Justus de Harduwijn, Goddelycke wenschen (1629)
Table of contents ↑Deus tu scis insipientiam meam [2]
II.
SLaet ghy dan, Godt, soo nauwe gaede
(Die 't al bestiert met vvijsen raedt)
Ons malligheydt, en sotte daedt?
VVie sal vervverven u ghenaede;
VVant niemandt op der aerd' en leeft,
Oft sotterny hem aen en kleeft.
Selfs sy verdvvaelt de kloeckste sinnen,
Door ydelheydt is elck bevvaeyt,
En die niet van joncks kindt en draeyt
Sal oudt, en koudt, eerst gaen beghinnen,
En selden is hier iet ghebeurt,
Oft het en vviert daer nae betreurt.
Het eerste paer van ons gheslachte
Een langh leet-vvesen achterliet,
Als eenen Appel, eenen niet,
Hun, en ons al, de doodt aenbrachte.
Och! vvas oyt onder d'hemel-kap,
VVel een lichtveerder koopmanschap?
(Die 't al bestiert met vvijsen raedt)
Ons malligheydt, en sotte daedt?
VVie sal vervverven u ghenaede;
VVant niemandt op der aerd' en leeft,
Oft sotterny hem aen en kleeft.
Selfs sy verdvvaelt de kloeckste sinnen,
Door ydelheydt is elck bevvaeyt,
En die niet van joncks kindt en draeyt
Sal oudt, en koudt, eerst gaen beghinnen,
En selden is hier iet ghebeurt,
Oft het en vviert daer nae betreurt.
Het eerste paer van ons gheslachte
Een langh leet-vvesen achterliet,
Als eenen Appel, eenen niet,
Hun, en ons al, de doodt aenbrachte.
Och! vvas oyt onder d'hemel-kap,
VVel een lichtveerder koopmanschap?
Maer vvat gheluck ghingh daer verloren
Als Esau vulde sijnen krop,
Met een soo dieren vitse-sop.
Siet Salomon eens druck oirboren
Als hy sijn raserny bedocht
Daer hem onkuysheydt inne-brocht.
Neen, hy en heeft niet al gheloghen
Die seyd' dat in dit vvereldts dal
Der sotten hoop ghingh boven al;
Noch hy en vvas oock niet bedroghen,
Die 's menschen licht-vervvaendicheydt
In deser voeghen heeft beschreydt.
Och! och! oft elck soo vvijs eens vvaere
En overdachte vvel sijn endt
De sond' en vvaer soo niet bekent:
Maer ieder malt in 't openbaere.
Och! vvaren sy doch bath beraen
Het sou met hun al beter gaen!
Soud' iemandt oock vvel sulcx verkonden
Dat vele menschen zijn soo sot
Die niet en kennen hunnen Godt,
Iae om te blijven in hun sonden,
Sy beelden vast in hun ghemoet
Daer en is Godt, noch helle-gloedt.
De sonde doet ons sinnen dolen,
De sonde maeckt de vvijse dvvaes;
En noch en houdt elck-een helaes!
Sijn sotte kuren niet verholen:
Maer laet die loopen los en vry
Naer meer verscheyden sotterny.
VVy rechten huysen en Casteelen
Om eeuvvelijck te blijven staen,
En 's ander daeghs vvy henen gaen,
M'en vveren niet vvie die sal deelen.
Och is hy dan niet sot en mal,
Die bauvvt op eenen aerden bal!
VVy planten boomen, en vvy voeghen
Die allegader dicht by een,
Met blommekens vvy d'hoven kléen,
En alle dit kan ons ghenoeghen:
Maer selden daeraf het gheniet
En sal naer ons verderden niet.
De kleyne vvichters met hun grillen
Doen somtijts lacchen d'oude lien,
Het is ghenuchte die te sien
Soo sy Kasteelkens maken vvillen,
Het een haelt saevel, 't ander steen,
En eenighe dat fraey bereên.
Men siet daer een het vvaeter haelen
In scherven van een aerden kann'
Het ander oock als eenen man
Draeght stroy oft leem oft ander dinghen,
En dese plackery van slijck
Dunckt hun te zijn een Koninghrijck.
Maer allegaer die dit aenschouvven
Die bersten uyt in sulck ghelacch
Dat elck van hun niet meer en mach,
Alsoo die Hoven die vvy bouvven
O grooten Godt voor u aenschijn
Min dan dees kinder-huyskens zijn.
Noch merck ick oock een vvonder zede
Dat vvy ghedvvonghen en ghelaen
Met soo verscheyden kleeren gaen!
Die maer en reyst van sté tot stede
Sal soo veel nieuvv fatsoenen sien
Als in de selve vvonen lie'n.
Gheschiedet oock dat ievers vvoelen
Veel menschen op een hoogh tonneel,
De best-ghekleedde meesten-deel
Vervullen de fluvveele stoelen,
En ander houden geck en rel
Met 't gaen en staen van iemandt el.
VVie vvas hy oyt die hem vervaerde
In 't avonturen 't leven stout
Om t'haelen peerels ende gout?
Maer wat is goudt dan ghelu aerde,
En eene peerel is sy bat
Dan van de zee gheronnen nat?
Ha moet hy dan niet sotte-bollen
Die d'aerde voor den Hemel kiest,
En siel en lijf alsoo verliest?
VVie kinders saghe soo sy rollen
Aldus verkijcken hun-lie'n spel
Men soude die beghecken vvel.
VVant 't goedt en 't quaedt sy alle vveten
Als sy soo hooghe zijn ghegroeyt,
Dat elck de noten henen roeyt,
Och is hy dan niet heel beseten
Die voor en vveynich slijck en aerd'
Al vvetende ter helle vaert?
Komt, Chirugijns, comt steeckt een aeder
Komt, en u lieden beste doet
Om af te laeten 't vuyle bloedt
Van dese sotten alle-gaeder:
VVant ick beduchte dat daer by
Noch vallen mocht een raeserny?
Maer och! dit sien d'al-sienigh ooghen
Van die hen over al verspreydt.
En op den naem van sotticheydt
Schijnt hy seer veel in ons te dooghen,
VVant hy door sijne vinghers siet
Al of hy ons ghevvorden liet.
Hier aen, mijn Godt, ick my dan hauvve
Noch mijn vervvaentheyt ievers el
Ick dan by u te recht en stel:
VVant ick soo vast op u betrauvve,
Indien sy haer noch sou mis-gaen
Dat ghy die vvel sult gaede slaen.
Als Esau vulde sijnen krop,
Met een soo dieren vitse-sop.
Siet Salomon eens druck oirboren
Als hy sijn raserny bedocht
Daer hem onkuysheydt inne-brocht.
Neen, hy en heeft niet al gheloghen
Die seyd' dat in dit vvereldts dal
Der sotten hoop ghingh boven al;
Noch hy en vvas oock niet bedroghen,
Die 's menschen licht-vervvaendicheydt
In deser voeghen heeft beschreydt.
Och! och! oft elck soo vvijs eens vvaere
En overdachte vvel sijn endt
De sond' en vvaer soo niet bekent:
Maer ieder malt in 't openbaere.
Och! vvaren sy doch bath beraen
Het sou met hun al beter gaen!
Soud' iemandt oock vvel sulcx verkonden
Dat vele menschen zijn soo sot
Die niet en kennen hunnen Godt,
Iae om te blijven in hun sonden,
Sy beelden vast in hun ghemoet
Daer en is Godt, noch helle-gloedt.
De sonde doet ons sinnen dolen,
De sonde maeckt de vvijse dvvaes;
En noch en houdt elck-een helaes!
Sijn sotte kuren niet verholen:
Maer laet die loopen los en vry
Naer meer verscheyden sotterny.
VVy rechten huysen en Casteelen
Om eeuvvelijck te blijven staen,
En 's ander daeghs vvy henen gaen,
M'en vveren niet vvie die sal deelen.
Och is hy dan niet sot en mal,
Die bauvvt op eenen aerden bal!
VVy planten boomen, en vvy voeghen
Die allegader dicht by een,
Met blommekens vvy d'hoven kléen,
En alle dit kan ons ghenoeghen:
Maer selden daeraf het gheniet
En sal naer ons verderden niet.
De kleyne vvichters met hun grillen
Doen somtijts lacchen d'oude lien,
Het is ghenuchte die te sien
Soo sy Kasteelkens maken vvillen,
Het een haelt saevel, 't ander steen,
En eenighe dat fraey bereên.
Men siet daer een het vvaeter haelen
In scherven van een aerden kann'
Het ander oock als eenen man
Draeght stroy oft leem oft ander dinghen,
En dese plackery van slijck
Dunckt hun te zijn een Koninghrijck.
Maer allegaer die dit aenschouvven
Die bersten uyt in sulck ghelacch
Dat elck van hun niet meer en mach,
Alsoo die Hoven die vvy bouvven
O grooten Godt voor u aenschijn
Min dan dees kinder-huyskens zijn.
Noch merck ick oock een vvonder zede
Dat vvy ghedvvonghen en ghelaen
Met soo verscheyden kleeren gaen!
Die maer en reyst van sté tot stede
Sal soo veel nieuvv fatsoenen sien
Als in de selve vvonen lie'n.
Gheschiedet oock dat ievers vvoelen
Veel menschen op een hoogh tonneel,
De best-ghekleedde meesten-deel
Vervullen de fluvveele stoelen,
En ander houden geck en rel
Met 't gaen en staen van iemandt el.
VVie vvas hy oyt die hem vervaerde
In 't avonturen 't leven stout
Om t'haelen peerels ende gout?
Maer wat is goudt dan ghelu aerde,
En eene peerel is sy bat
Dan van de zee gheronnen nat?
Ha moet hy dan niet sotte-bollen
Die d'aerde voor den Hemel kiest,
En siel en lijf alsoo verliest?
VVie kinders saghe soo sy rollen
Aldus verkijcken hun-lie'n spel
Men soude die beghecken vvel.
VVant 't goedt en 't quaedt sy alle vveten
Als sy soo hooghe zijn ghegroeyt,
Dat elck de noten henen roeyt,
Och is hy dan niet heel beseten
Die voor en vveynich slijck en aerd'
Al vvetende ter helle vaert?
Komt, Chirugijns, comt steeckt een aeder
Komt, en u lieden beste doet
Om af te laeten 't vuyle bloedt
Van dese sotten alle-gaeder:
VVant ick beduchte dat daer by
Noch vallen mocht een raeserny?
Maer och! dit sien d'al-sienigh ooghen
Van die hen over al verspreydt.
En op den naem van sotticheydt
Schijnt hy seer veel in ons te dooghen,
VVant hy door sijne vinghers siet
Al of hy ons ghevvorden liet.
Hier aen, mijn Godt, ick my dan hauvve
Noch mijn vervvaentheyt ievers el
Ick dan by u te recht en stel:
VVant ick soo vast op u betrauvve,
Indien sy haer noch sou mis-gaen
Dat ghy die vvel sult gaede slaen.
Prov. 3.
ICk ben den dvvaesten van alle mannen,
ende het menschelijck vernuft en is met
my niet. Ick en hebbe de vvijsheyt niet
gheleert, noch ick en hebbe ghevveten
de vvetenschap der Heylighen.
ICk ben den dvvaesten van alle mannen,
ende het menschelijck vernuft en is met
my niet. Ick en hebbe de vvijsheyt niet
gheleert, noch ick en hebbe ghevveten
de vvetenschap der Heylighen.
Aug. in speculo peccat. cap. 8.
Maer wildy verstaen / wie on-wijs ende
wie sot is? Ick antwoorde: Hy is onwijs
die niet en merckt dat hy vremdelingh is
vande blijdschap der hemelen / ende die hem
niet en ghevoelt in dit ballinghschap te
wesen eenen ballingh. Hy is sot die sulcks
wetende sijn beste niet en doet om door sijne
verdiensten van de ellende deser wereldt eens
te worden ontslaghen.
Maer wildy verstaen / wie on-wijs ende
wie sot is? Ick antwoorde: Hy is onwijs
die niet en merckt dat hy vremdelingh is
vande blijdschap der hemelen / ende die hem
niet en ghevoelt in dit ballinghschap te
wesen eenen ballingh. Hy is sot die sulcks
wetende sijn beste niet en doet om door sijne
verdiensten van de ellende deser wereldt eens
te worden ontslaghen.
August. serm. 8. de temp. cap. 5.
Wel aen seght dat ghy sot zijt / ende ghy
sult wijs wesen: Maer seght dat / seght dat
inwendelick; want het is soo ghelijck ghy
seght. Indien ghy 't seght / en wilt dit niet
segghen voor de menschen / en wilt dit niet
segghen voor Godt / alsdan voor soo vele het
u is raeckende / zijt ghy verduystert; Want
wat is anders sot te zijn / dan verduystert
van herten.
Wel aen seght dat ghy sot zijt / ende ghy
sult wijs wesen: Maer seght dat / seght dat
inwendelick; want het is soo ghelijck ghy
seght. Indien ghy 't seght / en wilt dit niet
segghen voor de menschen / en wilt dit niet
segghen voor Godt / alsdan voor soo vele het
u is raeckende / zijt ghy verduystert; Want
wat is anders sot te zijn / dan verduystert
van herten.
August. epist. 119
Wie is desen sot die verandert als de Mae-
ne / dan Adam in welcken alle menschen heb-
ben ghesondight.
Wie is desen sot die verandert als de Mae-
ne / dan Adam in welcken alle menschen heb-
ben ghesondight.
Basil. Hom. in Psal. 37.
David noemt oock sijn sotte daedt eene on-
wijsheydt van onwijsheydt voort gheko-
men; want alle sonde gheschiedt door sot-
tigheydt. Die dan in sonden volherden / ende
in de selve nemen hun behaeghen / en hebben
gheen onderscheydt met de Verckenen die
wentelen in slijck ende in vuylicheydt. Hy
leert waer hy gheweest heeft als hy in sonde
was vallende. Want hy seght: Mijn herte
is beroert, mijn kracht heeft my beghe-
ven, ende het licht mijnder ooghen, ende het
selve is by my niet. Hy seght in den tijdt der
sonde en hadde het deel van mijn redelijcke
siele gheen kleyne beroeringhe voort ghedre-
ven door quaede lusten / ende overtrocken
met duysternisse / door den ghenen die was
den inghever der sonde / oversulckx dat hy is
ghevallen in onwijsheydt. Hierom is 't dat
hy seght: Mijn lick-teeckenen zijn verrot
van het aenschijn mijnder onvvijsheydt.
Soo dan sijn herte is beroert / om dat hy ghe-
weest hadde in onwijsheydt / ende dat hy nu
uyt de deughdt der wijsheydt was gheval-
len.
David noemt oock sijn sotte daedt eene on-
wijsheydt van onwijsheydt voort gheko-
men; want alle sonde gheschiedt door sot-
tigheydt. Die dan in sonden volherden / ende
in de selve nemen hun behaeghen / en hebben
gheen onderscheydt met de Verckenen die
wentelen in slijck ende in vuylicheydt. Hy
leert waer hy gheweest heeft als hy in sonde
was vallende. Want hy seght: Mijn herte
is beroert, mijn kracht heeft my beghe-
ven, ende het licht mijnder ooghen, ende het
selve is by my niet. Hy seght in den tijdt der
sonde en hadde het deel van mijn redelijcke
siele gheen kleyne beroeringhe voort ghedre-
ven door quaede lusten / ende overtrocken
met duysternisse / door den ghenen die was
den inghever der sonde / oversulckx dat hy is
ghevallen in onwijsheydt. Hierom is 't dat
hy seght: Mijn lick-teeckenen zijn verrot
van het aenschijn mijnder onvvijsheydt.
Soo dan sijn herte is beroert / om dat hy ghe-
weest hadde in onwijsheydt / ende dat hy nu
uyt de deughdt der wijsheydt was gheval-
len.
Orig. in Psal. 37.
Seer wel heeft hy dt sonde ghenoemt On-
vvijsheydt, Want die wijs is en sal niet son-
dighen.
Seer wel heeft hy dt sonde ghenoemt On-
vvijsheydt, Want die wijs is en sal niet son-
dighen.
Chrys. hom. 17. in Genes. 14.
Niet arger dan de sonde; sy maeckt sot
die te voren waeren begaeft met verstandt
ende wijsheydt.
Niet arger dan de sonde; sy maeckt sot
die te voren waeren begaeft met verstandt
ende wijsheydt.
Chrys. hom. 41. in c. 6. Ioannis.
(Ende voor-seker) alle boosheydt spruyt
uyt de sotticheydt / soo dat den hooveerdighen
ende den grammoedighen (want sy behoe-
ven wijsheydt) door dese ghenegentheden
worden verslonden. Daerom seght den Pro-
phete: Daer en is gheen ghesondtheydt in
mijn vleesch van het aenschijn mijnder on-
vvijsheydt. Op dat hy soude bethoonen dat
alle sonde haeren oorspronck is haelende uyt
de sottigheydt; want die de deughdt aen-
hanght / ende die Godt vreest is alderbest by
sijn sinnen. Is dit soo / den boosen die niet
en heeft de vreese Godts / sonder twijffel en is
niet wijs. Die dan derft de waerachtighe
wijsheydt is aldersotste.
(Ende voor-seker) alle boosheydt spruyt
uyt de sotticheydt / soo dat den hooveerdighen
ende den grammoedighen (want sy behoe-
ven wijsheydt) door dese ghenegentheden
worden verslonden. Daerom seght den Pro-
phete: Daer en is gheen ghesondtheydt in
mijn vleesch van het aenschijn mijnder on-
vvijsheydt. Op dat hy soude bethoonen dat
alle sonde haeren oorspronck is haelende uyt
de sottigheydt; want die de deughdt aen-
hanght / ende die Godt vreest is alderbest by
sijn sinnen. Is dit soo / den boosen die niet
en heeft de vreese Godts / sonder twijffel en is
niet wijs. Die dan derft de waerachtighe
wijsheydt is aldersotste.
Chrys. hom. 4. in Ioan.
Sy en verschillen niet van dulle menschen
die aerdtsche ende haest-verganckelijcke saec-
ken als in eenen droom bemoeden. Het
schijnt sy overvloeyen van rijckdom daer sy
gheenen en hebben: het schijnt sy zijn in
vreughden / ende daer en zijn gheene: noch sy
en bemercken niet bedroghen te zijn / oft sy en
zijn verlost uyt hun rasernije.
Sy en verschillen niet van dulle menschen
die aerdtsche ende haest-verganckelijcke saec-
ken als in eenen droom bemoeden. Het
schijnt sy overvloeyen van rijckdom daer sy
gheenen en hebben: het schijnt sy zijn in
vreughden / ende daer en zijn gheene: noch sy
en bemercken niet bedroghen te zijn / oft sy en
zijn verlost uyt hun rasernije.
Aug. in Psal, 38.
Ick schijne u te sotte-bollen soo ick dit
maer en spreke; ende dese woorden schijnen
u klap van oude vrouwkens. Maer ghy (te
weten / ô mensche van grooten raede ende
groote wijsheydt) herleght alle daeghe ver-
scheyden middelen om gheldt te verkrijghen;
ghy peyst om koop-handel / om lantbauwin-
ghe / misschien oock om wel-sprekentheydt /
om Rechts-gheleertheydt / ende om Krijghs-
handel / jae dat meer is om wouckerije. Ten
eersten ick u vraeghe? Weet ghy wel hoe dat
hy voor wien ghy dit verspaert / sal besitten?
oft indien hy noch niet en is gheboren / dat hy
sal worden gheboren? spaert ghy voor uwe
kinderen / 't is onseker oft sy sullen kommen /
ende oft sy dat sullen besitten.
Ick schijne u te sotte-bollen soo ick dit
maer en spreke; ende dese woorden schijnen
u klap van oude vrouwkens. Maer ghy (te
weten / ô mensche van grooten raede ende
groote wijsheydt) herleght alle daeghe ver-
scheyden middelen om gheldt te verkrijghen;
ghy peyst om koop-handel / om lantbauwin-
ghe / misschien oock om wel-sprekentheydt /
om Rechts-gheleertheydt / ende om Krijghs-
handel / jae dat meer is om wouckerije. Ten
eersten ick u vraeghe? Weet ghy wel hoe dat
hy voor wien ghy dit verspaert / sal besitten?
oft indien hy noch niet en is gheboren / dat hy
sal worden gheboren? spaert ghy voor uwe
kinderen / 't is onseker oft sy sullen kommen /
ende oft sy dat sullen besitten.
Chrys. in Psal, 48.
Maer seght my eens wat isser sotter dan
den mensche / die arbeydt ende hem bekom-
mert / ende soo veel goedts vergaedert / dat
uyt sijnen arbeydt ander hun op-vullen niet
wellusticheydt? Maer wat is te segghen:
Den onvvijsen ende den sot sullen t'saemen
vergaen. My dunckt dat hy spreeckt van die
goddeloose / die ghehecht aen het teghenwoor-
dich / dat alleene gaede slaen: maer sy en over-
legghen niet het toekomende / ende daerom
gheeft hy aen hun den naeme / van onwijse.
Maer seght my eens wat isser sotter dan
den mensche / die arbeydt ende hem bekom-
mert / ende soo veel goedts vergaedert / dat
uyt sijnen arbeydt ander hun op-vullen niet
wellusticheydt? Maer wat is te segghen:
Den onvvijsen ende den sot sullen t'saemen
vergaen. My dunckt dat hy spreeckt van die
goddeloose / die ghehecht aen het teghenwoor-
dich / dat alleene gaede slaen: maer sy en over-
legghen niet het toekomende / ende daerom
gheeft hy aen hun den naeme / van onwijse.
Ibidem.
Sy hebben haere naemen ghenoemt in
hunne ghevvesten. Siet hier een ander soor-
te van krancksinnigheydt / van hunne nae-
men te stellen op ghebouwssels / op ackers /
ende op badtstoven / ende te laten voorstan
dat sy daer uyt verkrijghen groote vertroo-
stinghe / daer sy voor het waerachtich maer
en hebben de schaduwe.
Sy hebben haere naemen ghenoemt in
hunne ghevvesten. Siet hier een ander soor-
te van krancksinnigheydt / van hunne nae-
men te stellen op ghebouwssels / op ackers /
ende op badtstoven / ende te laten voorstan
dat sy daer uyt verkrijghen groote vertroo-
stinghe / daer sy voor het waerachtich maer
en hebben de schaduwe.
Ibid.
Sy zijn ghestooten uyt hunne eere. Wat
kan by dese verwaentheydt worden gheleec-
ken / als sy nu saecken doen waer over sy ghe-
straft worden / ende om de welcke sy komen in
schande?
Sy zijn ghestooten uyt hunne eere. Wat
kan by dese verwaentheydt worden gheleec-
ken / als sy nu saecken doen waer over sy ghe-
straft worden / ende om de welcke sy komen in
schande?
Chrys. hom. 55. ad popul. Antioch.
Het hout dat ghy gheplant hebt is blijven-
de / ende het huys dat ghy zijt op-bauwende
is blijvende / maer den bouwmeester ende den
planter worden wegh-gheleydt / ende moe-
ten vergaen. Ende soo wanneer sulcks ghe-
beurt / wy schicken dat als oft wy waeren on-
sterffelijck. Hoort wat dat Salomon seyt:
Ick hebbe voor my huysen ghetimmert, ick
hebbe Hoven gheplant, groene loover-hut-
ten, vvijngaerden, ende dierghelijcke, Maer
wat seght hy daer benevens? Ydelheydt der
ydelheydt, ende al ydelheydt. Gheen kleyne
maer een uytnemende groote ydelheydt. En-
de ick bidde u laet ons eens begrijpen eenige
saecken in de welcke gheene ydelheydt en sou-
de wesen! Indien ghy siet eenighe schoone
ghestichten / ende dat dit ghesichte u is aen-
lockende / wilt terstont sien naer den hemel /
keert uwe ooghen van die steenen ende co-
lumnen naer die heerlijcke schoonigheydt /
ende ghy sult sien dat dit zijn vvercken van
mieren ende van mugghen. Doorgrondt het
ghene ghy aensiet / klimt naer het ghene dat
hemelsch is / ende ghewent van daer te siene
de schoone ghestichten der huysen / ghy sult be-
vinden die niet te zijn dan gheckernye der
kleyne kinderen. Maer de kinderen zijn
sulckx dat sy van gheen nuttighe saken sorghe
en draghen.
Het hout dat ghy gheplant hebt is blijven-
de / ende het huys dat ghy zijt op-bauwende
is blijvende / maer den bouwmeester ende den
planter worden wegh-gheleydt / ende moe-
ten vergaen. Ende soo wanneer sulcks ghe-
beurt / wy schicken dat als oft wy waeren on-
sterffelijck. Hoort wat dat Salomon seyt:
Ick hebbe voor my huysen ghetimmert, ick
hebbe Hoven gheplant, groene loover-hut-
ten, vvijngaerden, ende dierghelijcke, Maer
wat seght hy daer benevens? Ydelheydt der
ydelheydt, ende al ydelheydt. Gheen kleyne
maer een uytnemende groote ydelheydt. En-
de ick bidde u laet ons eens begrijpen eenige
saecken in de welcke gheene ydelheydt en sou-
de wesen! Indien ghy siet eenighe schoone
ghestichten / ende dat dit ghesichte u is aen-
lockende / wilt terstont sien naer den hemel /
keert uwe ooghen van die steenen ende co-
lumnen naer die heerlijcke schoonigheydt /
ende ghy sult sien dat dit zijn vvercken van
mieren ende van mugghen. Doorgrondt het
ghene ghy aensiet / klimt naer het ghene dat
hemelsch is / ende ghewent van daer te siene
de schoone ghestichten der huysen / ghy sult be-
vinden die niet te zijn dan gheckernye der
kleyne kinderen. Maer de kinderen zijn
sulckx dat sy van gheen nuttighe saken sorghe
en draghen.
Chrys. hom. 4. in 1. ad Corint. cap. 1.
Alsoo sy willen altijdt speelen / sy ligghen
ende sy kruypen altijdt lancx ter aerden / ende
sy en beminnen maer dat aerdtsch is. De kin-
deren dickmael soo wy spreken van nuttighe
saecken en hebben gheenderhande ghevoe-
len / maer sy lacchen altijdt: Alsoo oock som-
mighe / soo wy iet verhaelen van het eeuwich
Rijcke / sullen daer mede lacchen. Wederom
de kinderen / soo sy den dief sien uyt den huy-
se draghen / en sullen alleen hem niet verbie-
den / maer sullen hem selver toe-lacchen.
Maer verdraeght ghy eenen klaeter / een veel-
ken / oft iet dat kindert / sy zijn gram / sy ne-
men dat qualijck / sy scheuren van krijten / en-
de sy werpen hun ter aerde. Alsoo eenighe /
siende den duyvel hun af-nemen hun vader-
lijck erfdeel / sy lacchen / sy loopē naer hem als
tot hunnen vriendt; maer indien hun iemant
wat landts ontvindt / oft eenighe beuselin-
ghen / sy sullen hun selver leet doen,
Alsoo sy willen altijdt speelen / sy ligghen
ende sy kruypen altijdt lancx ter aerden / ende
sy en beminnen maer dat aerdtsch is. De kin-
deren dickmael soo wy spreken van nuttighe
saecken en hebben gheenderhande ghevoe-
len / maer sy lacchen altijdt: Alsoo oock som-
mighe / soo wy iet verhaelen van het eeuwich
Rijcke / sullen daer mede lacchen. Wederom
de kinderen / soo sy den dief sien uyt den huy-
se draghen / en sullen alleen hem niet verbie-
den / maer sullen hem selver toe-lacchen.
Maer verdraeght ghy eenen klaeter / een veel-
ken / oft iet dat kindert / sy zijn gram / sy ne-
men dat qualijck / sy scheuren van krijten / en-
de sy werpen hun ter aerde. Alsoo eenighe /
siende den duyvel hun af-nemen hun vader-
lijck erfdeel / sy lacchen / sy loopē naer hem als
tot hunnen vriendt; maer indien hun iemant
wat landts ontvindt / oft eenighe beuselin-
ghen / sy sullen hun selver leet doen,
Psal. 93. 1. ad Corinth. Chrys. hom. 36 in hunc locum.
Verstaet dit ghy onverstandige onder het volck, ghy
sotten vvordt eens vvijs, noch en vvilt met
u-lieder sinnen niet vvorden ghelijck de
kinderen. Want de kleyne kinderen staen
verstelt / ende verwonderen hun met opene
monden in kleyne saecken: En vvilt gheen
kinderen vvorden, dat is / onverstandigh
daer dat men behoorde wijs te wesen.
Verstaet dit ghy onverstandige onder het volck, ghy
sotten vvordt eens vvijs, noch en vvilt met
u-lieder sinnen niet vvorden ghelijck de
kinderen. Want de kleyne kinderen staen
verstelt / ende verwonderen hun met opene
monden in kleyne saecken: En vvilt gheen
kinderen vvorden, dat is / onverstandigh
daer dat men behoorde wijs te wesen.
Chrys. hom. in Psalm. 4
Die kinderen die noch te kleyne zijn / ghe-
ven de ouders dusdaenige saecken: als
schoentjens / kleerkens / rinckskens / klater-
goudt / etc. Maer als sy nu meerder wesen /
dit wordt gheweert / ende sy gheven wat tref-
felijckers. Insghelijckx heeft gedaen Godt
Almachtich ons treckende uyt de kleyne kin-
derachticheden / heeft ons saecken belooft die
hemels zijn. En wilt u dan niet verwonde-
ren in het ghene daer lichtelijck henen drijft /
ende voor by loopt / noch en zijt oock van
gheen kleyne ende verworpen gesintheydt.
Die kinderen die noch te kleyne zijn / ghe-
ven de ouders dusdaenige saecken: als
schoentjens / kleerkens / rinckskens / klater-
goudt / etc. Maer als sy nu meerder wesen /
dit wordt gheweert / ende sy gheven wat tref-
felijckers. Insghelijckx heeft gedaen Godt
Almachtich ons treckende uyt de kleyne kin-
derachticheden / heeft ons saecken belooft die
hemels zijn. En wilt u dan niet verwonde-
ren in het ghene daer lichtelijck henen drijft /
ende voor by loopt / noch en zijt oock van
gheen kleyne ende verworpen gesintheydt.
August. conf. 1. c. 9.
Maer beuselinghen der groote worden ge-
noemt onderwindinghen / ende dat sy sulcks
waeren van kleyne kinderen, sy souden ghe-
straft worden van hun ouders.
Maer beuselinghen der groote worden ge-
noemt onderwindinghen / ende dat sy sulcks
waeren van kleyne kinderen, sy souden ghe-
straft worden van hun ouders.
Amb. in Psal. 118.
Gheluck-saeligh is den man, vviens hope
is den naeme des Heeren, ende die niet en
heeft ghesien naer de ydelheden ende val-
sche malligheden. Die dese niet en siet is
gheluckich / ende die daer naer siet is dul en-
de uyt-sinnigh / soo dat dan ieder op-stae van-
de rasernije der wereltlijcker lusten / die 't her-
te met de sinnen soo onstellen / dat die hun selfs
niet en konnen wesen.
Gheluck-saeligh is den man, vviens hope
is den naeme des Heeren, ende die niet en
heeft ghesien naer de ydelheden ende val-
sche malligheden. Die dese niet en siet is
gheluckich / ende die daer naer siet is dul en-
de uyt-sinnigh / soo dat dan ieder op-stae van-
de rasernije der wereltlijcker lusten / die 't her-
te met de sinnen soo onstellen / dat die hun selfs
niet en konnen wesen.
Psal. 24.
En ghedenckt niet meer de sonden van
mijne Ionckheydt, noch mijne onvvetent-
schap o Heere.
En ghedenckt niet meer de sonden van
mijne Ionckheydt, noch mijne onvvetent-
schap o Heere.
August. lib. 1. de peccat. met. cap. 35.
Want wy sien eenighe soorte van sotten die
men noemt guychelaers / die aenghebrocht
worden tot het vermaeck der wijse lieden / en-
de naer het ghemeyn oordeel zijn sy kostelijc-
ker dan de selve ghekleedt. Ende den Vaeder
beroept sijn kleyn soontjen van 't welcke hy
met vreughden al dusdanighe grillen is ver-
wachtende: maer nu daer een hope is van
op-kommen / ende dat men voorseker houdt
dat met de jaeren sal blijcken het licht des
volle verstandts / de guychelinghen der kin-
deren en zijn hun ouders niet alleenelijck
vernoeghelijck / maer aenghenaem ende vol
ghenuchten. Hoe! sy worden misschien hier-
toe verweckt door het toe-lacchen / ende door
de ydelheydt van hunne ouders? want mee-
stendeel de kindtscheydt nu kennende Vaeder
ende Moeder en derft gheen van beyde mis-
segghen / ten zy dat van d'een oft d'ander
wort toeghelaeten oft bevolen.
Want wy sien eenighe soorte van sotten die
men noemt guychelaers / die aenghebrocht
worden tot het vermaeck der wijse lieden / en-
de naer het ghemeyn oordeel zijn sy kostelijc-
ker dan de selve ghekleedt. Ende den Vaeder
beroept sijn kleyn soontjen van 't welcke hy
met vreughden al dusdanighe grillen is ver-
wachtende: maer nu daer een hope is van
op-kommen / ende dat men voorseker houdt
dat met de jaeren sal blijcken het licht des
volle verstandts / de guychelinghen der kin-
deren en zijn hun ouders niet alleenelijck
vernoeghelijck / maer aenghenaem ende vol
ghenuchten. Hoe! sy worden misschien hier-
toe verweckt door het toe-lacchen / ende door
de ydelheydt van hunne ouders? want mee-
stendeel de kindtscheydt nu kennende Vaeder
ende Moeder en derft gheen van beyde mis-
segghen / ten zy dat van d'een oft d'ander
wort toeghelaeten oft bevolen.
Sources and parallels
-
Remake of image, not mirrored, in: Deus tu scis insipientiam meam [2] (in: Jan Suderman, De godlievende ziel (1724))
[Compare
]
-
Compare Quarles, Emblems, divine and moral, embl. 3.2
-
Same pictura and motto: Hugo, Pia desideria, bk/embl. 1/2
References, across this site, to this page:
- De Ziele op haer selve gelaten, bevint hare nietigheyt [8] (in: Jan Luyken, Jesus en de ziel (1685))
- Deus tu scis insipientiam meam [2] (in: Jan Suderman, De godlievende ziel (1724))