De Staten Generael der vereenichde Nederlanden hebben ge-
consenteert ende geaccordeert, consenteren ende accorderen
mits desen, dat Wilhem Iansz. Boeck-vercooper tot Amstelredam
voor den tijt van vijf jaren naestcomende alleene inde vereenich-
de Provintien sal mogen drucken, doen drucken, ende uytgeven se-
ker Boeck geintituleert Danielis Heinsij Nederduytsche Poëmata, by een-
vergadert door Petrum Scriverium. Verbiedende alle ende een yege-
lijck Ingesetenen van dese Landen 'tvoorsz. Boeck int geheel, ofte
ten deele, int groot, ofte cleyne, in eenige spraecke, binnen de voorsz
tijt van vijf jaren na te drucken ende uyt te gevē, oft elders nagedruct
inde vereenichde Provintien te brengen om te vercoopen, sonder
consent vanden voorsz. Willem Iansz. Opte verbeurte vande voors.
nagedructe exemplaren, ende daerenboven inde somme van &c.
Gedaen ter vergaderinge vande Hoogh-gemelte Heeren Staten
Generael. In s' Graven-Hage den xxviij Octobris MDCXV.
uyt den name ende van vvegen des Doorluchtichsten en Groot-
machtichsten Heer ende Koninck Heer
Gvstaff, den
II van dien name der
Svveden, Gothen, Wen-
den Koninck ende erff-Vorst, Groot-Vorst in
Finlandt, Hertoch tot Esthen
ende Westmanlandt:
residerende by de Hooge Mog. HeerenDe Staten
Generaelder VereenichdeNederlanden.
Miin heer, de Poëet Horatius recht
geboren om de sotheyt van zij-
nen tijdt, die niet cleyn en was, te
bespotten, siende dat een groot
deel vande Romeinen door de
groote soeticheyt vande Griec-
sche sprake, haer eygen teene-
mael waren vergetende, ende aen een sijde setten-
de; segt dat hy oock de selfde sotheyt begonnen
hadde, doch dat Romulus, den eersten vader en-
de oorspronck der Romeinen, op eenen nacht by
hem quam omtrent den morgenstont, als de dro-
[pb: 4]
men gemeenelicken waer vallen, ende seyde hem
in zijn oore; Dat hy dede gelijc degene die hout
int vvout dragen; daer het doch maer al te veel en
vvast. Het selfde mochtmen niet sonder reden
seggen van onse landsluyden, die doorgaens de
Romeinen, ende somtijdts ooc de Griecken, soo
veel toegeven, dat zy hare manierē, sprake, schrif
-
ten leeren, ende daer in soo veel tijdt besteden en-
de toebrengē, dat zy nieuvvers vremdelingen en
sijn dan in haer vaderlandt, nieuwers en dolen, en
stameren, belacchelickē sijn dan daer zy geboren
siin; geen talen min en konnen, en leeren, en ver-
staen, dan die haer de nature ende hare ouders ge-
leert hebben. De Italiaenen sijn de eerste, die in
onsen tijdt de geleertheyt ende byna teenemael
vervallen sprake der Romeinen vveder opge-
bout ende verciert hebben: maer hebben daer-
entusschen niet vergeten haer eygen. De geleer-
de Petrarcha, die soo veel int Latijn gedaen en be-
schreven hadde, heeft driemael groter eer in zijn
moeders tale behaelt, ende is veel meer bekent
gevvorden door zijn Toscaenschen sanck, als
door alle het geen dat hy aen den dach gebrocht
heeft. Politianus heeft hem by zijne grote vve-
tenschap, noch oock by den Griecschen ende
[pb: 5]Romeinschen sanck, die hem de susters van A-
pollo soo mildelickē uytgedeelt hadden, niet kon-
nen houden, sonder de Italiaensche poësy te ge-
dencken. Sanazarius en is niet te vreden geweest
dat hy den Koninck ende vorst aller Poëten
Virgilius in de oude Roomsche sprake hadde der-
ven beroepen, heeft oock moeten toonen waer
hy geboren was, ende niet ondancbaer te sijn te-
gen het landt dat hem voortgebracht ende opge-
voedet hadde: heeft derhalven zijn soete Arca-
dia in zijn eygen tale uytgegeven. In Vrancrijck,
onder veel anderen die niet te vergeefs voor de
deuren van Calliope geclopt hebben, ende door
haer geleertheyt op de koetse des Faems ge-
raect sijn, is Petrus Ronsardus ten lesten voort-
gecomen; den welcken men segt dat twaelff ge-
heele jaren besich is geweest om hem inde Griec-
sche tale te oeffenen: (van vvaer alle geleert-
heydt ende wetenschap ontspruijt: maer inson-
derheyt de Poësy haeren eersten oorspronc, kon-
ste, aerdt ende soeticheyt ontleent:) alleenlic-
ken om in zijn eygen tale te schrijven, ende de
maechdekens van Parnassus nae zijn vaderlandt
te trecken. Het vvelck alsoo hy hadde begin-
nen te doen, heeft terstont alle de geleerden van
[pb: 6]
gansch Vrancrijck als betovert, ende niet min loff
e¯ eer ingeleyt, dan of hy onder de eerste Griec-
sche ofte Latijnsche schrijvers plaetse verdient
hadde. iae heeft van zijnen Koninc groote gaven
e¯ een rijck incomen daer door verkregen. Van
gelijcken ijver is geweest Salustius Bartas, die
by velen niet min en werdt gepresen, sonderlinge
in het aensien van zijn geleertheyt ende de heyli-
ge ende hoge stoffe die hy verkosen heeft. Ontal-
licke meer geleerden hebben haer aldaer met
haer eygen tale bemoeyt, en die altijdt getracht
te verheerlicken. Veel Spangiaerts ooc mede en
hebben Spangien niet vergeten, oft sy schoon
inde Latijnsche sprake hadden connen uytmun-
ten, ende self Romen bestrijden. Wy alleen on-
dancbaer tegen ons landt, ondancbaer tegen on-
se sprake, hebben tot noch toe meest al of de self-
de veracht, ofte laten schoffieren van die gene
die geen ander en conden, ende teenemael blindt
ende onwetende waren. Daer wy nochtans con-
nen toonen, dat jae self de voornaemste Fransoy-
sen inde hare veel fauten begaen hebben, niet let-
tende op den toon ende mate vande vvoorden,
die zy merckelicken gevvelt doen. Gelijck oock
meest de onse, die tot noch toe eenich gedicht in
[pb: 7]
haer moeders tale geschreven ende uytgegeven
hebben. Doch gelijck de Poësy geen verstant en
kan beminnē, dan dat hemelsch ende vol viers is;
niet en behoorde by de handt genomen te vver-
den, dan van yemandt die by nae in alle vveten-
schap ervaren, ende inde Roomsche ende Griec-
sche teenemael thuys is: soo hebben vvy reden
om de onse geluckich te achten, als diegene die
door de vvetenschap van andere haer over al be-
kent gemaect hebben, om haer eygen dencken.
VVy sullen hier niet seggen hoedanich onse
Poëet is, die selve overal in ander talen spreect;
maer veel liever op hem versoecken, dat hyt ten
besten wil houden dat zijne Duytsche vruchten,
die van hem self nauwelicken int licht te verwach-
ten waren, hem door een soete dieverije (gelijck
als wyt duyden) afhandich gemaect siinde, aldus
nu voor den dach komen.
