Jan Luyken, Jesus en de ziel (1685)
Table of contents ↑De Ziele vindt haer selven [4]
Toen ick des werelts heul verloor,
Heb ick mijn self, in een Woestijn, gevonden;
Daer deed sich 't eyslijk Monster voor,
Te saem geset van gruwlen en van sonden.
Nu sien wy 't hoog en diep verschil,
En hoe wy sijn het tegendeel des Heeren;
Wy vinden vlees, en eygen wil,
Die tegen Godt en sijnen wil begeren.
Wy vinden Duyvel, Hel en Doodt,
En alles wat afgrijslijk is voor Gode;
Wat raet, in dese hoogste noot?
Wy vinden 't so: Indien ons Godt niet noden,
En trock, wy dorsten nimmermeer,
Van schaemte, voor sijn heylig aenschijn komen
O wee! ô wach! mijn Godt, mijn Heer!
Wat heeft de plaets des herten in genomen!
Den Ouden Mensch, dat boose kindt,
Door 't regement der Sterren voort gedreven,
Is met den Duyvel hoog bevrindt,
Dat sijnder twee, die passen op mijn leven.
Ach Slangen-treder staet my by,
Ick arme Ziel, ick strijde voor uw eere:
Ick voor mijn Godt, en Godt voor my,
So sullen wy den vyandt noch braveren.
Heb ick mijn self, in een Woestijn, gevonden;
Daer deed sich 't eyslijk Monster voor,
Te saem geset van gruwlen en van sonden.
Nu sien wy 't hoog en diep verschil,
En hoe wy sijn het tegendeel des Heeren;
Wy vinden vlees, en eygen wil,
Die tegen Godt en sijnen wil begeren.
Wy vinden Duyvel, Hel en Doodt,
En alles wat afgrijslijk is voor Gode;
Wat raet, in dese hoogste noot?
Wy vinden 't so: Indien ons Godt niet noden,
En trock, wy dorsten nimmermeer,
Van schaemte, voor sijn heylig aenschijn komen
O wee! ô wach! mijn Godt, mijn Heer!
Wat heeft de plaets des herten in genomen!
Den Ouden Mensch, dat boose kindt,
Door 't regement der Sterren voort gedreven,
Is met den Duyvel hoog bevrindt,
Dat sijnder twee, die passen op mijn leven.
Ach Slangen-treder staet my by,
Ick arme Ziel, ick strijde voor uw eere:
Ick voor mijn Godt, en Godt voor my,
So sullen wy den vyandt noch braveren.
Goddelijk Antwoordt.
Matth. 11. vers 28.
Komt herwaerts tot my alle die vermoeyt ende belast
zijt, ende ick sal u ruste geven.
Komt herwaerts tot my alle die vermoeyt ende belast
zijt, ende ick sal u ruste geven.
Op het IV. Sinnebeeldt.
Van het vinden sijns selfs, en van rechtschapen ernst.
Van het vinden sijns selfs, en van rechtschapen ernst.
Wanneer in de Ziele den vonck der liefde Godts
openbaer wordt, so besiet sy haer selve, met haren
wille ende werken, en wordt gewaer, dat sy in der Hel-
len, in den toorn Godts staet, en bekent, dat sy een wan-
schapen Monster voor Godt ende het Hemelrijk is; daer
over sy so seer verschrikt, dat in haer een grooten angst
opwaekt; maer sy sal niet vertwijfelen. Christus roept
haer ter bekeringe, sy kome maer, so wil hy se verlossen
van het beeldt der Slange. Soeck niet wijtlopig na den
rechten weg.
openbaer wordt, so besiet sy haer selve, met haren
wille ende werken, en wordt gewaer, dat sy in der Hel-
len, in den toorn Godts staet, en bekent, dat sy een wan-
schapen Monster voor Godt ende het Hemelrijk is; daer
over sy so seer verschrikt, dat in haer een grooten angst
opwaekt; maer sy sal niet vertwijfelen. Christus roept
haer ter bekeringe, sy kome maer, so wil hy se verlossen
van het beeldt der Slange. Soeck niet wijtlopig na den
rechten weg.
Men vint die nieuwe wedergeboorte niet in twist,
oock in gener wijsen vernuft: Gy moet alles wat in dese
werelt is; het sy so hoog glinsterende als het wil, varen
laten, ende in u selven ingaen, en maer uwe sonden, in
dewelke gy gevangen zijt te samen op eenen hoop ra-
pen, en in de barmhertigheyt Gods en tot Godt vluch-
ten, en hem om vergevinge bidden, en om verlichtinge
sijns Geestes.
oock in gener wijsen vernuft: Gy moet alles wat in dese
werelt is; het sy so hoog glinsterende als het wil, varen
laten, ende in u selven ingaen, en maer uwe sonden, in
dewelke gy gevangen zijt te samen op eenen hoop ra-
pen, en in de barmhertigheyt Gods en tot Godt vluch-
ten, en hem om vergevinge bidden, en om verlichtinge
sijns Geestes.
