anonymous, Nieuwen ieucht spieghel (1617)
Table of contents ↑Arreptis fidibus, noctu grassantur in urbe [10]
ALsmen by Nachte loopt vermomt over de Straten,
Ende ontvvaect alle Mensch' met ghesangh, en met spel,
Alsmen moetvvillich doet aen, de Borghers ghequel,
'tSchijnt vvel een vreucht te zijn,maer d'eynd' is seer te haten,
Al het spel en ghesanck en mach u doch niet baten,
Als de Nacht-vvacht verneemt, u broodroncken opstel,
Maer Klippels vallen daer, seer dapper op u Vel,
Ist, dan niet wel ghemomt, als de Huyt is vol gaten?
Ey liever! blijft doch tHuys, oft vvilt ghy u ghemoet
Eerlijck verblyden, gaet ende dyn Snaren doet
Klincken binnen de Deur, uvver Liefster Vriendinnen.
Verborghen sy u vreucht, verborghen sy u minnen,
Misbruyct den Nacht ooc niet, zoo blijft uwen naem goet,
Ende meucht zoo met lof, u soete Lief ghevvinnen.
Ende ontvvaect alle Mensch' met ghesangh, en met spel,
Alsmen moetvvillich doet aen, de Borghers ghequel,
'tSchijnt vvel een vreucht te zijn,maer d'eynd' is seer te haten,
Al het spel en ghesanck en mach u doch niet baten,
Als de Nacht-vvacht verneemt, u broodroncken opstel,
Maer Klippels vallen daer, seer dapper op u Vel,
Ist, dan niet wel ghemomt, als de Huyt is vol gaten?
Ey liever! blijft doch tHuys, oft vvilt ghy u ghemoet
Eerlijck verblyden, gaet ende dyn Snaren doet
Klincken binnen de Deur, uvver Liefster Vriendinnen.
Verborghen sy u vreucht, verborghen sy u minnen,
Misbruyct den Nacht ooc niet, zoo blijft uwen naem goet,
Ende meucht zoo met lof, u soete Lief ghevvinnen.
Arreptis fidibus, noctu grassantur in vrbe,
Facturi, socij, grata puella, tibi.
Offensi vigiles at membra ferocia mulctant
Fustibus. I nunc, et disce manere domi.
Facturi, socij, grata puella, tibi.
Offensi vigiles at membra ferocia mulctant
Fustibus. I nunc, et disce manere domi.
REFEREYN.
DAt vriendelijck ghelaet, de oversysche loncken,
Daer meed' ghy myn ghesicht door't uwen hebt bestraelt,
Die hebben my (eylaes) myn Hert gheheel onthaelt,
En hebbent een plaets in u schoon oogh gheschoncken.
Ic docht dat op de tijt de rechte Liefde voncken
Int binnenst van u Hert, ooc waren neerghedaelt,
Maer (laes) myn Lief, ic vvas te seer daer in verdvvaelt,
Myn sinnen vvaren heel van ydele meeningh droncken.
Want u beveynsdich oogh, dat op het myne viel
Was maer een loose strick, voor myn bedroghen Siel,
Soo dat myn arm ghemoet, daer in verwert moest haken:
Ghy die haer ooghskens vreest, en dat bedrieghent net.
Verblijt u, vvant het is al met myn Hert beset,
En 'tkan niet naer syn vvil daer vveder vvt gheraken.
DAt vriendelijck ghelaet, de oversysche loncken,
Daer meed' ghy myn ghesicht door't uwen hebt bestraelt,
Die hebben my (eylaes) myn Hert gheheel onthaelt,
En hebbent een plaets in u schoon oogh gheschoncken.
Ic docht dat op de tijt de rechte Liefde voncken
Int binnenst van u Hert, ooc waren neerghedaelt,
Maer (laes) myn Lief, ic vvas te seer daer in verdvvaelt,
Myn sinnen vvaren heel van ydele meeningh droncken.
Want u beveynsdich oogh, dat op het myne viel
Was maer een loose strick, voor myn bedroghen Siel,
Soo dat myn arm ghemoet, daer in verwert moest haken:
Ghy die haer ooghskens vreest, en dat bedrieghent net.
Verblijt u, vvant het is al met myn Hert beset,
En 'tkan niet naer syn vvil daer vveder vvt gheraken.
Op de vvijse: Wilhelmus van Nassauvven.
LAest als mijn sinnen waren
Doorwont met groot verdriet /
Ick sloech des Luyts snaren /
Een lamentabel Liet /
Cupido quam my steuren /
En sprack met woorden fier:
Speelt voor u Liefkens deuren /
Wat lamenteert ghy hier.
Van Huys soo ghinck ick scheyden /
Door raet van Venus Kint /
Ic liet my van hem leyden /
Als was hy selfs blint /
Doen waren wy ghekomen /
Schoon Lief u Huys ontrent /
Doen ghinck ick sonder schromen
Toecheren 'tInstrument.
De snaren ghinck ick trecken /
Al om playsier te doen /
En om te verwecken /
Eenich soet visioen /
Doen quamen haer vertoonen
Veel Sterren excellent /
De Maen in 'sHemels troone /
Verciert het Firmament.
My en mocht niet vermaken /
De Maen / op dat termijn /
'tScheen my een kleyne sake
Haer klaerder schoon aenschijn /
D'ooghskens van mijn Maitresse /
En haer seer fraey ghesicht
Mijn Liefkens Ientelesse /
Syn mijn Solaes en licht.
Princesse Edel Kersouwe /
Die mijn Ionck-hert doorwont /
Gheneest my doch van rouwe /
Door uwen rooder Mont /
Om u te complaceren /
Ghinck ick die Luyte slaen /
Laet my voor abandonneren /
Eens recompensy ontfaen.
LAest als mijn sinnen waren
Doorwont met groot verdriet /
Ick sloech des Luyts snaren /
Een lamentabel Liet /
Cupido quam my steuren /
En sprack met woorden fier:
Speelt voor u Liefkens deuren /
Wat lamenteert ghy hier.
Van Huys soo ghinck ick scheyden /
Door raet van Venus Kint /
Ic liet my van hem leyden /
Als was hy selfs blint /
Doen waren wy ghekomen /
Schoon Lief u Huys ontrent /
Doen ghinck ick sonder schromen
Toecheren 'tInstrument.
De snaren ghinck ick trecken /
Al om playsier te doen /
En om te verwecken /
Eenich soet visioen /
Doen quamen haer vertoonen
Veel Sterren excellent /
De Maen in 'sHemels troone /
Verciert het Firmament.
My en mocht niet vermaken /
De Maen / op dat termijn /
'tScheen my een kleyne sake
Haer klaerder schoon aenschijn /
D'ooghskens van mijn Maitresse /
En haer seer fraey ghesicht
Mijn Liefkens Ientelesse /
Syn mijn Solaes en licht.
Princesse Edel Kersouwe /
Die mijn Ionck-hert doorwont /
Gheneest my doch van rouwe /
Door uwen rooder Mont /
Om u te complaceren /
Ghinck ick die Luyte slaen /
Laet my voor abandonneren /
Eens recompensy ontfaen.
Minnen en trouwen,, troost van Vrouwen,, En Ghelt daer by.
Die dat kan kryghen, die wil ick schryven, Van sorghen vry.
Die dat kan kryghen, die wil ick schryven, Van sorghen vry.
REFEREYN.
EEn Ionc Gheselleken seer lustich van daghen,
Hadde laetst een Meysken seer wtkoren,
Niet wel en dorst hy't haer vragen,
Dies hadde hy int Herte toren,
Het vvasser ghekrompen en gheschoren
In zijnen Buydel verstaet het bediet,
Dus seyde dat Vrouken van te voren:
Maect u van hier ghy doet moyte verloren,
En sydy niet rijck en vrijt my niet.
