Daniël Heinsius, Quaeris quid sit Amor (c. 1601)
Table of contents ↑Aen de Joncvrouwen van Hollandt
AEN DE
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven/
Die met u ooghen saeyt dat vriendelicke saedt.
Dat in ons herten grondt altijdt ghewortelt staedt.
I onckvrouwen ’tis om dy ick sweere by de handen
Van onsen cleynen God, ick sweere by zijn banden/
Ick sweere by den pijl/ die my doorsteeckt het hert
Die oorsaeck is gheweest van dese myne smert/
I onckvrouwen, ’tis om dy/ ick sweere by die schoone/
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone/
Die my heeft in haer macht/ ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht/ dat zy my pleecht te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van mijn leven/
Het is om dy geweest/ alleen om dese saeck/
Dat ick CVPIDO wil gaen leeren onse spraeck.
Self VENVS van dit jaer (het is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick en bly naer Hollandts rycke steden/
Den silveren dau quam/ ghedruppelt hier en daer
Waer zy gingh ofte stondt/ van haer schoon gouden haer
Zy wou dat haren zoon/ by my wat zou Verkeeren/
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren/
Ick gaf haer goeden moet ick seyd’ het zou wel zijn/
Het kindt was jonck ghenoech/ zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast by my/ wy souden Hollandts spreken/
Hy hadd’ de spraecke vast in thien oft twellef weecken/
Ick hebbe menighmael als ickse ligghen vandt/
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het zijn zijn oude rancken)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet/
Die my altijdt in Vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl dat is hy O Jonckvrouwen/
Die my eerst heeft gheleert de hoop op een te bouwen/
Die my eerst heeft gheleert/ die my eerst voor ghewis
Doet smaecken in mijn hert wat voor een volcxk is.
Dat Volck/ dat soete Volck/ dat volck dat met haer spreken
End’ met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken/
Dat met haer claer ghesicht/ als sterren in de nacht
Can buygen ons ghemoet/ can buyghen onse cracht/
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons vreuchden/
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons deughden/
Ah ah gheen soeter dier wordt van de Son verlicht
Als een soet meysken is van liefelijck ghesicht.
Dat ick de SONNE waer/ oft dat ick haeren waeghen
Een dagh moght ofte twee/ doen gaen naer mijn behaegen/
Ick zoude stille staen/ zoo dickwils inde locht/
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer ick zoud’ haar oogen maecken
Twee sterren inde locht dat zy my mochten naecken.
Dat ickse moght aensien/ ick zou dese doen staen
In midden shemels throon niet verre van de maen,
Hoe menichmael heb ick ghewenst te moghen wesen
Een Bie/ een cleyne Bie om honich te gaen lesen
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Zo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt.
Dan comt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet in mijn siel/ en doet mijn hert weer open/
Dan swem ick in de Vreucht/Cvpido geeft my dat
Dat ick mijn leven lanck gheniete desen schat.
Cv pido dat ick condt zoo licht zo cleyne Wesen
Gelijck een cleyne vlieg’ zoo waer ick gans ghenesen.
Ick zoud een huijsken recht gaen maecken by den mondt
Van mijn vercozen lief daer ick in woonen cond’/
Dat zoud’ mijn wooningh zijn/ daer soud’ ick altijdts suyghen
Dat hemels lieflijck nat/ ick zoud’ haer hert gaen buyghen
End’ in het mijn doen gaen/ ick soude woonen daer
Tot dat ick in haer hert oft zy int mijne waer
Och dat ick overlangh niet hebbe connen smaeken/
Wat dat de liefde was/ of daer toe eens gheraken
Ick hadd’ geen ander saeck ghenomen in de sin
Mijn leven dan alleen de liefelicke min/
O Venus wil my doch vergeven myne sonden/
Dat ic Voor desen tijdt niet overdencken conde/
Wat dat de liefde was: het is een soete pijn
De welcke my alleen doet zonder pijne zijn.
Gelijck de Crekels doen die in de bloemkens sweven
En by den soeten dau/ end’ ’tnat des hemels leven/
Zoo gaet het oock met ons/ de liefde can ons Voen
Ja sonder spijs oft cost oft yet daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert/ het is een soeten seghen/
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery/ daer mede ghy bespoeyt
Bespoeyt ons’ drooghe ziel/ als ghy ons wilt begheven/
En moghen wy niet eens meer dencken om te leven/
Ons leven onse ziel/ ons herten zijn ghestelt
In uwe stercke macht/ en vriendelick ghewelt:
Want VENVS is een vrou/ zy heeft ons oock den vrouwen
Ghegeven in de macht/ dat is al ons behouwen.
Wat zou de Wereldt zijn/ wat waer des Wereldts grondt/
Ten waere datmen daer een lieflijck meysken vondt:
Men secht dat IVPITER als hy eerst alle saecken
Hier in des Wereldts schoot begonnen heeft te maecken/
Hy keerde sich vast om/ hy sacht al/ ende sprack:
Dat in des werelts rijck noch eene saeck ontbrack.
Hy maeckt’ een aerdigh dier/ hy ded’ een dier voortcommen/
Een dier een lieflijck dier/ dat wij een Meijsken nommen.
Maer als hijt hadt volmackt: hij sach zijn maecksel aen/
Hy sach het loech hem toe/ hy sach het voor hem staen/
Ja in zijn eyghen werck creech hy zoo groot behaeghen/
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den GOD die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet davereen het landt
Hoe dickwils heeft hy self al sachtgiens commen cruypen/
En naer dat soet aenschijn/ zijns allerliefste sluypen/
Dat was altijdt zijn plaets/ den Hemel liet hy staen/
Als hy maer na den schoot van syn vriendinn’ mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot/ ick sluyt hem van de menschen
De welck een Meysken siet/ en niet en soude wenschen
Wat naerder haer te gaen/ ick acht hem voor een hout
Die inden soeten min al levende Verstout.
Dat ick den Hemel mocht voor IVPITER bewaeren
Ick zou een nieuwe soort van volck daer in vergaren/
De dochters souden syn het meeste volck daer in
Dat waere recht een volc bequaem naer mynen sin/
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren/
Dat souden soentgiens zijn/ daer woud’ ick in verkeeren/
En kiesen daer altyt den liefelicken sanck/
Die daer soud’ omme gaen/ Voor eten ende dranck/
Gheeft my maer eenen dach/ O IVPITER dijn kercken
Des Hemels schoon ghebou/ om naer myn sin te wercken
Ick zou daer uyt doen gaen al die noyt haer Verstant
En hebben laten gaen naer onsen soeten brandt.
Maer zoo ick niet en can/ tot myne wenschen comen
Zoo hebb’ ick even wel u lieden voorghenomen.
Dit boecxken als een merck/ end’ als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
IONCVROVVVEN, laet dan eens u lieden soete straelen/
End’ blinckende ghesicht daer Vriendelijck op daelen/
En wenscht my/ wenscht my toe/ dat voor den soeten loon
Ick noch besitten mach CVPIDOOS sachte Croon:
Den Hemel van dien GODT (O die hem mocht beerven)
Is inden lieven schoot/ van zijn Vriendinn’ te sterven/
Den Hemel van dien GODT is by het schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Theocritus à Ganda.
[blanco]
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven/
Die met u ooghen saeyt dat vriendelicke saedt.
Dat in ons herten grondt altijdt ghewortelt staedt.
I onckvrouwen ’tis om dy ick sweere by de handen
Van onsen cleynen God, ick sweere by zijn banden/
Ick sweere by den pijl/ die my doorsteeckt het hert
Die oorsaeck is gheweest van dese myne smert/
I onckvrouwen, ’tis om dy/ ick sweere by die schoone/
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten toone/
Die my heeft in haer macht/ ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht/ dat zy my pleecht te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van mijn leven/
Het is om dy geweest/ alleen om dese saeck/
Dat ick CVPIDO wil gaen leeren onse spraeck.
Self VENVS van dit jaer (het is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick en bly naer Hollandts rycke steden/
Den silveren dau quam/ ghedruppelt hier en daer
Waer zy gingh ofte stondt/ van haer schoon gouden haer
Zy wou dat haren zoon/ by my wat zou Verkeeren/
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren/
Ick gaf haer goeden moet ick seyd’ het zou wel zijn/
Het kindt was jonck ghenoech/ zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast by my/ wy souden Hollandts spreken/
Hy hadd’ de spraecke vast in thien oft twellef weecken/
Ick hebbe menighmael als ickse ligghen vandt/
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het zijn zijn oude rancken)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet/
Die my altijdt in Vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl dat is hy O Jonckvrouwen/
Die my eerst heeft gheleert de hoop op een te bouwen/
Die my eerst heeft gheleert/ die my eerst voor ghewis
Doet smaecken in mijn hert wat voor een volcxk is.
Dat Volck/ dat soete Volck/ dat volck dat met haer spreken
End’ met haer sacht ghelaet der mannen hert doet breken/
Dat met haer claer ghesicht/ als sterren in de nacht
Can buygen ons ghemoet/ can buyghen onse cracht/
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons vreuchden/
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons deughden/
Ah ah gheen soeter dier wordt van de Son verlicht
Als een soet meysken is van liefelijck ghesicht.
Dat ick de SONNE waer/ oft dat ick haeren waeghen
Een dagh moght ofte twee/ doen gaen naer mijn behaegen/
Ick zoude stille staen/ zoo dickwils inde locht/
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen mocht.
Dat ick de Sonne waer ick zoud’ haar oogen maecken
Twee sterren inde locht dat zy my mochten naecken.
Dat ickse moght aensien/ ick zou dese doen staen
In midden shemels throon niet verre van de maen,
Hoe menichmael heb ick ghewenst te moghen wesen
Een Bie/ een cleyne Bie om honich te gaen lesen
Wt haeren gouden mondt: als hy eens open gaet
Zo wordt ick met een sap der lieflickheyt versaedt.
Dan comt haer siel in my deur haeren mondt gheslopen
En vloeyet in mijn siel/ en doet mijn hert weer open/
Dan swem ick in de Vreucht/Cvpido geeft my dat
Dat ick mijn leven lanck gheniete desen schat.
Cv pido dat ick condt zoo licht zo cleyne Wesen
Gelijck een cleyne vlieg’ zoo waer ick gans ghenesen.
Ick zoud een huijsken recht gaen maecken by den mondt
Van mijn vercozen lief daer ick in woonen cond’/
Dat zoud’ mijn wooningh zijn/ daer soud’ ick altijdts suyghen
Dat hemels lieflijck nat/ ick zoud’ haer hert gaen buyghen
End’ in het mijn doen gaen/ ick soude woonen daer
Tot dat ick in haer hert oft zy int mijne waer
Och dat ick overlangh niet hebbe connen smaeken/
Wat dat de liefde was/ of daer toe eens gheraken
Ick hadd’ geen ander saeck ghenomen in de sin
Mijn leven dan alleen de liefelicke min/
O Venus wil my doch vergeven myne sonden/
Dat ic Voor desen tijdt niet overdencken conde/
Wat dat de liefde was: het is een soete pijn
De welcke my alleen doet zonder pijne zijn.
Gelijck de Crekels doen die in de bloemkens sweven
En by den soeten dau/ end’ ’tnat des hemels leven/
Zoo gaet het oock met ons/ de liefde can ons Voen
Ja sonder spijs oft cost oft yet daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck het is een soeten reghen
Die neerdaelt in ons hert/ het is een soeten seghen/
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery/ daer mede ghy bespoeyt
Bespoeyt ons’ drooghe ziel/ als ghy ons wilt begheven/
En moghen wy niet eens meer dencken om te leven/
Ons leven onse ziel/ ons herten zijn ghestelt
In uwe stercke macht/ en vriendelick ghewelt:
Want VENVS is een vrou/ zy heeft ons oock den vrouwen
Ghegeven in de macht/ dat is al ons behouwen.
Wat zou de Wereldt zijn/ wat waer des Wereldts grondt/
Ten waere datmen daer een lieflijck meysken vondt:
Men secht dat IVPITER als hy eerst alle saecken
Hier in des Wereldts schoot begonnen heeft te maecken/
Hy keerde sich vast om/ hy sacht al/ ende sprack:
Dat in des werelts rijck noch eene saeck ontbrack.
Hy maeckt’ een aerdigh dier/ hy ded’ een dier voortcommen/
Een dier een lieflijck dier/ dat wij een Meijsken nommen.
Maer als hijt hadt volmackt: hij sach zijn maecksel aen/
Hy sach het loech hem toe/ hy sach het voor hem staen/
Ja in zijn eyghen werck creech hy zoo groot behaeghen/
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den GOD die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet davereen het landt
Hoe dickwils heeft hy self al sachtgiens commen cruypen/
En naer dat soet aenschijn/ zijns allerliefste sluypen/
Dat was altijdt zijn plaets/ den Hemel liet hy staen/
Als hy maer na den schoot van syn vriendinn’ mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot/ ick sluyt hem van de menschen
De welck een Meysken siet/ en niet en soude wenschen
Wat naerder haer te gaen/ ick acht hem voor een hout
Die inden soeten min al levende Verstout.
Dat ick den Hemel mocht voor IVPITER bewaeren
Ick zou een nieuwe soort van volck daer in vergaren/
De dochters souden syn het meeste volck daer in
Dat waere recht een volc bequaem naer mynen sin/
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten leeren/
Dat souden soentgiens zijn/ daer woud’ ick in verkeeren/
En kiesen daer altyt den liefelicken sanck/
Die daer soud’ omme gaen/ Voor eten ende dranck/
Gheeft my maer eenen dach/ O IVPITER dijn kercken
Des Hemels schoon ghebou/ om naer myn sin te wercken
Ick zou daer uyt doen gaen al die noyt haer Verstant
En hebben laten gaen naer onsen soeten brandt.
Maer zoo ick niet en can/ tot myne wenschen comen
Zoo hebb’ ick even wel u lieden voorghenomen.
Dit boecxken als een merck/ end’ als een seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
IONCVROVVVEN, laet dan eens u lieden soete straelen/
End’ blinckende ghesicht daer Vriendelijck op daelen/
En wenscht my/ wenscht my toe/ dat voor den soeten loon
Ick noch besitten mach CVPIDOOS sachte Croon:
Den Hemel van dien GODT (O die hem mocht beerven)
Is inden lieven schoot/ van zijn Vriendinn’ te sterven/
Den Hemel van dien GODT is by het schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Theocritus à Ganda.
[blanco]
Translations
 |
Gij liefelijk geslacht, dat Venus de sleutel van ons leven in handen heeft
gegeven. Gij, die met uw ogen het vriendelijke zaad zaait dat in onze harten
wortel schiet. Ik zweer bij de handen van onze kleine god. Ik zweer bij zijn
banden en bij de pijl die door mijn hart steekt, de pijl die mijn smart
veroorzaakt. Jonkvrouwen, het komt door u. Ik zweer bij de schone die mijn
ziel, voor iedereen zichtbaar, gevangen houdt; de schone, die mij in haar macht
heeft. Ik zweer bij de pijn, zonder welke ik geen vreugde zou kennen. Ik zweer
bij het licht dat zij mij geeft, wanneer zij, de zon van mijn leven, haar ogen
wendt. Het is alleen om u, schone, alleen hierom, dat ik besloten heb Cupido
onze taal te leren. Venus kwam zelf dit jaar, niet lang geleden, vrolijk en blij naar de rijke steden van Holland. Waar zij ging of stond druppelde de zilveren dauw van haar mooie gouden haar. Zij wilde dat haar zoon bij mij zou blijven om de taal van Holland te leren. Ik gaf haar goede moed. Ik zei dat het wel zou lukken, haar kind was nog jong genoeg. Ze liet het daarop bij mij. Hij woonde de hele tijd bij mij, wij zouden Hollands spreken. In tien tot twaalf weken had hij de taal onder de knie. Menigmaal heb ik, als ik ze zag liggen, zijn pijl en boog ter hand genomen. Maar toen hij wegging stuurde hij, in plaats van een bedankje, een van zijn pijlen af op mijn gemoed. Het is een oude streek van hem. Hij heeft me getroffen met een pijl, die me voortdurend in vreugde en smart doet leven. O bitter-zoete pijl, want dat is die pijl, o jonkvrouwen. Die pijl heeft me geleerd mijn hoop slechts op één te vestigen. Die pijl heeft me voor het eerst in mijn hart doen voelen wat voor volk het is, dat zoete volk dat door te spreken en door haar zachte gelaat het mannenhart breekt. Dat volk dat met haar heldere gezicht, als sterren in de nacht, ons gemoed en onze kracht kan buigen. De oorzaak van ons verdriet en onze vreugde, de oorzaak van onze zonden en onze deugden. Och, geen zoeter dier wordt door de zon verlicht, dan een zoet meisje met een lief gezicht. Was ik maar de zon, of zou ik in haar zonnewagen een of twee dagen naar believen mogen rijden. Ik zou steeds stilstaan in de lucht om de mooie glans van dat meisje te kunnen aanschouwen. Was ik maar de zon, ik zou van haar ogen twee mooie sterren in de lucht maken, zodat ze mij konden naderen. Wanneer ik ze zou zien, zou ik ze middenin de hemel stil doen staan, niet ver van de maan. Hoe vaak heb ik niet gewenst een bij te zijn. Een kleine bij, om honing te gaan verzamelen uit haar gouden mond, wanneer die open gaat. Ik zou door een liefelijke sap verzadigd worden. Dan zou haar ziel, via haar mond, in mij geslopen komen, in mijn ziel vloeien en mijn hart openen. Dan zal ik in vreugde zwemmen. Cupido gunt mij dat ik mijn hele leven van deze schat kan genieten. Laat mij zo klein zijn als een vlieg, ik zou geheel genezen zijn. Ik zou een woning gaan maken bij de mond van mijn uitverkoren lief, waarin ik wonen kon. Dat zou mijn woning zijn. Daar zou ik dat hemelse, liefelijke sap opzuigen. Ik zou haar hart proberen te buigen en het in het mijne doen gaan. Ik zou daar blijven wonen tot ik in haar hart, of zij in het mijne zou zijn. Och, als ik lange tijd geleden al de liefde had kunnen proeven, ik had mijn leven aan de liefde gewijd. Venus, vergeef mij mijn zonden. Vergeef me dat ik tot nu niet kon bedenken wat de liefde was. Het is een zoete pijn, de enige pijn die mij zonder pijn doet zijn. Het vergaat ons als de krekels die tussen de bloemen zweven en bij de zoete dauw en het hemelnat leven. De liefde kan ons voeden zonder spijs of kost. Het is een zoete drank, een zoete regen die in ons hart neerdaalt, een zoete zegen. Het is de honingdauw die uit uw aanschijn vloeit, Venus' volk, waarmee jullie onze droge ziel besproeien. Wanneer jullie ons verlaten kunnen wij ons leven wel vergeten. Ons leven, onze ziel, onze harten zijn in jullie macht en liefdevolle kracht. Omdat Venus een vrouw is, heeft zij ons ook de vrouwen in onze macht gegeven. Dat is ons behoud. Wat zou de wereld zijn, wat zou haar bestaansgrond zijn, wanneer men er geen lieve meisjes zou vinden? Men zegt dat Jupiter, nadat hij de wereld had geschapen, zich omdraaide en keek en zei dat er in het wereldrijk nog een ding ontbrak. Hij maakte een leuk wezen, hij bracht een zeer liefelijke dier voort, dat wij een meisje noemen. Maar toen ze af was en hij zijn schepping aankeek, zag hij hoe ze hem toelachte. Hij zag haar voor zich staan, en kreeg zoveel plezier in zijn eigen werk, dat hij zijn liefde ging beklagen. Hoe dikwijls is de god, die met zijn sterke hand en het bliksemvuur het land doet daveren, niet zachtjes naar zijn lief gekropen, geslopen? Dat was zijn plekje; de hemel liet hij links liggen, wanneer hij naar de schoot van zijn vriendin kon gaan. Degene die een meisje ziet, en niet wenst haar wat dichter te naderen, is volgens mij een levende dode, is volgens mij geen mens. Ik houd de man voor dom, die de zoete liefde tijdens zijn leven niet aandurft. Zou ik de hemel namens Jupiter mogen bewaken, ik zou een nieuw volk daar verzamelen, voor het grootste deel meisjes. Dat zou een volk naar mijn zin zijn. Het ambacht dat men in mijn stad zou moeten leren, zou het zoenen zijn. Daar zou ik mij mee bezig willen houden, en altijd de de liefelijke zang die daarmee gepaard gaat verkiezen boven eten en drinken. Geef mij één dag, o Jupiter, in de kerk van 's hemels mooi gebouw om te doen wat ik wil. Ik zou allen eruit zetten die nooit hun verstand op de zoete brand der liefde hebben gericht. Maar als deze wens niet uit kan komen, heb ik mij voorgenomen jullie lieden dit boekje als een teken, als een onderpand van onze gunst te geven. Jonkvrouwen, laat dan eens uw zoete stralen en liefelijk gezicht op dit boekje schijnen en wens mij toe dat ik, als zoete loon, nog eens Cupido's kroon mag bezitten. De hemel van die god - o wie het mag beërven - is in de lieve schoot van zijn vriendin te sterven. De hemel van die god is altijd bij het schone schijnsel van zijn allerliefste te mogen zijn. |
|
Aan de jonkvrouwen van Holland |
Sources and parallels
- Aux Dames de France (in: anonymous, Thronus cupidinis (1620))
[Compare
]
References, across this site, to this page:
- Aux Dames de France (in: anonymous, Thronus cupidinis (1620))