Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Qui captat, capitur. [25]


beeld025

Back to top ↑
146 ↓

PLAUT. TRIN.
... Da mihi hoc, hoc mel meum, si me amas, sodes.
Ibi ille cucullus; ocelle mi, fiat, & istud: & si
Amplius vis dari, dabitur; ibi illa pendentem ferit.
Fit ipse, dum illis comis est, inops amator.

TERENT. EUNUCH.
Id vero est quod mihi puto palmarium,
Me repperisse, quo modo adolescentulus
Meretricum ingenia & mores posset noscere
Mature, & cum cognorit, perpetuo oderit: Nosse omnia haec, &c.

147 ↓
Die greep, is in de neep.
De meeu vlieght over al, om haren kost te rapen,
En vint ontrent de strant een oester ligghen gapen,
Dies picktse na het aes; maer, eer de voghel at,
So sluyt de mossel toe, daer is de meeu ghevat.
Siet daer een eyghen beelt voor dese losse gasten,
Die sonder na-ghepeys in alle schotels tasten;
Sy zijn te bijster graegh, maer, siet! ten lijt niet langh
De grijper is ghevat, de jager wort de vangh.

Qui captat, capitur.
Laeda vagis iuvenes vocat in certamen ocellis,
Vidit, & insidias, nerva paremus ait.
Dat faciles aditus, dat basia, fertque vicissim,
Qualia vel passer, vel dare concha solet:
Omnia cum servent, dextram petit illa, fidemque,
Igne furens iuvenis, quod petis, inquit, habe.
Ostrea non aliter rostro penetravit acuto,
Et quae captabat, capta remansit avis.

Chasse penible, ou le veneur est pris.
Voyant ces dous appast je me faisois accroire,
D'aller, non au combat, mais bien a la victoire:
Mais en prenant, helas! sans y penser, je suis,
Par mon butin, que je pensois avoir, surpris.

Who thinkes to catch, is often caught
As by this Embleme, wee are taught.
The hungry Sea-mew seekinge foode, her appetite to stay,
Did range the coaste, so founde where that an oyster open lay;
Shee picked at that daintie meate, shee thought to eate her fill,
But th'Oyster shut her shell, and caught the mew fast by the bill.
Let this a warninge bee to those, that wantons are by kynde,
Who used have to prick and prie, where they ought open fynde.
For many an open shell perchance, lies gapinge for a praye,
Which lustfully doth lurcke, to catch, the hunter in his haye.

148 ↓
Konst van bewaren, gaet voor't vergaren.
De meeu is inde klem, de meeu die is ghegrepen,
De voghel is bekayt de vogel is benepen:
Maer wat baet dit de schelp? ké siet een vreemt gheval
De vangher is bedut hoe hy het redden sal,
De vangh is hem een pack, de vangh die is hem teghen,
De vangh is hem verdriet hy isser me verleghen.
Wat isser menich mensch dien gelt noch goet en past,
Want daer beleyt ontbreeckt daer is de rijckdom last.

Fortunam citius reperias, quam retineas.
Tegminibus patulis iacet ingens littore concha,
Dum perit hanc, rostrum pressa tenetur avis;
Capto quidem premitur volucris, sed capta repugnat,
Et salit, & pennis ostrea dura quatit:
Concha, diu luctata, nequit retinere volucrem,
Dumque fugit, clamat; praeda molesta vale.
Parta per incertos numerosa pecunia casus,
Aut perit, aut onus est, ars nisi servet opes.

Un fol ou beste
Faict bien conqueste,
Mais bon mesnage
C'est faict du sage.
Bien que l'oiseau, soit pris, ce non obstant le huistre
N'en a que du travail, & n'en a nul honneur:
Bien, par cas fortuit, acquis par un belistre,
Ne faict jamais du bien a son lourd acquereur.
OVID.
Non minor est virtus, quam quaerere, parta tueri:
Casus inest illis, hic erit artis opus.

