Hermannus Hugo, Pia desideria (1624)
Table of contents ↑Mihi autem adherere Deo bonum est, ponere in Domino Deo spem meam [28]
Q
Vàm mea, per varios,
vita est exercita casus!
Vt pila, percussu pulsa, repulsa manus.
Munera belligeri primùm placuêre Gradiui,
Armaque, spe laudis, sanguinolenta tuli.
Arma dabant animos, & erat spes omnis in armis,
Ceu foret hæc votis meta futura meis.
Sæpè vigil tetricas traduxi cantibus horas,
Et custos speculæ tædia longa tuli.
Nec semel admonitu fraus hostica prodita nostro est,
Cùm signum toties, ore, velære dedi.
Addidici septis fossam producere castris,
Et sude præfixas impedijsse vias.
Quin etiam subitæ faciem componere pugnæ,
Et trepidis animos addere, voce, globis.
Denique non tenuit belli quis certiùs artes,
Militis auxilio seu Ducis esset opus.
Ah, quoties Libycas pressit pes lassus arenas,
Et cècidit madidis sudor in ora comis!
Collaque magnanimus tinxit fumantia puluis;
Nec tamen vnda, sitim quæ recrearet, erat.
Ah quoties gelidos fluuiorum innauimus alueos,
AEre grauante humeros, ære grauante caput!
Oraque prensatos retinebant mordicus enses.
Nando per obstantes cùm veheremur aquas.
Bellantem tenuit iam tot me Marspiter annis,
Principioque pedes, fine merebar eques:
Quóque tegor, decimâ fuit ictus arundine thorax,
Læsaque sunt totidem cassis & vmbo locis.
Lethifero cecidit sonipes mihi tertius ictu,
Crista quater, galeæ cuspide, rapta fuit.
Quin animam præceps in aperta pericula misi,
Dum nimis hostili dextera cæde calet.
Nulla tamen nostro tunc sunt data vulnera tergo,
Omne sed aduerso pectore vulnus erat.
Nempe gradum tenui, contra ferrumque facesque,
Telaque, præcipiti grandine plura tuli.
Perque meo factos gladio spatiabar aceruos,
Imposito subigens corpora strata pede.
Quis putet, hoc tantis caput insuperabile bellis,
Non etiam bellis, vota tulisse suis?
Heu mihi! post partas proprio tot sanguine lauros,
Post tot ad infernos funera missa lacus;
Post toties meritas gladio victore coronas,
Post tot fixa tuo signa, Gradiue, tholo:
Vna tot egregios deleuit culpa triumphos,
Nec fuit vlla super nominis vmbra mei:
Et grauis in pœnam me diruit ære Tribunus,
Iussit & incincto turpiter ire sago.
Gloria quin odiis popularibus obruta vertit,
Sic cecidit tanto Marte petitus honos.
O vtinam potiùs pro te, Deus, arma tulissem!
Non ita cassa suis laudibus arma forent.
Te super, intrepidâ meliùs spe, vota locantur,
Vt fundat trepidas anchora fida rates.
Ergo suum Odrysio positum suspendimus ensem,
AEraque sunt curuæ iussa valere tubæ.
Tum lucra, tum vigiles, lucro arrisêre tabernæ,
Vnaque Mercurio cura litasse fuit.
Tum piper & lanas lydo reparauimus auro,
Veximus & grauidâ grana, merumque trabe.
Nostraque Barbaricos tetigerunt lintea portus,
Et sinus inuectâ vix sine merce fuit.
Scilicet, è minimâ magnum re cogere quæstum,
Maximus hâc studij parte triumphus erat.
Creuerat aggestis iam densa pecunia nummis,
Nec domus immensas arcta tenebat opes.
Classis & ambustis onerata redibat ab Indis,
Sed perijt, patriis proxima classis aquis.
Plurimus implebat tabulas mihi debitor ambas,
Credita periurus debitor esse negat.
Ergo velut liquidis sal crescit & interit vndis,
Vt creuistis opes, sic perijstis opes.
O quanto placidos tranquillius exigit annos,
Qui neque lucra cupit, qui neque bella mouet!
Diues Athlantiade, tua linquo negotia, dixi,
Nulla mihi vestrâ merce redempta quies.
Quid facerem, toties frustrantibus omnia votis,
Marte negante decus, Mercurioque fidem?
Regis in ignotam subrepsi nobilis aulam;
Magnaque mox Regifama relata mei est.
Et vocor, & videor, placidoque arrideor ore;
Dumque loquor, pronâ Principis aure fruor.
Nescio quid fuerit, quod Rex ita cœpit amare;
Non fuit hoc meriti, sed magè sortis opus.
Seu fuerit virtus, seu sors, seu Regius error,
Maximus exiguo tempore creuit amor.
Sæpè diem nocti coniunximus, inque loquendo,
Non fuerat visus præcipitasse dies.
Sæpè domi tacitas lusu traduximus horas,
Vnaque sæpè foris mensa duobus erat.
Non ita Seianum Latiæ fauor extulit Aulæ;
Clitus Alexandro non ita carus erat.
Commodus haud tantum potuit tribuisse Cleandro,
Aut Constantini plus amor Ablauio.
Iamque suâ fateor, fauor hic, nouitate placebat,
(Vt propè non solitæ res nouitate placent)
Aulaque felicem, felicem turba vocabat,
Quod mihi tanta Ducis gratia parta foret.
Vah! nimis infidis subnixa potentia sceptris,
Quæ minimo sortis turbine versa ruit!
Ecce, minax tetricos cœpit Rex ducere vultus,
Nec tamen est vitio gratia læsa meo.
Hei mihi! cœptus amor, subitam se vertit in iram,
Hostis & è patrio cogor abire solo.
Et veteres auxi casu, noua fabula, fastos;
Fabula sic elegis tristè canenda meis.
Arcadij Eutropius; Stilico rediuiuus Honorî,
Et Constantini Cæsaris Ablauius;
Clitus Alexandri; Tibêrius & Seianus,
Rursus in historiæ parte fuêre meæ.
O Deus! ô quantò tranquilliùs exigit æuum,
Qui locat in sceptris votaque spesque tuis!
Vt pila, percussu pulsa, repulsa manus.
Munera belligeri primùm placuêre Gradiui,
Armaque, spe laudis, sanguinolenta tuli.
Arma dabant animos, & erat spes omnis in armis,
Ceu foret hæc votis meta futura meis.
Sæpè vigil tetricas traduxi cantibus horas,
Et custos speculæ tædia longa tuli.
Nec semel admonitu fraus hostica prodita nostro est,
Cùm signum toties, ore, velære dedi.
Addidici septis fossam producere castris,
Et sude præfixas impedijsse vias.
Quin etiam subitæ faciem componere pugnæ,
Et trepidis animos addere, voce, globis.
Denique non tenuit belli quis certiùs artes,
Militis auxilio seu Ducis esset opus.
Ah, quoties Libycas pressit pes lassus arenas,
Et cècidit madidis sudor in ora comis!
Collaque magnanimus tinxit fumantia puluis;
Nec tamen vnda, sitim quæ recrearet, erat.
Ah quoties gelidos fluuiorum innauimus alueos,
AEre grauante humeros, ære grauante caput!
Oraque prensatos retinebant mordicus enses.
Nando per obstantes cùm veheremur aquas.
Bellantem tenuit iam tot me Marspiter annis,
Principioque pedes, fine merebar eques:
Quóque tegor, decimâ fuit ictus arundine thorax,
Læsaque sunt totidem cassis & vmbo locis.
Lethifero cecidit sonipes mihi tertius ictu,
Crista quater, galeæ cuspide, rapta fuit.
Quin animam præceps in aperta pericula misi,
Dum nimis hostili dextera cæde calet.
Nulla tamen nostro tunc sunt data vulnera tergo,
Omne sed aduerso pectore vulnus erat.
Nempe gradum tenui, contra ferrumque facesque,
Telaque, præcipiti grandine plura tuli.
Perque meo factos gladio spatiabar aceruos,
Imposito subigens corpora strata pede.
Quis putet, hoc tantis caput insuperabile bellis,
Non etiam bellis, vota tulisse suis?
Heu mihi! post partas proprio tot sanguine lauros,
Post tot ad infernos funera missa lacus;
Post toties meritas gladio victore coronas,
Post tot fixa tuo signa, Gradiue, tholo:
Vna tot egregios deleuit culpa triumphos,
Nec fuit vlla super nominis vmbra mei:
Et grauis in pœnam me diruit ære Tribunus,
Iussit & incincto turpiter ire sago.
Gloria quin odiis popularibus obruta vertit,
Sic cecidit tanto Marte petitus honos.
O vtinam potiùs pro te, Deus, arma tulissem!
Non ita cassa suis laudibus arma forent.
Te super, intrepidâ meliùs spe, vota locantur,
Vt fundat trepidas anchora fida rates.
Ergo suum Odrysio positum suspendimus ensem,
AEraque sunt curuæ iussa valere tubæ.
Tum lucra, tum vigiles, lucro arrisêre tabernæ,
Vnaque Mercurio cura litasse fuit.
Tum piper & lanas lydo reparauimus auro,
Veximus & grauidâ grana, merumque trabe.
Nostraque Barbaricos tetigerunt lintea portus,
Et sinus inuectâ vix sine merce fuit.
Scilicet, è minimâ magnum re cogere quæstum,
Maximus hâc studij parte triumphus erat.
Creuerat aggestis iam densa pecunia nummis,
Nec domus immensas arcta tenebat opes.
Classis & ambustis onerata redibat ab Indis,
Sed perijt, patriis proxima classis aquis.
Plurimus implebat tabulas mihi debitor ambas,
Credita periurus debitor esse negat.
Ergo velut liquidis sal crescit & interit vndis,
Vt creuistis opes, sic perijstis opes.
O quanto placidos tranquillius exigit annos,
Qui neque lucra cupit, qui neque bella mouet!
Diues Athlantiade, tua linquo negotia, dixi,
Nulla mihi vestrâ merce redempta quies.
Quid facerem, toties frustrantibus omnia votis,
Marte negante decus, Mercurioque fidem?
Regis in ignotam subrepsi nobilis aulam;
Magnaque mox Regifama relata mei est.
Et vocor, & videor, placidoque arrideor ore;
Dumque loquor, pronâ Principis aure fruor.
Nescio quid fuerit, quod Rex ita cœpit amare;
Non fuit hoc meriti, sed magè sortis opus.
Seu fuerit virtus, seu sors, seu Regius error,
Maximus exiguo tempore creuit amor.
Sæpè diem nocti coniunximus, inque loquendo,
Non fuerat visus præcipitasse dies.
Sæpè domi tacitas lusu traduximus horas,
Vnaque sæpè foris mensa duobus erat.
Non ita Seianum Latiæ fauor extulit Aulæ;
Clitus Alexandro non ita carus erat.
Commodus haud tantum potuit tribuisse Cleandro,
Aut Constantini plus amor Ablauio.
Iamque suâ fateor, fauor hic, nouitate placebat,
(Vt propè non solitæ res nouitate placent)
Aulaque felicem, felicem turba vocabat,
Quod mihi tanta Ducis gratia parta foret.
Vah! nimis infidis subnixa potentia sceptris,
Quæ minimo sortis turbine versa ruit!
Ecce, minax tetricos cœpit Rex ducere vultus,
Nec tamen est vitio gratia læsa meo.
Hei mihi! cœptus amor, subitam se vertit in iram,
Hostis & è patrio cogor abire solo.
Et veteres auxi casu, noua fabula, fastos;
Fabula sic elegis tristè canenda meis.
Arcadij Eutropius; Stilico rediuiuus Honorî,
Et Constantini Cæsaris Ablauius;
Clitus Alexandri; Tibêrius & Seianus,
Rursus in historiæ parte fuêre meæ.
O Deus! ô quantò tranquilliùs exigit æuum,
Qui locat in sceptris votaque spesque tuis!
Aug. manu. cap. 25.
C Or humanum in desiderio æternitatis
non fixum, numquam stabile potest es-
se: sed omni volubilitate volubilius de alio
in aliud transit, quærens requiem, vbi non
est. In his autem caducis & transitorijs, in
quibus eius affectus captiui tenentur, veram
requiem inuenire non valet, quoniam tantæ
est dignitatis, vt nullum bonum præter sum-
mum bonum, ei sufficere possit.
C Or humanum in desiderio æternitatis
non fixum, numquam stabile potest es-
se: sed omni volubilitate volubilius de alio
in aliud transit, quærens requiem, vbi non
est. In his autem caducis & transitorijs, in
quibus eius affectus captiui tenentur, veram
requiem inuenire non valet, quoniam tantæ
est dignitatis, vt nullum bonum præter sum-
mum bonum, ei sufficere possit.
Aug. in Ps. 72.
Eligant alij militiam, alij aduocationem,
alij diuersas variasque doctrinas, alij nego-
tiationem, alij agriculturam, mihi autem adhæ-
rere Deo bonum est. Deo adhærere nihil est me-
lius, quādo eum vide bimus facie ad faciem:
modò ergo quid? quia adhuc peregrinus lo-
quor. Adhærere Deo bonum est; sed modò in pe-
regrinatione, quia nondum venit res: ponere
in Deo spem meam. Quamdiu ergo nōdum ad-
hæsisti, ibi pone spem. Fluctuas? præmitte ad
terram hanc anchoram. Nondum hæres per
præsentiā? in hære per spem: & quid hîc ages,
ponens in Deo spem tuam? quod erit nego-
tium tuum, nisi vt laudes, quem diligis? Ecce
si amares Aurigam, non raperes cæteros vt
te cum amarent? amator Aurigæ quacum que
transit, loquitur de illo, vt cum illo eum a-
ment & cæteri.
Eligant alij militiam, alij aduocationem,
alij diuersas variasque doctrinas, alij nego-
tiationem, alij agriculturam, mihi autem adhæ-
rere Deo bonum est. Deo adhærere nihil est me-
lius, quādo eum vide bimus facie ad faciem:
modò ergo quid? quia adhuc peregrinus lo-
quor. Adhærere Deo bonum est; sed modò in pe-
regrinatione, quia nondum venit res: ponere
in Deo spem meam. Quamdiu ergo nōdum ad-
hæsisti, ibi pone spem. Fluctuas? præmitte ad
terram hanc anchoram. Nondum hæres per
præsentiā? in hære per spem: & quid hîc ages,
ponens in Deo spem tuam? quod erit nego-
tium tuum, nisi vt laudes, quem diligis? Ecce
si amares Aurigam, non raperes cæteros vt
te cum amarent? amator Aurigæ quacum que
transit, loquitur de illo, vt cum illo eum a-
ment & cæteri.
Basil. in Psal. 61.
Diuitiæ si affluant, nolite cor apponere. Flura est
diuitiarum natura, suos possessores, ocyùs
torrente prærapido, prætercurrit; alios alio
modo, apta mutare Dominos. Hodie huius
est ager, cras erit alterius, & paullò post ad a-
lium perueniet. Respice parumper ad ciuita-
tis domos; quot nomina ex eo tempore, quo
fuerunt ædificatæ, sortitæ sunt, aliter ab alijs
atque alijs appellatæ possessoribus? Et aurum
è manibus habentis se, fluens femper ad a-
lium transfertur; & ab illo, ad alium; magis e-
nim aquam manu circumplexam retinere
continenter possis, quàm diuitias conserua-
re tibi ipsi.
Diuitiæ si affluant, nolite cor apponere. Flura est
diuitiarum natura, suos possessores, ocyùs
torrente prærapido, prætercurrit; alios alio
modo, apta mutare Dominos. Hodie huius
est ager, cras erit alterius, & paullò post ad a-
lium perueniet. Respice parumper ad ciuita-
tis domos; quot nomina ex eo tempore, quo
fuerunt ædificatæ, sortitæ sunt, aliter ab alijs
atque alijs appellatæ possessoribus? Et aurum
è manibus habentis se, fluens femper ad a-
lium transfertur; & ab illo, ad alium; magis e-
nim aquam manu circumplexam retinere
continenter possis, quàm diuitias conserua-
re tibi ipsi.
Greg. homil. 4 in Euang.
Iustorum iudicio (quælibet bona adfue-
rint) cum sanctis desiderijs æstuant, bona
minimè videntur. vnde Dauid Propheta,
qui Regni diuitijs, multisque obsequijs ful-
ciebatur, quamuis & hæc ad necessitatem
bona esse conspiceret, vni tamen singulari-
ter bono inhians æstuabat, dicens: mihi au-
tem adhærere Deo bonum est.
Iustorum iudicio (quælibet bona adfue-
rint) cum sanctis desiderijs æstuant, bona
minimè videntur. vnde Dauid Propheta,
qui Regni diuitijs, multisque obsequijs ful-
ciebatur, quamuis & hæc ad necessitatem
bona esse conspiceret, vni tamen singulari-
ter bono inhians æstuabat, dicens: mihi au-
tem adhærere Deo bonum est.
Aug. in Ps. 39.
Sit ergo Dominus Deus spes tua, non
aliquid aliud à Domino Deo tuo speres:
sed ipse Dominus tuus sit spes tua. Namque
multi de Deo sperant pecuniam; multi de
Deo sperant caducos honores & perituros;
aliud quodlibet à Deo, præter ipsum Deum,
sed tu ipsum Deum tuum pete. Relinque
omnes amores, pulcrior est ille qui fecit
cœlum & terram. Beatus vir cuius est nomen
Domini spes eius, & non respexit in vanitates & in-
sanias mendaces.
Sit ergo Dominus Deus spes tua, non
aliquid aliud à Domino Deo tuo speres:
sed ipse Dominus tuus sit spes tua. Namque
multi de Deo sperant pecuniam; multi de
Deo sperant caducos honores & perituros;
aliud quodlibet à Deo, præter ipsum Deum,
sed tu ipsum Deum tuum pete. Relinque
omnes amores, pulcrior est ille qui fecit
cœlum & terram. Beatus vir cuius est nomen
Domini spes eius, & non respexit in vanitates & in-
sanias mendaces.
Orig. in Psal. 36. hom. 5.
Sicut autem nemo potest duobus Domi-
nis seruire, ita nemo potest in duobus Do-
minis sperare. Nemo potest in incerto diui-
tiarum sperare, & in Domino. Nemo potest
sperare in Principibus, & in Deo. Nemo
potest sperare in viribus equi, & in Deo. Ne-
mo potest sperare in sæculo, & in Deo. Nisi
enim in solo Deo speraueris, & videat Deus
spem tuam, in sæculum æternum esse con-
uersam, & quia aliam nullam omninò spem
geris, nisi in ipso, qui viuificat mortuos, &
vocat, quæ non sunt, non poteris eripi à
peccatoribus. Solus est enim ipse qui saluos
facit sperantes in se.
Sicut autem nemo potest duobus Domi-
nis seruire, ita nemo potest in duobus Do-
minis sperare. Nemo potest in incerto diui-
tiarum sperare, & in Domino. Nemo potest
sperare in Principibus, & in Deo. Nemo
potest sperare in viribus equi, & in Deo. Ne-
mo potest sperare in sæculo, & in Deo. Nisi
enim in solo Deo speraueris, & videat Deus
spem tuam, in sæculum æternum esse con-
uersam, & quia aliam nullam omninò spem
geris, nisi in ipso, qui viuificat mortuos, &
vocat, quæ non sunt, non poteris eripi à
peccatoribus. Solus est enim ipse qui saluos
facit sperantes in se.
Basil. in reg. fusiùs disput. quæst. 42.
Huic qui in homine spem ponit, magno-
perè est metuendum, ne in execrationem il-
lam incidat: Maledictus homo, qui confidit in ho-
mine, & fulcit carnem brachij sui, & defecit à Do-
mino anima eius. Quæ verba cùm dicunt, Qui
confidit in homine, illud præcipiunt; nequa-
quam in altero spem poni debere. cùm au-
tem, & fulcit carnem brachij sui; in se, sui haben-
dam fiduciam vetant.
Huic qui in homine spem ponit, magno-
perè est metuendum, ne in execrationem il-
lam incidat: Maledictus homo, qui confidit in ho-
mine, & fulcit carnem brachij sui, & defecit à Do-
mino anima eius. Quæ verba cùm dicunt, Qui
confidit in homine, illud præcipiunt; nequa-
quam in altero spem poni debere. cùm au-
tem, & fulcit carnem brachij sui; in se, sui haben-
dam fiduciam vetant.
Bern. serm. 9. super Beat. qui
habit.
Quidquid igitur agendum sit, quidquid
declinandum, quidquid tolerandum, quid-
quid optandum. Tu es Domine, spes mea.
hæc vna mihi omnium promissionum caus-
sa; hæc tota ratio meæ expectationis. Præ-
tendat alter meritum; sustinere se iactet pon-
dus diei & æstus; ieiunare bis in sabatho di-
cat, postremò non esse sicut cæteri homi-
num glorietur; mihi autem adhærere Deo bonum
est, ponere in Domino Deo spem meam. Sperent in
alijs alij; fortè hic in scientiâ litterarum; hic
in astutiâ sæculi; ille in nobilitate; ille in dig-
nitate; ille in aliâ qualibet vanitate confidat;
propterte, omnia detrimenta feci, & vt stercora arbitror: quoniam tu es Domine spes mea. Speret,
qui vult, in incerto diuitiarum; ego verò; ne ip-
sa quidem, nisi abs te victui necessaria spero.
Si mihi præmia promittuntur, per te obti-
nenda sperabo. Si insurgant aduersum me
prælia, si sæuiat mundus, si fremat malignus,
si ipsa caro aduersus spiritum concupiscat; in
te ego sperabo. Quid cunctamur abijcere
omninò spes miseras, vanas, inutiles, sedu-
ctorias, & huic vni, tam solidæ, tam perfe-
ctæ, tam beatæ spei, totâ deuotione animi,
toto feruore spiritus, inhærere? si quid illi
impossibile, si quid vel difficile est, quære a-
liud in quo speres.
Quidquid igitur agendum sit, quidquid
declinandum, quidquid tolerandum, quid-
quid optandum. Tu es Domine, spes mea.
hæc vna mihi omnium promissionum caus-
sa; hæc tota ratio meæ expectationis. Præ-
tendat alter meritum; sustinere se iactet pon-
dus diei & æstus; ieiunare bis in sabatho di-
cat, postremò non esse sicut cæteri homi-
num glorietur; mihi autem adhærere Deo bonum
est, ponere in Domino Deo spem meam. Sperent in
alijs alij; fortè hic in scientiâ litterarum; hic
in astutiâ sæculi; ille in nobilitate; ille in dig-
nitate; ille in aliâ qualibet vanitate confidat;
propterte, omnia detrimenta feci, & vt stercora arbitror: quoniam tu es Domine spes mea. Speret,
qui vult, in incerto diuitiarum; ego verò; ne ip-
sa quidem, nisi abs te victui necessaria spero.
Si mihi præmia promittuntur, per te obti-
nenda sperabo. Si insurgant aduersum me
prælia, si sæuiat mundus, si fremat malignus,
si ipsa caro aduersus spiritum concupiscat; in
te ego sperabo. Quid cunctamur abijcere
omninò spes miseras, vanas, inutiles, sedu-
ctorias, & huic vni, tam solidæ, tam perfe-
ctæ, tam beatæ spei, totâ deuotione animi,
toto feruore spiritus, inhærere? si quid illi
impossibile, si quid vel difficile est, quære a-
liud in quo speres.
Aug. in Psal. 64.
Iam spem quasi ancoram [præmisi-
mus] ne in isto mari turbati, naufragemur.
Quemadmodum enim de naui quæ in an-
coris est, rectè dicimus quod iam in ter-
râ sit, adhuc tamen fluctuat, sed in terrâ
quodammodo educta est contra ventos,
& contra tempestates; sic contra tentatio-
nes huius peregrinationis nostræ, spes no-
stra fundata, facit nos non abripi in sa-
xa.
Iam spem quasi ancoram [præmisi-
mus] ne in isto mari turbati, naufragemur.
Quemadmodum enim de naui quæ in an-
coris est, rectè dicimus quod iam in ter-
râ sit, adhuc tamen fluctuat, sed in terrâ
quodammodo educta est contra ventos,
& contra tempestates; sic contra tentatio-
nes huius peregrinationis nostræ, spes no-
stra fundata, facit nos non abripi in sa-
xa.
[blanco]
References, across this site, to this page:
- Animæ spes optima nutrix [30] (in: Otto Vaenius, Amoris divini emblemata (1615))