Justus de Harduwijn, Goddelycke wenschen (1629)
Table of contents ↑Perfice gressus meos in semitis tuis [18]
XVIII.
Psalm. 16.
Volmaeckt mijne ganghen in uvve pae-
den: op dat mijn voet-stappen niet en
vvorden beroert.
Volmaeckt mijne ganghen in uvve pae-
den: op dat mijn voet-stappen niet en
vvorden beroert.
O Godt die soo vernuftich zijt
Dat ghy mijn stappen kondt ghetellen,
Sal ick dan struyckelen altijdt
Als ick den voet meyn vast te stellen?
U ooghe doch eens neder-slaet,
En siet hoe dat u schepsel gaet.
Den Oyevaer vvent sijn ghebroet
Met vederen de locht te snijden,
'T vvelck hy van ioncks hem volghen doet
Tot dat'et selv' naer korte tijden
Alleene, stout, en onbevreest
Den onghebaenden vvegh aen-reest,
Den Arent die beroept sijn ionck
Met vleughelen heel vvijt ontploken,
Het vvelck met eenen vlugghen spronck
Heeft oock de locht haest door-ghebroken,
Die dus ghewennet sijnen Vaer
Cloeck-moedelijk te volghen naer.
Dat ghy mijn stappen kondt ghetellen,
Sal ick dan struyckelen altijdt
Als ick den voet meyn vast te stellen?
U ooghe doch eens neder-slaet,
En siet hoe dat u schepsel gaet.
Den Oyevaer vvent sijn ghebroet
Met vederen de locht te snijden,
'T vvelck hy van ioncks hem volghen doet
Tot dat'et selv' naer korte tijden
Alleene, stout, en onbevreest
Den onghebaenden vvegh aen-reest,
Den Arent die beroept sijn ionck
Met vleughelen heel vvijt ontploken,
Het vvelck met eenen vlugghen spronck
Heeft oock de locht haest door-ghebroken,
Die dus ghewennet sijnen Vaer
Cloeck-moedelijk te volghen naer.
Soo 't Ionghelinghsken een rivier
Om in te svvemmen gaet verkiesen,
Tot dattet vvel vveet die manier
'T maeckt hem een vloot van dunne biesen,
Hoe vvel dat dicks noch neder-schockt
En menich golpken vvaeter slockt.
Maer soo 't allenghsken vvordt ghevvent
Ghelijckelijck hem uyt te strecken,
Gheen diepte en kan daer sijn ontrent.
Off het en derft daer henen trecken,
Iae 't is oock t'aller ure ree
Om te vertrotsen eene zee.
O Godt, die dagh en nacht altoos
Al onse paeden kondt aenschouvven,
Siet desen kinder-vvaeghen broos
Mijn traeghe lichaem onder-houvven.
O siet hoe moeyelijck ick stier
Dees katarollen alle vier!
Soo voert den ouden man sijn peerdt,
En sijnen stock om op te rusten,
Niet dat het gaen oft staen my deert;
Want dat te doen zijn mijne lusten:
Neen, nimmermeer ick en beklaegh
Dat mijne voeten zijn te traegh.
S'en zijn noch stram, s'en zijn noch manck,
'K en heb gheen noot te moeten vallen,
Frisch-moedigh vvenn'ick mijnen ganck,
Noch ick en mijd' die niet met allen.
Iae selver ick my roemen vvil
De vleughel-voetighe Camil.
Maer 't ghene my bedroeven doet
Dat my mijn beenen dus begheven,
Is faulte laes! van mijn ghemoet
Dat langhst ter aerde light ghedreven,
Soo dat 't seer quaelijck kan op-staen
En min der deughden padt in-slaen:
Och liep'ick af als het papier
Het vvelck men siet in Nilo groeyen,
Off als het riet dat 't blixem-vier
Ghelijckelijck daer doet verschroyen,
En vvederom vergaen soo haest
Als Aeolus een lamp uyt-blaest!
Maer op dat ick niet heel en schijn
Met lyicheydt te zijn bevanghen,
Al is het moeyt, al is het pijn
Somtijts soo mak'ick noch mijn ganghen,
Ick suckel hier, ick duysel daer
Als off ick vol-ghedroncken vvaer.
Ick hincke-pinck, ick vall' om verr'
Ick vvil, 'k en vvil, 'k en vveet hoe maecken,
Heel mijnen gheests is in 't vervver',
Dan is hy koudt, dan gaet hy blaecken,
En meesten-deel ick met on-eer
Ten halven vveghe vveder-keer.
Laes! ick en vinde nieuvers pleck
Daer ick een voetjen soude stellen,
En vverre-vvaerts ick my vertreck
Den vaer en anghst my neder-vellen.
Ick ben ghetrocken en gheteest
Van mijne sonden als een beest.
Ghelijck een schip seylt teghen vvindt
En teghen stroom, en teghen tije,
Al even-eens ick my bevindt
In teghen-spoedt en slaevernije.
VVat help'et dat ick gae off stae
Als ick altijdt blijv' even nae?
Als ick altijdt gheduerich vverck
Ghelijcker-vvijs dat doen de slaeven
Die dagh en nacht in 't meulen perck
Hun leven langh daer moeten draeven,
Den meulen onderhoudt den keer
En sy en rusten nimmermeer.