SEN. LIB. 1. EPIST. 2.
Immodicae divitiae sunt veluti ingentia & enormia gubernacula, facilius mergunt, quam regunt: cum habeant irritam copiam, & noxiam nimietatem.

149 ↓
FORTUNAM CITIUS REPERIAS, QUAM RETINEAS.
Ingentia & ramosa cornua cervis magis oneri, quam adiumento esse, cum iis uti nesciant, facile perspicimus. Parum est, opibus affluere si desit ars utendi. Francesi, inquit Guicciardin, sono piu prompti a acquistare, che prudenti a conservare. Id omnibus in universum hominibus fere accidit. Multi sunt quibus aut regna, aut opes, summo labore adquisitae, postea defectu providi regiminis e manibus elabuntur. Magnae opes non tam multa capiendo, quam haud multa perdendo quaeruntur, ait Dio. Excellentibus ingeniis, inquit Liv. citius defuerit ars qua civem regant, quam qua hostem superent. Rationem acute tangit Zonaras; tueri quaesita, inquit, difficilius est quam adquirere, quoniam in adquirendo ignavia possidentis saepe plus confert, quam propria virtus. Tueri autem, quaesita sine propria virtute, nemo potest. Bene igitur ille, qui malle se dixit virum pecunia, quam pecuniam viro indigentem filiae in maritum dare.

De hoochghetackte hoornen zijn voor de herten veel eer beswaerlijck, als behulpsaem, uyt oorsaecke dat de selve gheen handelinghe en hebben om die wel te konnen ghebruycken. Ten heeft niet veel om 'tlijf treffelijck gegoet te zijn, indienmen geen bequaemheyt en heeft om sijn middelen wel te besteden en te bestieren. Den Fransman, seyt Guicciardijn, is veel handigher en gauwer om yet te winnen, als voorsichtich om 'tghewonnen te bewaren. 't Gaet byna so met alle menschen, hooghe en leege. Men vint die met een sekere behendicheyt den eenen treffelijcke heerlijckheden, den anderen schoone goederen, by den anderen gheraept hebben, aen de welcke nochtans, by ghebreck van goet beleyt, alles naderhandt door de vingheren is ghedropen. Uytmuytende verstanden, seydt Livius, sal veel eer de wetenschap ontbreken om hare burgherije wel te bestieren, als om haer vyanden haestelijck t'overwinnen. De redene hier van werdt aerdelijck verklaert by Zonaras; te beschermen, seyt hy, het gene dat gewonnen is, valt beswaerlijcker als het winnen selfs, overmits dickwils, tot het verkrijgen van eenich dingh, meer helpt de laffe onachtsaemheyt vanden genen die het sijne slechtelijck hem laet ontfutselen, als u eygen kloeckheyt: maer 'tghene dat eens ghewonnen is, en kan sonder eygen goet beleyt niet bewaert, of recht gebruyckt werden. Hy dede dan wijsselijck die sijn dochter liever te besteden hadde aen een man die goet ontbrack, als aen goet dat een man van doen hadde.

150 ↓
PSAL. 127. 3.
Sijne vrienden gheeft hy het al slapende.
De meeu die soect haer aes, en geeft haer op de sanden,
Sy flickert over zee, sy wandelt aende stranden;
De mossel roert haer niet, maer leyt alleen en gaept:
Het schijnt of datse rust, of datse leyt en slaept;
En desen onverlet soo wort de meeu gevangen
Van yet dat niet en doet als aen de klippen hangen.
Ey waerom dus gewoelt om staten, rijckdom, eer?
Ons doen en gelter niet, 'tis al uw' segen Heer.

