan, die blijfter van.
De webben die de spin gewoon is uyt te setten,
Zijn van gelijcken aert met Venus warre-netten,
Al wat daer omme gaet dat sietmen inde min
De bie die vlieghter deur, de mugghe blijfter in.
Leert, jonge lieden, leert door Venus garen breken;
Daer blijft maer kleyn gespuys in spinne-webben steken:
En laet u vrijen geest niet binden als een mugh,
Of breecter deur met kracht, of keert met kunst te rugh.

Non intrandum, aut penetrandum.
Hoc, quod rete vides, teneri sit carcer amoris,
Quae sedet in medio, sit Cytherea tibi:
Aspicis, ut culices, insectaque vilia, muscae
Iactentur patulis praeda retenta plagis:
Posteritas crabro acris equi per stamina transit,
Et laquei vespa concutiente ruunt.
Rumpit & abrumpit casses cordatus amoris;
Degeneres Veneris molle retardat opus.

Ou passe ou l'Amour chasse.
Rien que le sot amant, sans force, sans courage,
Demeure garotté en ce debil cordage,
Que Venus a filé: le brave esprit y vaut,
Ou jamais y entrer, ou penetrer y faut.

If at loves game you cannot play,
Leave off in tyme, or keepe away.
This webb that's fra'mde here as you see, is Venus tanglinge nett;
Though many creatures fall therein, yet out againe they gett,
Except some few, that powerlesse bee, and fondly downe are cast:
For such are onely they that are, in Venus webb made fast.
Who any courage hath, with ease may breake this geare asunder;
For loftie myndes looke not so lowe, and scorne to creepe there under.
Ne'er suffer you like muggs to bee ta'en up as Venus swayne:
But manfully breake through the nett; or else turne back againe.

238 ↓
Te wyden net, is staegh ontset.
Wanneer een grage spin ontsluyt haer broose netten,
En gaetse voor een deur of voor een venster setten,
Hier vlieght een horsel in, en daer een voghel deur,
En elders raeght de meyt, en opent grooter scheur;
Siet daer is dan het tuygh aen alle kant ghereten,
Soo dat de vlieghen selfs ontkomen door de spleten.
Ghesellen, so ghy wenscht van druck te zijn bevrijt,
Ghebruyckt een matigh net, en spantet niet te wijt.

239 ↓
In vulnus maiora patent.
Dum laxos gracili pede tendit aranea casses,
Et nimium late futile pandit opus;
Aut laqueos tecto lapsi rupere lapilli,
Aut cito praeteriens retia findit avis:
Et modo crabro plagis, modo turbidus ingruit auster,
Sic aliqua semper parte lacuna patet.
Armamenta suae nimium qui pandere sortis
Aggreditur, semper quo feriatur habet.

Qui trop embrasse, peu estraint.
L'araigne largement va ses fillets estendre,
Mais voila dechirez ses lacqs, au lieu de prendre.
Qui, haut en ses desseins, ses rets trop a ouvert,
En s'ouvrant au malheur, au lieu de gain il perd.
SENEC. AGAMEM.
Corpora morbis
Maiora patent,
Et dum in pastus
Armenta vagos
Vilia currunt,
Placet in vulnus
Maxima cervix.
Modicis rebus
Longius aevum est.

SENECA. DE TRANQ.
Qui multa agit saepe fortunae potestatem sui facit, cogendae in artum res sunt, ut tela in vanum cadant. Angustanda sunt patrimonia nostra, ut minus ad iniurias fortunae simus expositi. Magna armamenta pandentibus multa ingruant necesse est.

IN VULNUS MAIORA PATENT.
Fortunam, velut tunicam, magis concinnam proba, quam longam, ait Apul. Magni quippe animi est magna contemnere, ac mediocria malle, quam nimia, ait Seneca; illa enim utilia vitaliaque sunt, haec, eo quo superfluunt, nocent. Segetem nimia sternit ubertas. Rami pomorum onere franguntur, & ad maturitatem non pervenit nimia foecunditas. Idem animis humanis evenit; eos quippe immoderata foelicitas rumpit, qua non tantum in aliorum iniuriam, sed etiam in suam vertuntur: fitque iis, quod exiguis statuis solet, quibus imperiti artifices magnas bases subdiderunt, ex quibus magis conspicua redditur earum exiguitas. Pusillo sane animo munus amplum, aut opes ingentes additae, magis imperitiam, animique fatuitatem produnt. Stultus gubernator est, qui totos adeo sinus explicuit, ut, si tempestas ingruat, expedite armamenta contrahere non possit.

Van rijckdommen (seydt Apuleius) moetmen oordeelen als van kleederen, ende voor beter houden die ons recht wel passen, als die, te groot zijnde, ons wijt en sloffich om 't lijf hanghen. 't Betaemt een groot ghemoet (seydt Seneca) groote dinghen te versmaden, ende liever te verkiesen dat middelmatich is, als dat te veel is: 'teerste is handtsaem en nut, het andere is onschickelijck door sijn groote. Door te gulsighen veylheydt werdt het groen kooren legherich, ende en kan niet rypen. Door ghewichte van vruchten scheuren de boomen. 't Gaet even soo mette ghemoederen der menschen: onmatighen voorspoedt is oorsaecke van haer qualijck varen, sulcx dat sy niet alleenlijck aen haer selven, maer oock aen andere hinderlijck werden, niet onghelijck zijnde de beelden die den eenen ofte den anderen onverstandighen ambachtsman op een al te grooten voet ghestelt heeft, waer door haer kleynte des te meer uytmuyt.
'T is seecker dat kleyne verstanden tot groote ampten ghevordert, dies te meer haer onverstandt aen den dach brenghen. 'T is een slecht schipper die 't zeyl in voorwindt soo seer uyt gheviert heeft, dat hy 'tselve, als het noodt doet, niet een reefjen en kan inswichten.

