anonymous, Nieuwen ieucht spieghel (1617)
Table of contents ↑Homo bulla [49]
AL IST YDELHEYT.
ALs ick doorsie de Werelt vvijt,
Zoo en vind' ic niet in deser tijt,
Dat my mach hertelijck verblijden,
'tIs hier al niet dan druck en lijden:
Want sie ic op oft sie ic neder,
Alle dinc vergaet, en keert niet vveder,
Ten baet ghemeten noch ghepast
Al zalt vergaen, dat nu staet vast,
Hoe seer dat het ooc met minnen is beseten
Het gaet al te niet en vvort vergheten,
Het vergaet ooc al dat op Aerden leeft,
Het vergaet ooc al dat Vruchten gheeft:
Dat my ghenuecht vvas hier te voren,
Heb ic met droefheyt al verloren.
Och daer myn sinnen haer in verheuchden
Daer heb ick in veel ongheneuchden:
Daerom sy seker en ghevvis,
Het vergaet al dat ter Werelt genoechlic is.
Al die op der Aerden nu leven,
En konnen u dat niet ontgheven.
ALs ick doorsie de Werelt vvijt,
Zoo en vind' ic niet in deser tijt,
Dat my mach hertelijck verblijden,
'tIs hier al niet dan druck en lijden:
Want sie ic op oft sie ic neder,
Alle dinc vergaet, en keert niet vveder,
Ten baet ghemeten noch ghepast
Al zalt vergaen, dat nu staet vast,
Hoe seer dat het ooc met minnen is beseten
Het gaet al te niet en vvort vergheten,
Het vergaet ooc al dat op Aerden leeft,
Het vergaet ooc al dat Vruchten gheeft:
Dat my ghenuecht vvas hier te voren,
Heb ic met droefheyt al verloren.
Och daer myn sinnen haer in verheuchden
Daer heb ick in veel ongheneuchden:
Daerom sy seker en ghevvis,
Het vergaet al dat ter Werelt genoechlic is.
Al die op der Aerden nu leven,
En konnen u dat niet ontgheven.
FINIS. De Doot het lest is.
O Mensche vroet // wacht u tot allen tijden /
Des Vleeschs lust soet // te volghen met verblijden /
Want sy heeft fel // vele ghebracht om't leven /
Ghelijck wy wel // seer veel vinden beschreven.
D'eerste Werelt veracht /
Heeft Godt te niet ghebracht /
Door haer boosheyt en sonden:
Oock Sodoma seer quaet /
Heeft Godt oock metter daet
Verdelcht tot in d'afgronden.
Des Vleeschs lust soet // te volghen met verblijden /
Want sy heeft fel // vele ghebracht om't leven /
Ghelijck wy wel // seer veel vinden beschreven.
D'eerste Werelt veracht /
Heeft Godt te niet ghebracht /
Door haer boosheyt en sonden:
Oock Sodoma seer quaet /
Heeft Godt oock metter daet
Verdelcht tot in d'afgronden.
REFEREYN.
HOut op van sonden ghy Godtloosen,, quaet
Siet dat ghy u haest van dwalende vveghen spoet,
Denct dat Godt de Heere desen boosen,, staet
Eens straffen zal met toornicheyt vervvoet,
Hierom hout op van sonden en valt den Heere te voet,
En bidt hem dat hy u ghenadelijck bekeere,
Ende niet en straffe in zijn toornicheyt onsoet,
Ghelijck hy voor-tijts ghedaen heeft 'tsynder grooter eere,
Straffende de gheheele Werelt om haer boosheyt seere,
Niet sparende dan des vromen Noachs Huys voorvvaer,
Sodoma enGomorra strafte Godt de Heere,
Om haer sonden ende boosheyt openbaer:
Hierom hout op van sonden, maect u Hert suyver en klaer,
En bidt den Heere met een Gheest ghedreven,, goet
VVant 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Schout nijt en haet //ô Mensche t'uwer vromen /
Denct in wat staet // dat Cain is ghekomen /
Om zijn booshyet // oock Canaan mispresen /
Die met bescheyt // syn Broed'ren Knecht most wesen.
Nae dat Loth is ghegaen /
Wt Sod'ma wilt verstaen /
Besliep syn Dochters beyde /
Door dronckenschap seer boos /
Die den Mensche altoos
Een listich Nette spreyde.
Leght van u af alle Vleeschelijcke lusten,, fijn
Overspel, Dronckenschap, toorn en tvveedracht,
Laet u Herte maer vol Goddelijcke rusten,, zijn
Ende neemt een exempel aen Cain veracht,
Hoe hy door nijt syn Broeder Abel ter doot bracht,
Waer door hy van Godt een vervloeckinge heeft vernomen.
Spieghelt u aen Canaan Noachs Sone bedacht,
Die syn Vader ontdect sach ligghen 'tsynder onvromen,
En hem bespotte, is doen by syn Broeders ghekomen,
Dewelcke haers Vaders schaemte achterwaerts gingen decken:
Dies een maledictie op Canaan quam met schromen,
Dat hy een Dienaer syns Broeders most syn in alle plecken.
Loth, besliep beyde syn Dochters nae syn vertrecken,
Wt Sodoma, door des dronckenschaps in-gheven,, soet
VVant 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Onkuyscheyt siet // bracht menich Mensch in trueren /
Most Ruben niet // alsulckes oock besueren?
Doen hy met list // syns Vaders Bedt onteerde /
En heeft ghemist // d'eerste gheboort vol weerde.
Zichem schende Dina.
Maer wert verslaghen dra /
Van haer Broeders onsachtich:
David quam oock ten val /
Door overspel seer mal /
Oock Salomon waerachtich.
Ruben onteerde syns Vaders Bedde met stoutheyt,, koen
Waer door hy syn eerste gheboorte heeft verloren.
Sichem schende Dina, maer quam in benoutheyt,, doen
Want Simion en Levi quamen met grooten toren,
En versloeghen al dat Manlijck vvas met verstoren,
Onder haer, doen sy laghen in Besnydenis bloedich.
David vvas vvel een Man van Godt den Heere verkoren:
Maer hy bedreef overspel met Bersabee spoedich,
Ende sant Vriam haer Man voor in den Strijt vvoedich,
Om verslaghen te vvorden, 'tvvelck Godt verdroot,
Devvelck hem sant Nathan den Propheet ootmoedich,
Om te straffen, maer hy bekende syn sond' en noot.
Salomons Rijcke heeft gheleden veel perijckel en aen-stoot,
Door vreemde Vrouvven, die hy heeft verheven,, vroet
VVant 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Sampson met scha // verloos oock bey syn Ooghen /
Door Dalida,, die hem zoo heeft bedrooghen /
En Ammon me // quam oock in des doots banden /
Die Thamar de // oneere ende schanden.
Absalom Davids Soon /
Verdreef syn Vader schoon /
Wt zijn Rijcke vol eeren /
Syns Vaders Vrouwen soet /
Besliep hy met hoochmoet /
Maer storf oock met verseeren.
Samson is oock ghekomen in afgrijsen,, vvis
Door Vleeschelijcke lust en schoone Vrouvven,
Dalida benam hem syn kracht 'tvvelc haer niet te prijsen,, is
Waer door hy is ghekomen in groot benouvven.
Ammon schende Thamar Absaloms Suster met ontrouvven,
VVaer door hy van Absaloms Knechten ghedoot vvert.
Absolom besliep syns Vaders by-VVijven in't aenschouvven
Van gantsch Israel, en dreef syn Vader om vert,
Maer Godts Hant is haest over hem ghekomen met smert,
Zoo dat hy van syns Vaders Hooftman is doot ghesteken.
Ivdith heeft Holophernvs ghestolen het Hert,
Zoo dat sy hem syn Hooft heeft afghestreken.
Tvvee Boeven meenden Svsan t'schenden met loose treken,
Maer Godt verloste haer, vvaer door elck Boef beven,, moet
Want 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven, doet.
Iudith seer wijs // nam Holophernus 'tleven /
Doen zijn advijs // was om hem te begheven
Tot wellust kranck // dus heeft Iudith ghepresen /
Vry ende vranck // Israel ghemaect door desen.
Twee Boeven out en quaet /
Sochten seer obstinaet /
Susanna te verkleenen /
Maer Godt Daniel sant /
Die haer boosheyt ontbant /
Zoo datmense most steenen.
PRINCE.
Princelijcke Prince vvilt trouvvelijck bekeeringhe,, doen
Van u Godtloose vveghen ende paden,
Denct dat u Godt zal met zijn Leeringhe,, voen
En nemen u in syn Goddelijcke ghenaden:
Merct hoe David, Manasses en 'tVolc tot Ninive baden,
Als sy benaut vvaren door hare sonden groot.