Den Ionghman sprack ghy valt seer spijtich,
Oft neen, ghy syt seer qualick gheleert,
Tfy u, valt ghy my dus vervvijtich,
Dies my 'tHerte te mael verseert,
My rouvvet dat ic dus verre ben ghekeert,
Wee den gheslachte diet my oyt riet,
Maect u van hier en elders u klaghen vermeert,
Ic en acht u niet vvie u stuypt oft eert,
En sydy niet rijc en vrijt my niet.
My dunct seyde hy ghy zijt plat verdraeyt
Want ic beminne u boven al die leven,
Wat schaedt u dat ghy my met woorden paeyt,
Ende dat ghy noch boet mijn hinderlijck sneven,
Neen seyde sy, wilt my by zijn begheven,
En gaet elders singhen u klaechelick Liet,
gheen ander troost is u van my bekleven,
Al soudy eeuvvelic suchten en beven,
En sy dy niet rijc en vrijt my niet.
PRINCE.
Prince men vint noch al int Lant
De ghene diet daghelicx alzoo gheschiet,
Sy meynde de Liefste te zijn in't Herte gheplant,
Dan segghen dees Meyskens, danst van de hant,
En sy dy niet rijc en vrijt my niet.
EEn Ionc Gheselleken seer lustich van daghen,
Hadde laetst een Meysken seer wtkoren,
Niet wel en dorst hy't haer vragen,
Dies hadde hy int Herte toren,
Het vvasser ghekrompen en gheschoren
In zijnen Buydel verstaet het bediet,
Dus seyde dat Vrouken van te voren:
Maect u van hier ghy doet moyte verloren,
En sydy niet rijck en vrijt my niet.
Den Ionghman sprack ghy valt seer spijtich,
Oft neen, ghy syt seer qualick gheleert,
Tfy u, valt ghy my dus vervvijtich,
Dies my 'tHerte te mael verseert,
My rouvvet dat ic dus verre ben ghekeert,
Wee den gheslachte diet my oyt riet,
Maect u van hier en elders u klaghen vermeert,
Ic en acht u niet vvie u stuypt oft eert,
En sydy niet rijc en vrijt my niet.
My dunct seyde hy ghy zijt plat verdraeyt
Want ic beminne u boven al die leven,
Wat schaedt u dat ghy my met woorden paeyt,
Ende dat ghy noch boet mijn hinderlijck sneven,
Neen seyde sy, wilt my by zijn begheven,
En gaet elders singhen u klaechelick Liet,
gheen ander troost is u van my bekleven,
Al soudy eeuvvelic suchten en beven,
En sy dy niet rijc en vrijt my niet.
PRINCE.
Prince men vint noch al int Lant
De ghene diet daghelicx alzoo gheschiet,
Sy meynde de Liefste te zijn in't Herte gheplant,
Dan segghen dees Meyskens, danst van de hant,
En sy dy niet rijc en vrijt my niet.
FINIS.
Nieu Liedeken,
op de vvijse: Lief vvtverkoren, Lief triumphant
TSa laet ons koopen
Nieu leughen-boeck /
Het Iaer verloopen
Raect in een hoec.
Nu moetmen quelen /
En wesen sot /
Al soumen spelen
Slecht op een schot.
Van hier ende daer /
Singhtmen voorwaer /
Int nieuwe Iaer /
Op menich Rommel-pot.
Men speelt den Koningh /
Ghelijckmen plach /
Elck in zijn Wooningh /
Dertienden dach.
En op de Tafels
Schaftmen dan vry /
Leckere Wafels
En Rijsten-bry.
Ooc altemet /
Panne-koecken vet /
Suycker Bacquet /
En ander leckerny.
Op ander plaetsen
Int tijt van Ys /
Rijtmen op Schaetsen /
Om eer en prijs.
Ryers en Rysters
Syn by den back /
Vrijers en Vrijsters
Int beste pack.
Daer komen dan sien /
Veel kijckers na dien /
Om te verspien /
Oft daer oock yet ghebrack.
De Koper daghen
Volghen daer aen /
Om tot syn Maghen
Te ghast te gaen.
Som loopen Mommen /
Met grijnsen veur /
Spelen den stommen /
Naer d'oude fleur:
Al synse wat mal /
Dan heeftet een val /
Het gaet doch al /
Met Vastelavont deur.
Princen en Heeren /
Weest vry verheucht /
Men mach met eeren
Wel maken vreucht:
En ooc oorbooren
Een sotten klap /
Maer niet versmooren
In dronckenschap:
Want die boven reen
Na Tiribus treen /
Wensch ick met een
Int nieuwe Iaer een Kap.
op de vvijse: Lief vvtverkoren, Lief triumphant
TSa laet ons koopen
Nieu leughen-boeck /
Het Iaer verloopen
Raect in een hoec.
Nu moetmen quelen /
En wesen sot /
Al soumen spelen
Slecht op een schot.
Van hier ende daer /
Singhtmen voorwaer /
Int nieuwe Iaer /
Op menich Rommel-pot.
Men speelt den Koningh /
Ghelijckmen plach /
Elck in zijn Wooningh /
Dertienden dach.
En op de Tafels
Schaftmen dan vry /
Leckere Wafels
En Rijsten-bry.
Ooc altemet /
Panne-koecken vet /
Suycker Bacquet /
En ander leckerny.
Op ander plaetsen
Int tijt van Ys /
Rijtmen op Schaetsen /
Om eer en prijs.
Ryers en Rysters
Syn by den back /
Vrijers en Vrijsters
Int beste pack.
Daer komen dan sien /
Veel kijckers na dien /
Om te verspien /
Oft daer oock yet ghebrack.
De Koper daghen
Volghen daer aen /
Om tot syn Maghen
Te ghast te gaen.
Som loopen Mommen /
Met grijnsen veur /
Spelen den stommen /
Naer d'oude fleur:
Al synse wat mal /
Dan heeftet een val /
Het gaet doch al /
Met Vastelavont deur.
Princen en Heeren /
Weest vry verheucht /
Men mach met eeren
Wel maken vreucht:
En ooc oorbooren
Een sotten klap /
Maer niet versmooren
In dronckenschap:
Want die boven reen
Na Tiribus treen /
Wensch ick met een
Int nieuwe Iaer een Kap.
Op de vvijse: Alst beghint.
WIlt vrolijck singhen /
En vreucht voortbringhen /
Let op u dinghen /
Al hier present:
V konst laet blijcken /
Spreeckt Rethorijcken /
Met fraey practijcken /
Seer excellent.
Ghy schoon Goddinnen /
Wilt nu versinnen /
Om te beghinnen
Een nieu ghesanck!
Sijt onbelayen /
V keel laet drayen /
'tSal ons verfrayen
Het soet gheklanck.
Spreect Retrograden /
En ooc Balladen /
Drinct om versaden /
Met een Rondeel:
Ghy Phœbus greynen
V Refereynen
Wilt niet verkleynen /
Maer spreeckt gheheel.
Op dese Feeste
Zijt kloec van Gheeste /
Minst met den meeste /
Heft vrolijck aen /
Laet Momus varen /
Orpheus snaren
En wilt niet sparen /
Maer rustich slaen.
Ghy Prince Vrijers
Zijt gheen benijers /
Maer kloecke strijers
In Venus pleyt /
Vertelt hier kluchten /
Met fraey ghenuchten /
Van Venus vruchten /
In eerbaerheyt.
WIlt vrolijck singhen /
En vreucht voortbringhen /
Let op u dinghen /
Al hier present:
V konst laet blijcken /
Spreeckt Rethorijcken /
Met fraey practijcken /
Seer excellent.
Ghy schoon Goddinnen /
Wilt nu versinnen /
Om te beghinnen
Een nieu ghesanck!
Sijt onbelayen /
V keel laet drayen /
'tSal ons verfrayen
Het soet gheklanck.
Spreect Retrograden /
En ooc Balladen /
Drinct om versaden /
Met een Rondeel:
Ghy Phœbus greynen
V Refereynen
Wilt niet verkleynen /
Maer spreeckt gheheel.
