Hermannus Hugo, Pia desideria (1624)
Table of contents ↑Fulcite me floribus, stipate me malis [32]
O
Amor! ô quantis populas
mihi viscera flāmis!
O Amor! ô animi blande Tyranne mei!
O Amor! ah tantos quis pectore comprimatignes?
Parce, vel in vapidos dissolüor cineres.
Parce Amor, ô toties repetitis parce sagittis!
In noua, pars animi, vulnera, nulla vacat.
Parce Amor, & nocuæ procul abijce tela pharetræ,
Proxima quam iacies figet arundo necem.
Ah perij! neque nota mihi suspiria duco,
Quæ sonat, ignoto vox ab amore sonat.
Scilicet arcanos penitus grassatus in artus,
Iam mea, victor ouans, regna subegit Amor.
Me miseram! tantos nemo miserabitur ignes?
Nemo vel è terris, nemo vel è superis?
Túque meus (tanti caussa vnica qui tormenties)
Tu meus, hæc sicco lumine cernis Amor?
Vos saltem AEtherij Cœlo properate coloni,
Vos, quibus à simili mens calet icta face:
Ferte rosas, date mala & odoræ Chloridis herbas,
Quicquid & Alcinoüs, Floráque quicquid habet.
Ferte rosas, date mala ardentibus obuia flammis,
Mitior in malis est amor, inque rosis.
Ferte rosas manibus, calathis effundite mala,
Fors erit hinc nostris certa medela malis.
Sed quid ago? quid posco rosas? quid postulo mala?
Est dolus in malis, est dolus inque rosis:
Forsan Amor falsi tegitur velamine mali,
Aut sua spiniferis occulit arma rosis.
Periuro simplex malo delusa Cydippe est,
Et Venus armatæ cuspide læsa rosæ.
Nolo tuas Cytheræa rosas, tua mala, Cydippe,
Nescia perfidiæ mala rosasque volo.
Quales Dorotheæ superis tulit ales ab hortis,
Quasque suas stupuit viuere bruma rosas.
Aut qualem Elysij ramum Luduina roseti
Penna tibi volucris vexit amata Ducis.
Has mihi posco rosas, hæc mala, hæc lilia posco,
Nescia perfidiæ lilia, mala, rosas.
His mihi vernantem viridi super aggere lectum,
Pictaque puniceis sternite fulcra crocis.
Fiscinaque è lento fiat puluinus hibisco,
Fiscina quam viridi farciat herba toro.
Iungite vimineis collecta ligustra quasillis,
Et pluat in laxos lutea Caltha sinus:
Iunceaque egregijs onerate canistra Hyacinthis,
Misceat & calyces Bellis amœna suos:
Spicaque, Narcissusque & apex stellatus Amelli
Pulcraque cæruleis cum Cyanis Anemon,
Et Nymphæa marina, immortalesque Amaranthi,
Iridis & Violæ multicoloris opes,
Iunctaque Smilacibus Pæonia regia paruis,
Cunctaque quæ Pæsto diuite serta virent.
Addite decerptas Arabo de cortice frondes,
Et Myrthum & Daphnin Cecropiumque Thymū.
Serpillumque, Chamæmelumque, Aloënque, Zibethumque
Et Nardum & Tymbram, Rosmarin & Casiam.
Cynnamaque & Stacten & olentis germen Amomi,
Et Cilicum tota sternite messe solum.
Sternite, & hoc animæ quidquid super exspirādum est,
Roscidulis sinite, elangueat in folijs.
Tunc ego sic moriens componam leniter artus,
Vt Rosa deciduas vngue resecta comas.
Aut moritura graues inclinat Lilia culmos
Quæque halant animas gramina messa suas.
O Amor! ô animi blande Tyranne mei!
O Amor! ah tantos quis pectore comprimatignes?
Parce, vel in vapidos dissolüor cineres.
Parce Amor, ô toties repetitis parce sagittis!
In noua, pars animi, vulnera, nulla vacat.
Parce Amor, & nocuæ procul abijce tela pharetræ,
Proxima quam iacies figet arundo necem.
Ah perij! neque nota mihi suspiria duco,
Quæ sonat, ignoto vox ab amore sonat.
Scilicet arcanos penitus grassatus in artus,
Iam mea, victor ouans, regna subegit Amor.
Me miseram! tantos nemo miserabitur ignes?
Nemo vel è terris, nemo vel è superis?
Túque meus (tanti caussa vnica qui tormenties)
Tu meus, hæc sicco lumine cernis Amor?
Vos saltem AEtherij Cœlo properate coloni,
Vos, quibus à simili mens calet icta face:
Ferte rosas, date mala & odoræ Chloridis herbas,
Quicquid & Alcinoüs, Floráque quicquid habet.
Ferte rosas, date mala ardentibus obuia flammis,
Mitior in malis est amor, inque rosis.
Ferte rosas manibus, calathis effundite mala,
Fors erit hinc nostris certa medela malis.
Sed quid ago? quid posco rosas? quid postulo mala?
Est dolus in malis, est dolus inque rosis:
Forsan Amor falsi tegitur velamine mali,
Aut sua spiniferis occulit arma rosis.
Periuro simplex malo delusa Cydippe est,
Et Venus armatæ cuspide læsa rosæ.
Nolo tuas Cytheræa rosas, tua mala, Cydippe,
Nescia perfidiæ mala rosasque volo.
Quales Dorotheæ superis tulit ales ab hortis,
Quasque suas stupuit viuere bruma rosas.
Aut qualem Elysij ramum Luduina roseti
Penna tibi volucris vexit amata Ducis.
Has mihi posco rosas, hæc mala, hæc lilia posco,
Nescia perfidiæ lilia, mala, rosas.
His mihi vernantem viridi super aggere lectum,
Pictaque puniceis sternite fulcra crocis.
Fiscinaque è lento fiat puluinus hibisco,
Fiscina quam viridi farciat herba toro.
Iungite vimineis collecta ligustra quasillis,
Et pluat in laxos lutea Caltha sinus:
Iunceaque egregijs onerate canistra Hyacinthis,
Misceat & calyces Bellis amœna suos:
Spicaque, Narcissusque & apex stellatus Amelli
Pulcraque cæruleis cum Cyanis Anemon,
Et Nymphæa marina, immortalesque Amaranthi,
Iridis & Violæ multicoloris opes,
Iunctaque Smilacibus Pæonia regia paruis,
Cunctaque quæ Pæsto diuite serta virent.
Addite decerptas Arabo de cortice frondes,
Et Myrthum & Daphnin Cecropiumque Thymū.
Serpillumque, Chamæmelumque, Aloënque, Zibethumque
Et Nardum & Tymbram, Rosmarin & Casiam.
Cynnamaque & Stacten & olentis germen Amomi,
Et Cilicum tota sternite messe solum.
Sternite, & hoc animæ quidquid super exspirādum est,
Roscidulis sinite, elangueat in folijs.
Tunc ego sic moriens componam leniter artus,
Vt Rosa deciduas vngue resecta comas.
Aut moritura graues inclinat Lilia culmos
Quæque halant animas gramina messa suas.
Bern. ser. 51. in Cāt.
C Revit amor, quia incentiua amoris
plura solito, processerunt. [sed] post
ista omnia, sponso (more suo) secedente;
illa, languere amore se perhibet, id est, præ
amore. Quò enim gratiorem fuerat ex-
perta præsentiam, eo postmodum absen-
tiam molestiorem sensit. Subtractio nem-
pe rei quam amas, augmentatio desiderij
est, & quod ardentiùs desideras, eo cares
ægriùs. Rogat proinde ista interim odora-
mentis florum ac fructuum confoueri, quo
vsque denuò reuertatur, quem molestissimè
sustinet remorantem.
C Revit amor, quia incentiua amoris
plura solito, processerunt. [sed] post
ista omnia, sponso (more suo) secedente;
illa, languere amore se perhibet, id est, præ
amore. Quò enim gratiorem fuerat ex-
perta præsentiam, eo postmodum absen-
tiam molestiorem sensit. Subtractio nem-
pe rei quam amas, augmentatio desiderij
est, & quod ardentiùs desideras, eo cares
ægriùs. Rogat proinde ista interim odora-
mentis florum ac fructuum confoueri, quo
vsque denuò reuertatur, quem molestissimè
sustinet remorantem.
Gislen. in c. 2. Cant. expo. 1.
[Nempe] quod amentibus sæpè eue-
nire solet puellis, vt præ amore ad illius
quem depereunt absentiam, & corporis
languorem & animi patiantur deliquium,
hoc sponsæ frequentius in Cantico Cant.
euenisse comperimus. Nam in huiusce-
modi deliquio constituta prima illa pro-
tulit verba: Osculetur me osculo oris sui, hanc
ægritudinem sese opprimentem, sponso, vt
nuncient, socias supplicibus exorat ver-
bis; cùm defatigata iam esset in illo quæ-
rendo, dicens: Adiuro vos filiæ Hierusalem, si
inueneritis Dilectum meum, vt nuncietis ei,
quia amore langueo; quin imò & hoc ipso
amore, eadem in somnum dicitur incidis-
se, ita vt sponsus eam miseratus, in ea ipsa
proruperit verba. Adiuro vos, ne suscitetis.
At nullibi sanè clariùs describitur istius-
modi eius deliquium, quàm in præsenti
sententiâ, in quâ ipsamet ægritudinem
suam, simul cum illius causâ experimens,
illa exposcit remedia, quæ præsentanea iis
exhiberi solent, qui talem patiuntur lan-
guorem, flores, odores, vina, & poma.
[Nempe] quod amentibus sæpè eue-
nire solet puellis, vt præ amore ad illius
quem depereunt absentiam, & corporis
languorem & animi patiantur deliquium,
hoc sponsæ frequentius in Cantico Cant.
euenisse comperimus. Nam in huiusce-
modi deliquio constituta prima illa pro-
tulit verba: Osculetur me osculo oris sui, hanc
ægritudinem sese opprimentem, sponso, vt
nuncient, socias supplicibus exorat ver-
bis; cùm defatigata iam esset in illo quæ-
rendo, dicens: Adiuro vos filiæ Hierusalem, si
inueneritis Dilectum meum, vt nuncietis ei,
quia amore langueo; quin imò & hoc ipso
amore, eadem in somnum dicitur incidis-
se, ita vt sponsus eam miseratus, in ea ipsa
proruperit verba. Adiuro vos, ne suscitetis.
At nullibi sanè clariùs describitur istius-
modi eius deliquium, quàm in præsenti
sententiâ, in quâ ipsamet ægritudinem
suam, simul cum illius causâ experimens,
illa exposcit remedia, quæ præsentanea iis
exhiberi solent, qui talem patiuntur lan-
guorem, flores, odores, vina, & poma.
Idem ibid. expos. 3.
Bonus certè languor, cùm infirmitas
hæc non sit ad mortem, sed ad vitam, vt
glorificetur Deus per eam. Cùm ardor, fe-
brísve ista, non sit ab igne consumente, sed
ab igne potiùs perficiente. Porrò quod
aduertitur in ægritudinibus corporalibus,
vt languens (cùm sibi integrum non sit
voluptatem capere ex ciborum varietate,
vel gelidarum refrigeratione) ne omni pe-
nitus careat delectatione, cubiculum sibi
curet viridi fronde conuestiendum, ac va-
rijs & odoratis floribus, pomísve exornan-
dum, quibus visum & defessum mœstúm-
ve soletur animum: Illud idem prudens
efficit anima, quæ ardentissimo laborans
Diuini amoris languore, cùm humanos
gustus nequeat percipere, diuina verba
audire exoptat, & toto laborat studio, vt
actiones, operaque sibi recenseantur Chri -
sti dilecti sui, & istiusmodi florum ac po-
morum suauissimo odore ac pulcritudine,
vires sibi, ad seruiendum Deo, & spiritus
suppeditandos confidit.
Bonus certè languor, cùm infirmitas
hæc non sit ad mortem, sed ad vitam, vt
glorificetur Deus per eam. Cùm ardor, fe-
brísve ista, non sit ab igne consumente, sed
ab igne potiùs perficiente. Porrò quod
aduertitur in ægritudinibus corporalibus,
vt languens (cùm sibi integrum non sit
voluptatem capere ex ciborum varietate,
vel gelidarum refrigeratione) ne omni pe-
nitus careat delectatione, cubiculum sibi
curet viridi fronde conuestiendum, ac va-
rijs & odoratis floribus, pomísve exornan-
dum, quibus visum & defessum mœstúm-
ve soletur animum: Illud idem prudens
efficit anima, quæ ardentissimo laborans
Diuini amoris languore, cùm humanos
gustus nequeat percipere, diuina verba
audire exoptat, & toto laborat studio, vt
actiones, operaque sibi recenseantur Chri -
sti dilecti sui, & istiusmodi florum ac po-
morum suauissimo odore ac pulcritudine,
vires sibi, ad seruiendum Deo, & spiritus
suppeditandos confidit.
