anonymous, Nieuwen ieucht spieghel (1617)
Table of contents ↑Oblectas animos, sensus trahis [7]
SONNET.
KOmt ghy minnelick Gheslacht, ghy Gheslacht die ons daghen
In dit droef, jammer dal, met veel vreuchden versoet:
Komt in dit groene pleyn, daer Zephir beven doet
De Blomkens, die Flora voortbrenght, tot ons behaghen;
'tIs d'blijtste deel des Iaers, de Cupidons hier jaghen,
Niet het vier-voetich Hert, maer 'tHert dat vol gloet
Der Minnen altijt brant, komt ghy dan Vrijsters soet,
Komt bluscht het Minn'lick Vyer, 'twelc lastich is om draghen.
Het soete Snaer-gheklanc, loct u tot d'Minnen-spel,
De Nachtegael roept u, ter banen even-vvel,
Komt vervrolijct den Gheest, vvilt den lust niet bedvvinghen,
Ghemerct dat het Saysoen, de plaets, en de Natuer
Door een verborghen kracht, door een onsienbaer Vuer
Doen de Liefd', en de vreucht, vvt haren slaep ontspringhen.
KOmt ghy minnelick Gheslacht, ghy Gheslacht die ons daghen
In dit droef, jammer dal, met veel vreuchden versoet:
Komt in dit groene pleyn, daer Zephir beven doet
De Blomkens, die Flora voortbrenght, tot ons behaghen;
'tIs d'blijtste deel des Iaers, de Cupidons hier jaghen,
Niet het vier-voetich Hert, maer 'tHert dat vol gloet
Der Minnen altijt brant, komt ghy dan Vrijsters soet,
Komt bluscht het Minn'lick Vyer, 'twelc lastich is om draghen.
Het soete Snaer-gheklanc, loct u tot d'Minnen-spel,
De Nachtegael roept u, ter banen even-vvel,
Komt vervrolijct den Gheest, vvilt den lust niet bedvvinghen,
Ghemerct dat het Saysoen, de plaets, en de Natuer
Door een verborghen kracht, door een onsienbaer Vuer
Doen de Liefd', en de vreucht, vvt haren slaep ontspringhen.
Oblectas animos, sensus trahis: influis aures
Si quando, exsiliunt excita membra sono.
Quis, nisi truncus iners (quamquam et saxa impulit orphey)
Musica, diuinam vim neget esse tuam.
Si quando, exsiliunt excita membra sono.
Quis, nisi truncus iners (quamquam et saxa impulit orphey)
Musica, diuinam vim neget esse tuam.
REFEREYN.
MEnich Amoureus Hert schept troost en vreucht
Alst wesen mach, in syns Liefs presentie,
Daer door synde van binnen in den Gheest verheucht
Makende van gheen svvaricheyt mentie,
In troostelicke Woordekens vol eloquentie
Schept menich Hert troost, t'synre verblijen,
Luysterende neerstich met deligentie
Na haer Woordekens die alle druc afsnijen,
Een vriendelijc ghesicht tot diversche tijen
Vervreucht menich Herte triumphant;
Nochtans als desen, elc moet dat belijen,
Gheven gheen volmaecten troost na myn verstant:
Maer een Amoureus Hert schept den troost playsant
(Zoo't ghebleken is aen menich Man en Vrouvve)
Int ghebruycken syns Liefs, hem ghejont op trouvve.
MEnich Amoureus Hert schept troost en vreucht
Alst wesen mach, in syns Liefs presentie,
Daer door synde van binnen in den Gheest verheucht
Makende van gheen svvaricheyt mentie,
In troostelicke Woordekens vol eloquentie
Schept menich Hert troost, t'synre verblijen,
Luysterende neerstich met deligentie
Na haer Woordekens die alle druc afsnijen,
Een vriendelijc ghesicht tot diversche tijen
Vervreucht menich Herte triumphant;
Nochtans als desen, elc moet dat belijen,
Gheven gheen volmaecten troost na myn verstant:
Maer een Amoureus Hert schept den troost playsant
(Zoo't ghebleken is aen menich Man en Vrouvve)
Int ghebruycken syns Liefs, hem ghejont op trouvve.
Nieu Liedeken
op de vvijse siet: De Nachtegael die sanck een Liet.