Op dese Feeste
Zijt kloec van Gheeste /
Minst met den meeste /
Heft vrolijck aen /
Laet Momus varen /
Orpheus snaren
En wilt niet sparen /
Maer rustich slaen.
Ghy Prince Vrijers
Zijt gheen benijers /
Maer kloecke strijers
In Venus pleyt /
Vertelt hier kluchten /
Met fraey ghenuchten /
Van Venus vruchten /
In eerbaerheyt.
FINIS.
Op de vvijse: Een is alleen.
Klaer gulden glants // die gants
Aertrijck verlicht /
Schoon Lauren krants // altants
Reyn int ghesicht /
Druck wert verplicht /
Maechdeken eel /
Cupidos schicht /
'tWelck ick bequeel /
Heeft my gheheel // te veel
Het Hert doorboort:
'tWelck na confoort // nu spoort
Suyver Morceel // tot deel
Gheeft my 'tIa-woort.
O Dierbaer Gout // aenschout
Mijn ongheluck /
Al spreeck ick stout // en bout
Om 'tWoort met druck /
Na troost ick pluck /
Reyn Vesta soet /
'tIs gheen vreemt stuck /
Want Liefde doet /
Dat ick met spoet // nu moet
Komen om baet /
Tot het cieraet // 'twelck staet
In mijn sin vroet // seer soet
Als een Granaet.
Eylaes door noot // die groot
Is't Lichaem slijt /
Ia schier de doot // doorstoot
Myn Hert subijt /
Dit seker zijt
Blomken vermaert /
Hierom met vlijt /
V ionste baert /
Mijn leven spaert // verklaert
Edel Kerssou /
Dat ghy ghetrou // Ionckvrou
Sult syn van aert // ghepaert
Met my wt rou.
Princesse fijn // Robijn
Reyn dierbaer schat /
Oly en Wijn // in mijn
Wonden giet wat /
Op dat wy't pat /
Der vreuchden gaen:
Die treurich sat /
Helpt op de baen /
'tKlachtich vermaen // hoort aen /
Laet dalen neer
V gracy teer // 'tbegheer
Is wilt ontfaen // seer saen
Mijn trou op eer.
Klaer gulden glants // die gants
Aertrijck verlicht /
Schoon Lauren krants // altants
Reyn int ghesicht /
Druck wert verplicht /
Maechdeken eel /
Cupidos schicht /
'tWelck ick bequeel /
Heeft my gheheel // te veel
Het Hert doorboort:
'tWelck na confoort // nu spoort
Suyver Morceel // tot deel
Gheeft my 'tIa-woort.
O Dierbaer Gout // aenschout
Mijn ongheluck /
Al spreeck ick stout // en bout
Om 'tWoort met druck /
Na troost ick pluck /
Reyn Vesta soet /
'tIs gheen vreemt stuck /
Want Liefde doet /
Dat ick met spoet // nu moet
Komen om baet /
Tot het cieraet // 'twelck staet
In mijn sin vroet // seer soet
Als een Granaet.
Eylaes door noot // die groot
Is't Lichaem slijt /
Ia schier de doot // doorstoot
Myn Hert subijt /
Dit seker zijt
Blomken vermaert /
Hierom met vlijt /
V ionste baert /
Mijn leven spaert // verklaert
Edel Kerssou /
Dat ghy ghetrou // Ionckvrou
Sult syn van aert // ghepaert
Met my wt rou.
Princesse fijn // Robijn
Reyn dierbaer schat /
Oly en Wijn // in mijn
Wonden giet wat /
Op dat wy't pat /
Der vreuchden gaen:
Die treurich sat /
Helpt op de baen /
'tKlachtich vermaen // hoort aen /
Laet dalen neer
V gracy teer // 'tbegheer
Is wilt ontfaen // seer saen
Mijn trou op eer.
Sources and parallels
- This pictura is taken from The Student Life, 'Nocturnal serenade', see: Veldman, Profit and pleasure: print books by Crispijn de Passe, . p. 165, n. 14, fig. 51