Dese
en hebbe ick
niemandt, dan uwe E. miin Heer, connen toe-
schrijven. VVant het sy dat ick de Poëet aensie,
weet dat hy in niemandt meer en is gehouden: het
sy dat ick overlegge wat reden dat hy heeft, en
kan niet vinden dat hy beter soude konnen oor-
delen. Vvve deuchtende vvetenschap die Hol-
land voort-gebracht heeft, en heeft Holland niet
[pb: 8]konnen behouden: mits ander Princen die ge-
vrijt, ende haer ontrocken hebben: de vvelcke
uwe E. tot den hoochsten staet verheven hebben,
die een groot gemoet kan vvenschen ende een
Koninck geven. Doch het hert, de liefde, het
gemoet is by zijn vaderlandt gebleven. Het
vvelck om te meer te laeten blijcken, ghy ons
ooc uvve edele iegenvvoordicheyt gejont hebt,
ende uwe woon-plaets hier gecosen. Alvvaer
ghy voor een voesterheer ende vader der geleert-
heyt bekent, ende alle dagen meer ende meer ver-
maert werdt: soo dat alle cloecke verstanden strij-
den ende tsamen spannen om uwe loff ende eer te
verbreyden: die geschildert in het vvitte velt
van Mnemosyne, door den tijdt sal breken, en-
de uvve deuchden eeuvvich ende onsterflic ma-
ken. VVaer van de Koninginne is een ongeloof-
licke soeticheyt van aert ende beleefdheydt; die,
gelijc de Magneetsteen het ijser, de herten van-
de vvereldt nae hem trect, ende haer selven ver-
getende by uwe E. doet woonen. De groote Ari-
stoteles van de deucht sprekende, segt datter een
gebreck ofte ondeucht is, die alle menschelicke
te boven gaet, ende daer-om de vvilde beesten
moet toegeschreven vverden, oock als zy in de
[pb: 9]
menschen wordt gevonden: daerby een deucht
verhaelende, den vvelcken alleen de Goden ende
de Helden hebben. Het vvelck hy bevesticht
met de vvoorden van Priamus, die van Hector by
Homerus alsoo spreeckt
:
{?}δεεωκ{?}
Ανδ{?}ςγεθνητ{?}παιςεμμεν{?},αλλαθεοιο.
Dat is:
Hy scheen voorvvaer te sijn niet van een mensch gekomen,
Maer uyt den hemel self oorspronckelick genomen.
De selve bespeuren vvy alle daech in sommige,
doch seer weynich: die met een bysondere minlic-
heyt van manieren ende aenlockende reden haer
soo dragen, dat zy boven haer fortuyne sijn, ende
haer oorspronck merckelicken te kennen geven.
Het selfde sien wy, mijn Heer, in uwe E. Denwelc-
ken ick niet te vergeefs en acht uyt onse loffelike
stadt van Haerlem gesproten te wesen (waer inne
ick oockmede mijn niet vveynich en verheuge,
als sijnde uwe E. landsman e¯ mede-burger) daer
onder andere konsten, oock de vveerde Boeck-
druckerye haeren eersten oorspronck (elders by
[pb: 10]ons te bevvijsen) heeft gehadt. die uvve E. vvesen-
de een voorstander aller geleertheydt ende vvijs-
heydt, daer de selfde voester ende onderhouster
van is, soo verre boven de nijdt ende doodt sal
verheffen, als uvve deuchden haer alrede boven
het gemeyne volck ende haer oordeel verhe-
ven hebben. VVaer aen niet en tvvijfelt, die dit
schreeff op den naestlesten Novembris des Iaers
MDCXV,
uvve Ed. hertsvvillige vrundt ende
diender
NeerlandschePoësy, niet minder als de Griecken,
En 't oude Romen vvas: roert nu vry uvve vviecken,
Van onsen Heyns geleert: Godin, doet die nu aen:
Reckt vvat ghy recken kont, laet al het ander staen.
Ghy vveet vvaer 'sGraven-Haech, de Tempe van ons landen,
Niet verre vande Zee en Schevelijnsche stranden,
In duyn en bosse leyt: vliecht daer, vliecht spoedich heen,
Tot uvven voester-heer. ghy vveet vvie dat ick meen.
Vliecht naer den vvijsen Dijck, vermoeyt vā Koninckx saecken,
En vvilt hem met uvv luyt een vveynichien vermaecken.
Als t' Hoff sal hebben 't zijn, en als hy niet en doet,
Neemt dan uvv uyre vvaer, vvent dan nae hem de voet.
Ghy sult (en tvvijfelt niet) seer aengenaem hem vvesen,
En sal veel liever u dan yemandt anders lesen.
Al sijn hem vvel bevvust de spraecken altemael,
Soo is de meeste lust tot zijne moeders tael.
Tael ongelooflick soet, princes van alle taelen,
Geboren om de croon van anders hooft te haelen:
Vol sins, vol defticheyts, vol luysters, lanck en ruijm,
En die vvel missen kont het over-zeesche schuijm.
Tael rijck en onvermengt: tael om ten toon te dragen:
Godin, die niet behoeft een vvoordt te loopen vragen,
En halen tot uvv hulp. tael van geluckich slach,
Die gansch Europa door de taelen trotsen mach.
[pb: 12]
Schier d'outste die men vindt: niet om te vvederleggen:
Hy booge vande zijn, die vvil: vvy sullen seggen
Dat onse tael de haer soo ver te boven gaet,
Als van de svvarte nacht de helder sonne staet.
En om dat vvy den trots van Vranckrijck hier aenraecken,
Soo segt haer dat vvel eer haer volckeren dus spraecken.
Die tael die daer nu is, die comt van vreemdt gespuys,
En uyt een ander hoeck gesproten leyt daer t'huys.
Van onse Duytsche tael de Fransman is gevveken,
Genootdruckt zijnen hals in 't Roomsche iuck te steken,
En van het vreemde volck. tvvelck nemend' in zijn landt,
Is daer met zijn gevvelt een nieuvve tael geplant.
Dees spreken zy daer noch: haer eygen is verlooren,
Die vvas gemeen met ons: men sprack daer soo te vooren
Gelijckmen hier te landt noch is gevvoon te doen:
VVy houden onse tael, vvy sijn noch even coen.
Maer Vranckrijck is verheert, en houdt niet op van pralen:
Zy dencken niet vvaer haer de naem komt vande VValen.
Ist niet, om dat haer spraeck by minsten ende meest
Gevvisselt en vervvaelt vvel eertijdts is gevveest?
O Galli sonder gall, ghy liet u soo manieren!
Daer tegen sijn vvy noch gebleven Batavieren,
Geen dienstbaerheyt gevvent: en op een vrijen grondt
Ist dat vvy noch van outs behouden onsen mondt:
Van niemandt niet gesnoert, van niemant niet gebonden,
Iae in het minste niet van yemandt oock geschonden.
VVech, vvech uytheemsch gedrocht. de Vlaemsche soete maecht
Die sal vvel schicken, dat zy Hollandt vvel-behaecht:
[pb: 13]
De Gentsche nachtegael die sal vvel sorgedragen,
Die daer verheven sit op s'Faems vergulde vvagen,
En rent de vvolcken door, tot daer de Son opstaet,
En vvederom te bed met zijne peerden gaet.
