anonymous, Typus mundi (1627)
Table of contents ↑Hæc animant pueros cymbala, at illa viros [25]
XXV.
Hæc animant pueros cymbala, at illa viros.
IMbre Cupido genas, gremiumque Parentis inundat:
Quàm rectè in Veneris flet puer iste sinu!
In risum lacrymas sed visa crepundia vertunt,
Tinnulus & strepero qui venit ære sonus:
Vanum vana iuuant, puerum puerilia; dignum
Anticyrisque tribus, ludibrijsque caput!
Bis puer, & fungis fungus magis omnibus, Orbis
Cymbala præ cantu cœlite si quis amas.
An bene præ Phœbi laudatur fistula plectro?
Garrula num lessum vincit oloris anas?
Auritâ de gente Midæ reor esse nepotem,
Cûi stat in Arcadicâ tam grauis aure stupor.
Quàm tamen, heu, raros abstergit cœlica fletus
Musica! sed vano tinnit vbi Orbe Venus,
Mille licet flendi caussæ sint, mille dolorum,
Exulat è vultu lacryma, corde dolor.
Terra procul patrijs te diuidit auia regnis,
Quæ toties noxis perdita regna tuis,
Iam tibi mors taxos, iam Styx tibi destinat ignes,
Et citat offensi Numinis vrna reum;
Attamen vt rauco mulsit te murmure Mundus,
Nil scelus, exilium, mors, rogus, vrna monent.
Sed fugitiua nouo reuocas mox gaudia plectro;
Luctibus vt lessum scilicet illa canant.
Quam metuo victor tumulet ne gaudia luctus!
Alternus pueris statque, caditque dolor.
Non ita, quos Virtus facit, & Sapientia canos,
Aut quos plena viro mens super astra vehit.
Testis eris multis, Francisce, è millibus vnus,
Millibus è multis sed satis vnus eris.
Iam prope depositos grassans funesta per artus
Febris Apollineæ vicerat artis opem,
Ipsaque iam curis mens tristibus elanguebat
Venturi nimio saucia facta metu;
Ah nimio! neque enim vllius sibi conscia culpæ,
Vna Parens veri quæ solet esse metus:
Et tamen vsque graui timor arietat impete pectus,
Nec recreent Mundi plectra, nec ipsa Venus:
Ast vbi descendit superâ citharœdus ab aula
Diuinoque sacrum pectine pulsat ebur;
Diffugiunt morbi, sedet altum mente serenum:
Mascula nempe iuuant gaudia sola viros.
Omnibus hæc mentes si musica recreet ægras;
Perdet, quêis pueros mulceat, æra Venus.
Quàm rectè in Veneris flet puer iste sinu!
In risum lacrymas sed visa crepundia vertunt,
Tinnulus & strepero qui venit ære sonus:
Vanum vana iuuant, puerum puerilia; dignum
Anticyrisque tribus, ludibrijsque caput!
Bis puer, & fungis fungus magis omnibus, Orbis
Cymbala præ cantu cœlite si quis amas.
An bene præ Phœbi laudatur fistula plectro?
Garrula num lessum vincit oloris anas?
Auritâ de gente Midæ reor esse nepotem,
Cûi stat in Arcadicâ tam grauis aure stupor.
Quàm tamen, heu, raros abstergit cœlica fletus
Musica! sed vano tinnit vbi Orbe Venus,
Mille licet flendi caussæ sint, mille dolorum,
Exulat è vultu lacryma, corde dolor.
Terra procul patrijs te diuidit auia regnis,
Quæ toties noxis perdita regna tuis,
Iam tibi mors taxos, iam Styx tibi destinat ignes,
Et citat offensi Numinis vrna reum;
Attamen vt rauco mulsit te murmure Mundus,
Nil scelus, exilium, mors, rogus, vrna monent.
Sed fugitiua nouo reuocas mox gaudia plectro;
Luctibus vt lessum scilicet illa canant.
Quam metuo victor tumulet ne gaudia luctus!
Alternus pueris statque, caditque dolor.
Non ita, quos Virtus facit, & Sapientia canos,
Aut quos plena viro mens super astra vehit.
Testis eris multis, Francisce, è millibus vnus,
Millibus è multis sed satis vnus eris.
Iam prope depositos grassans funesta per artus
Febris Apollineæ vicerat artis opem,
Ipsaque iam curis mens tristibus elanguebat
Venturi nimio saucia facta metu;
Ah nimio! neque enim vllius sibi conscia culpæ,
Vna Parens veri quæ solet esse metus:
Et tamen vsque graui timor arietat impete pectus,
Nec recreent Mundi plectra, nec ipsa Venus:
Ast vbi descendit superâ citharœdus ab aula
Diuinoque sacrum pectine pulsat ebur;
Diffugiunt morbi, sedet altum mente serenum:
Mascula nempe iuuant gaudia sola viros.
Omnibus hæc mentes si musica recreet ægras;
Perdet, quêis pueros mulceat, æra Venus.
Le Monde enclochetté r'appaise Cupidon,
Vn follastre cymbal vn follastre garçon;
Mais les hommes de bien sentent l'ame rauie
Par les diuins fredons de celeste harmonie.
Vn follastre cymbal vn follastre garçon;
Mais les hommes de bien sentent l'ame rauie
Par les diuins fredons de celeste harmonie.
Sources and parallels
-
Compare: Quarles, Emblems, divine and moral, embl. 2.8