VVat sal ick doen, och! arrem vvicht
'K en ben te voet, 'k en ben te peerde:
Den vvegh die naer den hemel sticht
Is verr' en vvijt van deser eerde.
Och! hoe gheraeck ick daer ô Heer
Met desen rolle-vvaeghen teer?
Als eenen Reus' zijt ghy te been,
Van Oost tot VVest zijn uvve spronghen,
Ghy verghelijckt dat beeldt van steen
VVaer onder eertijdts onbedvvonghen
Met volle seylen aen de mast
De schepen vvierden door-ghepast.
Daer ick als een schildt-padde traegh
Kom lijselijck maer aenghekropen,
'T is al dat ick my selven draegh,
Siet my daer komen voorts gheslopen,
Noch min off meer als eenen kreft
Die gheenen voortganck en betreft.
Hoe raeck'ick dan met dit gheveerdt
Daer ick my gheeren soude vvenschen?
Een saeck' alleen is mijn begheert,
Toe-siender vvijs van alle menschen:
U soet ghesichte naer my vvendt,
Ick sal u komen haest ontrent.
Om in te svvemmen gaet verkiesen,
Tot dattet vvel vveet die manier
'T maeckt hem een vloot van dunne biesen,
Hoe vvel dat dicks noch neder-schockt
En menich golpken vvaeter slockt.
Maer soo 't allenghsken vvordt ghevvent
Ghelijckelijck hem uyt te strecken,
Gheen diepte en kan daer sijn ontrent.
Off het en derft daer henen trecken,
Iae 't is oock t'aller ure ree
Om te vertrotsen eene zee.
O Godt, die dagh en nacht altoos
Al onse paeden kondt aenschouvven,
Siet desen kinder-vvaeghen broos
Mijn traeghe lichaem onder-houvven.
O siet hoe moeyelijck ick stier
Dees katarollen alle vier!
Soo voert den ouden man sijn peerdt,
En sijnen stock om op te rusten,
Niet dat het gaen oft staen my deert;
Want dat te doen zijn mijne lusten:
Neen, nimmermeer ick en beklaegh
Dat mijne voeten zijn te traegh.
S'en zijn noch stram, s'en zijn noch manck,
'K en heb gheen noot te moeten vallen,
Frisch-moedigh vvenn'ick mijnen ganck,
Noch ick en mijd' die niet met allen.
Iae selver ick my roemen vvil
De vleughel-voetighe Camil.
Maer 't ghene my bedroeven doet
Dat my mijn beenen dus begheven,
Is faulte laes! van mijn ghemoet
Dat langhst ter aerde light ghedreven,
Soo dat 't seer quaelijck kan op-staen
En min der deughden padt in-slaen:
Och liep'ick af als het papier
Het vvelck men siet in Nilo groeyen,
Off als het riet dat 't blixem-vier
Ghelijckelijck daer doet verschroyen,
En vvederom vergaen soo haest
Als Aeolus een lamp uyt-blaest!
Maer op dat ick niet heel en schijn
Met lyicheydt te zijn bevanghen,
Al is het moeyt, al is het pijn
Somtijts soo mak'ick noch mijn ganghen,
Ick suckel hier, ick duysel daer
Als off ick vol-ghedroncken vvaer.
Ick hincke-pinck, ick vall' om verr'
Ick vvil, 'k en vvil, 'k en vveet hoe maecken,
Heel mijnen gheests is in 't vervver',
Dan is hy koudt, dan gaet hy blaecken,
En meesten-deel ick met on-eer
Ten halven vveghe vveder-keer.
Laes! ick en vinde nieuvers pleck
Daer ick een voetjen soude stellen,
En vverre-vvaerts ick my vertreck
Den vaer en anghst my neder-vellen.
Ick ben ghetrocken en gheteest
Van mijne sonden als een beest.
Ghelijck een schip seylt teghen vvindt
En teghen stroom, en teghen tije,
Al even-eens ick my bevindt
In teghen-spoedt en slaevernije.
VVat help'et dat ick gae off stae
Als ick altijdt blijv' even nae?
Als ick altijdt gheduerich vverck
Ghelijcker-vvijs dat doen de slaeven
Die dagh en nacht in 't meulen perck
Hun leven langh daer moeten draeven,
Den meulen onderhoudt den keer
En sy en rusten nimmermeer.
VVat sal ick doen, och! arrem vvicht
'K en ben te voet, 'k en ben te peerde:
Den vvegh die naer den hemel sticht
Is verr' en vvijt van deser eerde.
Och! hoe gheraeck ick daer ô Heer
Met desen rolle-vvaeghen teer?
Als eenen Reus' zijt ghy te been,
Van Oost tot VVest zijn uvve spronghen,
Ghy verghelijckt dat beeldt van steen
VVaer onder eertijdts onbedvvonghen
Met volle seylen aen de mast
De schepen vvierden door-ghepast.
Daer ick als een schildt-padde traegh
Kom lijselijck maer aenghekropen,
'T is al dat ick my selven draegh,
Siet my daer komen voorts gheslopen,
Noch min off meer als eenen kreft
Die gheenen voortganck en betreft.
