Hermannus Hugo, Pia desideria (1624)
Table of contents ↑Educ de custodiâ animam meam, ad consitendum nomini tuo [40]
LIbera quæ potui spatioso ludere
Cœlo,
Cernis, vt angusto carcere clausa premar?
Heu dolor! vt miseras me lux effudit in auras,
Ipsa loco caueæ membra fuêre meæ.
Pes compes, manicæque manus, neruique catenæ,
Ossaque cancellis nexa catasta suis.
Quo mihi cognati natiua repagula claustri,
Damner vt hospitij compede vincta mei?
Siccine, more Chelys, breuibus tegar abdita conchis,
Angelicos inter vix minor vna choros?
O quoties quæsita fugæ fuit ansa pudendæ!
In votis quoties restis & vnda fuit!
Sæpè quidem rapto felix Lucretia ferro,
Faustaque combibito Porcia dicta foco est.
Visa nec Assyriæ tristis mihi sica puellæ,
Heu nimis in geminas prodiga sica neces!
Sed negat hæc animis Numen solatia captis.
Nec sinit hâc vinctos fata præire viâ.
Ergo Syracosiis malim iacuisse cauernis,
Aut Danaës rigidâ delituisse serâ:
Nec verear curui Cretæa volumina septi,
Vnde citam rapuit Dædalis ala fugam.
Altaque Romulei neque sistent mœnia valli,
Sorte Remi trepidem transilüisse sudes:
Mille Semirameos vel claudant ostia muros,
Flagitium clausas sit violasse seras.
Vt fuerit; mediâ saltem Babylone vagarer,
Liberaque, hâc quamuis cingerer vrbe, forem.
Donec at hæc captam retinent ergastula mentem,
Mens nequit agnati templa subire poli.
Quin suêta imperiis iacet hîc captiua voluntas,
Nec bona quæ vellet, vincula velle sinunt.
Euge semel nostræ, mea lux, succede catastæ,
Non sinet amplexus explicuisse locus.
Si tamen insidiæ vel ahena repagula terrent,
Fac pateat demptâ ianua laxa serâ.
Captiuum gemitu fertur reuocasse Magistrum,
Oblitus caueæ psittacus ipse suæ.
Eia graues resera, noue Iane patulcie, vectes;
Non erit hæc dextræ gratia prima tuæ.
Angelico, memini, patefactas impete portas,
Claustraque suffractis dissilüisse seris;
Cùm stupuit lapsas manibus, pedibusque catenas,
Vixque Petrus patulas credidit esse fores.
Nullus obit nostris obses vadimonia vinclis?
Liberat Herculeâ Thesea nullus ope?
O vbi nunc Minyis fidissima turba maritis,
Vincula pro captis ausa subire viris!
Aut qui VVandalicis obses ergastula neruis,
Ipse sui capitis iussit abire lytro?
Lux mea, pande fores, inamœnaque claustra resolue,
Et sine sidereas ætheris ire vias.
Aut spectanda tuo vis ducar præda triumpho,
Vt Scyticus caueæ pompa Tyrannus erat?
En manus, en digiti rimis hiscentibus extant,
Cur ego non digitos tota manumque sequor?
Quâ caput, hâc reliquæ subrepit cauda colubræ,
Cur mihi serpentis lubrica pellis abest?
Cortis obit toties volucris captiua fenestras,
Et notat an tacitæ rima sit vlla fugæ;
Nexaque sollicitans furtiuo vimina rostro,
Natiuas nemorum tentat adire domos.
O Catharis, niueique polo comes agminis Agnes!
O casta Vrsulidum, Sophiadumque cohors!
Vos ego, dimidium vestri modò nobile testor
(Dimidium vester quod sibi iunxit amor)
Pandite ferratos, ergastula barbara, postes,
Inserar vt vestris dimidiata choris.
Dimidium felix, vinclis socialibus exsors,
Cui licet in plenas iam caluisse faces!
Lux mea, tam durum residet tibi pectore ferrum,
Vt neque captiuæ commoueare prece?
Non ego, sed nostræ Tu maxima caussa querelæ es;
Spectat enim laudes ista querela tuas;
Non benè conueniunt rigidis tua carmina clathris,
Quis queat in caueâ cantibus esse locus?
Libera quæ vernis cantat auis Attica syluis,
Capta silet, solitos nec ciet ore modos.
Eia age, pande fores inamœnaque claustra resolue,
Et sine sidereas ætheris ire vias.
Aut tua si cupidam præconia dicere temnis,
Inuidus in laudes efficiêre tuas.
Cernis, vt angusto carcere clausa premar?
Heu dolor! vt miseras me lux effudit in auras,
Ipsa loco caueæ membra fuêre meæ.
Pes compes, manicæque manus, neruique catenæ,
Ossaque cancellis nexa catasta suis.
Quo mihi cognati natiua repagula claustri,
Damner vt hospitij compede vincta mei?
Siccine, more Chelys, breuibus tegar abdita conchis,
Angelicos inter vix minor vna choros?
O quoties quæsita fugæ fuit ansa pudendæ!
In votis quoties restis & vnda fuit!
Sæpè quidem rapto felix Lucretia ferro,
Faustaque combibito Porcia dicta foco est.
Visa nec Assyriæ tristis mihi sica puellæ,
Heu nimis in geminas prodiga sica neces!
Sed negat hæc animis Numen solatia captis.
Nec sinit hâc vinctos fata præire viâ.
Ergo Syracosiis malim iacuisse cauernis,
Aut Danaës rigidâ delituisse serâ:
Nec verear curui Cretæa volumina septi,
Vnde citam rapuit Dædalis ala fugam.
Altaque Romulei neque sistent mœnia valli,
Sorte Remi trepidem transilüisse sudes:
Mille Semirameos vel claudant ostia muros,
Flagitium clausas sit violasse seras.
Vt fuerit; mediâ saltem Babylone vagarer,
Liberaque, hâc quamuis cingerer vrbe, forem.
Donec at hæc captam retinent ergastula mentem,
Mens nequit agnati templa subire poli.
Quin suêta imperiis iacet hîc captiua voluntas,
Nec bona quæ vellet, vincula velle sinunt.
Euge semel nostræ, mea lux, succede catastæ,
Non sinet amplexus explicuisse locus.
Si tamen insidiæ vel ahena repagula terrent,
Fac pateat demptâ ianua laxa serâ.
Captiuum gemitu fertur reuocasse Magistrum,
Oblitus caueæ psittacus ipse suæ.
Eia graues resera, noue Iane patulcie, vectes;
Non erit hæc dextræ gratia prima tuæ.
Angelico, memini, patefactas impete portas,
Claustraque suffractis dissilüisse seris;
Cùm stupuit lapsas manibus, pedibusque catenas,
Vixque Petrus patulas credidit esse fores.
Nullus obit nostris obses vadimonia vinclis?
Liberat Herculeâ Thesea nullus ope?
O vbi nunc Minyis fidissima turba maritis,
Vincula pro captis ausa subire viris!
Aut qui VVandalicis obses ergastula neruis,
Ipse sui capitis iussit abire lytro?
Lux mea, pande fores, inamœnaque claustra resolue,
Et sine sidereas ætheris ire vias.
Aut spectanda tuo vis ducar præda triumpho,
Vt Scyticus caueæ pompa Tyrannus erat?
En manus, en digiti rimis hiscentibus extant,
Cur ego non digitos tota manumque sequor?
Quâ caput, hâc reliquæ subrepit cauda colubræ,
Cur mihi serpentis lubrica pellis abest?
Cortis obit toties volucris captiua fenestras,
Et notat an tacitæ rima sit vlla fugæ;
Nexaque sollicitans furtiuo vimina rostro,
Natiuas nemorum tentat adire domos.
O Catharis, niueique polo comes agminis Agnes!
O casta Vrsulidum, Sophiadumque cohors!
Vos ego, dimidium vestri modò nobile testor
(Dimidium vester quod sibi iunxit amor)
Pandite ferratos, ergastula barbara, postes,
Inserar vt vestris dimidiata choris.
Dimidium felix, vinclis socialibus exsors,
Cui licet in plenas iam caluisse faces!
Lux mea, tam durum residet tibi pectore ferrum,
Vt neque captiuæ commoueare prece?
Non ego, sed nostræ Tu maxima caussa querelæ es;
Spectat enim laudes ista querela tuas;
Non benè conueniunt rigidis tua carmina clathris,
Quis queat in caueâ cantibus esse locus?
Libera quæ vernis cantat auis Attica syluis,
Capta silet, solitos nec ciet ore modos.
Eia age, pande fores inamœnaque claustra resolue,
Et sine sidereas ætheris ire vias.
Aut tua si cupidam præconia dicere temnis,
Inuidus in laudes efficiêre tuas.
Aug. in ps. 145.
L Avdo quantum possum, tenuiter, exi-
liter, infirmiter. quare? quia quamdiu
sumus in corpore, peregrinamur à Domino.
Quare sic laudas Dominum? non perfectè,
non stabiliter? Interroga scripturam; quia
corpus quod corrumpitur aggrauat animam, & de-
primit terrena cogitatio sensum multa cogitantem.
Tolle mihi corpus quod aggrauat animam
& laudo Dominum. Tolle mihi terrenam ha-
bitationem, deprimentem sensum multa
cogitantem, vt à multis in vnum confluam,
& laudo Dominum. Quamdiu autem ita sum,
non possum; prægrauor.
L Avdo quantum possum, tenuiter, exi-
liter, infirmiter. quare? quia quamdiu
sumus in corpore, peregrinamur à Domino.
Quare sic laudas Dominum? non perfectè,
non stabiliter? Interroga scripturam; quia
corpus quod corrumpitur aggrauat animam, & de-
primit terrena cogitatio sensum multa cogitantem.
Tolle mihi corpus quod aggrauat animam
& laudo Dominum. Tolle mihi terrenam ha-
bitationem, deprimentem sensum multa
cogitantem, vt à multis in vnum confluam,
& laudo Dominum. Quamdiu autem ita sum,
non possum; prægrauor.
Chrys. in c. 4. Matth. ho. 14.
Nihil enim præsens vita differre videtur à carcere, sed sicut cùm triste illud introimus
habitaculum, circumdatos ac vinctos vide-
mus catenis, ita etiam nunc, si (extra omnia
nos phantasmata collocantes) vnius cuius-
que ingrediamur vitam, eiusque animam
contemplemur, videbimus eam durioribus
ferro vinculis colligatam.
Nihil enim præsens vita differre videtur à carcere, sed sicut cùm triste illud introimus
habitaculum, circumdatos ac vinctos vide-
mus catenis, ita etiam nunc, si (extra omnia
nos phantasmata collocantes) vnius cuius-
que ingrediamur vitam, eiusque animam
contemplemur, videbimus eam durioribus
ferro vinculis colligatam.
Greg. cap. 17. in c. 7. Iob.
Carcere homo circumdatur, quia plerumque
& virtutum profectibus, ad alta exurgere ni-
titur, & tamen carnis suæ corruptione præ-
peditur, quâ bene exui Psalmista deprecatur
dicens: Educ de carcere animam meam.
Sancti autem viri, quia scriptum est, cor-
pus quod corrumpitur, aggrauat animam, inten-
tione iam quidem vltra semetipsos eminent,
sed tamen adhuc infirmitatis suæ incertis
motibus subditi, corruptionis suæ se carcere
clausos dolent. Ait ergo Iob; numquid mare sum
ego, aut cetus, quia circumdedisti me carcere? ac si a-
pertè diceret; mare vel cetus (iniqui videli-
cet, eorumque auctor malignus spiritus)
quia effrænari ad solam perpetrandam ini-
quitatis licentiam appetunt, rectè pœnæ suæ
carcere constringuntur; Ego autem quia iam
æternitatis tuæ libertatem desidero, cur adhuc
meæ carcere corruptionis premor?
Carcere homo circumdatur, quia plerumque
& virtutum profectibus, ad alta exurgere ni-
titur, & tamen carnis suæ corruptione præ-
peditur, quâ bene exui Psalmista deprecatur
dicens: Educ de carcere animam meam.
Sancti autem viri, quia scriptum est, cor-
pus quod corrumpitur, aggrauat animam, inten-
tione iam quidem vltra semetipsos eminent,
sed tamen adhuc infirmitatis suæ incertis
motibus subditi, corruptionis suæ se carcere
clausos dolent. Ait ergo Iob; numquid mare sum
ego, aut cetus, quia circumdedisti me carcere? ac si a-
pertè diceret; mare vel cetus (iniqui videli-
cet, eorumque auctor malignus spiritus)
quia effrænari ad solam perpetrandam ini-
quitatis licentiam appetunt, rectè pœnæ suæ
carcere constringuntur; Ego autem quia iam
æternitatis tuæ libertatem desidero, cur adhuc
meæ carcere corruptionis premor?
Ambr. in psal. 118.
Videmus in hoc sæculo insertos nexibus ca-
tenarum reos, in specie pompæ miserabilis du-
ci, & nonnumquam patiuntur insontes, vt
tolerabilius sit mori, quàm talia subire sup-
plicia. Optant vtique audiri bene sibi con-
scij. Optant etiam hi qui grauibus flagitijs
vrgentur, pœnam, mortis celeritate transige-
re, vt aliquanta compendia pœnarum lu-
crentur. Spes est etiam de iudicis misericor-
dia. Ipso exilio claustra carceris duriora sunt.
Videmus in hoc sæculo insertos nexibus ca-
tenarum reos, in specie pompæ miserabilis du-
ci, & nonnumquam patiuntur insontes, vt
tolerabilius sit mori, quàm talia subire sup-
plicia. Optant vtique audiri bene sibi con-
scij. Optant etiam hi qui grauibus flagitijs
vrgentur, pœnam, mortis celeritate transige-
re, vt aliquanta compendia pœnarum lu-
crentur. Spes est etiam de iudicis misericor-
dia. Ipso exilio claustra carceris duriora sunt.
Basil. hom. im Martyr Iulittam.
Quemadmodum [igitur] eorum qui in carceres conijciuntur; hi quidem in afflictio-
ne carceralium vinculorum detinentur, in-
troclusi diuturniore temporis morâ; illi verò
ab eâ calamitate submouentur, sic & animæ.
Etenim hæ distinentur in præsenti vitâ diu-
tiùs; aliæ minùs, prò cuiusque merito, digni-
tatéve, iuxta Diuinæ sapientiæ profundita-
tem, sic vt mens nulla hominum, ea possit at-
tingere, quæ de vnoquoque nostrum ipse
Creator præuidit. Non audis dicentem Da-
uid: Educ de carcere animam meam? Non audisti
vt sancti eius exsoluta anima est? quid rursus
Simeon, Dominum nostrum pio vlnarum
astringens complexu, cuiusmodi vocem e-
misit? nónne hanc? Nunc dimittis seruum tuum
Domine. Ei enim qui ad supernum & cœle-
ste domicilium festinus contendit, supplicio
omni, omni carcere grauior est hæc inhabitatio
corporis.
Quemadmodum [igitur] eorum qui in carceres conijciuntur; hi quidem in afflictio-
ne carceralium vinculorum detinentur, in-
troclusi diuturniore temporis morâ; illi verò
ab eâ calamitate submouentur, sic & animæ.
Etenim hæ distinentur in præsenti vitâ diu-
tiùs; aliæ minùs, prò cuiusque merito, digni-
tatéve, iuxta Diuinæ sapientiæ profundita-
tem, sic vt mens nulla hominum, ea possit at-
tingere, quæ de vnoquoque nostrum ipse
Creator præuidit. Non audis dicentem Da-
uid: Educ de carcere animam meam? Non audisti
vt sancti eius exsoluta anima est? quid rursus
Simeon, Dominum nostrum pio vlnarum
astringens complexu, cuiusmodi vocem e-
misit? nónne hanc? Nunc dimittis seruum tuum
Domine. Ei enim qui ad supernum & cœle-
ste domicilium festinus contendit, supplicio
omni, omni carcere grauior est hæc inhabitatio
corporis.
Ansel. in prosolog. cap. 1.
O misera sors hominis cùm hoc per-
didit ad quod factus est! ô durus & dirus
casus ille! heu quid perdidit & quid in-
uenit! quid abscessit, & quid remansit?
perdidit beatitudinem ad quam factus est;
inuenit miseriam, propter quam factus
non est. Abscessit sine quo infelix est, &
remansit quod per se, non nisi miserum est.
Ærumnosi! vnde sumus expulsi? quo sumus
impulsi? vnde præcipitari? quo obruti? A pa-
triâ, in exilium; à visione Dei in cœcitatem
nostram; à iucunditate immortalitatis, in a-
maritudinem & horrorem mortis. Misera
mutatio! de quanto bono, in quantum ma-
lum! graue damnum, grauis dolor, graue to-
tum! sed heu me miserum vnum de alijs mi-
seris filijs Euæ elongatis à Deo! quid incœpi?
quid effeci? quò tendebam? quò deueni?
O misera sors hominis cùm hoc per-
didit ad quod factus est! ô durus & dirus
casus ille! heu quid perdidit & quid in-
uenit! quid abscessit, & quid remansit?
perdidit beatitudinem ad quam factus est;
inuenit miseriam, propter quam factus
non est. Abscessit sine quo infelix est, &
remansit quod per se, non nisi miserum est.
Ærumnosi! vnde sumus expulsi? quo sumus
impulsi? vnde præcipitari? quo obruti? A pa-
triâ, in exilium; à visione Dei in cœcitatem
nostram; à iucunditate immortalitatis, in a-
maritudinem & horrorem mortis. Misera
mutatio! de quanto bono, in quantum ma-
lum! graue damnum, grauis dolor, graue to-
tum! sed heu me miserum vnum de alijs mi-
seris filijs Euæ elongatis à Deo! quid incœpi?
quid effeci? quò tendebam? quò deueni?
Aug. solilo. cap. 35.
Veni Domine, & noli tardare, veni Do-
mine Iesv, veni & visita nos in pace; veni & educ vinctos de carcere, vt lætemur coram te, cor-
de perfecto; veni saluator noster; veni desi-
deratus cunctis gentibus, ostende faciem
tuam & salui erimus; veni lux mea, redem-
ptor meus, educ de carcere animam meam, ad con-
fitendum nomini sancto tuo! O verè felices, qui è
carcere ad palatium peruenerunt!
Veni Domine, & noli tardare, veni Do-
mine Iesv, veni & visita nos in pace; veni & educ vinctos de carcere, vt lætemur coram te, cor-
de perfecto; veni saluator noster; veni desi-
deratus cunctis gentibus, ostende faciem
tuam & salui erimus; veni lux mea, redem-
ptor meus, educ de carcere animam meam, ad con-
fitendum nomini sancto tuo! O verè felices, qui è
carcere ad palatium peruenerunt!
[blanco]