Mijn sorg, mijn ander-ick, mijn vriendt van oude iaeren:
Dat Goddelick verstandt, dat ons kan openbaeren
Al vvat in Romen schuylt, iae van heel Griecken-landt.
Dat tot ons groote licht den Hemel selve sandt.
Die soeten honich-dieff van all d'Hybleesche raten.
O, die den besten vvijn getapt heeft uyt de vaten
Van het Tyrrheensche landt: en nu soo veel uytgeeft,
Dat gantsch Europa schier van zijne tafel leeft.
O, die ver overtreft den schencker vande Goden:
In 't schaffen meer alleen als all des Hemels boden.
Self 't Nectar is veracht, en 't gaet soo niet in svvanck,
Als Heinsi nieuvve melck end' aengename dranck.
Als hy zijn snaren roert, Homerus moet het geven:
En de Thebaensche svvaen, al siet men hem hooch svveven
In 't blaeuvv gesterde velt: Alcæus met zijn luyt,
Laet maer ons nachtegael beginnen, heeft oock uyt.
In 't cort. der Griecken trots kan hy alleen neersetten,
End' haer, alst komt te pas, self geven nieuvve vvetten.
En Romen ist genoech, die haer geluckich acht,
Als hy maer geeft gehoor, en haer niet en veracht.
Self Maro gaet hem nae, hoevvel met groote gangen:
Catull en Naso mee sijn met zijn lieffd bevangen.
Zijn vriendschap vverdt versocht. van haer vvordt hy gevrijdt;
En om zijn soeten sanck te hooren, is daer strijdt.
[pb: 14]
Soo yemandt met de pen nae 'tleven is te maelen,
Men hoeft geen van Aquijn of Spangien hier te haelen.
Mijn Martiael bekent met all zijn trecken soet,
Dat hy hem vallen vvil (soo hy 't gedoocht) te voet.
Maer zijne sedicheydt en vvilt dat niet gehengen:
En 'tis hem eers genoech, als hy zijn sanck mach mengen,
En sitten aen haer disch. Dat hem soo veel geschiet,
Dat hy nu breeck-spel is, en haer geselschap vliet.
Niet vvalgende van haer, niet om met haer te scherssen,
Maer heeft zijn geest gesocht een vveynich te ververssen.
Zijn moederlicke tael, hy hielt het voor een schandt,
Dat die soo vveynich vvierdt geoeffent hier te landt.
Het overschot van tijdt dat hem de Goden gaven,
Dat heeft hy hier besteet. hy laet een ander draven
Om eer en om gevvin: of met des teerlincks val
Verminderen zijn goet, en spelen met den bal.
Een hooch, een Godlick hert en laet sick niet verleyden
Van die geen ander loon, dan sterflickheyd verbeyden:
Den hemel volcht hy naer. en om niet stil te staen,
Is hy met onse spraeck en haeren loff begaen.
Dees heeft hy uyt het slijck gebeurt, en opgenomen:
Zijn vverck daer van gemaeckt. niet slachtende de lomen,
Daer Nederland van vvaecht, en die nu (maer t' onrecht)
De Reden-rijckers bend, en Rijmers sijn gesecht.
Een volck dat veeltijdt is ontbloot van alle reden,
Onmatich, onbesuyst, vvanschapen, onbesneden:
In treurspels bly van sin, en vveer oubollich gram.
V neem ick alleen uyt, ô constich Amsterdam!
[pb: 15]
Op uvv toonelen heeft die konst, die vvas verloren,
Haer adem vveer geschept. by u is zy herboren.
Het Hooft dat steeckt ghy op. ick sie uyt uvv maras
Yet rijsen in de locht: ick sie een nieu Parnas.
Den vvech hebt ghy gesien. en datter aen mach faelen,
Dat sult ghy metter tijdt van Helicon gaen haelen.
Van 't Helicon, dat hier een ander Heynst doet op,
En met een groot gemoet den ouden geeft die schop.
VVant soo ghy hooren vvilt het loff der vromer Helden,
Die voor het vaderlandt het lijff te pande stelden:
Daer aen heeft ons Poëet zijn frisch gemoet geleydt,
En door zijn pen bevrijdt van alle sterflickheydt.
Ghy Heemskerck, diemen sach Mars over Thetis bringen,
En op zijn eygen stroom den Spangiaert gingt bespringen:
Al liet ghy daer den geest, soo is de eer bevvaerdt,
En ghy licht hier bedeckt met vrij-gevochten aerdt.
V Leyden is bekent, die met die groene baeren
Des grooten Oceaens quam voor uvv vest gevaeren,
Boysott: en Vander-Does. doen hebt ghy ingehaelt
De Pegaseesche vloedt, en met uvv bloedt betaelt.
En op vvien is gescharpt soo menich Spaensche degen
VVordt ghy ô vrome stadt Ostende niet versvvegen:
Naer een soo lang beleg, nae kommer ende kouvv,
VVat heeft de vyandt doch gevvonnen, als berouvv?
Ghy Helden vvijt beroemt, vvie soud' u doch vergeten?
Al sat Heyns aen den disch vand' Hemelsche Poeten;
En oft schoon haren sanck en veeltgien alsoo gaet,
Dat Venus in haer sin, en Bacchi druyve staet:
[pb: 16]
En of hy schoon oock haer ginck in ons spraeck toelichten,
Ter lieffde van ons all. soo liet hy haest de schichten
Van 't blinde Venus vvicht. en recht der Helden vrindt
Ontseyd' hy oock den God die alle pijn verslindt.
Heemskerck vvas liever gast. vviens siel hy opgetogen
Hooch vander aerden heeft, ver uyt des Spangiaerts oogen.
Om dat hy eerst uyt 't land het oorloch heeft gebracht,
En ons met eene pays van tvvaeleff iaer bedacht.
Voornaemste man, ghy leeft, al zijt ghy schoon begraven:
Men siet rontom dijn graff de Piërinnen draven,
V vlechten eenen krans van eyck en lauren loff,
En keren van den hals het svvart Vergetel stoff.
Siet, Heins biedt u den handt: siet, Heins heeft u beschreven:
Nu sult ghy onbevleckt in eeuvvicheeden leven.
Hoe vvel, en hoe getrou uvv eere vvas betracht,
Al uvv vveldaden schoon beliepen vvelde nacht:
Ten vvaer de goude pen gestiert van vvijse handen
De duysterheydt voorquam van d'Acherontsche stranden;
Al u bedrijff vvas niet. vvant Lethes kouden vloedt
Is suster vande doot, die 't al vergeten doet.
Veel hebben ingeleyt veel eer, en groote daden
VVel eertijdts aengerecht, maer leggen all beladen
Met eenen lang en nacht, verdomt, verstickt, versmoort,
Soo dat men gantschelick van haer niet meer en hoort.
Vervvaerloost en versuymt nu menich Held moet suchten,
Om dat hy onbekent daer leyt, en sonder vruchten:
VVant anders vvaer zijn naem en deucht gespelt gevveest,
Dees prickel soude veel ontsteken zijnen geest.
[pb: 17]
Als yemandt in zijn tijdt heeft loff end' eer verkregen,
VVat baetet, soo daer nae zijn vroomheyt vvordt gesvvegen,
Zijn name niet verbreydt? het komstich eeuvv' en kan
Geen dienst, geen vruchbaerheyt genieten vande man.
Daer vvordt geen vvit gestelt, vvaer nae met groote hoopen,
Als nae het aes de visch, de luyden mochten loopen.
