Voorreden tot de Ieught
Op laestverleen Maydagh, Maydagh, die is vercooren
Wt al de daghen soet des Lentes nieughebooren,
Van ’t Minnedraghers gildt, om met danckbaren sin,
Iaer-offer uyt te reen, swanck Venus de Godin
Haer lieve lachend’ oogh eens over heen de scharen
Die yvrich tot haer dienst, en overgheven, waren
Ter aerden neergheknielt, om offerand te doen
Met Wieroock suyver-breyn, en versche Roosenhoen;
En in ’t aenschouwen van soo veel, die op haer wachten,
Gheneucht rees in haer borst; en lust in haer ghedachten,
Om styghen t’halver lucht, van waer zy te ghelijck
Sach op en nederwaerts haer wijtverbreyde rijck.
Zy oversloech ’t gheslacht der sterffelijcke dieren
En liet haer snel ghesicht door’s Hemels oorden swieren,

Die zy beseten vant met onghemeten Goon.
Saturnus met zijn star in ’t hoochst; die haer gheboon,
Stockoudt, noch volghen moest en Phillyra gaen vryen.
Daer aen Juppijn berucht met soo veel snoeperyen,
Als meenichvouwde vondt wel van hem wordt vertelt,
Nu swan, nu starcke stier, nu weer becoorlijck geldt.
Daer nae den strengen Mars, dien zy zijn croese sinnen,
In’t branden van den strijdt, en dulle lust van ’t winnen,
In’t jaghen van ’t ghescheurt en overrompelt heyr,
Alsoo te’ ontlaten weet, dat toom en gladde speyr
Door’t walen van zijn moed, hem uyt zijn handen druypen,
Als zy hem gheeft een wenck om tot haer in te sluypen.
En daer nae Phoebus schoon, die dickwijl heeft gesmaeckt
Haer lieffelijcke cracht; die, in zijn hart gheraeckt
Heeft uyt den Hemel hooch ter aerden moeten dalen,
En’t hulsel Conincklijck van zyne gouden stralen
Verworpen, om een staf van een Olyven tack
Te grypen in zijn handt, en cleen een harders pack.

Den cluchtighen Mercur zijn soeten val in’t praten,
Noch schallickheyt doortrapt en hadden moghen baten,
Doe zy met Herses min ontstelde zynen gheest;
Hy had al mede van dat evel sieck gheweest.
De slaperighe Maen haer waterighe sinnen
Ontgingen daerom niet den heeten brandt van minnen;
Wanneer zy’s middernachts te dalen neder plach,
En custe’Endimion daer hy in slape lach.
In’t cort, zy vandt de Goon van minste tot den meesten,
En ’t middelbaer gheslacht der langlevende gheesten,
Haer en haers Soons ghevaen; aen yder zy vernam
Littekens van zijn pijl, brandttekens van haer vlam;
D’onentlijckheyt haers rijcx sach zy haer openbaren.
Doe spranck haer’t hart van vreucht en reesen al haer aren.
Doe gaf de roem haer borst menighen soeten prick;
Des zy de vlugghe Min toe sprack: mijn Soon, dien ick
Alleen voor al mijn cracht en groot vermoghen houwe,
Als ick den omvang woest van’s werelds ront aenschouwe,

Wat Godheyt ken het Hof des Hemels ons ghelijck
In breedtheyt onbepaelt van eeuwich streckend rijck?
Of in waerdye van de gheen die voor ons knielen?
Of in het schencken mildt van wellust aen de sielen?
Want weldoen meest de Goon van schepsels onderscheyt.
Het Smeeckertjen de Min heeft hier op dus gheseyt,
Wel machmen, Moeder Lief, ghetuyghen sonder looghen,
Dat gheene Goon by ons houden of halen moghen,
Maer is den spijt des niet te grooter, datter zy
Op aerden ’t laechste rondt, soo snooden kettery
Dat zy ons niet alleen en weyghert Eer, maer lastert
V voor oncuys, my voor een aterlingschen bastert.
Van ons comt, segghen zy, den menschen gansch geen goedt;
Ghy hebt my afgherecht van joncx en opghevoedt
Op alle guytery; ons moghen zy het dancken
Dat reuckeloosheyt slof en ontrouw by haer bancken.
Onnutte sorghen swaer worden van ons ghebroedt;
En sorgheloosheyt weer, daer sorghe wesen moet.