DEes soete tijt /
Elck een verblijt /
Zoomen bevint:
Dus wie ghy zijt /
Droefheyt versmijt /
En u bewint /
Ghelick Venus Dienaren
Te paren /
Int groene Lant // Dat hem playsant
Beghint te openbaren.
Door 's Meys virtuyt
De Aerd' ontsluyt /
En gheeft ghewas /
Van Loof en Kruyt /
Dat weeldich spruyt /
Met Blomkens ras /
Die seer lieffelick ruycken /
Wilt pluycken:
Wert ghy bespiet /
Laet daerom niet
V vreuchde onderduycken.
Maer onghestoort
Behout accoort /
Met reyn gheneucht /
Gaet zoo't behoort /
In Liefden voort /
Ghy Ionghe Ieucht:
Wilt Kuskens omme delen /
En quelen /
Liedekens fray /
In desen May /
Met soet-luydende Kelen.
Al sloven sy / Om rooven dy
Van Faem en Eer /
En brenghen by // Door vileyny
t Gheen nimmermeer
In u zin oft ghedachten // Vernachten /
Lijt u onschult
Doch met ghedult /
En wilt daer op niet achten
Want Klappers quaet // Sayen haer saet /
Door nijt altoos /
Daer valt gheen raet
Teghen die daet /
Der Tonghen boos /
Die sy / om elck t' onteeren // Regeeren /
Dan al haer doen
En kan de goen
Int alderminst niet deeren.
Het Heerlick lof // Dat haer daer of
De Vrome gheeft /
Is van sulc stof /
Als Mydas grof
Bekomen heeft:
Dat waren Ezels Ooren // Wilt hooren /
Het selfde wins
Ick oock den Prins
Die sulcx gaet oorbooren.
op de vvijse siet: De Nachtegael die sanck een Liet.
DEes soete tijt /
Elck een verblijt /
Zoomen bevint:
Dus wie ghy zijt /
Droefheyt versmijt /
En u bewint /
Ghelick Venus Dienaren
Te paren /
Int groene Lant // Dat hem playsant
Beghint te openbaren.
Door 's Meys virtuyt
De Aerd' ontsluyt /
En gheeft ghewas /
Van Loof en Kruyt /
Dat weeldich spruyt /
Met Blomkens ras /
Die seer lieffelick ruycken /
Wilt pluycken:
Wert ghy bespiet /
Laet daerom niet
V vreuchde onderduycken.
Maer onghestoort
Behout accoort /
Met reyn gheneucht /
Gaet zoo't behoort /
In Liefden voort /
Ghy Ionghe Ieucht:
Wilt Kuskens omme delen /
En quelen /
Liedekens fray /
In desen May /
Met soet-luydende Kelen.
Al sloven sy / Om rooven dy
Van Faem en Eer /
En brenghen by // Door vileyny
t Gheen nimmermeer
In u zin oft ghedachten // Vernachten /
Lijt u onschult
Doch met ghedult /
En wilt daer op niet achten
Want Klappers quaet // Sayen haer saet /
Door nijt altoos /
Daer valt gheen raet
Teghen die daet /
Der Tonghen boos /
Die sy / om elck t' onteeren // Regeeren /
Dan al haer doen
En kan de goen
Int alderminst niet deeren.
Het Heerlick lof // Dat haer daer of
De Vrome gheeft /
Is van sulc stof /
Als Mydas grof
Bekomen heeft:
Dat waren Ezels Ooren // Wilt hooren /
Het selfde wins
Ick oock den Prins
Die sulcx gaet oorbooren.
Mey-liedt,
Op de vvijse: Passimede Cecilie.
WIlt nu al // groot en smal /
Den Mey helpen stichten /
Want Auroras Lichten
Zijn nu aen't Firmament /
Van ons heel Vroech bekent /
Komt int dal // met gheschal
Aenhoort Phœbus schichten /
Vulcanus moet swichten /
Die ons was Assistent /
In den Winter absent:
Wech Mares Dienaren
Die noch beswaren
Ons vreucht alsoomen // ziet
Neptunus baren // Boras scharen
Maect nu qua stroomen // niet
Want haer kracht // is versacht
Ziet Saturnus bouwen /
Die haer klacht // niet en acht
Doet Ceres ontfouwen /
Door's Meys bedouwen
Meucht ghy't aenschouwen.