Een Ridder, die altijdt gevveest is onversaecht,
Indien nae zijne doot daer niemant nae en vraecht,
En met een stille trom' de krijchsman vvordt begraven;
Verschilt niet veel van een, die bloot van alle gaven
Van Mavors onbevreest, ter vvereldt niet en doet,
En alsmen vvapens roept, het hert sinckt inde voet.
Sulck een volcht eer noch naem. VVie soude konnen seggen,
Hoe veel daer onbekent in duysternisse leggen?
Voor Agamemnon sijn veel vvapen-tuers gevveest,
Byd' haeren groot geacht, den vyandt seer gevreest;
Maer leggen onbeklaecht. daer vvaeren geen Poëten,
Oft ander vvetend' volck op haren sarck geseten:
Die konden met haer sanck verdrijvende de nacht,
Der Helden naem end' eer vvel hebben voortgebracht,
Tot kennis van ons all: ten dienste vande landen:
VVant hier door allesins een hooch gemoet sou branden,
Te doen het geen hy leest: sou vliegen dus gheport,
Zijn vaderlandt getrou, zijn selven doen te cort.
Themistocles en kon geen rust noch slaep bevangen,
Gedreven sijnde staech met yver en verlangen
Te volgen in het spoor Miltiadem den heldt:
VViens opgehangen rooff, den vyandt met gevveldt
[pb: 18]
Benomen en ontiaecht, als hy ginck overvvegen,
VVas heel daer in ontroert, en nemende zijn degen
In zijne rechter hand, is in het velt gegaen,
Mars prickelde zijn hert, sach Xerxes voor hem staen.
De mannelicke deucht, aen alle kant besloten
Met ceder en laurier, met Hebes dau begoten,
Van d'Eeuvvicheyt bevvaert, vrij van Tijdts ongeval,
Past vveynich op de Nijdt, die is, en komen sal.
VVat meent ghy dat een mensch op aerde doet beklijven?
Een vvelgeleerde handt, geluckich in het schrijven.
Verloren vvas de naem, het vvas om niet gedaen,
Soo niet te hulp en quam de dochter vande svvaen,
De pen; van ander aert en van verscheyden krachten
Als haere moeder is: vvant als zy gaet vervvachten
De doot, dan komt haer liedt. de dochter met haer sanck
Maeckt dat de mensch hier leeft veel duysent iaeren lanck.
Men schreeff vvel eer op steen, op koper oock de vvetten:
Op beddekens van vvas, en houte tafeletten:
Op loot, en op yvoor met ijser ende vier:
Op schorß' van lindeboom, op ceder, en papier,
Op bladeren van palm, al nae de vvijs' der landen.
En 'tvvas haer niet genoech dat d'olyfant zijn tanden
Oft hoorens had geleent: zijn ingevvant getouvvt
Moest lijden dat het oock vvierdt in een boeck gevouvvt.
Op lijnvvaet heeft men oock en sijden stoff geschreven,
Als doet den Achemeen, en die in 't Oosten leven.
Ick svvijch hier het Francijn, ick svvijch het Pergament,
Om dat het als den int een yder is bekent.
[pb: 19]
Dit all vvierdt soo bedocht, om datmen sou behouden
Der gener loff en naem, die nimmer en verflouden,
Maer onbevvegelick ten strijde sijn gegaen,
En hebben met haer bloedt de landen voorgestaen.
Met liedtiens heeft oock der vromen loff gesongen,
Daer geen gereetschap vvas: en sijn alsoo gedrongen
Door nevel ende mist, tot dat zy naderhandt
Gebrocht sijn in een boeck by luyden van verstandt.
Soo leeft Arminius, Civilis, ander helden
By Tacitus verhaelt: en diemen daer siet melden
Van 't Bataviers geslacht, tot eer van onse Landt,
Vrijvvillich in den dienst, van Roomen niet vermant:
Vriendt van het groote Rijck, en broederschap gesvvoren,
Sijnd' in zijn meeste kracht: niet, doe het ginck verloren,
Den Arent vvierdt gescheurt. Nu is het Roomsche Rijck
By die ghestaltenis niet anders dan een lijck.
Het trotse Griecken-landt vvaer is het heen gevaren?
En Cecrops hooch gebouvv? VVaer sijn Amphions snaren?
VVaer is die groote stadt Minerva toegevvijt?
Niet dan Medusaes hooft, en haeren uyl tot spijt
Van ons gebleven is: voort is het al verdvvenen.
Bœoten is geveldt, verdroocht de Hippocrenen.
De Musæ ballingslandts gaen dolen over al,
Bedroeft om haeren berg, en 'tsoet Pyrenes dal;
Door Mahomet veriaecht: vvant all' onmenslickheden
Daer hebben d'overhandt in dorpen ende steden.
Athenen leyt in d'ass. de Turck die vvroet in 't stoff,
Daer Constantinus eer gehouden heeft zijn hoff.
[pb: 20]
VVel aen! ô Nederlandt, ghy hebt u te verblijden,
Dat binnen uvv bedrijff in onse laeste tijden
De vvetenschap toeneemt, verspreyt haer breet en vvijt,
Soo dat ghy Romen nu, iae oock Athenen sijt.
Tot vvelckes sekerheydt, en troosting van ons handen,
Tot Haerlem is gebroeyt, gesien in geene landen,
De vveerde Druckery. dees vvackert ons gemoet,
En ons soo menich boeck met lust uytgeven doet.
VVaer van dit zy een stael: Op desen voet laet vvesen,
O Landsluy, dat vvy oock van uvve vruchten lesen:
Tot ciersel van ons tael, tot eer en vveerdicheyt,
Tot voord'ring van haer deucht en haer bevallicheyt.
Ey liever! segt, en ist niet hoochlick te beklagen,
Dat een soo schoone tael mishandelt en verslagen
Sou leggen sonder glans, sou blijven onbekent,
Die niemant aen en raeckt, dan diese quetst en schent!
O Nederlandt, komt aen: maeckt, die nu is verschoven
En vluchtich, aengenaem in s' Princen lecker hoven.
VVaerom en souse niet? ick sie het haest gemaeckt,
Indien zy op de been, en inde kennis raeckt.
Laet dit zijn onse bruyt, dees laet ons alle trouvven:
Met defticheyt versien, en met geleertheyt bouvven:
Laet haer toch ongevalscht, met bastaert niet besmet,
En van haer selven rijck, en van haer selven net,
Eens vvandelen in 't licht, eens breken door de vvolcken,
Eens komen aen den dach. ick sie de vreemde volcken
Die sullen allesins met yver ende lust
Deelachtich vvillen sijn, en desen tael bevvust.
[pb: 21]
Denckt niet dat dees Godin in 't stuck van hooge dingen
Sou vvesen onbequaem, en niet om uyt te bringen
De meening ende sin van een geleert gemoet,
Dat Phœbus selve drijft, Minerva loopen doet.
Gaet, Nederlandt, vrij aen: en vvilt het volck niet slachten
Die niet, dan dat met moeyt van buyten komt, en achten,
En dat ons vvordt geleerdt: als off daer sonder niet
Een mensch vertalen kond' dat in zijn sinnen schiet.
Ick ken van sulcke slach een geest noch ionck van iaeren,
Alleen in onse tael verstandich en ervaeren,
Vernuftich ende kloeck: die noyt Latijnsche las
Ons Duytsche Mimos geeft, alleen van zijn gevvas.
Dus doende, sullen vvy niet passen op de Franssen,
Off nae d'Etrusche fluyt behoeven meer te danssen.
Haer beyder Poesy, hoe lieffelick die lonckt,
Hoe zy staet toegemaeckt, en cierlick opgepronckt,
Sal niet by d'onse sijn in 't minste te gelijcken:
VVy sullen haer den vlag en 't hooge seyl doen strijcken.
VVant onse suyverheyt en over schoonen glans,
Die ons gebleven is, die ruyckt daer nae Romans.
Dat daer met onse tael besoetelt soude vvesen,
Staet u het tegendeel in desen boeck te lesen.
Siet daer dan, en ontfangt met blijschap desen schat,
Die toegeschreven vvordt de eere van mijn stat.
Aenvaert dit groote man, tot u geschickt om reden:
Niet om uvv hooge staet, niet om dat ghy van Svveden
Hier Raedt sijt en Gesant, en dat de Koninck vvijs
V voor zijn eygen volck gegeven heeft den prijs:
[pb: 22]
Maer om uvv groot verstandt, en treffelicke gaven.
Om dat ghy zijt gevvoon nae Helicon te draven,
Te lesschen uvven dorst in 't diepst van Hippocreen,
En derft vvel aen den danss met Phœbus selve treen.
Om dat ghy tot ons konst insonder sijt genegen,
En kont als in een schael ons dichten overvvegen.
Om dat sick Phœbus heeft om uvvent vvil berooft,
En u zijn eygen krans ginck hangen om het hooft:
Daer gevende noch by veel telgen van laurieren,
Alleen in uvv gevveldt, alleenlick om te cieren
Den vvelverdienden kop van een gesvvindt Poëet,
Die u behagen sal, en met de Goden eet.
Het oude spreeckvvoordt segt, Daer de man niet selfs komt,
daer werdt het hooft niet wel gewassen. Het selfde, ion-
stige Leser, is ons hier weder-vaeren. Want alsoo dese
Poëmata gedruckt sijn in een ander stadt, daer wy altijdt niet over
ofte by en hebben konnen wesen; soo is over all onse sin ende
meeninge niet te recht gevat, ofte gevolgt. Onder andere hebbe ick u
dit willen vermaenen: De Emblemata van minne sijn by den Druc-
ker sonder eenich onderscheyt achter een vervolgt tot het getall
van 48 toe: daer nochtans maer alleenelijck de eerste 24 (na-
mentlick het Ambacht van Cupido) van des Auteurs vernuft ende
vindinge sijn: soo inde beelden, als de gedichtselen. De volgende 24,
te vooren tot meermalen ende op verscheyden plaetsen gedruckt,
sijn van andere. Dees hadde een seker liefhebber soo uyt den hooch-
geleerden Mr. Hadriaen de Ionge, als andere schrijvers, by een verga-
dert, ende in koper doen snijden: om deur den druck gemeen te
maecken. Dan alsoo dit maer stomme beelden waeren, soo is de soet-
vloeyende tong van onse Poëet daer toe geleent. die al spelende de self-
de over veel jaeren Nederlandts heeft doen spreken. Hier hebt ghy op
te letten: ende voort dese mistellingen te verbeteren. Pag. 65. vers 8.
De sterren trotsen derf, leest trotsen self. Inde Lof-sanck van Bacchus,
pag. 21. vers. 15: aen u rechter sy, leest slincker sy; om dat de figuere
met de Poëet soude over een komen, ende met de Poëet de schilder,
ofte plaet-snijder. Hout dese versuymenisse, ende diergelijcke meer
andere (soose gevonden mochten werden) ons ten besten, ende
vaert wel.
1. Pila mundus Amorum est.
De wonderbaere kloot daer in de menschen swermen,
Daer alle dinck in is besloten, een groot al,
Gelegen in de zee, en in des hemels ermen,
VVoest, ront, aen alle kant gelijck, is onse bal.
De weerelt is den bal, waer mede dat wy spelen,
Het kaetspel is de locht. de mensch en siet ghy niet,
Hy is nochtans hier in, en draeyt naer ons bevelen,
Gesloten in den bal, die ghy hier vliegen siet.
2. Harmoniam rerum Amor conservat.
Kuypt kleyne kuyper kuypt, die alle man doet buygen,
En treft met u gewelt, en voeget al aen een.
VVant waer het sonder u, de weerelt viel in duygen,
Die nu behouden wordt van u, en anders geen.
V vader is een smit, een koppelster u moeder,
Ghy maeckt de hoepen vast van hemel en van aerdt.
Het ambacht dat is goet. want ghy sijt den behoeder,
Die 'sweerelts groote ton van onderganck bewaert.
3. Dum colo fœminam, hoc fio.
Mijn wijsheyt, mijn verstandt, is minder als twee oogen,
Daer werd' ick van geleyt: mijn hert, mijn groot gemoet,
Mijn mannelick gewelt, en kan sich niet vertoogen,
Als ghy my, o Ionckvrou, de swaeren strijdt aendoet.
Ick worde als ghy sijt. ick geef u lijf en sinnen,
Ick volge naer u doen. Godin, daer ick op bou,
Ick kom u soo na by, dat ick begin te spinnen,
En daer ick was een man, daer ben ick nu een vrou.
4. Exitus in dubio est.
Siet toch eens Venus kindt, en die sich daer beneven
Gevoecht heeft op der aerdt, een Godt en oock een kindt,
Die Hymen wordt genaemt: wiens ambacht is te geven
De man zijn soete lief, die hy wel heeft gesint.
Het is een wonder werck: zy dobbelen met steenen,
Of zy't oock wesen sal, dat seer onseker is.
VVant als ghy meent te sijn seer vast en op de beenen,
De steen die keert noch om, de saecke gaet noch mis.
5. Imaginem eius mecum gesto.
Het beelt van die ick volg is in mijn hert geschreven:
Dat wesen, dat gesicht, dien toovenaer, dien lach,
Staet altijdt in mijn sin, en is daer in gebleven
Geschildert, van dien tijdt, dat ick haer eerstmael sach.
Ick draech het waer ick gae: en als ick wil gaen smaecken
Een gans volmaeckte vreucht, soo denck ick wat zy doet.
Dan sie ick haer voor my. maer als ick haer wil raecken,
Haer rechte schildery treck ick uyt mijn gemoet.
6. Semper reciprocanda serra.
Die in Cupidoos perck begonnen heeft te jaegen,
Blijft altijdt op het self: de vreucht komt naer de pijn,
De pijn komt naer de vreucht: gelijckerwijs die saegen
Dan met het lijf om leeg, dan weer om hooge sijn.
Men gaet, men loopt, men komt, men sucht: en t'allen tijden
Ist wederom te doen het gene ghy nu doet.
Soo als de saege gaet, gelijck van beyde sijden,
Altijdt in eenen balck, altijdt op eenen voet.
7. Perfer & obdura.
Twee van het loose volck van Venus soete knapen,
Met vleugels toegerust, slaen 'tkooren van het kaf.
Het kooren blijft geheel, dat sy daer naer op rapen,
Het stroo dat blijft alleen, dat scheyden sy daer af.
Soo gaet het in de min. ghy moet geduyrich lijden,
Tot datter wert beproeft, wie rechte liefde draecht.
Dan draecht zy in het graen, en werpt het kaf ter sijden,
Die u heeft lief ghehadt, en die u heeft behaecht.
8. Amoris semen mirabile.
Siet Venus saeyer aen. hy gaet zijn saet uytspreyden
De weerelt om en om, gelijck een landtman doet.
Het saet komt weder voort, en sonder lang te beyden
Geeft vrucht op zijnen tijdt, die d'aerde weder voet.
De vruchten die het brengt, die sijn begaeft met reden,
Met wijsheyt en verstant, en wonderlick van aert.
Die vruchten houden op de landen en de steden.
VVijst my doch eenen boer die sulcke vruchten gaert.
9. Vapulando sustentor.
Gelijck den tol die draeyt gestadich wort gedreven
En door de handt gekeert, die hem geduyrich slaet,
Soo gaet het oock met ons, de wreetheyt doet ons leven
Die ons gestadich quelt. zy onderhoudt ons quaet.
Ons lijden wort gevoet met tegenspoet int minnen.
Datselve geeft ons moet. neemt wech dees soete pijn
Die ons noch hopen doet, al ist dat wy niet winnen
En leven sonder hoop, wat sal de minne sijn?
10. In pœnam vivo.
Me Ionckvrou, 'tis genoech. den beul die door u oogen
Gekropen is in my, die weygert my de doot.
Te sterven waer my vreucht: dat wilt hy niet gedoogen.
Om dat ick levend' blijf, soo blijf ick in de noot.
V aensicht is de banck daer ick op lig gebonden,
Daer ick op word' gereckt. u soetheyt, u verstandt,
Heeft een mael in mijn hert een machtich vier gesonden,
Dat my altijdt ontsteeckt, en nimmermeer verbrandt.
11. In tenebris lucem.
De baeren van de zee tot aen de locht gedreven
Bestormen vreesselick het schip dat ghy hier siet:
Het helt, het wijckt, het sinckt, de schippers selve beven,
En hebben nu het roer niet meer in haer gebiedt.
Den hemel is bekleet met wolcken en met winden,
Den dach is vol van nacht, het licht is al vergaen.
In dese duysternis sult ghy noch hope vinden,
Soo ghy maer aen en siet de oogen die daer staen.
12. Sine fine.
VVat doet den kleynen Godt? wat heeft hy toch te schrijven
Beneden in het sandt? wat maeckt hy voor een werck?
Hy keert den passer om, het een been siet ghy blijven,
Het ander gaen rontom, en trecken een rondt perck.
De circkel die ghy siet, is toe van alle sijden:
Men siet geen endt in hem, oock isser geen begin.
Soo gaet het oock met ons. wy blijven in het lijden.
Die eens quam in ons hert, die woonter altijdt in.
13. Pennas perdidit ille suas.
Die my geschoten heeft, al is hy kleyn van leden,
Zijn handt is wonder vast, hy maeckt een groote wondt,
Hy neemt de sinnen wech. den brandt die sinckt beneden
Tot aen het diepste merch, tot aen des herten grondt.
Hy herbercht self in my, hy heeft my ingenomen,
Hy volchde zijnen pijl als hy de wonde gaf.
Nu blijft hy altijdt vast; want doen hy is gekomen
Te wonen in mijn hert, zijn vleugels waeren af.
14. Volvitur assidue.
Cupido drijft den hoep: dat is het spel der minnen.
Den hoep en heeft geen end: de min en heeft oock geen.
Den hoep is sonder kant: de minnaer heeft geen sinnen.
Den hoep rolt altijdt voort: dat heeft hy oock gemeen.
Den hoep wort voort gestout: de minnaer wort geschoten.
Den hoep gaet dickwils om: de minnaer is altijdt
Dat hy te vooren was. den hoep is toegesloten:
De minnaer kompt oock vast gebonden in den strijdt.
15. Amor cæcus.
Al wat de liefde doet, is sot en sonder reden.
Aensiet maer eens dit spel. het kindt van Venus komt
Int midden van den hoop der vrysters aengetreden,
En grijpter een van al, zijn aensicht is vermomt,
Zijn oogen sijn gestopt: soo gaet het in het minnen,
De minnaer is vermomt, zijn oogen sijn verblindt.
Hy weet niet wie hem dient. een ander krijcht zijn sinnen;
Hy vindt niet die hy soeckt, hy soeckt niet die hy vindt.
16. Omnia Naturæ contraria.
Al dat de minnaer doet van Venus soon gequollen,
Is tegen het gebruyck, is tegen alle man.
Het sy wat hy begint zijn sinnen sijn op rollen.
Hy gaet, hy loopt, hy staet, veel anders als hy kan.
Verkeert is al zijn doen, verkeert is al zijn laeten:
Hy is een ander mensch. die kompt in dese staet,
En let niet op hem self: hy kan geen wijsheyt vaeten.
En liever op zijn hooft, dan op zijn voeten gaet.
17. Ferrum est quod amant.
Besiet eens Venus soon, hy staet van alle sijden
Gewaepent als een helt, die zijnen vyandt jaecht.
Indien ghy vraecht, waerom? hy sal u self belijden,
Dat hy de dochters oock daer mede wel behaecht.
De een roemt op zijn goet, de ander op zijn boecken,
En treffelick verstandt: de derde wel ter tael
Stelt voor al dat hy wilt. maer seker dat zy soecken,
En daer zy meest naer staen, is yser ende stael.
18. Puer denuo.
Het loose Venus kindt, gelijck de kinders plegen
Die noch onnosel sijn en loopen in den rock,
Heeft yewers uyt den hoeck een houten peert gekregen.
Het peert dat hy berijdt is eenen besem stock.
Let hier, ô Minnaer, op, indien ghy wilt beerven
Het gene dat ghy soeckt, eer ghy het spel begint.
VVant sonder sot te sijn en sult ghy niet verwerven.
Die recht getroffen is, wordt wederom een kindt.
19. Cœlari vult sua furta Venus.
De Godt die in d'een handt zijn pijlen pleecht te dragen,
In d'ander eenen booch, staet sonder yet daer in.
Vraecht ghy wat dat hy doet? hy heeft die neer geslagen,
En deckt het schandich deel, doch noodich in de min.
Ghy die geluckich sijt, die Venus heeft verkoren,
En u bemindens hert gegeven in de handt,
Sijt wijs en siet wel toe. wilt ghy niet gaen verloren,
Bedeckt u eygen vreucht, soo deckt ghy haere schandt.
20. In lubrico.
Cupido leert het spel dat Hollandt heeft gevonden,
Hy proeft te gaen op 't ys, hy heeft twee schaetsen aen.
Hy heeft twee ysers scherp aen zijne voet gebonden,
Daer mede dat hy meynt op 't water vast te staen.
Het ys van selfs is glat, de ysers glat daer tegen,
Men valt seer lichtelick daer op, of oock daer in.
Het vryen gaet alsoo. die niet en is te degen
Geslepen op het werck, die duyselt in de min.
21. Bulla favor.
Gelijck de lichte bel seer haestich wordt geboren,
En dickwils weder breeckt soo haest als zy op staet:
Soo gaet het met de jonst van die ghy hebt verkoren.
Zy gaet gelijck zy quam, en kompt gelijck zy gaet.
Die wijs is wacht hem wel van daer yet op te bouwen.
Het is maer eenen windt. Cupido speelt zijn spel.