Niet lange disputeren, maer ernst: want den Hemel
moet briezelen, en de Helle zitteren, en het geschiet
oock Gy moet alle sinnen, met vernuft, en alles wat u
in den wegh komt, daer in setten, dat gy niet wilt van
Godt aflaten, hy zegene u dan; gelijk Jacob den gant-
schen nacht met Godt worstelden. Wanneer schoon uw
geweten seght louter neen, God wil u niet, so wil ick
toch hem, ick late van u niet af, men drage my dan in
het graf: Mijn wille sy u wille, ick wil wat gy Heere
wilt; en of schoon alle Duyvelen om u stonden, en spra-
ken verbeyt, het is op eenmael genoeg; so moet gy seg-
gen neen, mijn sin en wille sal niet buyten Godt ko-
men; sy sullen eeuwig in Godt zijn. Sijne liefde is gro-
ter dan al mijne sonden. Hebt gy Duyvel en Werelt het
sterffelijke lijf in uwe gevangenis, so heb ick mijnen
Heylandt en wederbarer in mijne Ziele, die sal my een
Hemels lijf geven, dat eeuwig blijft.
moet briezelen, en de Helle zitteren, en het geschiet
oock Gy moet alle sinnen, met vernuft, en alles wat u
in den wegh komt, daer in setten, dat gy niet wilt van
Godt aflaten, hy zegene u dan; gelijk Jacob den gant-
schen nacht met Godt worstelden. Wanneer schoon uw
geweten seght louter neen, God wil u niet, so wil ick
toch hem, ick late van u niet af, men drage my dan in
het graf: Mijn wille sy u wille, ick wil wat gy Heere
wilt; en of schoon alle Duyvelen om u stonden, en spra-
ken verbeyt, het is op eenmael genoeg; so moet gy seg-
gen neen, mijn sin en wille sal niet buyten Godt ko-
men; sy sullen eeuwig in Godt zijn. Sijne liefde is gro-
ter dan al mijne sonden. Hebt gy Duyvel en Werelt het
sterffelijke lijf in uwe gevangenis, so heb ick mijnen
Heylandt en wederbarer in mijne Ziele, die sal my een
Hemels lijf geven, dat eeuwig blijft.
Versoekt het maer also, gy sult wonder ervaren; gy
sult 'er haest een in u bekomen, die u sal helpen worste-
len, kampen en bidden: en of gy schoon niet veel woor-
den kunt, daer leyt niet aen gelegen, al kont gy maer dat
eene woordt des Tollenaers: Ach Godt zijt my arme Son-
daer genadigh: wanneer maer uwen wille met alle ver-
nuft en sinnen in Godt geset zijn; om van hem niet af te
laten, al soude schoon lijf en ziele verbrijzelen; so houdt
gy Godt, en breekt door Doodt, Helle, en Hemel,
en gaet in den Tempel Jesu Christi in, tegen het ver-
weeren aller Duyvelen: Godts toorn kan u niet behou-
den, hoe groot en machtig die oock in u zy: En of lijf
en ziele in den toorn branden, en stonden midden in der
Hellen by alle Duyvelen, so scheurt gy doch daer uyt,
ende komt in den Tempel Christi, daer erlangt gy den
hoog-edelen en hoogweerdigen Peerlen Kroon.
sult 'er haest een in u bekomen, die u sal helpen worste-
len, kampen en bidden: en of gy schoon niet veel woor-
den kunt, daer leyt niet aen gelegen, al kont gy maer dat
eene woordt des Tollenaers: Ach Godt zijt my arme Son-
daer genadigh: wanneer maer uwen wille met alle ver-
nuft en sinnen in Godt geset zijn; om van hem niet af te
laten, al soude schoon lijf en ziele verbrijzelen; so houdt
gy Godt, en breekt door Doodt, Helle, en Hemel,
en gaet in den Tempel Jesu Christi in, tegen het ver-
weeren aller Duyvelen: Godts toorn kan u niet behou-
den, hoe groot en machtig die oock in u zy: En of lijf
en ziele in den toorn branden, en stonden midden in der
Hellen by alle Duyvelen, so scheurt gy doch daer uyt,
ende komt in den Tempel Christi, daer erlangt gy den
hoog-edelen en hoogweerdigen Peerlen Kroon.
Sources and parallels
- Modified pictura in the 1714 edition (expressive facial expressions;
more possible perspectives): De Ziele vind zich selven [4] (in: Jan Luyken, Jesus en de ziel (1714))
[Compare
]
-
Ignorance with donkey ears in:Coinquinat [22] (in: Georgette de Montenay/Anna Roemer Visscher, Cent emblemes chrestiens (c. 1615))
[Compare]
-
Ignorance as a lascivious woman with donkey ears, described in: Ripa, Iconologia (1593), lemma. 124
-
The image of 'snake-footed man' (Cecrops) in Alciato signifies a man "lacking in religion, and one who cares only
for earthly things": Alciato, Book of Emblems
References, across this site, to this page:
- Coinquinat [22] (in: Georgette de Montenay/Anna Roemer Visscher, Cent emblemes chrestiens (c. 1615))