Men ziet daer // openbaer
Venus residenty /
Pallas door sententy
Gheeft reden te verstaen
Voor menich Courtisaen:
Flora klaer // die doet haer
Blomkens assistenty /
Bewijst reverenty
Mercurius verslaen /
Rethories vermaen /
Dians Dieren // schoon van manieren
Sietmen versellen // bly
Haer Hoofden cieren
Met Lauwerieren /
Lunas opstellen // vry
Pan om hoen // gaet int groen
Lammerkens versmaden /
Om te voen // gaet hem spoen
Ter Velden ontladen /
Seer groen van bladen /
Door's Meys weldaden.
Gaet ten toon // hoort ydoon
De Nimphen verheven /
Vreucht wert daer bedreven /
Door Cupidos verstant /
Van Appollo playsant /
Eenen schoon // Laurier Kroon
Wert hem daer ghegheven /
Dus zit hy beneven
By Venus elegant /
Als een Godt triumphant:
Musijckers kelen
Hoortmen daer quelen /
En accorderen // zoet
Harpen en Velen // 'tlieflick spelen
Den Mey ter eeren // goet:
Noch 'tgheluyt // van 'tghemuyt
'tGhevoghelte ghedoken /
Alle Kruyt // oock ontspruyt
Lieffelijck van roken /
Noch staet ontloken /
Den Mey voor-sproken.
Metter daet // delicaet
Meucht ghy Princen mercken /
Door dees Muses wercken
Syn alle dese Goon /
By haer Fonteyn ghewoon:
Nu ontslaet // sonder haet
Iupiter syn Vlercken /
Zoo dat Bacchus Klercken
By Venus syn ontboon /
Door Cupido haer Soon /
Die door syn stralen
Pluto doet dalen /
Door kracht der minnen // groot
Lieffelijcke talen // gaet hy verhalen
Om te verwinnen // bloot
Dat met deucht // wert gheveucht
Hymeneus blaken /
En door vreucht // reyn gheneucht
Gaet Momus versaken /
Die doch moet laken
Des Meys ontlaken.
Op de vvijse: Passimede Cecilie.
WIlt nu al // groot en smal /
Den Mey helpen stichten /
Want Auroras Lichten
Zijn nu aen't Firmament /
Van ons heel Vroech bekent /
Komt int dal // met gheschal
Aenhoort Phœbus schichten /
Vulcanus moet swichten /
Die ons was Assistent /
In den Winter absent:
Wech Mares Dienaren
Die noch beswaren
Ons vreucht alsoomen // ziet
Neptunus baren // Boras scharen
Maect nu qua stroomen // niet
Want haer kracht // is versacht
Ziet Saturnus bouwen /
Die haer klacht // niet en acht
Doet Ceres ontfouwen /
Door's Meys bedouwen
Meucht ghy't aenschouwen.
Men ziet daer // openbaer
Venus residenty /
Pallas door sententy
Gheeft reden te verstaen
Voor menich Courtisaen:
Flora klaer // die doet haer
Blomkens assistenty /
Bewijst reverenty
Mercurius verslaen /
Rethories vermaen /
Dians Dieren // schoon van manieren
Sietmen versellen // bly
Haer Hoofden cieren
Met Lauwerieren /
Lunas opstellen // vry
Pan om hoen // gaet int groen
Lammerkens versmaden /
Om te voen // gaet hem spoen
Ter Velden ontladen /
Seer groen van bladen /
Door's Meys weldaden.
Gaet ten toon // hoort ydoon
De Nimphen verheven /
Vreucht wert daer bedreven /
Door Cupidos verstant /
Van Appollo playsant /
Eenen schoon // Laurier Kroon
Wert hem daer ghegheven /
Dus zit hy beneven
By Venus elegant /
Als een Godt triumphant:
Musijckers kelen
Hoortmen daer quelen /
En accorderen // zoet
Harpen en Velen // 'tlieflick spelen
Den Mey ter eeren // goet:
Noch 'tgheluyt // van 'tghemuyt
'tGhevoghelte ghedoken /
Alle Kruyt // oock ontspruyt
Lieffelijck van roken /
Noch staet ontloken /
Den Mey voor-sproken.