Petrus, Paulus en den Moordenaer sonder versmaden,
En Magdalena baden al tot den Heere bloot,
Dat hy haer doch vvilde vergheven haer sonden snoot,
Die sy teghens hem bedreven hadden t'allen tijden:
Daerom seyt Christus al vvaren u sonden bloet-root,
Ick zalse sneeu-vvit maken, en u verblijden,
Hierom vvacht u voor sonde, laet vvellust ter zijden,
Zoo geeft u Christvs zijn eeuvvich Rijck nae dit leven,, soet
Maer 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Prince.
Princen met vlijt // stort tot Godt u Ghebeden /
Ghelijck voor-tijt // alle Heylighen deden /
Als sy seer swaer // hadden ghesondicht seere /
Godt vergaft haer // nae haers Herten begheeren.
Dus wijckt van't quade me /
Leeft t'saem in Liefd' en vre /
Door eendrachts bant ghetrouwe /
Godt zal zijn eeuwighe Rijck
Alle Menschen ghelijck
Gheven / die op hem bouwen.
Troost in lijden.
HOut op van sonden ghy Godtloosen,, quaet
Siet dat ghy u haest van dwalende vveghen spoet,
Denct dat Godt de Heere desen boosen,, staet
Eens straffen zal met toornicheyt vervvoet,
Hierom hout op van sonden en valt den Heere te voet,
En bidt hem dat hy u ghenadelijck bekeere,
Ende niet en straffe in zijn toornicheyt onsoet,
Ghelijck hy voor-tijts ghedaen heeft 'tsynder grooter eere,
Straffende de gheheele Werelt om haer boosheyt seere,
Niet sparende dan des vromen Noachs Huys voorvvaer,
Sodoma enGomorra strafte Godt de Heere,
Om haer sonden ende boosheyt openbaer:
Hierom hout op van sonden, maect u Hert suyver en klaer,
En bidt den Heere met een Gheest ghedreven,, goet
VVant 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Schout nijt en haet //ô Mensche t'uwer vromen /
Denct in wat staet // dat Cain is ghekomen /
Om zijn booshyet // oock Canaan mispresen /
Die met bescheyt // syn Broed'ren Knecht most wesen.
Nae dat Loth is ghegaen /
Wt Sod'ma wilt verstaen /
Besliep syn Dochters beyde /
Door dronckenschap seer boos /
Die den Mensche altoos
Een listich Nette spreyde.
Leght van u af alle Vleeschelijcke lusten,, fijn
Overspel, Dronckenschap, toorn en tvveedracht,
Laet u Herte maer vol Goddelijcke rusten,, zijn
Ende neemt een exempel aen Cain veracht,
Hoe hy door nijt syn Broeder Abel ter doot bracht,
Waer door hy van Godt een vervloeckinge heeft vernomen.
Spieghelt u aen Canaan Noachs Sone bedacht,
Die syn Vader ontdect sach ligghen 'tsynder onvromen,
En hem bespotte, is doen by syn Broeders ghekomen,
Dewelcke haers Vaders schaemte achterwaerts gingen decken:
Dies een maledictie op Canaan quam met schromen,
Dat hy een Dienaer syns Broeders most syn in alle plecken.
Loth, besliep beyde syn Dochters nae syn vertrecken,
Wt Sodoma, door des dronckenschaps in-gheven,, soet
VVant 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Onkuyscheyt siet // bracht menich Mensch in trueren /
Most Ruben niet // alsulckes oock besueren?
Doen hy met list // syns Vaders Bedt onteerde /
En heeft ghemist // d'eerste gheboort vol weerde.
Zichem schende Dina.
Maer wert verslaghen dra /
Van haer Broeders onsachtich:
David quam oock ten val /
Door overspel seer mal /
Oock Salomon waerachtich.
Ruben onteerde syns Vaders Bedde met stoutheyt,, koen
Waer door hy syn eerste gheboorte heeft verloren.
Sichem schende Dina, maer quam in benoutheyt,, doen
Want Simion en Levi quamen met grooten toren,
En versloeghen al dat Manlijck vvas met verstoren,
Onder haer, doen sy laghen in Besnydenis bloedich.
David vvas vvel een Man van Godt den Heere verkoren:
Maer hy bedreef overspel met Bersabee spoedich,
Ende sant Vriam haer Man voor in den Strijt vvoedich,
Om verslaghen te vvorden, 'tvvelck Godt verdroot,
Devvelck hem sant Nathan den Propheet ootmoedich,
Om te straffen, maer hy bekende syn sond' en noot.
