Justus de Harduwijn, Goddelycke wenschen (1629)
Table of contents ↑Peccavi [6]
VI.
Iob. 7.
Ick hebbe ghesondight: vvat sal ick u doen ô be-
vvaerder der menschen; vvaerom hebt ghy
my u teghen ghestelt?
Ick hebbe ghesondight: vvat sal ick u doen ô be-
vvaerder der menschen; vvaerom hebt ghy
my u teghen ghestelt?
NEen, neen, ick heb verdient al dat ick lij,
O Heer, ick moet 't bekennen vry
Hoe dat 't ghetal van mijn mis-daet
'T hayr van mijn hooft te boven gaet.
Ick hebbe my misgaen. Och! het is vvaer
Mijn sonden-vlecken allegaer
En kan ick gheven ander schijn
Dan soo sy teghenvvoordich zijn.
Ick hebbe my misgaen door sonde groot
Och! als ick 't denck' ick vvorde root.
Hierom voorvvaer ist dat ick dien
Ghestraft te zijn voor alle lien.
Maer, siet, ô liefste Godt, hoe dat ick schrey,
En naer u stier dees handen bey
Siet hoe ick bidde met gheduldt
Verghiffenis van mijne schuldt.
Wat vvil ick u dan doen? sou gheldt of goet
VVel vvat versoeten u ghemoet,
Of soudt ghy my zijn goeder hand,
Dat ick u deed' een offerand?
O Heer, ick moet 't bekennen vry
Hoe dat 't ghetal van mijn mis-daet
'T hayr van mijn hooft te boven gaet.
Ick hebbe my misgaen. Och! het is vvaer
Mijn sonden-vlecken allegaer
En kan ick gheven ander schijn
Dan soo sy teghenvvoordich zijn.
Ick hebbe my misgaen door sonde groot
Och! als ick 't denck' ick vvorde root.
Hierom voorvvaer ist dat ick dien
Ghestraft te zijn voor alle lien.
Maer, siet, ô liefste Godt, hoe dat ick schrey,
En naer u stier dees handen bey
Siet hoe ick bidde met gheduldt
Verghiffenis van mijne schuldt.
Wat vvil ick u dan doen? sou gheldt of goet
VVel vvat versoeten u ghemoet,
Of soudt ghy my zijn goeder hand,
Dat ick u deed' een offerand?
Of dat op den autaer sou zijn gheleydt
Veel kostelijcke schoonigheydt?
Oft vvilt ghy dat ick dien begeur,
Met vvieroock-vaeten deur en deur?
Of hebt ghy vvel soo lief, hoe dat mijn bloedt
Dit allegaer alleen uyt-doet?
Daer toe mijn Godt soo sal ick ras
V schincken eenen vollen plas.
Och! hadd' ick soo veel bloedts te minsten by
Dat ick daermé mocht soenen my!
Maer neen; vvant dat ick heb ghedaen
En kan met bloedt niet uyt-ghegaen.
Nochtans en kenn'ick u op veel soo vreet
Dat eeuvvelijck duert uvve veet,
En dat uvv' handen svvaer als loot
Al de sondaeren pletten doot,
Ha! Godt hoe menichmael ist dat u svveert
Den overvvonnen niet en deert!
Hoe menigmael hebt ghy ghespaert
Die ghy te voren hadt vervaert!
Neen, neen ghy u soo haest niet en beroert,
Noch soo den thoren u vervoert,
Dat ghy de sonden allemael
VVilt altijdt legghen in een schael.
Toe-siender van den mensch voor vvien altijdt
Ghy opper-Vooghdt, iae vader zijt,
En die ghy by-staet in den noot
En treckt te midden uyt de doodt.
Ghy zijt doch goedertier voor al dat leeft
En ghy ontferremt en vergheeft,
Iae met die handt daermé ghy slaet
Komt ghy ons trecken uyt het quaet.