Deltio in c. 2. Cant.
Fulcite me floribus, ô columnas admirabi-
les! ô noua fulcra! quomodo flores co-
lumnæ fiunt? quomodo queunt retinere
nutantem? quid ni sustineant, nixam lacerti
fortissimorum athletarum & gigantum,
quorum robur inexpugnabile fuit? quídni
sunt columnæ, & quidem adamantinæ, quæ
duratione sunt æternæ, celsitate cœlum, alti-
tudine, (inferno terribiles) ad tartara vsque
penetrârunt.
Fulcite me floribus, ô columnas admirabi-
les! ô noua fulcra! quomodo flores co-
lumnæ fiunt? quomodo queunt retinere
nutantem? quid ni sustineant, nixam lacerti
fortissimorum athletarum & gigantum,
quorum robur inexpugnabile fuit? quídni
sunt columnæ, & quidem adamantinæ, quæ
duratione sunt æternæ, celsitate cœlum, alti-
tudine, (inferno terribiles) ad tartara vsque
penetrârunt.
Greg. in c. 2. Cant.
Sponsa [verò] quia amore languet; ful-
ciri se floribus, & stipari malis appetit;
quia, dum se æternitatis desiderio afficit;
dum, qualiter illuc perueniat, totâ anxie-
tate perquirit (eò quòd perfectionem,
dum in carne viuit, omninò non inuenit)
fatigata in desiderio suo requiescit; & in hoc
solo gaudet, si circa se respicit, vel quibus
ipsa proficiat, vel in quorum profectio-
ne consolationem, de languore suo, reci-
pere possit.
Sponsa [verò] quia amore languet; ful-
ciri se floribus, & stipari malis appetit;
quia, dum se æternitatis desiderio afficit;
dum, qualiter illuc perueniat, totâ anxie-
tate perquirit (eò quòd perfectionem,
dum in carne viuit, omninò non inuenit)
fatigata in desiderio suo requiescit; & in hoc
solo gaudet, si circa se respicit, vel quibus
ipsa proficiat, vel in quorum profectio-
ne consolationem, de languore suo, reci-
pere possit.
Bern. ser. 51. in Cāt.
Fidem [ergo] florem; fructum, actum in-
tellige. Nec incongruè vt opinor id tibi vi-
debitur, si aduertas quomodo instar flo-
ris necessario præcedentis fructum, bo-
num quoque opus, fide oporteat præue-
niri. Alioqui sine fide, impossibile est pla-
cere Deo. Itaque nec sine flore fructus,
nec sine fide, opus bonum. Sed & fides
sine operibus mortua est; sicut inutiliter
quoque flos apparet, vbi non sequitur fru-
ctus. Fulcite me floribus, stipate me malis, quia
amore langueo. Cùm præsto est quod ama-
tur, viget amor; languet cùm abest: quod
non est aliud, quàm tœdium quoddam
impatientis desiderij, quo necesse est affici
mentem vehementer amantis, absente eo
quem amat; dum totus in expectatione,
quamtamlibet festinationem, reputat tar-
ditatem. Et ide ò ista postulat sibi accumu-
lari bonorum operum fructus, cum fidei
odoramentis, in quibus moram faciente
sponso, interim requiescat.
Fidem [ergo] florem; fructum, actum in-
tellige. Nec incongruè vt opinor id tibi vi-
debitur, si aduertas quomodo instar flo-
ris necessario præcedentis fructum, bo-
num quoque opus, fide oporteat præue-
niri. Alioqui sine fide, impossibile est pla-
cere Deo. Itaque nec sine flore fructus,
nec sine fide, opus bonum. Sed & fides
sine operibus mortua est; sicut inutiliter
quoque flos apparet, vbi non sequitur fru-
ctus. Fulcite me floribus, stipate me malis, quia
amore langueo. Cùm præsto est quod ama-
tur, viget amor; languet cùm abest: quod
non est aliud, quàm tœdium quoddam
impatientis desiderij, quo necesse est affici
mentem vehementer amantis, absente eo
quem amat; dum totus in expectatione,
quamtamlibet festinationem, reputat tar-
ditatem. Et ide ò ista postulat sibi accumu-
lari bonorum operum fructus, cum fidei
odoramentis, in quibus moram faciente
sponso, interim requiescat.
[blanco]