Hoe raeck'ick dan met dit gheveerdt
Daer ick my gheeren soude vvenschen?
Een saeck' alleen is mijn begheert,
Toe-siender vvijs van alle menschen:
U soet ghesichte naer my vvendt,
Ick sal u komen haest ontrent.
Psalm. 16.
Volmaeckt mijne ganghen in uvve pae-
den, opdat mijne voet-stappen niet en
vvorden beroert.
Volmaeckt mijne ganghen in uvve pae-
den, opdat mijne voet-stappen niet en
vvorden beroert.
Nazian. de vitâ humanâ.
Want dickmael als ick meyn op d'hope vast te staene
Word ick hoogh opghestiert / en reycke naer de Maene /
Seer verre van de deughdt ghewenn'ick mijne vluggh' /
'T welck my van boven neer doet vallen over-ruggh'.
Met my ist even ens als die bepooght te loopen
Op 't Zee-sandt dat de vloet komt met 't getije doopen
Hy slibbert dickmael uyt / en hoe dat hy 't al doet
Gheen vasticheydt en vindt / om stellen sijnen voet.
Ick vall' / ick stae weer op // en 't is al moeyt verloren /
Helaes! het is met my veel argher dan te voren.
Altoos soo blijv'ick gaen / 'k en vinde nievers rust
En d'aerde wordt van my seer menich-mael ghekust.
Want dickmael als ick meyn op d'hope vast te staene
Word ick hoogh opghestiert / en reycke naer de Maene /
Seer verre van de deughdt ghewenn'ick mijne vluggh' /
'T welck my van boven neer doet vallen over-ruggh'.
Met my ist even ens als die bepooght te loopen
Op 't Zee-sandt dat de vloet komt met 't getije doopen
Hy slibbert dickmael uyt / en hoe dat hy 't al doet
Gheen vasticheydt en vindt / om stellen sijnen voet.
Ick vall' / ick stae weer op // en 't is al moeyt verloren /
Helaes! het is met my veel argher dan te voren.
Altoos soo blijv'ick gaen / 'k en vinde nievers rust
En d'aerde wordt van my seer menich-mael ghekust.
Psal. 85.
Gheleydt my in uvven vvegh.
Psal. 142. Maeckt my kennelijck den vvegh in
vvelcken ick magh vvandelen.
Gheleydt my in uvven vvegh.
Psal. 142. Maeckt my kennelijck den vvegh in
vvelcken ick magh vvandelen.
Amb. de fugâ sæculi. c. 1.
Want wie kan tusschen soo veel quellin-
ghen van dit lichaem / tusschen soo veelderlije
vleyinghen deser wereldt sijnen voetstap vry
ende ongheschendt bewaeren? de ooghe heeft
ghesien / ende de siele sal haer verstroyen; de
oore heeft ghehoort / ende de oprechte meynin-
ghe omgheboghen / den geur is opghekomen
ende heeft belet de ghedachtenisse; den mondt
heeft gheproeft / ende heeft het misdaet voorts
gheseydt; het ghevoel heeft gheraeckt / ende
heeft het vier onsteken.
Want wie kan tusschen soo veel quellin-
ghen van dit lichaem / tusschen soo veelderlije
vleyinghen deser wereldt sijnen voetstap vry
ende ongheschendt bewaeren? de ooghe heeft
ghesien / ende de siele sal haer verstroyen; de
oore heeft ghehoort / ende de oprechte meynin-
ghe omgheboghen / den geur is opghekomen
ende heeft belet de ghedachtenisse; den mondt
heeft gheproeft / ende heeft het misdaet voorts
gheseydt; het ghevoel heeft gheraeckt / ende
heeft het vier onsteken.
Orig. hom. 4. in Ps. 36.
Daeromme soo wie den wegh der deugh-
den inne-slaet / moet hem wachten voor veel
saecken / ende de selve ontwijckende / voor-by
loopen. Doet oock het selve ghy die daer tot
Christum gaet (die de kracht Godts is)
vliedt de over-daet / onkuyscheydt / over-spel /
vliedt dieverijen / valsche ghetuyghenissen / en-
de daer en boven vliedt de ghiericheydt / ende
alle begheerlijckheydt / van gheldt / ende van
alle ander ongherechticheydt / vliedt de leu-
ghen-taele / ende alle de ydelheydt deser we-
reldt.
Daeromme soo wie den wegh der deugh-
den inne-slaet / moet hem wachten voor veel
saecken / ende de selve ontwijckende / voor-by
loopen. Doet oock het selve ghy die daer tot
Christum gaet (die de kracht Godts is)
vliedt de over-daet / onkuyscheydt / over-spel /
vliedt dieverijen / valsche ghetuyghenissen / en-
de daer en boven vliedt de ghiericheydt / ende
alle begheerlijckheydt / van gheldt / ende van
alle ander ongherechticheydt / vliedt de leu-
ghen-taele / ende alle de ydelheydt deser we-
reldt.
Chrys. in 3. cap. ad Phil.
Maeckt tot uwen voet een goet been / want
sulck een te hebben en komt niet uytter na-
ture / maer uyt den wille; laet ons dien licht
maecken / op dat het ander ghewichte de
rassicheydt der voeten niet en belemmere.
Leert de voeten voorsichtich wesen; want op
vele plaetsen is den vloet slibber-achtich / in-
dien ghy valt / ghy hebt veel verloren / noch-
tans indien ghy ghevallen hebt / staet op / het
is gheoorlooft alsoo te winnen. En wilt u dan
niet betrouwen op on-vaste saecken / ende ghy
en sult niet vallen.
Maeckt tot uwen voet een goet been / want
sulck een te hebben en komt niet uytter na-
ture / maer uyt den wille; laet ons dien licht
maecken / op dat het ander ghewichte de
rassicheydt der voeten niet en belemmere.
Leert de voeten voorsichtich wesen; want op
vele plaetsen is den vloet slibber-achtich / in-
dien ghy valt / ghy hebt veel verloren / noch-
tans indien ghy ghevallen hebt / staet op / het
is gheoorlooft alsoo te winnen. En wilt u dan
niet betrouwen op on-vaste saecken / ende ghy
en sult niet vallen.
Grego. lib. 26. 1. mor cap 10. in 36. Iob.
Want wy betoonen hier mede met wat ee-
nen iever dat wy branden tot Godt / is 't by
aldien dat wy niet alleene tot hem en trecken
door stille ende ghemackelijke weghen / maer
wel door die swaer zijn ende moeyelijck.
Ter deser oorsaecke seght den Propheet: Die
mijn voeten volmaeckt heeft als die van
eenen hert. Want als daer eenen hert hem
somtijts is stijgende tot op het hooghste der
gheberghten / als-dan al het ghene dat hy steyl
siet / ende ghelijck on-aengheraeckelijck / als-
dan al het ghene hem te voren komt / verwer-
rent in braemen ende in dorenen / sal hy ver-
trotsen met eenen lichten spronck / ende sonder
eenigherhande belemmeringe vervoert wor-
den in het alder-opperste. Insghelijcks is 't
oock met de sielen der uytghelesene; want be-
mercken sy iet in dese wereldt hun teghen te
staen / setten hun daer over door den spronck
der aendachticheydt: Ende ghelijcker-wijs
de herten niet eens en passen op alle dit voor-
gaende / alsoo is 't dat sy hun selven oock ver-
voeren tot boven die hemelsche gheberghten.
Want wy betoonen hier mede met wat ee-
nen iever dat wy branden tot Godt / is 't by
aldien dat wy niet alleene tot hem en trecken
door stille ende ghemackelijke weghen / maer
wel door die swaer zijn ende moeyelijck.
Ter deser oorsaecke seght den Propheet: Die
mijn voeten volmaeckt heeft als die van
eenen hert. Want als daer eenen hert hem
somtijts is stijgende tot op het hooghste der
gheberghten / als-dan al het ghene dat hy steyl
siet / ende ghelijck on-aengheraeckelijck / als-
dan al het ghene hem te voren komt / verwer-
rent in braemen ende in dorenen / sal hy ver-
trotsen met eenen lichten spronck / ende sonder
eenigherhande belemmeringe vervoert wor-
den in het alder-opperste. Insghelijcks is 't
oock met de sielen der uytghelesene; want be-
mercken sy iet in dese wereldt hun teghen te
staen / setten hun daer over door den spronck
der aendachticheydt: Ende ghelijcker-wijs
de herten niet eens en passen op alle dit voor-
gaende / alsoo is 't dat sy hun selven oock ver-
voeren tot boven die hemelsche gheberghten.
Aug. in Psal. 38.
Daer is eenen opgangh / ende eenen over-
sprongh / die niet en worden ghedaen oft met
voeten / oft met leeren / oft meer vleughelen;
nochtans indien ghy wel ter deghen aensiet
den inwendighen mensche / soo gheschiedet
met voeten / met leeren / ende met vleughelen;
Want soo verre dit niet en gheschiedt door voe-
ten / hoe ende op wat maniere spreeckt den in-
wendighen mensche? Dat my doch niet aen
en kome den voet der hoovaerdije! Indien
dit oock niet en ghebeurt met leeren / wat ist
van die leere die ghesien was by den Patriar-
che Iacob? Indien dit oock niet en gheschiedt
door vleughelen; wie is hy die daer seght:
VVie sal my vleughlen gheven ghelijck van
eener duyve, ende ick sal vlieghen ende ru-
sten? maer in lichaemelijcke dinghen / an-
ders zijn de voeten / anders zijn de leeren / an-
ders zijn de vleughelen. De voeten / de leeren /
de vleughelen / zijn de inwendighe herts-trec-
ken / ende de goede gheneghentheden.
