Jan Luyken, Jesus en de ziel (1685)
Table of contents ↑De Ziele wederleght den ouden Adam [17]
De Ziele wederleght den ouden Adam.
Den ouden mensch, dat grove beest,
Beseten van een sterren geest,
Die nooyt in dieper grondt en raeckte,
Dan in sijn moeder die hem maeckte,
Sprack mijn gemoet met stoutheyt an,
Waer is die schoone hemel dan,
Daerom ghy alle vreugt gaet derven,
En sinckt in een gedurigh sterven?
So vraegt een man, die nooyt en sagh:
Waer is de Son? waer is den dagh?
Ghy zijt het self, ô mensch der sonden,
Die ons de oogen houd verbonden;
Waer 't ghy reyn wegh met al uw slijck,
Wy sagen Godt en Hemelrijck,
En alle Englen om ons hene.
Dat is geen waen; dat weet die gene,
Die eens door gunst van 't eeuwigh goet,
Een oogh ontloock in zijn gemoet.
Daerom begeer ick u te laten,
Soo langh ick leef wil ick u haten,
En snijden al uw lusten af,
Tot dat ghy my ontvalt in 't graf.
Beseten van een sterren geest,
Die nooyt in dieper grondt en raeckte,
Dan in sijn moeder die hem maeckte,
Sprack mijn gemoet met stoutheyt an,
Waer is die schoone hemel dan,
Daerom ghy alle vreugt gaet derven,
En sinckt in een gedurigh sterven?
So vraegt een man, die nooyt en sagh:
Waer is de Son? waer is den dagh?
Ghy zijt het self, ô mensch der sonden,
Die ons de oogen houd verbonden;
Waer 't ghy reyn wegh met al uw slijck,
Wy sagen Godt en Hemelrijck,
En alle Englen om ons hene.
Dat is geen waen; dat weet die gene,
Die eens door gunst van 't eeuwigh goet,
Een oogh ontloock in zijn gemoet.
Daerom begeer ick u te laten,
Soo langh ick leef wil ick u haten,
En snijden al uw lusten af,
Tot dat ghy my ontvalt in 't graf.
Goddelijck Antwoordt.
Psalm. 32. vers 9.
Weest niet gelijck een Peert, gelijck een Muyl-ezel,
welck geen verstandt en heeft.
Weest niet gelijck een Peert, gelijck een Muyl-ezel,
welck geen verstandt en heeft.
Jesa. 1. vers 3.
Een Osse kent sijnen besitter, ende een Ezel de kribbe sijns
Heeren: [maer] Israel en heeft geen kennisse, mijn volck
en verstaet niet.
Een Osse kent sijnen besitter, ende een Ezel de kribbe sijns
Heeren: [maer] Israel en heeft geen kennisse, mijn volck
en verstaet niet.
Op het XVII. Sinnebeeldt.
Van het Paradijs, waer het is, en hoe men dat
beschouwen kan.
Van het Paradijs, waer het is, en hoe men dat
beschouwen kan.
Het vernuft, het welcke met Adam uyt het Paradijs
is uytgegaen, vraeght: waer is dat Paradijs aen te
treffen? is het ver ofte na? is het in dese wereldt, ofte
buyten de ruymte deser werelt boven de sterren? waer
woont dan Godt met de Engelen? en waer is dat lieve
vaderlandt, daer geen doodt is, dewijl geen son en ster-
ren daer in zijn? soo moet het in dese werelt niet wesen,
anders wat het lange al gevonden geworden.
is uytgegaen, vraeght: waer is dat Paradijs aen te
treffen? is het ver ofte na? is het in dese wereldt, ofte
buyten de ruymte deser werelt boven de sterren? waer
woont dan Godt met de Engelen? en waer is dat lieve
vaderlandt, daer geen doodt is, dewijl geen son en ster-
ren daer in zijn? soo moet het in dese werelt niet wesen,
anders wat het lange al gevonden geworden.
Lieve vernuft, niemant kan een ander daer een sleu-
tel toe lenen, en of het schoon is dat yemant daer een
sleutel toe heeft, soo sluyt hy doch een ander niet op, een
yder moet met sijn eygen sleutel opsluyten; anders komt
hy daer niet in: want den sleutel is den Heyligen Geest,
wanneer hy dien sleutel heeft, so gaet hy in ende uyt.
tel toe lenen, en of het schoon is dat yemant daer een
sleutel toe heeft, soo sluyt hy doch een ander niet op, een
yder moet met sijn eygen sleutel opsluyten; anders komt
hy daer niet in: want den sleutel is den Heyligen Geest,
wanneer hy dien sleutel heeft, so gaet hy in ende uyt.
Daer is u niets naders als Hemel, Paradijs en Helle,
tot welcke ghy genegen zijt, daer zijt ghy in deser tijdt
het aldernaeste by, ghy zijt tusschen beyden, en daer is
tusschen yder een geboorte, ghy staet in dese wereldt in
bey de deuren, en hebt bey de geboorten in u. Godt
houd u in een poorte, en roept u, en de Duyvel houd u
in de andre poorte, en roept u oock, met welcke ghy
gaet, daer komt ghy heen. Den Duyvel heeft in zijne
handt: macht, eere, wellust en vreugde, en den wortel
daer in is de doodt en vuur. So heeft Godt in zijne hand:
kruys, vervolgingh, jammer, armoede, smaet en ellende,
en de wortel dier selve is oock een vuur, en in het vuur
een licht, en in het licht die kracht, en in de kracht dat
Paradijs, en in het Paradijs de Engelen, en by de Engelen
de vreugde. Die logge uyterlijcke oogen konnen het niet
sien, want sy zijn uyt de alleruytwendigste Geboor-
te uyt dese uyterlijcke wereldt, en sien maer van den
glans der sonne: maer wanneer den H. Geest in de Ziele
komt, soo baert hy de selve nieu in Godt, so wort sy een
Paradijs kindt, en krijgt den sleutel tot het Paradijs, die
selve siet daer in.
tot welcke ghy genegen zijt, daer zijt ghy in deser tijdt
het aldernaeste by, ghy zijt tusschen beyden, en daer is
tusschen yder een geboorte, ghy staet in dese wereldt in
bey de deuren, en hebt bey de geboorten in u. Godt
houd u in een poorte, en roept u, en de Duyvel houd u
in de andre poorte, en roept u oock, met welcke ghy
gaet, daer komt ghy heen. Den Duyvel heeft in zijne
handt: macht, eere, wellust en vreugde, en den wortel
daer in is de doodt en vuur. So heeft Godt in zijne hand:
kruys, vervolgingh, jammer, armoede, smaet en ellende,
en de wortel dier selve is oock een vuur, en in het vuur
een licht, en in het licht die kracht, en in de kracht dat
Paradijs, en in het Paradijs de Engelen, en by de Engelen
de vreugde. Die logge uyterlijcke oogen konnen het niet
sien, want sy zijn uyt de alleruytwendigste Geboor-
te uyt dese uyterlijcke wereldt, en sien maer van den
glans der sonne: maer wanneer den H. Geest in de Ziele
komt, soo baert hy de selve nieu in Godt, so wort sy een
Paradijs kindt, en krijgt den sleutel tot het Paradijs, die
selve siet daer in.
Maer het logge lijf kan daerom daer niet in, het be-
hoort daer oock niet in, het behoort in de aerde, en
moet verrotten, en in nieuwe kracht, dewelcke het Pa-
radijs gelijck is, in Christo opstaen aen het eynde der da-
gen, dan mag het oock in 't Paradijs wonen, en eer niet,
het moet die derde, die alleruytwendigste Geboor-
te te voren afleggen, als desen ruwen rock, daer in va-
der Adam, en moeder Heva zijn geslapen, daer in sy
vermeenden wijs te worden.
hoort daer oock niet in, het behoort in de aerde, en
moet verrotten, en in nieuwe kracht, dewelcke het Pa-
radijs gelijck is, in Christo opstaen aen het eynde der da-
gen, dan mag het oock in 't Paradijs wonen, en eer niet,
het moet die derde, die alleruytwendigste Geboor-
te te voren afleggen, als desen ruwen rock, daer in va-
der Adam, en moeder Heva zijn geslapen, daer in sy
vermeenden wijs te worden.
Sources and parallels
- Modified pictura in the 1714 edition (different composition -
the blind man plays a minor role and the 'aged man' has a walking cane): De Ziele wederlegt den ouden Adam [17] (in: Jan Luyken, Jesus en de ziel (1714))
[Compare
]