Als hy hem wederkeert, soo sal zy weer verflouwen,
VVant dat ghy jonste noemt, dat is een rechte bel.
22. Amoris domitrix invidia.
Siet Venus sone vlucht, en kan hem niet bedwingen
Van bangicheyt en vrees, vervaert van dat gesicht
Die swarten bulleman, die hem hier kompt bespringen,
En helpt vast op de loop dat kleyne tanger wicht.
De min is teer en swack, zy is goet om verjaegen,
En wordt gemeenelick verdreven door de Nijt.
Dat is den bulleman. ghy sullet u beklaegen,
Die met hem hebt te doen, ten sy dat ghy wijs sijt.
23. Amor eruditus.
Cupido vliecht om hooch vast houdend' in zijn handen
Een ongesloten boeck, dat hy beschreven heeft.
Die wetenschap besit, vliecht over alle landen,
En boven haet en nijt, trotst al wat datter leeft.
De minnaer die dat heeft, en is niet meer gebonden
Aen 't oordeel van het volck, die verre van hem staen
Beneden op der aerdt. dat sijn de keffend' honden,
Die bassen in de locht, daer zy niet konnen gaen.
24. Omnia conjungo.
Mijn ambacht dat ghy siet dat is by een te voegen
Den hemel en de aerd, en watter is daer in,
Met een genegentheyt, en liefelick genoegen.
Dat is het eygen werck van een volkomen min.
Ick naeye wat ick mach de herten aen den ander
Die verre van een sijn. ick hechte watter leeft.
Soo datse nimmermeer en komen van den ander,
Met eenen soeten draet, die my mijn moeder geeft.
25. Omnia vincit Amor.
Den stercken ben ick sterck, den sachten sachte banden
En toomen werp ick om: het wijckt doch al mijn handen,
Al wat de schoone Son bestraelt. Het is een kindt,
Een kint, een kint alleen, dat soo veel mannen bindt.
VVat wonder ist dat haer de menschen overgeven,
Als ick de leeuwen toom, en onder my doe beven?
VVat strijdt ghy tegen my? alst' doch soo wesen moet,
VVaerom en leert ghy niet my komen te gemoet?
26. Au dedans je me consume.
Beneden ben ick heet, van boven toegesloten,
Van boven worter gans geen water in gegoten,
Van onder viers genoech. O doodt, O wreede doodt,
VVaert dat ick sterven kond' soo waer ick uyt de noodt.
Nu sterf ick als ick leef, ick ben doodt al mijn leven,
Mijn hert verdroocht int lijf, mijn jeucht gaet my begeven,
Geen vreucht en isser meer. van buyten is den brandt,
Van binnen suygt hy uyt mijn sinnen en verstandt.
27. Mes pleurs mon feu decelent.
Mijn vier brandt meer en meer, wat sal het eynde wesen?
Het water spruyt uyt 't vier, en kan my niet genesen.
Mijn vier dat wort gestoockt, mijn vier dat brandt en blaeckt
Soo lange dat mijn vier my een fonteyne maeckt.
Van traenen vloey' ick wech: wilt zy my niet verhooren,
Ick moet doch eyndelick int water gans versmooren.
O wonderbaeren brant, van branden komt my dat.
Ick swemme daer ick gae, den brant die maeckt my nat.
28. Ardo d'appresso & da longhi mi struggo.
Twee vieren krencken my seer swaerelick mijn sinnen,
Het een niet verr' van my, het ander is van binnen.
Het vier dat binnen is, daer word' ick van verbrandt,
Het vier dat buyten is, dat helpt my oock van kant.
Het vier dat binnen is, dat moet ick altijdt lijden,
Het vier dat buyten is, dat komt my oock bestrijden.
De helft is wel by my, daer van ick gae te niet:
Dus lijd' ick in mijn hert een vriendelick verdriet.
29. Qui me nourrist, m'estaind.
Het gene dat de torts ontsteeckt en doetse branden,
Dat selve blustse weer soo haest men keert zijn handen.
Soo gaet het in de min. O wreeden brandt, O brandt,
VVat baet mijn wijsheyt my, oft' treffelick verstandt?
Ick loop her ende weer, ick gae nu soo veel daegen,
En soecke dees en die, om mijnen noodt te klaegen.
Ick moet weer na het vier, de gene die 't my doet
Als oorsaeck van mijn vier, mijn vier oock blussen moet.
30. A autruy mort, a moy vie.
Int vier leef ick altijdt, tot 'tvier ben ick geboren,
Het is mijn lust, mijn vreucht, het vier hebb' ick gekoren,
Daer sonder kan ick niet: soo ick niet hadd' het vier
Dat my het leven geeft, ick waer een schamel dier.
O vier blijft my maer by, en wilt my niet begeven,
O oorsaeck van mijn vreucht, o vader van mijn leven,
O rechte medecijn. het geen dat ander schaedt,
Is oorsaeck dat ick ben bevrijdt van alle quaedt.
31. Ie ne le puis celer.
Ick decke vast den brandt, ick doe seer wel mijn beste,
Maer 'tis om niet gedaen, het komt doch uyt int leste:
Hoe qualick ist om doen in Venus bitter pijn
Te toogen ach! eylaes! een vroyelick aenschijn?
Het vier vonckt in mijn hert, ick mach my wel wat veynsen,
Int aensicht blijckt nochtans een vonck van mijn gepeynsen.
O onverberchlick vier, wat dat men doet oft laet,
Daer is altijdt een vonck oft twee die ons verraet.
32. Cosi de ben amar porto tormento.
Den liefelicken schijn van haer twee schoone oogen
Die trecken my tot haer wanneer zy sich vertoogen,
Vertoogen ah! eylaes. ick schijne my te sijn
Verloren als ick ben van d'oorsaeck van mijn pijn.
By d'oorsaeck van mijn pijn woud' ick wel altijdt wesen,
Als ick ben by't verderf, soo schijn ick te genesen.
Ick vlieg' rontom het vier, ick blijf in eenen standt,
Tensy dat ick my self vind' ganschelick verbrandt.
33. Ni spirat immota.
Het geen dat my verheugt moet ick van buyten haelen,
Het geen dat my beweegt moet van een ander daelen,
Oft anders ben ick still'. ick moet wel stille staen.
O dat de wint eens quam, soo mocht ick weder gaen.
Dat haeren adem slechs (den oorspronck van mijn leven)
Vuythaeren blijden mondt een windeken wou geven
Op mijn beladen hert, ten minsten van ter sy.
Nu ben ick sonder haer, nu ben ick sonder my.
34. Inter omnes.
Twee saecken boven al met glans den prijs behaelen,
Mijn liefs seer klaer gesicht, en Phœbi gulden straelen.
De sterren by de Son geleken sijn gans blendt,
En in haer schoonicheyt en vind' ick oock geen endt.
De Son die komt daer heen haer gouden hooft vertoogen,
Mijn alderschoonste lief heeft peerlen in haer oogen.
Een lief, een Son is daer. daer is oock wel een Maen.
Maer die de Sonne derft, en isser niet wel aen.
35. Ie reviēns de mōgréaux doulx lacqs qui me serrēt.
Nu ben ick een mael los, ick ben eens uytgetogen,
Ick gae daer 't my gelieft, ten lesten noch ontvlogen
De handt die my soo lang gevangen heeft geleyt,
En my dat schoone licht des hemels heeft ontseyt.
