anonymous, Typus mundi (1627)
Table of contents ↑Dedicatio
S.P.
IGNATIO
LOYOLA
SOCIETATIS
IESV
FVNDATORI
S.
Quàm sordet mihi terra, dum cœlum aspicio!
NOcturnā Loyola diem dum spectat, & aulæ
Sydereæ vigiles, non sine lege, faces;
Cœlum ardet; cœlum suspirat; & vndique votis
Igneus, è terris emicat in superos.
Emicat; & visis animans ex ignibus ignes,
Tot patitur flammas, quot parit æthra faces:
Totus & in flammas, iam nomine teste, & in ignes
Iret; ni socias gigneret ignis aquas.
Sed velut oppositas fluuij petulantia ripas
Dum quatit, effusis vincitur agger aquis:
Sic vbi, non solitos agitans Ignativs æstus,
Feruet, se teneras eliquat in lacrymas:
Quin super-effuso latè rigat omnia fletu,
Et linguam tacitis vndique inundat aquis.
Illa silet, nihil ad lacrymas se posse professa:
Scilicet & linguæ lacryma pondus habet.
Hæc leni interea præterfluit ora susurro,
Eque genis ducto fonte, pererrat humum.
Non ita cogit hyems pluuias in vellera guttas;
Vt nudam niuea cyclade donet humum:
Non ita nascentes aurora præoccupat herbas:
Non ita lactentem roscida gemma thymum.
Non luctum vox vlla notat, suspiria flammam
Nulla sonant; mutus omnia fletus agit.
At simul vt luctus vox fluctibus extulit ora,
Inuenitque suos naufraga lingua sonos:
Ingemit; & fixis in cœlum obtutibus, inquit:
Quā mihi, dū specto sydera, sordet humus!
At cur sordet humus, gemino quam flumine lumen
Abluit? vnda facit puluere mixta lutum.
RR. C.S.I.A.
IGNATIO
LOYOLA
SOCIETATIS
IESV
FVNDATORI
S.
Quàm sordet mihi terra, dum cœlum aspicio!
NOcturnā Loyola diem dum spectat, & aulæ
Sydereæ vigiles, non sine lege, faces;
Cœlum ardet; cœlum suspirat; & vndique votis
Igneus, è terris emicat in superos.
Emicat; & visis animans ex ignibus ignes,
Tot patitur flammas, quot parit æthra faces:
Totus & in flammas, iam nomine teste, & in ignes
Iret; ni socias gigneret ignis aquas.
Sed velut oppositas fluuij petulantia ripas
Dum quatit, effusis vincitur agger aquis:
Sic vbi, non solitos agitans Ignativs æstus,
Feruet, se teneras eliquat in lacrymas:
Quin super-effuso latè rigat omnia fletu,
Et linguam tacitis vndique inundat aquis.
Illa silet, nihil ad lacrymas se posse professa:
Scilicet & linguæ lacryma pondus habet.
Hæc leni interea præterfluit ora susurro,
Eque genis ducto fonte, pererrat humum.
Non ita cogit hyems pluuias in vellera guttas;
Vt nudam niuea cyclade donet humum:
Non ita nascentes aurora præoccupat herbas:
Non ita lactentem roscida gemma thymum.
Non luctum vox vlla notat, suspiria flammam
Nulla sonant; mutus omnia fletus agit.
At simul vt luctus vox fluctibus extulit ora,
Inuenitque suos naufraga lingua sonos:
Ingemit; & fixis in cœlum obtutibus, inquit:
Quā mihi, dū specto sydera, sordet humus!
At cur sordet humus, gemino quam flumine lumen
Abluit? vnda facit puluere mixta lutum.
TIbi ergo
B. Ignati, tibi heros
fortissime, qui fortunæ copias,
qui carnis illecebras, qui gentilium
tuorum titulos, & si quid præterea,
in hac rerum vniuersitate mortales
suspiciunt, intento semper in cœlos
vultu, & animo despexisti; tibi in-
quam, emblematicum hunc Mvn-
di typvm , ac serium de gemino a-
more ludum dicamus, consecramus-
{q}ue. Cui enim portiùs? tuis fonti-
bus rigamur quotidie; tibi refundi-
mus, quod hausimus ex te: tu calamos
nostros animas; tibi viuere primū in-
cipiant. Tu arma, quæ Mvndvs pre-
ceperat; aut certè iam pridem sibi di-
canda sperauerat, ad Virginis tholum
suffixisti; vt essent nouæ militiæ rudi-
menta, quæ fuerant veteris tropæa
fortunæ. Te vterque Amor, in quâ lude-
ret, palæstram elegit. Et vincere qui-
dem visus est terrenus, quamdiu perso-
nâ ad gratiam ingeniosè compositâ,
diuinum quid ementiens, hoc quasi
merito suo, animum sibi tuum ad-
iungere studuit. At vbi iam excreuit
in luctam lusus, lucta in luctū, luctus
in lacrymas; defluxit è vestigio, quæ
fucum fecerat, cerussa; defloruit per-
sonæ gratia; & lutulenta terræ fæx,
quæ in laruam hactenus coaluerat,
Furtiuis nudata coloribus,
vel inuitam se prodidit. Nec adhuc se
totam prodiderat; & totam iam ode-
ras. Satis nimirum superque erat ani-
mo vel ad mundi inuidiam generoso,
quàm proximè à periculo abfuisse.