En ist dat ghy my dooght een vveynich spraeck
In het vertoon van mijne saeck,
Ick sal u bringhen volle blijck
Dat ghy my straft ten onghelijck.
Ick hebbe my misgaen! 't is vvaer, ick hauvvt:
Maer 't vvas een alghemeyne faut.
Hoe sal ick 't dan betaelen heel
Daer ick maer schuldich ben een deel?
VVant soo nu alle vleesch bedorven hadt
Den reghel-rechten hemel-padt,
En soo de menschen over-al
By-nae vergonghen in dit dal.
Alsdoen u rechter handt heeft neer-gheleydt
Den blixem die daer vvas bereydt:
VVant voor den selven sy uyt-stack
Den vredighen Olijve-tack.
VVaer toe dan lieve Godt ghy my bevecht?
Om scherremen ben ick te slecht.
Eer my mijn moeder há ghebaert
Ghy eenen scherrem-meester vvaert.
Och isset niet ghenoech dat ick hier leef,
En my voor u vervvonnen gheef,
En beyd' mijn handen naer u steeck,
Op dat ick uvven tooren breeck?
Och isset niet ghenoech, dat ghy ontfanght
Die u voor eeuvvelijck bedanckt;
En die altoos sal hebben stof,
Om te verhaelen uvven lof?
VVant had' ick niet mis-bruyckt, hoe soud' ick hier
U noemen Vaeder goedertier?
VVaerachtelijck, neen, desen naem
Die soud' u zijn seer onbequaem.
Veel kostelijcke schoonigheydt?
Oft vvilt ghy dat ick dien begeur,
Met vvieroock-vaeten deur en deur?
Of hebt ghy vvel soo lief, hoe dat mijn bloedt
Dit allegaer alleen uyt-doet?
Daer toe mijn Godt soo sal ick ras
V schincken eenen vollen plas.
Och! hadd' ick soo veel bloedts te minsten by
Dat ick daermé mocht soenen my!
Maer neen; vvant dat ick heb ghedaen
En kan met bloedt niet uyt-ghegaen.
Nochtans en kenn'ick u op veel soo vreet
Dat eeuvvelijck duert uvve veet,
En dat uvv' handen svvaer als loot
Al de sondaeren pletten doot,
Ha! Godt hoe menichmael ist dat u svveert
Den overvvonnen niet en deert!
Hoe menigmael hebt ghy ghespaert
Die ghy te voren hadt vervaert!
Neen, neen ghy u soo haest niet en beroert,
Noch soo den thoren u vervoert,
Dat ghy de sonden allemael
VVilt altijdt legghen in een schael.
Toe-siender van den mensch voor vvien altijdt
Ghy opper-Vooghdt, iae vader zijt,
En die ghy by-staet in den noot
En treckt te midden uyt de doodt.
Ghy zijt doch goedertier voor al dat leeft
En ghy ontferremt en vergheeft,
Iae met die handt daermé ghy slaet
Komt ghy ons trecken uyt het quaet.
En ist dat ghy my dooght een vveynich spraeck
In het vertoon van mijne saeck,
Ick sal u bringhen volle blijck
Dat ghy my straft ten onghelijck.
Ick hebbe my misgaen! 't is vvaer, ick hauvvt:
Maer 't vvas een alghemeyne faut.
Hoe sal ick 't dan betaelen heel
Daer ick maer schuldich ben een deel?
VVant soo nu alle vleesch bedorven hadt
Den reghel-rechten hemel-padt,
En soo de menschen over-al
By-nae vergonghen in dit dal.
Alsdoen u rechter handt heeft neer-gheleydt
Den blixem die daer vvas bereydt:
VVant voor den selven sy uyt-stack
Den vredighen Olijve-tack.
VVaer toe dan lieve Godt ghy my bevecht?
Om scherremen ben ick te slecht.
Eer my mijn moeder há ghebaert
Ghy eenen scherrem-meester vvaert.
Och isset niet ghenoech dat ick hier leef,
En my voor u vervvonnen gheef,
En beyd' mijn handen naer u steeck,
Op dat ick uvven tooren breeck?
Och isset niet ghenoech, dat ghy ontfanght
Die u voor eeuvvelijck bedanckt;
En die altoos sal hebben stof,
Om te verhaelen uvven lof?
VVant had' ick niet mis-bruyckt, hoe soud' ick hier
U noemen Vaeder goedertier?
VVaerachtelijck, neen, desen naem
Die soud' u zijn seer onbequaem.
Iob. 7.
Ick hebbe ghesondight: vvat sal ick u doen ô
bevvaerder der menschen, vvaerom hebt
ghy my u teghen-ghestelt?
Ick hebbe ghesondight: vvat sal ick u doen ô
bevvaerder der menschen, vvaerom hebt
ghy my u teghen-ghestelt?
Rupert. in Gen. l. 8. c. 6.
EEn al te vermaerde worstelinghe (ende
door den mondt der gantscher Kercke de
wereldt door ende door uytghesproken) was
als den mensche met Godt heeft gheworstelt.
EEn al te vermaerde worstelinghe (ende
door den mondt der gantscher Kercke de
wereldt door ende door uytghesproken) was
als den mensche met Godt heeft gheworstelt.
Orig. in Ps. 36. hom. 20.
Want soo daer eenighe wapenen Godts
zijn / onder de welcke men seght te wesen het
pansier der gherechticheydt / het sweerdt des
gheests / ende den schildt des gheloofs: dies-
ghelijckx zijnder oock waepenen des duyvels
die hy den sondighen mensche aendient / om
hem op te rusten. Laet ons de verkeerelijcke
saecken uyt hunne verkeertheden wel ver-
staen / ende laet ons bringen ten voorschijne
twee ghewaepende krijghs-knechten / den ee-
nen van Godt / den anderen van den duyvel.
Ende ist by aldien dat den Goddelijcken sol-
daet is toe-gherust met het pansier der ghe-
rechticheydt / sonder twijffel den soldaet van
den duyvel voert het verkeert pansier der on-
gherechticheydt. Ende indien den Godde-
lijcken soldaet is blinckende in het helmet der
salicheydt / ter contrarien den sondaer / soldaet
van den boosen vijandt / is draghende het hel-
met der verdervenisse. Soo dan daer is een
sweert van den H. Gheest voor de ghene die
voor Godt almachtich zijn strijdende / ende
daer is een sweert van den boosen vijandt
voor die de sonde zijn volghende / welck
sweert / men seght / de sondaers als nu ter
tijdt uyt te trecken.
Want soo daer eenighe wapenen Godts
zijn / onder de welcke men seght te wesen het
pansier der gherechticheydt / het sweerdt des
gheests / ende den schildt des gheloofs: dies-
ghelijckx zijnder oock waepenen des duyvels
die hy den sondighen mensche aendient / om
hem op te rusten. Laet ons de verkeerelijcke
saecken uyt hunne verkeertheden wel ver-
staen / ende laet ons bringen ten voorschijne
twee ghewaepende krijghs-knechten / den ee-
nen van Godt / den anderen van den duyvel.
Ende ist by aldien dat den Goddelijcken sol-
daet is toe-gherust met het pansier der ghe-
rechticheydt / sonder twijffel den soldaet van
den duyvel voert het verkeert pansier der on-
gherechticheydt. Ende indien den Godde-
lijcken soldaet is blinckende in het helmet der
salicheydt / ter contrarien den sondaer / soldaet
van den boosen vijandt / is draghende het hel-
met der verdervenisse. Soo dan daer is een
sweert van den H. Gheest voor de ghene die
voor Godt almachtich zijn strijdende / ende
daer is een sweert van den boosen vijandt
voor die de sonde zijn volghende / welck
sweert / men seght / de sondaers als nu ter
tijdt uyt te trecken.
Amb in Psal. 36.
Welck is het sweert van den sondaer / dan
dat teghen het sweert is van den H. Gheest.
Welck is het sweert van den sondaer / dan
dat teghen het sweert is van den H. Gheest.
Orig. hom. 2. Psal. 36.
Hoe sal men dan bedencken in wat manie-
re de sondaers het sweert zijn uyt-treckende?
sy trecken het sweert uyt soo sy sonder eenich
decksel van schaemte volherden in hunne
boosheydt / ende dat sy de selve niet en bedec-
ken als de lemmer in de scheede / maer dat sy
de selve door eenen hoovaerdigen eñ opghe-
blaesen gheest / ghelijckerwijs een sweert ont-
blooten ende uyt-trecken.
Hoe sal men dan bedencken in wat manie-
re de sondaers het sweert zijn uyt-treckende?
sy trecken het sweert uyt soo sy sonder eenich
decksel van schaemte volherden in hunne
boosheydt / ende dat sy de selve niet en bedec-
ken als de lemmer in de scheede / maer dat sy
de selve door eenen hoovaerdigen eñ opghe-
blaesen gheest / ghelijckerwijs een sweert ont-
blooten ende uyt-trecken.
Amb. in cap. 17. Apocal.
Alle de ghene die Godts Kercke vervolght
hebben / hebben ghevochten teghens het
Lam.
Alle de ghene die Godts Kercke vervolght
hebben / hebben ghevochten teghens het
Lam.
Greg. in hunc locum.
Oversulckx daer isser / al ist by aldien dat
sy somwijlen hun selve pooghen te stellen te-
ghen het oordeel van den Almoghenden / nu
ghebroken door de onmoghelijckheydt in het
volkomen van den wille / gaen ten lesten in
hun eyghen selven / ende keeren tot hem die
sy wouden verachten; ende die seer verre had-
den moghen gheraecken / waert dat sy hun-
ne begheerten hadden konnen volbringhen /
worden somtijdts door dit behauden / want
het ghene sy begheerden en hebben sy niet
konnen volbringhen / ende nu ghekomen tot
hun eyghen selven / bevinden eerst wie sy zijn /
ende beklaeghen dat sy saecken ghewilt heb-
ben die teghen de waerachticheydt zijn strij-
dende.
Oversulckx daer isser / al ist by aldien dat
sy somwijlen hun selve pooghen te stellen te-
ghen het oordeel van den Almoghenden / nu
ghebroken door de onmoghelijckheydt in het
volkomen van den wille / gaen ten lesten in
hun eyghen selven / ende keeren tot hem die
sy wouden verachten; ende die seer verre had-
den moghen gheraecken / waert dat sy hun-
ne begheerten hadden konnen volbringhen /
worden somtijdts door dit behauden / want
het ghene sy begheerden en hebben sy niet
konnen volbringhen / ende nu ghekomen tot
hun eyghen selven / bevinden eerst wie sy zijn /
ende beklaeghen dat sy saecken ghewilt heb-
ben die teghen de waerachticheydt zijn strij-
dende.
Aug. lib. 22. cont. Faustū cap. 70.
Soo heeft Godt van den hemel gheroepen
Saulum, vervolghende de Kercke / hy heeft
hem ter aerde ghevelt / als of hy hem hadde
gheslaeghen.
Soo heeft Godt van den hemel gheroepen
Saulum, vervolghende de Kercke / hy heeft
hem ter aerde ghevelt / als of hy hem hadde
gheslaeghen.
Basil. Hom. 13. in Ps. 48.
Want Godt die een belijder is van alle on-
se saecken / komt ons (soo wy loopen al dolen-
de in den wegh der sonden) noch te ghemoe-
te / ons voorwendende beletsels die ons vande
sonde achter-hauden ende verjaeghen.