151 ↓
Non labore, sed munificentia Domini.
Saxa solent volucres circumvolitare marinae,
Praedaque dum petitur, non datur ulla quies.
Concha loco non mota, sui non anxia victus,
Nunc bibit, aequoreum nunc spuit ore salem:
Hanc, dum testa patet, rigido petit improba rostro,
Dumque petit, rostro capta remansit avis.
Quos manus alma Dei beat, hos beat absque labore,
Sponte replet placidos praeda petita sinus.

ECCLESIASTIQ. 11. 14.
Les biens & les maux, la vie & la mort, la pauvreté & richesses sont du Seigneur.
L'Huystre est tout en repos, sans oncq changer de place:
L'oiseau de mer par tout, sans s'arrester tracasse,
Qui rien ne faict, il prend: l'oiseau travaille en vain,
Ce qui nous enrichit, est, Dieu, ta riche main.
SALOMON. PROVERB.
Benedictio Domini divites facit, nec sociabitur iis afflictio.

ECCLES. 9. 11.
I'ai veu sous le soleil que la course n'est point aux legers, ni aux forts la bataille, ni aux sages le pain, ni aux prudens les richesses, ni la grace aux scavans.

NON LABORE SED DOMINI MUNIFICENTIA.
Rhombum, & squatinum, & rhaiam, & pastinacam, cum tardissimi sint piscium, saepe tamen mugilem piscium velocissimum in ventre habere, piscatores observarunt. Simile in terra, & ipsis quidem hominibus contingere, quis non videt? eius rei rationem si quis inquirat, nec velocium esse cursum, nec fortium bellum, nec sapientium panem, nec doctorum divitias, nec artificum gratiam, cum sapiente hebraeo, respondebo. A Deo sane ista omnia, a Deo sunt. Dei arbitrio expenditur victoria, ait ille, neque ad insolentissimos quosque illa accedit, sed ad eos duntaxat, ad quos conditor ille rerum & moderator accedere voluerit. Ille quoties suis auxiliari statuit, externis illis plerumque se astringi non vult; imo ea aversatur potius, instrumentisque debilioribus magis, quam robustis, iuvare mavult. Loquuntur id exempla Gidionis, Ionathae, & aliorum. Cuius rei illa haud dubie est ratio, ut, bona, quae insperata nobis eveniunt, recta e manu Dei in nos delata intelligamus, eique tanto impensius grati animi victimam offeramus. Eam rationem expressit ipse Deus Iud. 7. 2.

De zee-luyden hebben menichmael voor wat vreemts aenghemerckt, dat inde roppen ende buycken van traghe ende lompe visschen dickwils de snelste en rapste overvlieghers vander zee ghevonden werden. Yet sulcx ghebeurt oock niet selden op den aertbodem, en selfs onder de menschen: En de reden daer van is, 'tghene Salomon seydt, Eccles. 9. 11. Dat ten loope niet en helpt, snelle zijn; ten strijde niet en helpt sterck te zijn: ten rijckdom niet en helpt kloeck te zijn, &c. Die en diergelijcke segheningen dalen alle vanden hemel. Na den raet Godes (seyter een) wert de overwinninge uytghemeten, en den seghen volcht juyst niet die stout en vermeten zijn, maer alleenlijck de ghene die het God behaecht dien toe te schicken. Ten is den Heere niet swaer (seyde Ionathan, 1. Sam. 18. 6.) door vele ofte weynighe te helpen: En veeltijdts, selfs inde meesten noot, behaghet Gode de sijne, door kleyne en gheringhe middelen, uyt het ghevaer te trecken: onder andere redenen sonderlinghe, op dat den mensche gheen stoffe en soude hebben sich selven in sijne verlossinghe yet wat toe te schrijven: maer alles reghel?recht uyt Godes milde hant soude bekennen ontfangen te hebben, en dies te meer verweckt soude werden met ware danckbaerheyt sich voor God te vernederen. Dese reden wert selfs van Gode uytghedruckt. Recht. 7. 2. Israel mochte sich beroemen teghens my, en segghen: Mijne handt heeft my verlost.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: