Daniël Heinsius, Ambacht van Cupido (1613)
Table of contents ↑[Dedication]
AEN DE
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven,
Di met u ooghen saeyt dat goddelicke saedt.
Dat in ons herten grondt altijdt ghewortelt staet.
I onckvrouwen t’is om dy ick svveere by de handen
Van onsen cleynen God, ick sweere by zijn banden,
Ick sweere by den pijl, den meester van mijn hert,
Die altijt stoockt mijn vier en meerdert mijne smert
I onckvrouwen, t’is om dy, ick sweere by die schoone,
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone,
Die my heeft in haer macht, ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht, dat zy my pleeght te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van nijn leven,
Het is om u gheweest, alleen om dese saeck,
Dat ick Cupido wil gaen leeren onse spraeck.
Self Venus van dit iaer (het is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick en bly naer Hollandts rycke steden,
Den silveren dau viel met druppels hier en daer
Waer datse gingh en stondt, van haer schoon gouden haer
Zy vvou dat haren zoon by my wat zou verkeeren,
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren,
Ick gaf haer goeden moet, ick seyd’ het zou vvel zijn,
Het kindt was jonck ghenoech, zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast by my, wy zouden Hollandts spreken,
Hy hadd’ de spraecke vast in thien of twellef vveecken,
Ick hebbe menighmael, als ickse ligghen vandt,
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck, in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het sijn zijn oude rancken)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet,
Die my altijdt in vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl! dat is hy O Ionckvrouwen,
Die my eerst heeft gheleert, de hoop op een te bouwen,
Die my eerst heeft gheleert, die my eerst heeft getoont
Den handel van het volck, dat ons soo qualick loont,
Dat volck, dat soete volck, dat volck dat met haer spreken
En met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken,
Dat met haer claer ghesicht, als sterren inde nacht
Kan buyghen ons ghemoet, kan buyghen onse kracht,
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons vreuchden,
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons deughden,
De schrick van onse siel, en wederom de lust,
De brandt van ons ghemoet, maer die hem seluen blust.
Dat ick de Sonne waer, of dat ick haeren waeghen
Een dagh mocht ofte twee doen gaen naer mijn behaghen,
Ick zoude stille staen soo dickvvils inde locht,
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer, ick soud’ haar oogen maecken
Twee sterren inde locht, dat zy my mochten naecken.
Dat ickse mocht aensien, ick soudese doen staen
In midden s’hemels troon niet verre van de Maen,
Hoe menichmael heb ick ghevvenst te moghen vvesen
Een bie, een kleyne bie, om honich te gaen lesen
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Soo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt.
Dan komt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet inde mijn, en doet mijn hert vveer open,
Dan svvem ick in het vier, Cupido jont mijn jeucht
Dat zy haer leven lanck gheniete desen vreucht.
Cupido dat ick kond’ so licht so cleyne vvesen
Ghelijck een kleyne vlieg’ my dunckt ick vvaer ghenesen.
Ick soud een huysken recht gaen maecken by den mondt
Van haer daer ick op denck, daer ick in vvoonen kond’,
Dat sou mijn leven zijn, daer soud’ ick altijdt suyghen
Dat hemels lieflijck nat, ick soud’ haer sinnen buyghen
Haer vvreetheyt doen vergaen, ick sou haer volghen naer
Tot dat ick in haer hert, oft zy int mijne waer
Ghelijck de krekels doen, die in de bloemkens svveven,
En by den soeten dau, end’ ’tnat des hemels leven,
Soo gaet het oock met ons: de liefde can ons voen
Ia sonder spijs oft kost oft yet daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck, het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert, het is een soeten seghen,
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery, daer mede ghy bespoeyt
Bespoeyt ons drooghe ziel: als ghy ons vvvilt begeven,
En moghen vvy niet eens meer dencken om te leven,
Ons leven, onse siel, ons herten zijn ghestelt
In uvve stercke macht, en vriendelijck ghevvelt:
Want Venus is een vrou, zy heeft ons oock de vrouven
Gegeven in de macht, dat is al ons behouwen.
VVat zou de Wereldt zijn, vvat waer des vereldts grondt,
Ten vvaere datmen daer een lieflijck meysken vondt?
Men secht dat Iupiter als hy eerst alle saecken
Hier in dit vvoeste rond begonnen had’ te maecken,
Hem keerde drymaels om al lacchend', ende sprack,
Dat in des vverelts rijck noch eene saeck' ontbrack.
Doen bracht hy voort een dier, hy deed een dier voortcommen,
Een dier, een lieflijck dier, dat vvy een meysken nommen.
Maer als hijt had volmackt, en sach zijn maecksel aen,
Hoe dat het hem toe loech, en sach het voor hem staen,
Self in zijn eyghen werck kreech hy zoo groot behaghen,
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den God die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet daveren het landt
Hoe dickvvils heeft hy self al sachtiens commen cruypen,
En naer dat soet aenschijn zijns allerliefste sluypen,
Dat vvas altijdt zijn plaets, den hemel liet hy staen,
Als hy maer na den schoot van zijn vriendinn’ mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot, ick sluyt hem van de menschen
Die sulck een dier aenfiet,en niet en soude vvensehen
Wat naerder haer te gaen, ick acht hem voor een hout
Die inden soeten min al levende verstout.
Dat ick den hemel mocht voor Iupiter bevvaeren
Ick sou een nieuvve soort van volck daer in vergaren,
De meyskens souden syn het meeste volck daer in
Dat vvaer een borgery bequaem naer mynen sin,
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren,
Dat souden soentjens zijn, ick sou daer in verkeeren,
En wetten stellen voor, die yeder wie hy vvaer,
Met neersticheyt en vlyt sou moeten volghen naer,
Dees soete borghery sou van geen droef heyt vveten,,
Haet, tooren, ende nijt, die souden sijn vergeten
Die daer soud’ omme gaen, Voor eten ende dranck,
Geen krijch en souder zijn daer in, dan die gheschiet
Met vreuchden en gheneucht, en alst de min ghebiet.
De vesten souden zijn ghevlochten en geweven
Van myrten die den soon van Venus ons sou geven.
De vvallen souden sijn van traenen, die de bruyt,
Als zy te bedde gaet, den eersten nacht stort uyt.
Want daer staet altijdt een van Venus kleyne knapen.
Niet verre van het bed, soo haest als zy gaet slapen.
En gaert dat kost'lick nat, en nemet wel ghevvis,.
Om dat het huyden daechs niet veel te krijghen is
Doch soo ick niet en kan tot mijne vvensehen komen
Soo hebb' ick even vvel u lieden voorghenomen .
Dit boecxken als een merck, end’ als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
Ionckvrouwen, laet dan eens u lieden soete straelen,
End’ blinckende ghesicht daer vriendelijck op daelen,
En wenscht my, wenscht my toe, dat voor den soeten loon
Ick noch besitten mach Cupidoos sachte kroon:
Den hemel van dien God (O die hem mocht be-erven)
Is inden lieven schoot van zijn vriendinn’ te sterven:
Den Hemel van dien Godt is by het schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Theocritus à Ganda.
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven,
Di met u ooghen saeyt dat goddelicke saedt.
Dat in ons herten grondt altijdt ghewortelt staet.
I onckvrouwen t’is om dy ick svveere by de handen
Van onsen cleynen God, ick sweere by zijn banden,
Ick sweere by den pijl, den meester van mijn hert,
Die altijt stoockt mijn vier en meerdert mijne smert
I onckvrouwen, t’is om dy, ick sweere by die schoone,
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone,
Die my heeft in haer macht, ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht, dat zy my pleeght te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van nijn leven,
Het is om u gheweest, alleen om dese saeck,
Dat ick Cupido wil gaen leeren onse spraeck.
Self Venus van dit iaer (het is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick en bly naer Hollandts rycke steden,
Den silveren dau viel met druppels hier en daer
Waer datse gingh en stondt, van haer schoon gouden haer
Zy vvou dat haren zoon by my wat zou verkeeren,
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren,
Ick gaf haer goeden moet, ick seyd’ het zou vvel zijn,
Het kindt was jonck ghenoech, zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast by my, wy zouden Hollandts spreken,
Hy hadd’ de spraecke vast in thien of twellef vveecken,
Ick hebbe menighmael, als ickse ligghen vandt,
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck, in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het sijn zijn oude rancken)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet,
Die my altijdt in vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl! dat is hy O Ionckvrouwen,
Die my eerst heeft gheleert, de hoop op een te bouwen,
Die my eerst heeft gheleert, die my eerst heeft getoont
Den handel van het volck, dat ons soo qualick loont,
Dat volck, dat soete volck, dat volck dat met haer spreken
En met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken,
Dat met haer claer ghesicht, als sterren inde nacht
Kan buyghen ons ghemoet, kan buyghen onse kracht,
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons vreuchden,
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons deughden,
De schrick van onse siel, en wederom de lust,
De brandt van ons ghemoet, maer die hem seluen blust.
Dat ick de Sonne waer, of dat ick haeren waeghen
Een dagh mocht ofte twee doen gaen naer mijn behaghen,
Ick zoude stille staen soo dickvvils inde locht,
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer, ick soud’ haar oogen maecken
Twee sterren inde locht, dat zy my mochten naecken.
Dat ickse mocht aensien, ick soudese doen staen
In midden s’hemels troon niet verre van de Maen,
Hoe menichmael heb ick ghevvenst te moghen vvesen
Een bie, een kleyne bie, om honich te gaen lesen
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Soo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt.
Dan komt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet inde mijn, en doet mijn hert vveer open,
Dan svvem ick in het vier, Cupido jont mijn jeucht
Dat zy haer leven lanck gheniete desen vreucht.
Cupido dat ick kond’ so licht so cleyne vvesen
Ghelijck een kleyne vlieg’ my dunckt ick vvaer ghenesen.
Ick soud een huysken recht gaen maecken by den mondt
Van haer daer ick op denck, daer ick in vvoonen kond’,
Dat sou mijn leven zijn, daer soud’ ick altijdt suyghen
Dat hemels lieflijck nat, ick soud’ haer sinnen buyghen
Haer vvreetheyt doen vergaen, ick sou haer volghen naer
Tot dat ick in haer hert, oft zy int mijne waer
Ghelijck de krekels doen, die in de bloemkens svveven,
En by den soeten dau, end’ ’tnat des hemels leven,
Soo gaet het oock met ons: de liefde can ons voen
Ia sonder spijs oft kost oft yet daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck, het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert, het is een soeten seghen,
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery, daer mede ghy bespoeyt
Bespoeyt ons drooghe ziel: als ghy ons vvvilt begeven,
En moghen vvy niet eens meer dencken om te leven,
Ons leven, onse siel, ons herten zijn ghestelt
In uvve stercke macht, en vriendelijck ghevvelt:
Want Venus is een vrou, zy heeft ons oock de vrouven
Gegeven in de macht, dat is al ons behouwen.
VVat zou de Wereldt zijn, vvat waer des vereldts grondt,
Ten vvaere datmen daer een lieflijck meysken vondt?
Men secht dat Iupiter als hy eerst alle saecken
Hier in dit vvoeste rond begonnen had’ te maecken,
Hem keerde drymaels om al lacchend', ende sprack,
Dat in des vverelts rijck noch eene saeck' ontbrack.
Doen bracht hy voort een dier, hy deed een dier voortcommen,
Een dier, een lieflijck dier, dat vvy een meysken nommen.
Maer als hijt had volmackt, en sach zijn maecksel aen,
Hoe dat het hem toe loech, en sach het voor hem staen,
Self in zijn eyghen werck kreech hy zoo groot behaghen,
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den God die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet daveren het landt
Hoe dickvvils heeft hy self al sachtiens commen cruypen,
En naer dat soet aenschijn zijns allerliefste sluypen,
Dat vvas altijdt zijn plaets, den hemel liet hy staen,
Als hy maer na den schoot van zijn vriendinn’ mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot, ick sluyt hem van de menschen
Die sulck een dier aenfiet,en niet en soude vvensehen
Wat naerder haer te gaen, ick acht hem voor een hout
Die inden soeten min al levende verstout.
Dat ick den hemel mocht voor Iupiter bevvaeren
Ick sou een nieuvve soort van volck daer in vergaren,
De meyskens souden syn het meeste volck daer in
Dat vvaer een borgery bequaem naer mynen sin,
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren,
Dat souden soentjens zijn, ick sou daer in verkeeren,
En wetten stellen voor, die yeder wie hy vvaer,
Met neersticheyt en vlyt sou moeten volghen naer,
Dees soete borghery sou van geen droef heyt vveten,,
Haet, tooren, ende nijt, die souden sijn vergeten
Die daer soud’ omme gaen, Voor eten ende dranck,
Geen krijch en souder zijn daer in, dan die gheschiet
Met vreuchden en gheneucht, en alst de min ghebiet.
De vesten souden zijn ghevlochten en geweven
Van myrten die den soon van Venus ons sou geven.
De vvallen souden sijn van traenen, die de bruyt,
Als zy te bedde gaet, den eersten nacht stort uyt.
Want daer staet altijdt een van Venus kleyne knapen.
Niet verre van het bed, soo haest als zy gaet slapen.
En gaert dat kost'lick nat, en nemet wel ghevvis,.
Om dat het huyden daechs niet veel te krijghen is
Doch soo ick niet en kan tot mijne vvensehen komen
Soo hebb' ick even vvel u lieden voorghenomen .
Dit boecxken als een merck, end’ als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
Ionckvrouwen, laet dan eens u lieden soete straelen,
End’ blinckende ghesicht daer vriendelijck op daelen,
En wenscht my, wenscht my toe, dat voor den soeten loon
Ick noch besitten mach Cupidoos sachte kroon:
Den hemel van dien God (O die hem mocht be-erven)
Is inden lieven schoot van zijn vriendinn’ te sterven:
Den Hemel van dien Godt is by het schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Theocritus à Ganda.
Sources and parallels
- Aux Dames de France (in: anonymous, Thronus cupidinis (1620))
[Compare
]