Daer is eenen opgangh / ende eenen over-
sprongh / die niet en worden ghedaen oft met
voeten / oft met leeren / oft meer vleughelen;
nochtans indien ghy wel ter deghen aensiet
den inwendighen mensche / soo gheschiedet
met voeten / met leeren / ende met vleughelen;
Want soo verre dit niet en gheschiedt door voe-
ten / hoe ende op wat maniere spreeckt den in-
wendighen mensche? Dat my doch niet aen
en kome den voet der hoovaerdije! Indien
dit oock niet en ghebeurt met leeren / wat ist
van die leere die ghesien was by den Patriar-
che Iacob? Indien dit oock niet en gheschiedt
door vleughelen; wie is hy die daer seght:
VVie sal my vleughlen gheven ghelijck van
eener duyve, ende ick sal vlieghen ende ru-
sten? maer in lichaemelijcke dinghen / an-
ders zijn de voeten / anders zijn de leeren / an-
ders zijn de vleughelen. De voeten / de leeren /
de vleughelen / zijn de inwendighe herts-trec-
ken / ende de goede gheneghentheden.
Bern. serm. 85. in Cant.
De siele staet verheven door de handt van
het Goddelijck woordt / ghelijck op twee voe-
ten / te weten / op de godt-vruchticheydt ende
eyghen kennisse. Sy staet / segghe ick / verhe-
ven; maer dat sy eens acht slae op die woor-
den die tot haer worden ghesproken / dat hy
die waent te staen, voor hem sie, dat hy niet
en valle. Ghelooft ghy dan dat de siele door
haer selven soude konnen recht staen / die uyt
haer selven haer niet en heeft konnen op-hef-
fen? Waer toe dan (is 't by aldien dat sy door
haer selven niet en hadde konnen op-staen)
heeft den mensche gheroepen van der aerde:
Heere wilt my verstercken in uvve vvoor-
den. hy hadde bekent sijne broosheydt / als
hy daer by voeghde: Ghestooten zijnde ben
ick ghekeert om te vallen, ende den Heere
heeft my teghen gehouden, ende aenveerdt.
Nu sult ghy vraeghen wie u soude ghestooten
hebben? 't en is niet eenen alleene. Den duy-
vel stoot ons / de wereldt sleurt ons / ende den
mensche treckt ons. Maer ghy sult vraeghen
wie is desen mensche? Een ieghelijck sy-sel-
ven. En wilt niet verwonderen / den men-
sche stoot sy-selven om verre / ende dat met soo-
daene behendicheydt / dat ghy niet en hebt te
duchten voor de handen van uwen vijandt /
indien ghy de uwe ontwaepent / ende haer be-
let u te verkrincken. Uwe handt is uwe toe-
laetinghe. Soo is 't dan datter nu bevonden
worden dry loose worstelaers / die bearbeyden
om achterwaerts om te trecken die daer recht
staet. Den duyvel gheeft eenen heurt door
nijdicheydt / de wereldt door den windt van
hoovaerdije / den mensche door het ghewich-
te van sijn eyghen bedervenisse. Den duyvel
gheeft wel eenen heurt / maer hy en stoot niet
omverre / indien ghy hem weyghert het aen-
kommen. De wereldt stoot oock (om dat sy
in het quaedt ghesteldt is) sy komt wel alle
menschen op / maer en velt maer haere beste
vrienden. Wt allen het welcke ghenoech is
blijckelijck / hoe dat den mensche is den mee-
sten omme-stooter van sy-selven / die door
sijns selfs eyghen aenstoot / sonder eens an-
ders / kan ghevallen / ende door eens anders
sonder den sijnen en kan niet ghevallen. Maer
die daer is steunende op het woordt Godts /
ende ghekleedt met de kracht van boven / geen
ghewelt / gheene loosheydt / gheen aenlocksel /
en sal den staenden konnen om verre stooten /
noch iemandt doen wesen onderworpen. Wilt
ghy zijn uyt de vreese van dese gheduerighe
aen-stooten? dat u niet aen en kome dē voet
der hoovaerdije, noch dat u niet en beroere
de handt die teghen u stoot. Sy zijn daer ghe-
vallen die boosheydt zijn bedrijvende. Het
is daer dat de duyvels ende de Enghelen zijn
afgheworpen. Eyndelijck / hy en heeft niet
ghestaen in de vvaerheydt, die niet ghesteunt
en heeft op het woordt / ende misschien heeft
hy daeromme willen sitten / omdat hy niet
machtich en was te staen / want hy seyde /
Ick sal sitten op het geberchte des verbondts;
ten laetsten Godt anders ordeelende / en heeft
ghestaen / noch oock gheseten / maer heeft ghe-
vallen / soo dat den Heere seght: Ick hebbe
Sathanas ghelijck den blixem sien vallen uyt
den hemel. Soo dan die staet / indien hy niet
en soeckt te vallen / dat hy sy-selven niet en
betrouwe / maer steune vastelijck op het
woordt. Het is noodich dat ghy wordt te-
ghen ghehouden door die kracht van die sel-
ver handt / die u doet op-staen.
De siele staet verheven door de handt van
het Goddelijck woordt / ghelijck op twee voe-
ten / te weten / op de godt-vruchticheydt ende
eyghen kennisse. Sy staet / segghe ick / verhe-
ven; maer dat sy eens acht slae op die woor-
den die tot haer worden ghesproken / dat hy
die waent te staen, voor hem sie, dat hy niet
en valle. Ghelooft ghy dan dat de siele door
haer selven soude konnen recht staen / die uyt
haer selven haer niet en heeft konnen op-hef-
fen? Waer toe dan (is 't by aldien dat sy door
haer selven niet en hadde konnen op-staen)
heeft den mensche gheroepen van der aerde:
Heere wilt my verstercken in uvve vvoor-
den. hy hadde bekent sijne broosheydt / als
hy daer by voeghde: Ghestooten zijnde ben
ick ghekeert om te vallen, ende den Heere
heeft my teghen gehouden, ende aenveerdt.
Nu sult ghy vraeghen wie u soude ghestooten
hebben? 't en is niet eenen alleene. Den duy-
vel stoot ons / de wereldt sleurt ons / ende den
mensche treckt ons. Maer ghy sult vraeghen
wie is desen mensche? Een ieghelijck sy-sel-
ven. En wilt niet verwonderen / den men-
sche stoot sy-selven om verre / ende dat met soo-
daene behendicheydt / dat ghy niet en hebt te
duchten voor de handen van uwen vijandt /
indien ghy de uwe ontwaepent / ende haer be-
let u te verkrincken. Uwe handt is uwe toe-
laetinghe. Soo is 't dan datter nu bevonden
worden dry loose worstelaers / die bearbeyden
om achterwaerts om te trecken die daer recht
staet. Den duyvel gheeft eenen heurt door
nijdicheydt / de wereldt door den windt van
hoovaerdije / den mensche door het ghewich-
te van sijn eyghen bedervenisse. Den duyvel
gheeft wel eenen heurt / maer hy en stoot niet
omverre / indien ghy hem weyghert het aen-
kommen. De wereldt stoot oock (om dat sy
in het quaedt ghesteldt is) sy komt wel alle
menschen op / maer en velt maer haere beste
vrienden. Wt allen het welcke ghenoech is
blijckelijck / hoe dat den mensche is den mee-
sten omme-stooter van sy-selven / die door
sijns selfs eyghen aenstoot / sonder eens an-
ders / kan ghevallen / ende door eens anders
sonder den sijnen en kan niet ghevallen. Maer
die daer is steunende op het woordt Godts /
ende ghekleedt met de kracht van boven / geen
ghewelt / gheene loosheydt / gheen aenlocksel /
en sal den staenden konnen om verre stooten /
noch iemandt doen wesen onderworpen. Wilt
ghy zijn uyt de vreese van dese gheduerighe
aen-stooten? dat u niet aen en kome dē voet
der hoovaerdije, noch dat u niet en beroere
de handt die teghen u stoot. Sy zijn daer ghe-
vallen die boosheydt zijn bedrijvende. Het
is daer dat de duyvels ende de Enghelen zijn
afgheworpen. Eyndelijck / hy en heeft niet
ghestaen in de vvaerheydt, die niet ghesteunt
en heeft op het woordt / ende misschien heeft
hy daeromme willen sitten / omdat hy niet
machtich en was te staen / want hy seyde /
Ick sal sitten op het geberchte des verbondts;
ten laetsten Godt anders ordeelende / en heeft
ghestaen / noch oock gheseten / maer heeft ghe-
vallen / soo dat den Heere seght: Ick hebbe
Sathanas ghelijck den blixem sien vallen uyt
den hemel. Soo dan die staet / indien hy niet
en soeckt te vallen / dat hy sy-selven niet en
betrouwe / maer steune vastelijck op het
woordt. Het is noodich dat ghy wordt te-
ghen ghehouden door die kracht van die sel-
ver handt / die u doet op-staen.
August. tract. de Cant. nouo cap. 7.
Onsen wegh / die den wegh des hemels is /
soeckt volck om te bewandelen; maer daer
zijn dry soorten van menschen / die op den sel-
ven quaelijck zijn dienende / eñ gheen deught
en doen / te weten / die blijven draelen / die te
rugghe keeren / ende die den rechten wegh
verlaeten om eenen anderen in te slaen. Ha!
dat doch door de hulpe des alder-hooghsten
van dese dry soorten van quaedt onsen voort-
ganck bescherremt worde! Soo wy dan wan-
delen / den eenen wandelt te traeghe / den an-
deren te dapper / nochtans wandelen sy alle
beyde; dus zijn dan te verwecken ende aen te
drijven de ghene die blijven / te roepen die we-
derom keeren / ende die doolen te stellen op
den wegh / de traeghe te vermaenen / de vlij-
tighe naer te volghen. Die gheenen voort-
ganck en doet in de deughdt / is op den wegh
blijven haeperen / die af-wijckende is van een
goedt voor-nemen / is achterwaert ghekeert /
ende die verlaet zijn gheloove / is ghedwaelt
van de rechte baene. Laet ons dan met die
traeghe ende haestighe ganghers altijt voort-
gaen / ende soo blijven ten minsten op den
rechten wegh. Wie is hy die gheenen voort-
gangh en doet? Die sy selven laet voren staen
dat hy wijs is / ende seght / het is my ghenoech
dat ick ben / dien ick ben / ende die geen acht
en neemt op hem die daer seght: Vergetende
gheheel den vvegh die achter my is, ende die
ick alreede voldaen hebbe / soo en slae ick
alleenelijck maer acht op dien my noch te
doen staet, nochtans mijnen vvegh altijdt
voorderende met arbeydt ende standtva-
sticheydt, vervolghe den seghen van de
kracht Godts, in Christo Iesv, onsen Salich-
maecker. Hy heeft hem ghenoemt den loo-
penden / hy heeft hem ghenoemt den naer-
volghenden / ende waerachtelijck hy is niet
achter-bleven / noch hy en heeft niet omme
ghesien; verre moetet dan zijn dat hy soude
ghedoolt hebben; want den wegh heeft hy
ons ghewesen / die hy selver was inne-ghe-
gaen.