Want Godt die een belijder is van alle on-
se saecken / komt ons (soo wy loopen al dolen-
de in den wegh der sonden) noch te ghemoe-
te / ons voorwendende beletsels die ons vande
sonde achter-hauden ende verjaeghen.
Greg. loco iā citato.
Maer daer zijnder oock die het ghene sy-
lieden moetwillighlijck teghen Godt zijn
soeckende / dat hun dat door een rechtveerdich
vonnis noch ergher wordt toegelaeten te vol-
brengen / ende soo de boosheyt hun ontsteeckt /
wordt hun macht vermeerdert / oversulcx dat
sy hun eygen selven in sulcke dwalinge niet
en konnen bekennen hoe sy meer in overvloet
van alle dinghen door hun macht uyt hul sel-
ven worden ghetrocken. Van welcke mey-
ninghe wordt gheseydt: Den sondaer heeft
sijn handt gheheven teghen Godt, ende hy
is versterckt teghen den almoghenden.
Maer daer zijnder oock die het ghene sy-
lieden moetwillighlijck teghen Godt zijn
soeckende / dat hun dat door een rechtveerdich
vonnis noch ergher wordt toegelaeten te vol-
brengen / ende soo de boosheyt hun ontsteeckt /
wordt hun macht vermeerdert / oversulcx dat
sy hun eygen selven in sulcke dwalinge niet
en konnen bekennen hoe sy meer in overvloet
van alle dinghen door hun macht uyt hul sel-
ven worden ghetrocken. Van welcke mey-
ninghe wordt gheseydt: Den sondaer heeft
sijn handt gheheven teghen Godt, ende hy
is versterckt teghen den almoghenden.
Mach. 2. cap. 7.
Soo dan (mijn siele) en acht niet dat u sal
ongestraft blijven, dat ghy u hebt bestaen te
vechten teghen Godt.
Soo dan (mijn siele) en acht niet dat u sal
ongestraft blijven, dat ghy u hebt bestaen te
vechten teghen Godt.
Chrys. hom. 4. de patient. Iob.
Iob en wist niet tot wat oorsaecke dat hy
vocht / hy en wistet niet; want dese worste-
linghe was hem ghestelt als voor een Leer-
schole / hy keert sijn uytspraecke tot den rech-
ter / ende de ooghe sijnder siele stijght hy om
hooghe / niet lachterende / maer smeeckende
met traenen; Waerom hebt ghy my gestelt
teghen u?
Iob en wist niet tot wat oorsaecke dat hy
vocht / hy en wistet niet; want dese worste-
linghe was hem ghestelt als voor een Leer-
schole / hy keert sijn uytspraecke tot den rech-
ter / ende de ooghe sijnder siele stijght hy om
hooghe / niet lachterende / maer smeeckende
met traenen; Waerom hebt ghy my gestelt
teghen u?
Greg. in c. 7. Iob. lib. 8. cap. 22.
Van doen af heeft Godt den mensche hem
teghen-ghestelt / als den mensche sijnen Godt
door de sonde verlaeten heeft: maer den recht-
veerdighen Schepper heeft desen hem tegen-
ghestelt / om dat hy hem heeft vijandt gheacht
door sijn verheffinghe:
Van doen af heeft Godt den mensche hem
teghen-ghestelt / als den mensche sijnen Godt
door de sonde verlaeten heeft: maer den recht-
veerdighen Schepper heeft desen hem tegen-
ghestelt / om dat hy hem heeft vijandt gheacht
door sijn verheffinghe:
Greg. in c. 7. Iob. l. 8. c. 21 & 22.
Ende siet Iob belijdt het quaet dat hy ghe-
daen heeft / maer het goet dat hy Godt moest
op-offeren tot een vergeldinghe / en heeft hy
niet ghevonden; want om af te wasschen de
schuldt / alle kracht van menschelijcke daedt
is te onsterck / ten zy dat sy met des vaeders
bermherticheyt wordt byghestaen. Waerom
mijn Godt / veracht ghy dan den mensche als
teghen u ghestelt / die voorseker weet / dat ghy
niet en wilt dat hy verloren gae die men
haudt by u veracht te zijne.