Ick ben nu vry. 'tis waer. wat wil ick doch beginnen?
Hoe lieflick ende soet was my den bandt der minnen!
Ick gae van daer ick quam, ick vliege naer de handt.
Om buyten pijn te sijn, moet ick weer in den bandt.
36. O l'estroit eslargir.
Vier vensters quellen my gestadich in de minne:
De oogen die ick hebb', en die van mijn vriendinne:
Daer herbercht Venus kindt, dat is zijn eygen erf,
Mijn lichten die ick draeg, die staen na mijn verderf:
Zy leyden my int strick. wie wil ick het gaen klaegen?
Ick hebbe self gehadt in mijn verderf behaegen.
Als ick daer buyten was, soo moest' ick daer in sijn,
VVaer ick nu weer daer uyt, soo waer ick uyt de pijn.
37. De douceur amertume.
Het honich soude sijn soet boven alle saecken,
VVaert dat de liefde niet noch soeter placht te smaecken.
De galle soude sijn het bitterst' dat men vindt,
VVaert dat men niet en vondt dat loose Venus kindt.
Ses ponden bitter gal met honich overstreken,
Is dat men liefde noemt, daer van de menschen spreken.
Het soet komt uyt het suer, het suer komt uyt het soet,
Dat droeve blijtschap t'saem, en blijde droefheyt voet.
38. Te stante virebo.
Haer leven is het mijn, mijn blijtschap moetse geven,
Haer vreuchden sijn de mijn, een siele doet twee leven.
Als ick maer eens den dau, den dau van haere mondt
Mach voelen op mijn hert, soo word' ick gans gesont.
O dat zy maer en wou de kracht van haere straelen
Tot op den diepen grondt mijns herten laeten daelen.
Mijn leven dat ick voer, en hebb' ick maer tot pandt,
Die ick verkoren hebb' die draegt my in haer handt.
39. Et piu dolsi.
Ick die soo menich strick, soo menich groote hoopen
Van Iagers toegerust end' honden ben ontloopen,
Een hevet my gedaen, het kleeft my in het hert,
Hoe snel dat ick oock loop, noch snelder is de smert.
Ick ben nu ver genoech ontkomen 'svyandts handen,
Ick loop, ick vlieg, ick ren, door bosschen ende landen,
Die my quetst is van hier, ick hebb' van haer geen noodt.
Maer niet te min is zy de oorsaeck van mijn doodt.
40. Solatium, non auxilium.
Ick ben noch eens ontvlucht, ick ben noch eens ontsprongen
Der honden groot gewelt, die my soo vreeslick drongen.
Mijn hert, mijn hert beswijckt. den adem ben ick quijt,
Ick hijg, ick hijg, ick hijg, ick hebbe geenen tijdt.
Mocht ick in die fonteyn mijn tonge wat besproeyen,
Die met een sacht gedruys gaet door de bloemkens vloeyen.
Ick worde weer gejaecht. het is om niet versint,
Eer 't een verdriet ophoudt, het ander weer begint.
41. Les deux sont un.
Den boom die met zijn top seer hooch en wijt geresen,
Niet verre van 't gebou des hemels schijnt te wesen,
Met vruchten schoon bekleet, de vruchten die men meent
Van hem alleen te sijn, en heeft hy maer ontleent.
De maechdom is alsoo, die maechden wilt beerven,
En moet geen maecht meer sijn, maer haeren maechdom derven.
En worden ingelijft door Venus in den man,
Die van een maecht alleen veel maechden maken kan.
42. C'est tard avisé.
Ben ick niet wel beraen? is dat niet wel gevonden?
Als ick geschoten ben, soo schudd' ick eerst de wonden.
Verdroncken is mijn peert, ick wercke dach en nacht,
Ick vulle nu den put, daer 't peert in licht versmacht.
Het is met my gedaen, ick mocht mijn moeyt wel laeten,
Als ick den arbeyt doe en mach hy my niet baeten.
Het is niet wel versint, alst huys al is verbrandt,
Het water uyt den put te nemen in de handt.
43. Ni mesme la mort.
Het een is gans vergaen, het ander staet noch schoone,
En spreyt zijn rancken uyt seer rijckelick ten toone,
Altijdt sijnd' even groen: soo gaet het oock met dy,
O Venus lieflick kindt, die altijt woont in my.
De doodt neemt wech den mensch', maer laet de liefde leven,
Zy wordt noch door den doodt noch door den tijdt verdreven,
Zy blijft alst al vergaet, zy bloeyt oock in den noodt,
De doodt verwint het al, maer Venus oock de doodt.
[44]. Il mal mi preme, & mi spaventa il peggio.
Als ick in liefde ben, dan ben ick als gebonden,
Als ick daer buyten ben, dan ben ick gans geschonden.
VVat doe ick doch aldus? ontbonden wil ick sijn,
Soo ick ontbonden ben, soo meerdert doch mijn pijn:
Soo ick dus lange blijf, ick moet mijn vreuchden derven,
Soo ick dus niet en blijf, soo moet ick doch wel sterven.
Soo ick ghesloten blijf, soo blijfick in den noot,
Soo ick ontsloten word', soo gae ick in de doot.
45. Serò detrectat onus qui subijt.
Hier voortijdts als ick placht van minnen t'hooren spreken,
En van dat bitter soet en van die loose treken,
My docht het was soo moy, men koster uyt en in,
Dat heeft my eerst gebrocht het minnen in de sin.
Ick sach het jock wel aen, maer 'tdocht my licht om wesen,
Gevlochten en gebreyt van rooskens t'saem gelesen
Vuyt Venus gouden tuyn, my docht ick was een man,
Maer als ick weet wat 'tis, en kan ick niet daer van.
46. Perch'io stesso mi strinsi.
Als ick hebb' vry geweest, ick hadde groot verlangen
Om vast te mogen sijn, ick moeste sijn gevangen:
Ick sach het minnen aen, het was een lieflick spel,
VVaer dat ick henen sach, het ging al even wel:
Ick sach de vryers aen, ick sach haer soentjens geven,
En soete praet uytslaen: ick docht, dat waer mijn leven,
My docht het ging soo wel. maer als ick ben int perck,
Nu word' ick eerst gewaer hoe dat het gaet te werck.
47. Mon mal me suit.
Het gene dat ick vlie dat moet ick selve draegen,
Ick voere waer ick gae het geen dat my doet klaegen.
Ick wend' my hier end' daer, ick ben noch even blendt.
Ick gae, ick keer, ick kom, 'tbeginsel is het endt.
'Tsy dat ick blijde ben, 'tsy dat ick ben verbolgen,
Het gene dat ick vlie, dat moet ick selve volgen.
Daer ick gae is mijn liefd', ick moeter doch wel aen,
Ick most my selven eerst, woud' ick mijn brandt ontgaen.
48. Noctua ut in tumulis, super utque cadavera bubo.
Ick ben een levend' lijck: nu denck ick eerst om minnen.
Als ander houden op, dan gae ick eerst beginnen.
De doot klopt voor de poort, Cupido woont int hert.
Ick smaecke voor mijn doot die liefelicke smert.
Ick ben mijn leven quijt, nu denck ick om te leven:
Mijn leven dat begint alst my wilt gaen begeven.
Het komt of vroech oft laet: ick vreesde voor de doot,
En krijge voor mijn graf mijns alderliefsten schoot.
© Our work is licensed under a Creative Commons License.