Onsen wegh / die den wegh des hemels is /
soeckt volck om te bewandelen; maer daer
zijn dry soorten van menschen / die op den sel-
ven quaelijck zijn dienende / eñ gheen deught
en doen / te weten / die blijven draelen / die te
rugghe keeren / ende die den rechten wegh
verlaeten om eenen anderen in te slaen. Ha!
dat doch door de hulpe des alder-hooghsten
van dese dry soorten van quaedt onsen voort-
ganck bescherremt worde! Soo wy dan wan-
delen / den eenen wandelt te traeghe / den an-
deren te dapper / nochtans wandelen sy alle
beyde; dus zijn dan te verwecken ende aen te
drijven de ghene die blijven / te roepen die we-
derom keeren / ende die doolen te stellen op
den wegh / de traeghe te vermaenen / de vlij-
tighe naer te volghen. Die gheenen voort-
ganck en doet in de deughdt / is op den wegh
blijven haeperen / die af-wijckende is van een
goedt voor-nemen / is achterwaert ghekeert /
ende die verlaet zijn gheloove / is ghedwaelt
van de rechte baene. Laet ons dan met die
traeghe ende haestighe ganghers altijt voort-
gaen / ende soo blijven ten minsten op den
rechten wegh. Wie is hy die gheenen voort-
gangh en doet? Die sy selven laet voren staen
dat hy wijs is / ende seght / het is my ghenoech
dat ick ben / dien ick ben / ende die geen acht
en neemt op hem die daer seght: Vergetende
gheheel den vvegh die achter my is, ende die
ick alreede voldaen hebbe / soo en slae ick
alleenelijck maer acht op dien my noch te
doen staet, nochtans mijnen vvegh altijdt
voorderende met arbeydt ende standtva-
sticheydt, vervolghe den seghen van de
kracht Godts, in Christo Iesv, onsen Salich-
maecker. Hy heeft hem ghenoemt den loo-
penden / hy heeft hem ghenoemt den naer-
volghenden / ende waerachtelijck hy is niet
achter-bleven / noch hy en heeft niet omme
ghesien; verre moetet dan zijn dat hy soude
ghedoolt hebben; want den wegh heeft hy
ons ghewesen / die hy selver was inne-ghe-
gaen.
Paulin. Epist. ad Cælant. in fine inter ep. Hieron. tom. 1.
Saelich zijn zy die hun selven niet en stree-
len om hun voorgheleden gherechticheydt /
maer volghende het segghen van den Apo-
stel / in hun eyghen selven daghelijckx zijn
vernieuwende de deughdt. De gherechticheyt
des rechtveerdighen en sal hem niet baeten
in sijne gherechticheydt / van den dagh af /
dat hy heeft ghelaeten te zijn rechtveerdigh.
Soo dat den goeden selve noyt en moet ghe-
rust zijn / soo langhe als hy verkeert in den
strijdt / ende het ghewoel van dit leven / dat ee-
nen wegh is om de gherechticheydt niet al-
leene te beginnen / maer wel ende behoorelijck
te vol-eynden / sonder dat de oeffeninghe uwer
voorgaender daeghen u gheve eenich voor-
deel om uwen loop in te houden / ende u vaste-
lijck betrouwende op uwe voorgheleden ghe-
rechticheydt / dat ghy u niet en toont onacht-
saemer.
Saelich zijn zy die hun selven niet en stree-
len om hun voorgheleden gherechticheydt /
maer volghende het segghen van den Apo-
stel / in hun eyghen selven daghelijckx zijn
vernieuwende de deughdt. De gherechticheyt
des rechtveerdighen en sal hem niet baeten
in sijne gherechticheydt / van den dagh af /
dat hy heeft ghelaeten te zijn rechtveerdigh.
Soo dat den goeden selve noyt en moet ghe-
rust zijn / soo langhe als hy verkeert in den
strijdt / ende het ghewoel van dit leven / dat ee-
nen wegh is om de gherechticheydt niet al-
leene te beginnen / maer wel ende behoorelijck
te vol-eynden / sonder dat de oeffeninghe uwer
voorgaender daeghen u gheve eenich voor-
deel om uwen loop in te houden / ende u vaste-
lijck betrouwende op uwe voorgheleden ghe-
rechticheydt / dat ghy u niet en toont onacht-
saemer.
August. serm. 15. de verb. Apost.