Ende siet Iob belijdt het quaet dat hy ghe-
daen heeft / maer het goet dat hy Godt moest
op-offeren tot een vergeldinghe / en heeft hy
niet ghevonden; want om af te wasschen de
schuldt / alle kracht van menschelijcke daedt
is te onsterck / ten zy dat sy met des vaeders
bermherticheyt wordt byghestaen. Waerom
mijn Godt / veracht ghy dan den mensche als
teghen u ghestelt / die voorseker weet / dat ghy
niet en wilt dat hy verloren gae die men
haudt by u veracht te zijne.
August. manual. cap. 23.
Ick hebbe grootelijcx gesondight / ende ick
kenne my met veele misdaeden beschuldigt /
noch ick en ben niet wan-hopich; want daer
de sonden zijn gheweest overvloedich / is oock
overvloedicheydt der ghenaede.
Ick hebbe grootelijcx gesondight / ende ick
kenne my met veele misdaeden beschuldigt /
noch ick en ben niet wan-hopich; want daer
de sonden zijn gheweest overvloedich / is oock
overvloedicheydt der ghenaede.
Bernar. serm. 81. in Cant.
Wee my ellendigh mensche! wie sal my
verlossen van de beschuldinge deser schande-
lijcker slaevernije? ellendich / maer vry gebo-
ren / vry geboren om dat ick Godt ghelijcke:
ellendich / om dat ick ben teghen Godt. O be-
waerder der menschen / waerom hebt ghy my
u teghen gestelt? ghy hebt my u teghen ghe-
stelt / soo ghy 't my niet belet en hebt: Anders-
sins hebbe ick my selven gestelt / ende ick ben
my selven swaer gheworden. Soo moet ick
dan wesen mijnen vijandt die uwen vijandt
ben / soo vechte ick teghen my die u bevechte /
ende ick die teghen u ben / ben my selven oock
teghen.
Wee my ellendigh mensche! wie sal my
verlossen van de beschuldinge deser schande-
lijcker slaevernije? ellendich / maer vry gebo-
ren / vry geboren om dat ick Godt ghelijcke:
ellendich / om dat ick ben teghen Godt. O be-
waerder der menschen / waerom hebt ghy my
u teghen gestelt? ghy hebt my u teghen ghe-
stelt / soo ghy 't my niet belet en hebt: Anders-
sins hebbe ick my selven gestelt / ende ick ben
my selven swaer gheworden. Soo moet ick
dan wesen mijnen vijandt die uwen vijandt
ben / soo vechte ick teghen my die u bevechte /
ende ick die teghen u ben / ben my selven oock
teghen.
Sources and parallels
-
Amor and the Soul duelling, in: Digladiatio Amoris [52] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
[Compare
]
-
Remake of image, not mirrored, in: Peccavi. Quid faciam tibi, o custos hominum? [6] (in: Jan Suderman, De godlievende ziel (1724))
[Compare]
-
Compare Quarles, Emblems, divine and moral, embl. 3.6
-
Same pictura and motto: Hugo, Pia desideria, bk/embl. 1/6
-
Struggle between sacred love and the human soul also in:De aanhouder wind [15] (in: Jan van Hoogstraten, Zegepraal der goddelyke liefde (1709))
[Compare]
References, across this site, to this page:
- Digladiatio Amoris [52] (in: Ludovicus van Leuven, Amoris divini et humani antipathia (1629))
- De aanhouder wind [15] (in: Jan van Hoogstraten, Zegepraal der goddelyke liefde (1709))
- Peccavi. Quid faciam tibi, o custos hominum? [6] (in: Jan Suderman, De godlievende ziel (1724))