Salomons Rijcke heeft gheleden veel perijckel en aen-stoot,
Door vreemde Vrouvven, die hy heeft verheven,, vroet
VVant 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Sampson met scha // verloos oock bey syn Ooghen /
Door Dalida,, die hem zoo heeft bedrooghen /
En Ammon me // quam oock in des doots banden /
Die Thamar de // oneere ende schanden.
Absalom Davids Soon /
Verdreef syn Vader schoon /
Wt zijn Rijcke vol eeren /
Syns Vaders Vrouwen soet /
Besliep hy met hoochmoet /
Maer storf oock met verseeren.
Samson is oock ghekomen in afgrijsen,, vvis
Door Vleeschelijcke lust en schoone Vrouvven,
Dalida benam hem syn kracht 'tvvelc haer niet te prijsen,, is
Waer door hy is ghekomen in groot benouvven.
Ammon schende Thamar Absaloms Suster met ontrouvven,
VVaer door hy van Absaloms Knechten ghedoot vvert.
Absolom besliep syns Vaders by-VVijven in't aenschouvven
Van gantsch Israel, en dreef syn Vader om vert,
Maer Godts Hant is haest over hem ghekomen met smert,
Zoo dat hy van syns Vaders Hooftman is doot ghesteken.
Ivdith heeft Holophernvs ghestolen het Hert,
Zoo dat sy hem syn Hooft heeft afghestreken.
Tvvee Boeven meenden Svsan t'schenden met loose treken,
Maer Godt verloste haer, vvaer door elck Boef beven,, moet
Want 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven, doet.
Iudith seer wijs // nam Holophernus 'tleven /
Doen zijn advijs // was om hem te begheven
Tot wellust kranck // dus heeft Iudith ghepresen /
Vry ende vranck // Israel ghemaect door desen.
Twee Boeven out en quaet /
Sochten seer obstinaet /
Susanna te verkleenen /
Maer Godt Daniel sant /
Die haer boosheyt ontbant /
Zoo datmense most steenen.
PRINCE.
Princelijcke Prince vvilt trouvvelijck bekeeringhe,, doen
Van u Godtloose vveghen ende paden,
Denct dat u Godt zal met zijn Leeringhe,, voen
En nemen u in syn Goddelijcke ghenaden:
Merct hoe David, Manasses en 'tVolc tot Ninive baden,
Als sy benaut vvaren door hare sonden groot.
Petrus, Paulus en den Moordenaer sonder versmaden,
En Magdalena baden al tot den Heere bloot,
Dat hy haer doch vvilde vergheven haer sonden snoot,
Die sy teghens hem bedreven hadden t'allen tijden:
Daerom seyt Christus al vvaren u sonden bloet-root,
Ick zalse sneeu-vvit maken, en u verblijden,
Hierom vvacht u voor sonde, laet vvellust ter zijden,
Zoo geeft u Christvs zijn eeuvvich Rijck nae dit leven,, soet
Maer 'sVleeschs lust te volghen, den Mensch dick sneven,, doet.
Prince.
Princen met vlijt // stort tot Godt u Ghebeden /
Ghelijck voor-tijt // alle Heylighen deden /
Als sy seer swaer // hadden ghesondicht seere /
Godt vergaft haer // nae haers Herten begheeren.
Dus wijckt van't quade me /
Leeft t'saem in Liefd' en vre /
Door eendrachts bant ghetrouwe /
Godt zal zijn eeuwighe Rijck
Alle Menschen ghelijck
Gheven / die op hem bouwen.
Troost in lijden.
FINIS.
Sources and parallels
-
Veldman 2001b, p. 59. Deliciarum also ends with the lesson that all love is transitory, a 'vanitas'.Vande Passe, Deliciarvm juuenilium libellus elegantissimus
-
Veldman 2001b, p. 59. Hortus voluptatum also ends with the lesson that all love is transitory, a 'vanitas'.Vande Passe, Hortvs volvptatvm
-
Cupid showing that love can be transitory: Bulla favor. [21] (in: Daniël Heinsius, Ambacht van Cupido, from: Nederduytsche poemata (1616))
[Compare
]
References, across this site, to this page:
- Bulla favor. [21] (in: Daniël Heinsius, Ambacht van Cupido (1613))
- Bulla favor. [21] (in: Daniël Heinsius, Ambacht van Cupido, from: Nederduytsche poemata (1616))