Versuym, en quisting sot, verwartheyt en beslommering,
Ghebreck, armoed, ellend, en knaghende becommering.
En twist, en quaet vermoen, jae scheuring, oproer, crijch,
En duysendt plaghen meer, die ick om kortheyt swijch,
Waermede dat wy’t al verwoesten en verwilderen.
Dus leelijck wetense’ ons by yder af te schilderen,
Om rooyen uyt onse’Eer en aensien, t’aller uyr:
En mochten zy begaen, zy geltten de natuyr:
Soo dat, indien wy haer niet schrickelijck en straffen,
’Tsal worden een ghewoont op onsen naem te blaffen,
Met goddeloose tong. En wie sal echter dan
De schoone Venus met de Minne bidden an,
Of legghen offerand ootmoedich op d’Altaren?
Hier op sey Venus, soet van harten. Laet dat varen;
Gheweldt tegen gheweldt, mijn Soone, dat’s bescheyt:
Maer reden moeten zijn met reden wederleyt.
Indien ghy ginckt de saeck, met strafheyt streng beginnen,
Ghy soudt alleen’t ghelaet en niet het harte winnen.

De vreese veynsers maeckt: d’eerbiedicheyt in ’t hart,
Door de weldadicheyt alleen, vercreghen wert.
Gheveynsde’eerbiedicheyt can gheenen God vernoeghen,
En licht wint ghy met reen, die sich tot reen wil voeghen.
Des die gheen reden acht, ist niet te pyne waert
Dat ghy tot veynsen dwingt, en met de straf vervaert:
Noch heeft de strafheyt dit; dat als men wil behoeden
Met haer, zijn reden goedt, soo gheeft het een vermoeden,
Dat elders soecktmen hulp, en swack de reden zy.
Dus is het nut noch recht te straffen kettery.
Maer soeckt met onderwijs van reden haer te winnen.
Vrouw Moeder, sey de Min, hoe soud’ick dat beginnen?
Ick ben mijn kintsheyt nauw ten eynden, die ghy weet
Ick meer in leeren doen, als praten heb besteedt.
Mijn handt meer als mijn tong bekent is allen oorden,
De wercken zijn my veel ghereeder als de woorden.
Maer oudt de ketters meest en wel ter tael altoos.
Doe Venus: Ghy daerom en zijt niet tongheloos,

Of schoon de daden cloeck, boven uw uytspraeck pralen.
Derhalven volcht mijn raedt; en gaet henlie verhalen
Als Onderrechter, datmen niet misbruycken dan
De goede dinghen, en oock meest de beste can.
Dat wy gheen oorsaeck zijn van de ghemelde quaden,
Maer dat zy lieden, die, selve’ op haer halsen laden,
Door dien s’ons bruycken vaeck heel sonder onderscheydt
Van rechte maet, en tijdt, en van gheleghentheydt.
Is lieffelijckers yets op aerden vroech of spade
Als Libers, uwes ooms, verheughende ghenade?
Nochtans d’onmaticheyt die weetse te besteen
Tot stichting van misval en duysendt swaricheen.
Wilt soo de lusten van der Minnen brandt ghebruycken
Dat z’uyt uw kintsch gebeent het merrech niet en suycken
Noch dats’ u drooghen uyt den Ouderdoom ghecromt.
En port de Minne niet eer hy van selve comt.
En legt uw Minne daer ghy vaylich moocht ghenieten:
Of immers daer’t ghenot is waerdich de verdrieten.

Wie dese les betracht die weet ons beyden danck.
Laet dese reden, Soon, op Aertrijck, gheven clanck,
Met welbereede tong, en onderrecht de dwasen;
Of blaestse’ een Minnaer in, om voor u uyt te blasen.
’Twas wel van zynen sin. Des seyd hy: Ick weet raet
En sonder meer quam my verschynen in den staet,
Waer in hy wort ghesien van ’t eeuwich hof vol weelden.
En laste my: ick souw dit schryven voor de Beelden
Die van gheleerder handt hier nae gheteeckent staen,
Op dat de gheene die somtijds sal [v]inden aen
Het Minnen quelling vast, hem daer af niet verleyden laet,
En gheef de Min gheen schult, maer ’sMinnaers onbescheyden raet.
[blanco]