Hermannus Hugo, Pia desideria (1624)
Table of contents ↑Non intres in iudicium cum servo tuo [10]
Q
Vod decus est Dominis, ad iura
lacessere seruos?
Palmaque quæ serui, iure vadantis Herum?
Et seruilis hero vertit victoria probro,
Et reus offensæ seruus herilis abit.
Crede mihi, pudor est, mecum tibi texere rixas,
Iurgia nec tecum conuenit esse mihi.
Non ego sum, tantæ cui sit fiducia pugnæ,
Non ego materies litibus apta tuis.
Nempe tuis scribi vis bella forensia fastis,
Aut mea, fortè, tuam vincere, caussa potest:
Cuius erit felix adeo facundia linguæ,
Quæ sperare sibi tanta tropæa queat?
Iuridici nulla est ita vox exercita rixis,
Quo tua debilior caussa, loquente, cadat.
Heu nimis immitem dispensas cognitor vrnam,
Nec tuus inflecti se rigor ille sinit!
Sat tua nota quidem gemino clementia mundo;
Blandaque & in pœnas est tibi lenta manus:
Mœstaque cum statuis, tristi tibi mœror in ore est,
Tamque rei damno, quàm reus ipse, doles.
Parque tibi pœna est de crimine sumere pœnam,
Ac sua de plexo crimine pœna reo est.
Nec sibi, quam patitur, possit quis demere noxam,
Quisque sui quamuis arbiter ipse foret.
Non tamen vt veras habeant hæc carmina laudes
Ausim Iudicij puncta subire tui.
Nam licet in miseros bonus es, veniæque paratus,
In sontes etiam, iure, seuerus agis;
Et tibi tam iustâ pendet lanx vtraque librâ,
Par sit vt ex æquo gratia, parque rigor.
Nec sinis affectus, captiuaque pectora duci,
Nec subigunt animum lenia verba tuum.
Nec, si caussidici vox incatauerit aures,
Facundâ minimum diluat arte nefas.
Perdidit hic cassas facundiâ, Suadaque vires,
Et silet hoc omnis gratia muta loco,
Nec prece, nec precio; nec fraude, nec arte, nec astu
Prostitit hoc vmquam vendita caussa foro.
Quis secet intrepidus tam duro Iudice lites,
Aut tantùm impauidus pareat ante Deum?
Non ego si sæui vocer inter ouilia Martis,
Dura tui metuam septa, Gradiue, fori.
Nec trepidem (licet ipsa Decem citet hasta virorum)
Ne mea, centeno iudice, caussa labet.
Nec tua, (caussarum scopulos) insamia, Cassi,
Pulpita, si iubeat Prætor, iniqua querar.
Nec Rhadamantæi verear subsellia regni,
Scamnaque Dyctæi litigiosa Ducis.
Nec, quibus inclusas tenet arbiter AEacus vmbras,
Infernis dubitem iura subire plagis.
Quilibet in caput hoc dictet suffragia iudex
Et ferat immites quælibet vrna notas:
Caussarum mihi tot lingua est inflata tropæis,
Se putet vt nullo cedere posse foro.
Vnius at timuit solummodo Iudicis vrnam,
Iudicis & testis qui vice solus agit.
Qui, semel vt sæuâ sententia lata tabellâ est,
Nec prece, nec lacrymis, triste retractat opus.
O durum, ô fatale reis, miserisque tribunal,
Quo Iudex rigido tam grauis ore sedet!
Dicitur immotis triduoque supinus apertis,
Hunc oculis Agathon extimuisse diem.
Vtque sibi noxæ Paulus non conscius esset,
Hoc tamen est veritus iudice stare nocens.
Quique sui Salomon doctissimus audijt æui,
Mens pura est, quemquam dicere posse, negat.
Quin sacer hâc etiam trepidus formidine Psaltes;
Iudice te, tutus quis reus, inquit, erit?
Quique tot aduersos tulit æquo pectore casus,
Vix fore clara satis sydera; Iobus ait.
Si trepidant igitur, tanto censore, columnæ.
Quo stabunt tabulæ, ligna caduca, pede?
Sique tremunt pauidæ nutante cacumine cedri,
Quâ spe parua suam sylua tenebit humum?
Frigidus, heu! refugit mihi toto corpore sanguis,
Aspectus quoties hæc subit vrna meos.
Non secus ac visâ cumvictima fortè securi,
Decepto refugit verbere tunsa caput.
Parce precor, neque ius mihi dic hâc cognitor vrnâ
Sancta Themis caussâ qua cadat ipsa suâ.
Palmaque quæ serui, iure vadantis Herum?
Et seruilis hero vertit victoria probro,
Et reus offensæ seruus herilis abit.
Crede mihi, pudor est, mecum tibi texere rixas,
Iurgia nec tecum conuenit esse mihi.
Non ego sum, tantæ cui sit fiducia pugnæ,
Non ego materies litibus apta tuis.
Nempe tuis scribi vis bella forensia fastis,
Aut mea, fortè, tuam vincere, caussa potest:
Cuius erit felix adeo facundia linguæ,
Quæ sperare sibi tanta tropæa queat?
Iuridici nulla est ita vox exercita rixis,
Quo tua debilior caussa, loquente, cadat.
Heu nimis immitem dispensas cognitor vrnam,
Nec tuus inflecti se rigor ille sinit!
Sat tua nota quidem gemino clementia mundo;
Blandaque & in pœnas est tibi lenta manus:
Mœstaque cum statuis, tristi tibi mœror in ore est,
Tamque rei damno, quàm reus ipse, doles.
Parque tibi pœna est de crimine sumere pœnam,
Ac sua de plexo crimine pœna reo est.
Nec sibi, quam patitur, possit quis demere noxam,
Quisque sui quamuis arbiter ipse foret.
Non tamen vt veras habeant hæc carmina laudes
Ausim Iudicij puncta subire tui.
Nam licet in miseros bonus es, veniæque paratus,
In sontes etiam, iure, seuerus agis;
Et tibi tam iustâ pendet lanx vtraque librâ,
Par sit vt ex æquo gratia, parque rigor.
Nec sinis affectus, captiuaque pectora duci,
Nec subigunt animum lenia verba tuum.
Nec, si caussidici vox incatauerit aures,
Facundâ minimum diluat arte nefas.
Perdidit hic cassas facundiâ, Suadaque vires,
Et silet hoc omnis gratia muta loco,
Nec prece, nec precio; nec fraude, nec arte, nec astu
Prostitit hoc vmquam vendita caussa foro.
Quis secet intrepidus tam duro Iudice lites,
Aut tantùm impauidus pareat ante Deum?
Non ego si sæui vocer inter ouilia Martis,
Dura tui metuam septa, Gradiue, fori.
Nec trepidem (licet ipsa Decem citet hasta virorum)
Ne mea, centeno iudice, caussa labet.
Nec tua, (caussarum scopulos) insamia, Cassi,
Pulpita, si iubeat Prætor, iniqua querar.
Nec Rhadamantæi verear subsellia regni,
Scamnaque Dyctæi litigiosa Ducis.
Nec, quibus inclusas tenet arbiter AEacus vmbras,
Infernis dubitem iura subire plagis.
Quilibet in caput hoc dictet suffragia iudex
Et ferat immites quælibet vrna notas:
Caussarum mihi tot lingua est inflata tropæis,
Se putet vt nullo cedere posse foro.
Vnius at timuit solummodo Iudicis vrnam,
Iudicis & testis qui vice solus agit.
Qui, semel vt sæuâ sententia lata tabellâ est,
Nec prece, nec lacrymis, triste retractat opus.
O durum, ô fatale reis, miserisque tribunal,
Quo Iudex rigido tam grauis ore sedet!
Dicitur immotis triduoque supinus apertis,
Hunc oculis Agathon extimuisse diem.
Vtque sibi noxæ Paulus non conscius esset,
Hoc tamen est veritus iudice stare nocens.
Quique sui Salomon doctissimus audijt æui,
Mens pura est, quemquam dicere posse, negat.
Quin sacer hâc etiam trepidus formidine Psaltes;
Iudice te, tutus quis reus, inquit, erit?
Quique tot aduersos tulit æquo pectore casus,
Vix fore clara satis sydera; Iobus ait.
Si trepidant igitur, tanto censore, columnæ.
Quo stabunt tabulæ, ligna caduca, pede?
Sique tremunt pauidæ nutante cacumine cedri,
Quâ spe parua suam sylua tenebit humum?
Frigidus, heu! refugit mihi toto corpore sanguis,
Aspectus quoties hæc subit vrna meos.
Non secus ac visâ cumvictima fortè securi,
Decepto refugit verbere tunsa caput.
Parce precor, neque ius mihi dic hâc cognitor vrnâ
Sancta Themis caussâ qua cadat ipsa suâ.
Aug. in Ps. 142.
NOn litigemus; nolo tecū habere caus-
sam, vt ego proponam iustitiam meam,
tu conuincas iniquitatem meam. Indignum
est tibi, cum seruo tuo intrare in iudicium,
nec quidem cum amico tuo. Noli ergo in-
trare mecum in iudiciū Domine Deus meus.
Quamtumlibet rectus mihi videar, produ-
cis tu de thesauro tuo regulam; coaptas me
ad eam, & prauus inuenior; ne intres in iudicium
cum seruo tuo: misericordiâ indigeo, fugitiuus
redeo, pacem quæro.
NOn litigemus; nolo tecū habere caus-
sam, vt ego proponam iustitiam meam,
tu conuincas iniquitatem meam. Indignum
est tibi, cum seruo tuo intrare in iudicium,
nec quidem cum amico tuo. Noli ergo in-
trare mecum in iudiciū Domine Deus meus.
Quamtumlibet rectus mihi videar, produ-
cis tu de thesauro tuo regulam; coaptas me
ad eam, & prauus inuenior; ne intres in iudicium
cum seruo tuo: misericordiâ indigeo, fugitiuus
redeo, pacem quæro.
Bern. serm. 8. super Beati qui
habitant.
Quid enim tam pauendum, quid tam ple-
num anxietatis & vehementissimæ sollicitu-
dinis excogitari potest, quàm iudicandum
astare illi tam terrifico tribunali, & incer-
tam adhuc expectare sub tam districto Iu-
dice sententiam. Horrendum est, ait Aposto-
lus, incidere in manus Dei viuentis.
Quid enim tam pauendum, quid tam ple-
num anxietatis & vehementissimæ sollicitu-
dinis excogitari potest, quàm iudicandum
astare illi tam terrifico tribunali, & incer-
tam adhuc expectare sub tam districto Iu-
dice sententiam. Horrendum est, ait Aposto-
lus, incidere in manus Dei viuentis.
Bern medit. cap. 2.
[Et ecce ego] iam iam præsentabor ante
districtum iudicem de operibus meis ratio-
nem redditurus. Væ mihi misero cùm vene-
rit dies illa Iudicij, & apertifuerint libri, in
quibus omnes mei actus & cogitationes Do-
mino præsentandæ recitabuntur. Tunc de-
misso capite præ consusione malæ conscien-
tiæ in iudicio, coram Domino, stabo trepi-
dus & anxius, vtpote commemorans scele-
rum commissa meorum. Tuncanima inue-
niens oculos clausos, & os, aliosque corporis
sensus, per quos solemus egredi & delectari
in his exteriobus, reuertetur ad se, & cadet
sub se: & quia amore mundi & carnis volu-
ptate, Dei amorē dereliquerat, derelinque-
tur à Deo misera in horâ tantæ necessitatis,
atq; dæmonibus tradetur in inferno cruciā-
da. [Anima mea]ingenti horrore cōcutitur,
& multiplicibus cogitationum æstibus agi-
tatur, cùm vrgente solutione carnis, & sub-
ductis è medio omnibus, se & illum termi-
num considerat, cui appropinquat; & post
paululum hoc inuenit quod in perpetuum
mutari non poterit.
[Et ecce ego] iam iam præsentabor ante
districtum iudicem de operibus meis ratio-
nem redditurus. Væ mihi misero cùm vene-
rit dies illa Iudicij, & apertifuerint libri, in
quibus omnes mei actus & cogitationes Do-
mino præsentandæ recitabuntur. Tunc de-
misso capite præ consusione malæ conscien-
tiæ in iudicio, coram Domino, stabo trepi-
dus & anxius, vtpote commemorans scele-
rum commissa meorum. Tuncanima inue-
niens oculos clausos, & os, aliosque corporis
sensus, per quos solemus egredi & delectari
in his exteriobus, reuertetur ad se, & cadet
sub se: & quia amore mundi & carnis volu-
ptate, Dei amorē dereliquerat, derelinque-
tur à Deo misera in horâ tantæ necessitatis,
atq; dæmonibus tradetur in inferno cruciā-
da. [Anima mea]ingenti horrore cōcutitur,
& multiplicibus cogitationum æstibus agi-
tatur, cùm vrgente solutione carnis, & sub-
ductis è medio omnibus, se & illum termi-
num considerat, cui appropinquat; & post
paululum hoc inuenit quod in perpetuum
mutari non poterit.
Greg. lib. 24. mor. cap. 7.
Neque enim tunc immeritò cuiuslibet
anima terretur, quando post pusillum hoc
inuenit quod in æternum mutare non pos-
sit. Consideramus quippe quod viam vitæ
præsentis nequaquam sine culpâ transire
potuimus. Consideramus etiam, quia nec
hoc quidem, sine aliquo reatu nostro est,
quod laudabiliter gessimus, si remotâ pie-
tate iudicemur. Quis enim nostrûm vitam
præcedentium Patrum valeat vel superare
vel assequi. Et tamen Dauid dicit, Ne intres
in iudicium cum seruo tuo; quia non iustificabitur
in conspectu tuo omnis viuens. Paulus cùm dice-
ret, Nihil mihi conscius sum; cautè subiunxit: Sed
non in hoc iustificatus sum. Ioannes dicit: Si di-
xerimus, quia peccatum non habemus, ipsi nos
subducimus, & veritas in nobis non est. Iacobus
ait: In multis offendimus omnes. Quid ergo
facient tabulæ, si tremunt columnæ? aut
quomodo virgulta immobilia stabunt, si
huius pauoris turbine etiam cedri qua-
tiuntur? Solutioni ergo carnis appropin-
quans nonnunquam terrore vindictæ etiam
iusti anima turbatur.
Neque enim tunc immeritò cuiuslibet
anima terretur, quando post pusillum hoc
inuenit quod in æternum mutare non pos-
sit. Consideramus quippe quod viam vitæ
præsentis nequaquam sine culpâ transire
potuimus. Consideramus etiam, quia nec
hoc quidem, sine aliquo reatu nostro est,
quod laudabiliter gessimus, si remotâ pie-
tate iudicemur. Quis enim nostrûm vitam
præcedentium Patrum valeat vel superare
vel assequi. Et tamen Dauid dicit, Ne intres
in iudicium cum seruo tuo; quia non iustificabitur
in conspectu tuo omnis viuens. Paulus cùm dice-
ret, Nihil mihi conscius sum; cautè subiunxit: Sed
non in hoc iustificatus sum. Ioannes dicit: Si di-
xerimus, quia peccatum non habemus, ipsi nos
subducimus, & veritas in nobis non est. Iacobus
ait: In multis offendimus omnes. Quid ergo
facient tabulæ, si tremunt columnæ? aut
quomodo virgulta immobilia stabunt, si
huius pauoris turbine etiam cedri qua-
tiuntur? Solutioni ergo carnis appropin-
quans nonnunquam terrore vindictæ etiam
iusti anima turbatur.
Greg. cap. 23. in 7. c. Iob.
Quantâlibet enim iustitiâ polleant, ne-
quaquam sibi ad innocentiam vel electi suf-
ficiunt, si in iudicio districtè requirantur: sed
hoc tunc ad solatium suæ ereptionis inue-
niunt, quod nequaquam se posse suffice-
re humiliter sciunt. Sub humilitatis ergo te-
gmine, à gladio se tantæ animaduersionis
abscondunt, & quo terrorem venturi Iudi-
cis præstolantes continuo timore trepidant,
eo indesinenter agitur vt paratiores fiant.
Quantâlibet enim iustitiâ polleant, ne-
quaquam sibi ad innocentiam vel electi suf-
ficiunt, si in iudicio districtè requirantur: sed
hoc tunc ad solatium suæ ereptionis inue-
niunt, quod nequaquam se posse suffice-
re humiliter sciunt. Sub humilitatis ergo te-
gmine, à gladio se tantæ animaduersionis
abscondunt, & quo terrorem venturi Iudi-
cis præstolantes continuo timore trepidant,
eo indesinenter agitur vt paratiores fiant.
Aug. medit. cap. 39.
Noli, quæso, pijfsime Domine, scribere
aduersum me amaritudines meas, vt intres in
iudicium cum seruo tuo, sed secundùm multitudi-
nem miserationum tu arum dele iniquitatem meam.
Væ mihi misero, cùm venerit dies Iudicij, &
aperti fuerint libri conscientiarum, cùm di-
cetur de me: ecce homo & opera eius. quid fa-
ciam tunc, Domine Deus meus, cùm cœli
reuelabunt iniquitatem meam, & aduer-
sum me terra consurget? Ecce nihil respon-
dere potero, sed demisso capite, præ confu-
sione, coram te stabo trepidus & confusus.
Heu me miserum, quid dicam! clamabo ad
te, Domine Deus meus, quare iacens consu-
mor? Plange anima mea, sicut vidua super
virum pubertatis suæ; vlula misera & plora,
quoniam dimisit te sponsus tuus? Miserere,
ne desperem, sed te sperando respirem; &
si ego commisi vnde me damnare potes, tu
non amisisti vnde saluare soles. ne memi-
neris dulcissime Iesv , tuæ Iustitiæ aduer-
sus peccatorem tuum, sed este memor be-
nignitatis tuæ aduersus creaturam tuam;
ne memineris ire aduersus reum, sed me-
mor esto miserationis tuæ aduersus mise-
rum, obliuiscere superbum prouocantem
& respice miserum inuocantem. Quid enim
est Iesvs nisi Saluator.
Noli, quæso, pijfsime Domine, scribere
aduersum me amaritudines meas, vt intres in
iudicium cum seruo tuo, sed secundùm multitudi-
nem miserationum tu arum dele iniquitatem meam.
Væ mihi misero, cùm venerit dies Iudicij, &
aperti fuerint libri conscientiarum, cùm di-
cetur de me: ecce homo & opera eius. quid fa-
ciam tunc, Domine Deus meus, cùm cœli
reuelabunt iniquitatem meam, & aduer-
sum me terra consurget? Ecce nihil respon-
dere potero, sed demisso capite, præ confu-
sione, coram te stabo trepidus & confusus.
Heu me miserum, quid dicam! clamabo ad
te, Domine Deus meus, quare iacens consu-
mor? Plange anima mea, sicut vidua super
virum pubertatis suæ; vlula misera & plora,
quoniam dimisit te sponsus tuus? Miserere,
ne desperem, sed te sperando respirem; &
si ego commisi vnde me damnare potes, tu
non amisisti vnde saluare soles. ne memi-
neris dulcissime Iesv , tuæ Iustitiæ aduer-
sus peccatorem tuum, sed este memor be-
nignitatis tuæ aduersus creaturam tuam;
ne memineris ire aduersus reum, sed me-
mor esto miserationis tuæ aduersus mise-
rum, obliuiscere superbum prouocantem
& respice miserum inuocantem. Quid enim
est Iesvs nisi Saluator.
[blanco]