Vicisti ergo tunc, cùm credi posses
perdidisse. Ausim dicere: numquam
vicisses; nisi sic perdidisses. Diui-
ni Amoris crediderim globum illum
fuisse, quo, non tam crus, quàm ani-
mus tuus vulneratus est. Fœlix vul-
nus! quod te mundi calamitates edo-
cuit, dedocuit pericula. fœlix globus!
qui inhærentem altè pectori tuo
terræ globum quàm celerrimè excus-
sit, & expresso inter allisionem tinni-
tu, inanias illū suas explicare coëgit,
--- --- --- iussitque fateri;
fortissime, qui fortunæ copias,
qui carnis illecebras, qui gentilium
tuorum titulos, & si quid præterea,
in hac rerum vniuersitate mortales
suspiciunt, intento semper in cœlos
vultu, & animo despexisti; tibi in-
quam, emblematicum hunc Mvn-
di typvm , ac serium de gemino a-
more ludum dicamus, consecramus-
{q}ue. Cui enim portiùs? tuis fonti-
bus rigamur quotidie; tibi refundi-
mus, quod hausimus ex te: tu calamos
nostros animas; tibi viuere primū in-
cipiant. Tu arma, quæ Mvndvs pre-
ceperat; aut certè iam pridem sibi di-
canda sperauerat, ad Virginis tholum
suffixisti; vt essent nouæ militiæ rudi-
menta, quæ fuerant veteris tropæa
fortunæ. Te vterque Amor, in quâ lude-
ret, palæstram elegit. Et vincere qui-
dem visus est terrenus, quamdiu perso-
nâ ad gratiam ingeniosè compositâ,
diuinum quid ementiens, hoc quasi
merito suo, animum sibi tuum ad-
iungere studuit. At vbi iam excreuit
in luctam lusus, lucta in luctū, luctus
in lacrymas; defluxit è vestigio, quæ
fucum fecerat, cerussa; defloruit per-
sonæ gratia; & lutulenta terræ fæx,
quæ in laruam hactenus coaluerat,
Furtiuis nudata coloribus,
vel inuitam se prodidit. Nec adhuc se
totam prodiderat; & totam iam ode-
ras. Satis nimirum superque erat ani-
mo vel ad mundi inuidiam generoso,
quàm proximè à periculo abfuisse.
Vicisti ergo tunc, cùm credi posses
perdidisse. Ausim dicere: numquam
vicisses; nisi sic perdidisses. Diui-
ni Amoris crediderim globum illum
fuisse, quo, non tam crus, quàm ani-
mus tuus vulneratus est. Fœlix vul-
nus! quod te mundi calamitates edo-
cuit, dedocuit pericula. fœlix globus!
qui inhærentem altè pectori tuo
terræ globum quàm celerrimè excus-
sit, & expresso inter allisionem tinni-
tu, inanias illū suas explicare coëgit,
--- --- --- iussitque fateri;
Quanta subærato mendacia tinniat auro.
fœlix globus! qui viam aperuit, quâ A-
morem mundi, illudere tibi meditan-
tem, fœlicissimè eluderes, & diuino
colludere disceres. Aperuit nimirum
animum tuum cœlo, mundo clausit.
verbo dicam: obfuit, vt prodesset;
perdere te coëgit, vt vinceres.
fœlix globus! qui viam aperuit, quâ A-
morem mundi, illudere tibi meditan-
tem, fœlicissimè eluderes, & diuino
colludere disceres. Aperuit nimirum
animum tuum cœlo, mundo clausit.
verbo dicam: obfuit, vt prodesset;
perdere te coëgit, vt vinceres.
Ad tuas itaque aras
B. Ignati, qui
adeò generosè victorem tuum victus
subiugasti, votiuas has ingenij nostri
tabellas suspēdimus: vnum hoc dum-
taxat orantes; vt opusculum hoc, si
aut ex tua, aut ex sua dignitate specte-
tur, exiguum, si ex labore, mediocre, si
ex animo, magnum, ea animi benigni-
tate suscipias; vt ex nostro in litterarū
studiis progressu, quem tuo vnius fa-
uore speramus in posterū, facilè om-
nes intelligant id tibi quàm maximè
gratum atque acceptum fuisse. Susci-
pies, non dubito; & clientes tuos pa-
tronus audies. Nec enim est demissio-
nis tuæ (quæ se semper abiecit ad om-
nia) abiecta despicere, nec gloriæ, be -
neuolentiâ à nobis vinci posse.
adeò generosè victorem tuum victus
subiugasti, votiuas has ingenij nostri
tabellas suspēdimus: vnum hoc dum-
taxat orantes; vt opusculum hoc, si
aut ex tua, aut ex sua dignitate specte-
tur, exiguum, si ex labore, mediocre, si
ex animo, magnum, ea animi benigni-
tate suscipias; vt ex nostro in litterarū
studiis progressu, quem tuo vnius fa-
uore speramus in posterū, facilè om-
nes intelligant id tibi quàm maximè
gratum atque acceptum fuisse. Susci-
pies, non dubito; & clientes tuos pa-
tronus audies. Nec enim est demissio-
nis tuæ (quæ se semper abiecit ad om-
nia) abiecta despicere, nec gloriæ, be -
neuolentiâ à nobis vinci posse.
RR. C.S.I.A.