240 ↓
2. TIMOTH. 2. 26.
Dat sy vande banden des duyvels ontgaende, ontwaken tot synen wille.
De netten vande spin, die inde vensters hanghen,
En konnen maer alleen de cleyne mugghen vanghen,
De wespe mette bie, en al wat hooger sweeft,
Maect dat het broose raegh op hen geen vat en heeft.
Wat can een moedigh hert sijn goeden wegh beletten?
Al wat de werelt spint en zijn maer broose netten.
En acht, o weerde ziel, en acht geen lossen waen,
De wint verstroyt het kaf, maer niet het wichtigh graen.

Pervia virtuti, sed vilibus invia.
Est similis nostro, quem texit araneus, orbis;
Plurimaque humanae conditionis habet:
Hic nocturna culex, obscoenaque musca pependit,
Utraque ridendo compede nexa pedes.
Posteritas crabro acris equi, virtutis avitae
Conscius, incursu debile solvit opus:
Carpite iter coeli, quibus est coelestis origo,
Haec plaga, nil praeter vilia monstra tenet.

PROVERB. 5. 25.
Il sera happé par les cordes de son peché.
Le monde & ses filets nous font icy la guerre,
Il faut monter au ciel sans s'arrester en terre:
Arriere lacqs mondains; jamais divin esprit
Plein d'animosité ta foible rets ne prit.
AUGUST. HUM. 3.
Diabolus non invalesceret contra nos, nisi vires ex vitiis nostris praeberemus, & locum ei dominandi nobis peccato faceremus, unde nolite locum dare diabolo.

241 ↓
PERVIA VIRTUTI SED VILIBUS INVIA.
Vitam hominis Christiani transitum esse, ipsumque perpetuum viatorem videri, divini verbi elogia diserte pronuntiant. Non habemus hic locum permanentem, sed alium exspectamus, inquit Apost. Transire igitur virtutis, haerere alibi ignaviae est. Gaudet motu animus christianus, &, in hoc, coelum sibi cognatum imitatur. In partibus scythiae homines quosdam nunquam domicilium figere, plaustro se suaque identidem transferre memoriae proditum est. Id vere christianum decet: dolium hoc nostrum, Diogenis more, identidem volutandum est, sistendum raro, figendum nunquam, & nusquam. Finge mihi aliquem e regione longinqua ad patriam properantem, in cauponam aliquam lepidam ac facetam incidisse, quae benigne eum habeat, ac laute excipiat; hunc eo loco si, tanquam ad sirenum scopulos, haerentem cernamus, numquid excordem ac insipidum iure dicemus? ita sane: vir fugiens quippe, ut est in proverbio, non moratur strepitum lyrae. Idem de nobis censeamus. Nec illecebris ac lenociniis suis mundus hospes, aut caro caupona nos impediant, quo minus in veram illam ac coelestem patriam, velis equisque properemus. Annue, summe Deus.

Dat het leven van een Christen mensche is als een deurganck, de mensche selfs als een reysende man, werdt ons in Godes woordt duydelijck gheleert. Wy en hebben hier gheen blyvende stede, maer wy verwachten een andere, seydt de Apostel. 'tIs dan dapperheydt op dese wegh staegh aen te treden: 't is onachtsaemheydt erghens te blyven leuteren. Het Christelijck gemoet heeft lust in beweginghe, oock selfs in dat eenige over-een-komste met den hemel hebbende. Men hout, dat in scythia menschen zijn, die nerghens een vaste woonplaetse stellende, ghestaech huys en huysraede op een waghen herwaerts en derrewaerts omme-voeren. Yet sulcx betaemt voor al een Christelijck gemoet, yeder dient sijn vat (op de wijse van Diogenes) ghestadelijck om en t'om te tobbelen, selden te setten, nimmermeer te vesten. Neemt datter yemandt, uyt verre landen, naer sijn vaderlandt reysende t'eenigher tijdt onder weghe quame ter herberghe, daer hy by den weert wel en vriendelijck ghetoeft werde, in ghevalle hy door sodanich onthael verlockt wesende, sijn reyse ginck staken, ende bleef ter selver plaetse lunderende, soude een yeghelijck daer uyt niet oordeelen, dattet den sulcken lieght ter plaetsen (soomen seyt) daer men de ossen bolt? ontwijffelijcken ja. Laet ons vry dencken dat wy zijn in dusdanige ghestaltenisse. De werelt is ons (so het schijnt) een gheneuchelijcken weerdt, ons vleessche een vriendelijcke weerdinne: laet ons sorghe dragen, dat wy, zijnde op de reyse naer ons ware vaderlandt, door de aenlockinghe van d'een en d'andere, in onsen goeden wegh niet vertraegt en werden.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: