Jan Luyken, Jesus en de ziel (1685)
Table of contents ↑De Ziele in aendacht over de nieuwe Creatuur [16]
De Ziele in aendacht over de nieuwe Creatuur.
TOen 't Saatjen sturf in 's aertrijx schoot,
En scheen vergeten en verlooren,
Toen groenden 't Bloempje door dien doot.
En quam gelijck een nieu gebooren,
Uyt duystere aerde in 't schoone licht,
Om reuck en verwen voor te dragen.
Begroet van 's hemels aengesicht,
Met dauw en sonneschijn in 't dagen;
Soo wast de nieuwe creatuur,
Als eygen wil gaet in 't verderven,
In doodt en graf, al smaeckt het suur,
Daer groent een leven door dat sterven;
Een bloem in 't Paradijs soo schoon,
Al sien 't geen wereldts blindt gebooren,
Hy staet voor Godt en sijnen Soon,
En ruyckt door aller Englen kooren.
ô Jesu lief! ô eeuwigh goedt!
Hoe vuurigh lust het my te worden
Een Bloempjen aen uw Rozenhoedt,
Daer nooyt een lovertje verdorden!
ô Heere Jesu voert my aen,
Om altijdt in den doodt te gaen.
En scheen vergeten en verlooren,
Toen groenden 't Bloempje door dien doot.
En quam gelijck een nieu gebooren,
Uyt duystere aerde in 't schoone licht,
Om reuck en verwen voor te dragen.
Begroet van 's hemels aengesicht,
Met dauw en sonneschijn in 't dagen;
Soo wast de nieuwe creatuur,
Als eygen wil gaet in 't verderven,
In doodt en graf, al smaeckt het suur,
Daer groent een leven door dat sterven;
Een bloem in 't Paradijs soo schoon,
Al sien 't geen wereldts blindt gebooren,
Hy staet voor Godt en sijnen Soon,
En ruyckt door aller Englen kooren.
ô Jesu lief! ô eeuwigh goedt!
Hoe vuurigh lust het my te worden
Een Bloempjen aen uw Rozenhoedt,
Daer nooyt een lovertje verdorden!
ô Heere Jesu voert my aen,
Om altijdt in den doodt te gaen.
Goddelijck Antwoordt.
Joan. 3. vers 5.
VOorwaer, voorwaer, segge ick u, soo ymandt niet
gebooren en wort uyt water ende Geest, hy en kan in
het Koninckrijcke Godts niet ingaen.
VOorwaer, voorwaer, segge ick u, soo ymandt niet
gebooren en wort uyt water ende Geest, hy en kan in
het Koninckrijcke Godts niet ingaen.
Op het XVI. Sinnebeeldt.
Van de Wedergeboorte of nieuwe Creatuur.
Van de Wedergeboorte of nieuwe Creatuur.
Gelijck een schoone bloem uyt de swarte aerde, uyt
den doodt en de verrottinge des Saets in een ander
element, de lucht door het licht der Sonne verklaert, op-
wast, soo wast de nieuwe creatuur het ware beelt Godts,
uyt de duystere grofheyt, uyt den doot des ouden Adams,
niet voor d'uyterlijcke oogen, niet in dese werelt, maer
in het eenigh reyne element Godts dat inwendig is.
den doodt en de verrottinge des Saets in een ander
element, de lucht door het licht der Sonne verklaert, op-
wast, soo wast de nieuwe creatuur het ware beelt Godts,
uyt de duystere grofheyt, uyt den doot des ouden Adams,
niet voor d'uyterlijcke oogen, niet in dese werelt, maer
in het eenigh reyne element Godts dat inwendig is.
En gelijck de bloem een water in sich suygt daer hem
zijn wesen van wast, soo suygt de omgewende Ziele met
zijn begeerte dat water des levens in sich, en daer van
wast hem dat hoogwaerde edele en boven maten schoo-
ne beelt, de nieuwe creatuur. Van dit water moet ghy
niet dencken dat het maer eene gelijckenis sy, maer het
is wesentlijck water, doch ghy sult het oock niet vergelij-
ken by dit uyterlijcke doodelijcke water, of ook niet me-
nen dat het een revier ofte vloeyende beeck zy, die hier
of daer aen een besondere plaets ware, och neen! dat
water des levens is die hemelsche wesenheyt, geboren
van de sachtmoedigheyt der Majesteyt Godts, en dese
wesenheyt het water des levens vervult de gantsche eeu-
wige diepte der eyndeloose Godtheyt: soo dat als Chri-
stus ons noodt op het water des levens, wy niet en behoe-
ven hier of ginder, onder of boven te gaen, maer wy sul-
len door dit uytwendighe, doorbrekende onse dorstige
begeerte in dat inwendige, daer Godt over al tegenwoor-
digh is, invoeren, aldaer is dit water des levens aen alle
plaetsen.
zijn wesen van wast, soo suygt de omgewende Ziele met
zijn begeerte dat water des levens in sich, en daer van
wast hem dat hoogwaerde edele en boven maten schoo-
ne beelt, de nieuwe creatuur. Van dit water moet ghy
niet dencken dat het maer eene gelijckenis sy, maer het
is wesentlijck water, doch ghy sult het oock niet vergelij-
ken by dit uyterlijcke doodelijcke water, of ook niet me-
nen dat het een revier ofte vloeyende beeck zy, die hier
of daer aen een besondere plaets ware, och neen! dat
water des levens is die hemelsche wesenheyt, geboren
van de sachtmoedigheyt der Majesteyt Godts, en dese
wesenheyt het water des levens vervult de gantsche eeu-
wige diepte der eyndeloose Godtheyt: soo dat als Chri-
stus ons noodt op het water des levens, wy niet en behoe-
ven hier of ginder, onder of boven te gaen, maer wy sul-
len door dit uytwendighe, doorbrekende onse dorstige
begeerte in dat inwendige, daer Godt over al tegenwoor-
digh is, invoeren, aldaer is dit water des levens aen alle
plaetsen.
De rechte wegh in 't eeuwigh leven is in den mensch;
hy heeft der Zielen wil in die uyterlijcke wereldt inge-
voert, die moet hy nu weder in sich, in die inwendige
geestelijcke werelt, daer Godt overal tegenwoordigh is,
invoeren, en eeten geestelijck broot, en drincken gee-
stelijck water, daer van de nieuwe creatuur toeneemt,
en een gestalte krijght.
hy heeft der Zielen wil in die uyterlijcke wereldt inge-
voert, die moet hy nu weder in sich, in die inwendige
geestelijcke werelt, daer Godt overal tegenwoordigh is,
invoeren, en eeten geestelijck broot, en drincken gee-
stelijck water, daer van de nieuwe creatuur toeneemt,
en een gestalte krijght.
Maer hy heeft een gevaerlijcke en swaren wegh te
gaen; want die omgekeerde wille moet weder in sich in
gaen, en moet door dat sterren en elementen rijck door-
breken: ô hoe wordt hy aldaer ghehouden! het moet
een groote ernst zijn geen huychelery, en met den wille
in 't sterren rijck, in dese uyterlijcke werelt te blijven.
gaen; want die omgekeerde wille moet weder in sich in
gaen, en moet door dat sterren en elementen rijck door-
breken: ô hoe wordt hy aldaer ghehouden! het moet
een groote ernst zijn geen huychelery, en met den wille
in 't sterren rijck, in dese uyterlijcke werelt te blijven.
Och! in dit net der uyterlijcke weelde blijven de
meeste menschen hangen, verstrickt aen haer verdorve
luste en valsche begeerlijckheden, en sy en breken niet
door tot dat inwendigh, tot dat heerlijck Rijcke Godts;
ende om dat sy dat oude leven niet willen afsterven, soo
en kunnen sy dat nieuwe nooyt erlangen.
meeste menschen hangen, verstrickt aen haer verdorve
luste en valsche begeerlijckheden, en sy en breken niet
door tot dat inwendigh, tot dat heerlijck Rijcke Godts;
ende om dat sy dat oude leven niet willen afsterven, soo
en kunnen sy dat nieuwe nooyt erlangen.
Aen een weder geboren mensch siet men uytwendigh
geen veranderinge; zijn gedaente en gestalte des lic-
haems is gelijck te voren, en daerom acht het de grove
werelt, die alles na hare plompheydt wil hebben, voor
roock en windt; doch om dat de nieuwe geboorte van
dese werelt niet en is, daerom en kanse oock van dese
werelt niet verstaen noch begrepen worden.
geen veranderinge; zijn gedaente en gestalte des lic-
haems is gelijck te voren, en daerom acht het de grove
werelt, die alles na hare plompheydt wil hebben, voor
roock en windt; doch om dat de nieuwe geboorte van
dese werelt niet en is, daerom en kanse oock van dese
werelt niet verstaen noch begrepen worden.
Maer de nieuwe mensch is inwendigh in den diepen
grondt, daer wast sy wesentlijk in den ouden verborgen,
gelijck dat gout in den groven steen wast.
grondt, daer wast sy wesentlijk in den ouden verborgen,
gelijck dat gout in den groven steen wast.
Soo u uwe oogen geopent waren, ten tijde als haer het
uyterlijcke vlees en bloedt door den doodt afvalt, dan
soud ghy dit nieu schepsel, dat heerlijcke en boven ma-
ten schoone beeldt sien staen, als een hoogh vercierden
bloem, door den doodt gegroent en uytgewassen, in dat
vreughdenrijcke Paradijs Godts.
uyterlijcke vlees en bloedt door den doodt afvalt, dan
soud ghy dit nieu schepsel, dat heerlijcke en boven ma-
ten schoone beeldt sien staen, als een hoogh vercierden
bloem, door den doodt gegroent en uytgewassen, in dat
vreughdenrijcke Paradijs Godts.
Sources and parallels
- Modified pictura in the 1714 edition (Jesus no longer rests his head in his hand;
the flowers are not clearly visible; palm tree instead of pine tree):
De Ziele in aandacht over de nieuwe Kreatuur [16] (in: Jan Luyken, Jesus en de ziel (1714))
[Compare
]