Metter daet // delicaet
Meucht ghy Princen mercken /
Door dees Muses wercken
Syn alle dese Goon /
By haer Fonteyn ghewoon:
Nu ontslaet // sonder haet
Iupiter syn Vlercken /
Zoo dat Bacchus Klercken
By Venus syn ontboon /
Door Cupido haer Soon /
Die door syn stralen
Pluto doet dalen /
Door kracht der minnen // groot
Lieffelijcke talen // gaet hy verhalen
Om te verwinnen // bloot
Dat met deucht // wert gheveucht
Hymeneus blaken /
En door vreucht // reyn gheneucht
Gaet Momus versaken /
Die doch moet laken
Des Meys ontlaken.
FINIS.
Mey-liedt,
Op de Wijse: Tribulatie en verdriet.
DEn tijt is hier /
Datmen zal vrolijck wesen /
Want in elck quartier
Den Mey seer lustich staet /
Sonder dangier
Kan Venus ons ghenesen /
Met Cupido fier /
Die zal ons gheven raet /
Om te verstooren de nyders tonghen quaet:
Want sy benyden // zeer
Dat jemant sou verblyden // meer
Selfs sy besyden // eer
Vallen al in misdaet.
Wy synse quijt /
Die ons hier deden smerte /
Dies wy met jolijt
Brenghen den Mey playsant:
Met appetijt
Ghebruyct elc vreucht int Herte /
Om dat haet en nijt
Zoo vast leyt in den bant.
Zoo wort de Alderliefste / den Lauwerier gheplant /
Noyt reynder Liefden // zoet
Pyramus Thysbe briefde // vroet /
'tWelck hem deurgriefde // 'tbloet /
Doen hyse niet en vant.
Hier woont de schoone /
Laet ons den Mey haer draghen /
Selfs in Persoone /
Als Minnaers toebehoort /
Oft sy ydoone
Schiep in den Mey behaghen /
Veel vreuchts en loone
Kryghen wy van haer een Woort /
Want haer soete sprake die ghaf ons wel confoort /
Als sy t'ontsluyten // plach
Den Gheest in swaer der muyten // lach /
Daermen wt spruyten // sach
Reyn Liefde met accoort.
Princen eerbaer
Liefden bracht ons te voren /
Dies wy sonder vaer
Vielen dus slecht ghesint /
Om dat alle Iaer /
Den Mey doet vreucht oorboren /
Metter Konsten klaer
Met hem diese bemint:
Zoo hebben wy eenpaer
Gheweest der Konsten vrient /
Sonder arghelisten // vry
Zoo syn wy Catharinisten // bly
Danckelick neemt Artisten // ghy
Van ons / Liefde verwint.
Op de Wijse: Tribulatie en verdriet.
DEn tijt is hier /
Datmen zal vrolijck wesen /
Want in elck quartier
Den Mey seer lustich staet /
Sonder dangier
Kan Venus ons ghenesen /
Met Cupido fier /
Die zal ons gheven raet /
Om te verstooren de nyders tonghen quaet:
Want sy benyden // zeer
Dat jemant sou verblyden // meer
Selfs sy besyden // eer
Vallen al in misdaet.
Wy synse quijt /
Die ons hier deden smerte /
Dies wy met jolijt
Brenghen den Mey playsant:
Met appetijt
Ghebruyct elc vreucht int Herte /
Om dat haet en nijt
Zoo vast leyt in den bant.
Zoo wort de Alderliefste / den Lauwerier gheplant /
Noyt reynder Liefden // zoet
Pyramus Thysbe briefde // vroet /
'tWelck hem deurgriefde // 'tbloet /
Doen hyse niet en vant.
Hier woont de schoone /
Laet ons den Mey haer draghen /
Selfs in Persoone /
Als Minnaers toebehoort /
Oft sy ydoone
Schiep in den Mey behaghen /
Veel vreuchts en loone
Kryghen wy van haer een Woort /
Want haer soete sprake die ghaf ons wel confoort /
Als sy t'ontsluyten // plach
Den Gheest in swaer der muyten // lach /
Daermen wt spruyten // sach
Reyn Liefde met accoort.
Princen eerbaer
Liefden bracht ons te voren /
Dies wy sonder vaer
Vielen dus slecht ghesint /
Om dat alle Iaer /
Den Mey doet vreucht oorboren /
Metter Konsten klaer
Met hem diese bemint:
Zoo hebben wy eenpaer
Gheweest der Konsten vrient /
Sonder arghelisten // vry
Zoo syn wy Catharinisten // bly
Danckelick neemt Artisten // ghy
Van ons / Liefde verwint.
FINIS.
Nieu Liedeken,
op de vvijse: Laest ghingh in den Mey spaceren, &c.
IEucht wilt vreucht in u doen blijcken
Lustich / rustich onbevreest:
Singht en springht / wilt Rethorijcken /
En vermaken zoo den Gheest /
Alles watmen hier verteert
Wert ons van den Weert vereert /
Hierom vry // brenght wat by /
Macht gheschieden /
Op dat alzoo kleyn en groot
Nu met my // vrolick sy /
Na't ghebieden:
Van hun die ons heeft ghenoot.
Schenct eens om al van de klaren
En proeft haer edele kracht /
Droefheyt doet sy haest vervaren /
Wt der Minnaren ghedacht /
Sy verheucht / die haer in maet
Drincken kan / anders ist quaet /
Ia Fenijn // sout hun zijn /
En seer schaden:
Hierom tot den Sanck ghebruyct
D'edel Wijn // die seer fijn
Alle daden
Van gheneucht en vreucht ontluyct.
Wijn doet kennisse vernuwen
En oock menich dingh bestaen /
Minnaers doet sy gheensins gruwen
Siende Sloot noch Ballick aen.
Loer-ooghskens men door haer schenct /
Zoo dat d'een om d'ander denct /
Dies ontsteect // eermen spreect /
D'Herten gloedich /
Cupido al met zijn Schicht /
Tijt ghebreect // schaemte bleect
'tAenschijn spoedich /
Daer hy zoo zijn Liefde sticht.
Prince boven alle dinghen
Zoo prijs ick de Vroukens reyn /
Want sy door haer lieflick singhen
Vreucht voort-bringhen hier int pleyn /
Sonder haer / wat sout oock zijn?
'tIs wel waer / eel is den Wijn /
Maer Liefs lust // wert gheblust
Door't aenschouwen /
Van een vriendelick wesen // zoet /
Dat versust // all' onrust
En berouwen /
Pijn door haer ghenesen // moet.
op de vvijse: Laest ghingh in den Mey spaceren, &c.
IEucht wilt vreucht in u doen blijcken
Lustich / rustich onbevreest:
Singht en springht / wilt Rethorijcken /
En vermaken zoo den Gheest /
Alles watmen hier verteert
Wert ons van den Weert vereert /
Hierom vry // brenght wat by /
Macht gheschieden /
Op dat alzoo kleyn en groot
Nu met my // vrolick sy /
Na't ghebieden:
Van hun die ons heeft ghenoot.
Schenct eens om al van de klaren
En proeft haer edele kracht /
Droefheyt doet sy haest vervaren /
Wt der Minnaren ghedacht /
Sy verheucht / die haer in maet
Drincken kan / anders ist quaet /
Ia Fenijn // sout hun zijn /
En seer schaden:
Hierom tot den Sanck ghebruyct
D'edel Wijn // die seer fijn
Alle daden
Van gheneucht en vreucht ontluyct.
Wijn doet kennisse vernuwen
En oock menich dingh bestaen /
Minnaers doet sy gheensins gruwen
Siende Sloot noch Ballick aen.
Loer-ooghskens men door haer schenct /
Zoo dat d'een om d'ander denct /
Dies ontsteect // eermen spreect /
D'Herten gloedich /
Cupido al met zijn Schicht /
Tijt ghebreect // schaemte bleect
'tAenschijn spoedich /
Daer hy zoo zijn Liefde sticht.
Prince boven alle dinghen
Zoo prijs ick de Vroukens reyn /
Want sy door haer lieflick singhen
Vreucht voort-bringhen hier int pleyn /
Sonder haer / wat sout oock zijn?
'tIs wel waer / eel is den Wijn /
Maer Liefs lust // wert gheblust
Door't aenschouwen /
Van een vriendelick wesen // zoet /
Dat versust // all' onrust
En berouwen /
Pijn door haer ghenesen // moet.
Sources and parallels
- This pictura is taken from the , 'Young people dancing in a spring garden', see: Veldman, Profit and pleasure: print books by Crispijn de Passe, . p. 143, n. 3, fig. 23