Wilt ghy dan gheraken tot het ghene ghy
noch niet en zijt / laet u mis-haeghen u eygen
selven; want indien ghy u eyghen selven be-
haeght hebt / soo zijt ghy in u eyghen selven
blijven woonen: Maer is 't by aldien dat ghy
seght / het is my ghenoech / soo zijt ghy ver-
loren. Neen / neen zijt altoos besich / wandelt
altoos / voordert altoos / noch en wilt niet blij-
ven op den wegh / en wilt niet te rugghe kee-
ren / noch uwen wegh oock faelen. Hy blijft die
niet en voordert / hy keert achterwaert die tot
ander dinghen komt daer hy was af-ghewe-
ken / hy gaet vanden wegh / die wijckt van sijn
gheloove. Veel beter ende rechter gaet eenen
kreupelen in sijnen wegh dan eenen looper
die den wegh is faelende.
Wilt ghy dan gheraken tot het ghene ghy
noch niet en zijt / laet u mis-haeghen u eygen
selven; want indien ghy u eyghen selven be-
haeght hebt / soo zijt ghy in u eyghen selven
blijven woonen: Maer is 't by aldien dat ghy
seght / het is my ghenoech / soo zijt ghy ver-
loren. Neen / neen zijt altoos besich / wandelt
altoos / voordert altoos / noch en wilt niet blij-
ven op den wegh / en wilt niet te rugghe kee-
ren / noch uwen wegh oock faelen. Hy blijft die
niet en voordert / hy keert achterwaert die tot
ander dinghen komt daer hy was af-ghewe-
ken / hy gaet vanden wegh / die wijckt van sijn
gheloove. Veel beter ende rechter gaet eenen
kreupelen in sijnen wegh dan eenen looper
die den wegh is faelende.
August. lib. 4. de symb. ad Catech.
Elias heeft geseydt tot den Volcke. Waer-
om gaet ghy-lieden manck over beyde de
zijden? ghelooft ghy-lieden in Godt / soo volgt
hem / ghelooft ghy-lieden in de wereldt / soo
volght haer / indien Godt wordt verkosen /
dat men hem naer sijn begheerte dan diene;
maer wordt de werelt verkosen / waertoe wort
het gheveynst herte aen Godt geleent? O lief-
hebber Christi / wat hebt ghy te doene met de
prachten des duyvels? O onsuyvere verganc-
kelijcke wereldt / ghy wilt / dat men aen u hou-
de / wat soudt ghy doen dat ghy mocht blijvē?
wie en soudt ghy soo soet-lacchende niet be-
drieghen / als ghy ons nu zijt voedende met
alle bitterheyt / eñ verbittert zijnde / ons de sel-
ve voor leckernijen noch doet ontfanghen?
Elias heeft geseydt tot den Volcke. Waer-
om gaet ghy-lieden manck over beyde de
zijden? ghelooft ghy-lieden in Godt / soo volgt
hem / ghelooft ghy-lieden in de wereldt / soo
volght haer / indien Godt wordt verkosen /
dat men hem naer sijn begheerte dan diene;
maer wordt de werelt verkosen / waertoe wort
het gheveynst herte aen Godt geleent? O lief-
hebber Christi / wat hebt ghy te doene met de
prachten des duyvels? O onsuyvere verganc-
kelijcke wereldt / ghy wilt / dat men aen u hou-
de / wat soudt ghy doen dat ghy mocht blijvē?
wie en soudt ghy soo soet-lacchende niet be-
drieghen / als ghy ons nu zijt voedende met
alle bitterheyt / eñ verbittert zijnde / ons de sel-
ve voor leckernijen noch doet ontfanghen?
Hab. 3.
Godt den Heere is mijne sterckte, ende hy
sal stellen mijne voeten, ghelijck de voeten
van de Herten.
Godt den Heere is mijne sterckte, ende hy
sal stellen mijne voeten, ghelijck de voeten
van de Herten.
Aug. in soliloq. cap. 25.
Eenighen tijt hadde ick ghehoopt in mijne
deughden / die nochtans gheene deughden en
waeren / ende ick hebbe oock van ghelijcken
willen loopen / ende ick ben gevallen daer ick
my betrouwde alder-best te staene / ende ick
ben meer achterwaert ghedreven / dan voor-
waerts / ende dat ick meynde te achterhaelen
is my meest ontweken.
Eenighen tijt hadde ick ghehoopt in mijne
deughden / die nochtans gheene deughden en
waeren / ende ick hebbe oock van ghelijcken
willen loopen / ende ick ben gevallen daer ick
my betrouwde alder-best te staene / ende ick
ben meer achterwaert ghedreven / dan voor-
waerts / ende dat ick meynde te achterhaelen
is my meest ontweken.
Psal. 118.
Ick hebbe mijne weghen dan over-slae-
ghen, ende mijne voeten ghekeert in uvve
ghetuyghenissen.
Ick hebbe mijne weghen dan over-slae-
ghen, ende mijne voeten ghekeert in uvve
ghetuyghenissen.
Sources and parallels
-
Remake of image, not mirrored, in: Perfice gressus meos in semilis tuis [18] (in: Jan Suderman, De godlievende ziel (1724))
[Compare
]
-
Compare Quarles, Emblems, divine and moral, embl. 4.3
-
Same pictura and motto: Hugo, Pia desideria, bk/embl. 2/3
References, across this site, to this page:
- Perfice gressus meos in semilis tuis [18] (in: Jan Suderman, De godlievende ziel (1724))