AEN DE
IONCVROV
WEN VAN
HOLLANDT.
Ghy liefelick gheslacht dat Venus
heeft ghegeven
Te voeren in de handt den sleutel van ons leven,
Di met u ooghen saeyt dat goddelicke saedt.
Dat in ons herten grondt altijdt ghewortelt staet.
I
onckvrouwen t’is om dy ick svveere by de handen
Van onsen cleynen God,
ick sweere by zijn banden,
Ick sweere by den pijl, den meester van mijn hert,
Die altijt stoockt mijn vier en meerdert mijne smert
I
onckvrouwen, t’is om dy,
ick sweere by die schoone,
Die schoone die mijn ziel ghevanghen voert ten
toone,
Die my heeft in haer macht, ick zweere by die pijn
Daer sonder ick niet zou in vreuchden connen zijn.
Ick zweere by dat licht, dat zy my pleeght te gheven
Als zy haer ooghen wendt de Sonne van nijn leven,
Het is om u gheweest, alleen om dese saeck,
Dat ick Cupido wil gaen leeren onse spraeck.
Self Venus van dit iaer (het
is niet langh’ gheleden)
Quam vroyelick en bly naer Hollandts rycke steden,
[pb: A2v]
Den silveren dau viel met druppels hier en
daer
Waer datse gingh en stondt, van haer schoon gouden haer
Zy vvou dat haren zoon by my wat zou verkeeren,
Op dat hy onse spraeck van Hollandt mochte leeren,
Ick gaf haer goeden moet, ick seyd’ het zou vvel
zijn,
Het kindt was jonck ghenoech, zy liet het daer by mijn.
Hy woonde vast by my, wy zouden
Hollandts spreken,
Hy hadd’ de spraecke vast in thien of twellef
vveecken,
Ick hebbe menighmael, als ickse ligghen vandt,
Zyn pylen ende boogh ghenomen inde handt.
Maer als hy van my ginck, in plaetse van bedancken
Sandt hy my eenen pijl (het sijn zijn oude
rancken)
Hy heeft my eenen pijl ghedruckt in mijn ghemoet,
Die my altijdt in vreucht en smerte leven doet.
O bitter-soeten pijl! dat is hy O Ionckvrouwen,
Die my eerst heeft gheleert, de hoop op een te
bouwen,
Die my eerst heeft gheleert, die my eerst heeft getoont
Den handel van het volck, dat ons soo qualick loont,
Dat volck,
dat soete volck, dat volck dat met
haer spreken
En met haer sacht ghelaet der mannen hert doet
breken,
Dat met haer claer ghesicht, als sterren
inde nacht
Kan buyghen ons ghemoet, kan buyghen onse kracht,
De oorsaeck van ons smert: de oorsaeck van ons
vreuchden,
De oorsaeck van ons quaedt: de oorsaeck van ons
deughden,
[pb: A3r]
De schrick van onse siel, en wederom de lust,
De brandt van ons ghemoet, maer die hem seluen blust.
Dat ick de Sonne waer, of dat ick haeren waeghen
Een dagh mocht ofte twee doen gaen naer mijn behaghen,
Ick zoude stille staen soo dickvvils inde locht,
Dat ick den schoonen glans van haer aenschouwen
mocht.
Dat ick de Sonne waer, ick soud’
haar oogen maecken
Twee sterren inde locht, dat zy my mochten naecken.
Dat ickse mocht aensien, ick soudese doen staen
In midden s’hemels troon niet verre van de Maen,
Hoe menichmael heb ick ghevvenst te moghen vvesen
Een bie, een kleyne bie, om honich te gaen
lesen
Wt haeren gouden
mondt: als hy eens open gaet
Soo wordt ick met een sap der lieflickheyt
versaedt.
Dan komt haer siel in my deur haeren mondt
gheslopen
En vloeyet inde mijn, en doet mijn hert vveer open,
Dan svvem ick in het vier, Cupido jont mijn jeucht
Dat zy haer leven lanck gheniete desen vreucht.
Cupido dat ick kond’ so licht so cleyne vvesen
Ghelijck een kleyne vlieg’ my dunckt ick vvaer ghenesen.
Ick soud een huysken recht gaen maecken by den
mondt
Van haer daer ick op denck, daer ick in vvoonen
kond’,
Dat sou mijn leven zijn, daer soud’ ick altijdt suyghen
Dat hemels lieflijck nat, ick soud’ haer sinnen buyghen
[pb: A3v]
Haer vvreetheyt doen vergaen, ick sou haer volghen naer
Tot dat ick in haer hert, oft zy int mijne waer
Ghelijck de krekels doen, die in de bloemkens svveven,
En by den soeten dau, end’ ’tnat des hemels leven,
Soo gaet het oock met ons: de liefde can ons voen
Ia sonder spijs oft kost oft yet daer by te doen.
Het is een’ soeten dranck, het is een soeten
reghen
Die neerdaelt in ons hert, het is een soeten seghen,
Het is den honich dau die uyt u aenschijn vloeyt.
O Venus borghery, daer
mede ghy bespoeyt
Bespoeyt ons drooghe ziel: als ghy ons vvvilt begeven,
En moghen vvy niet eens meer dencken om te leven,
Ons leven, onse siel, ons herten zijn ghestelt
In uvve stercke macht, en vriendelijck ghevvelt:
Want Venus is een vrou, zy heeft
ons oock de vrouven
Gegeven in de macht, dat is al ons behouwen.
VVat zou de Wereldt zijn, vvat waer des vereldts grondt,
Ten vvaere datmen daer een lieflijck meysken vondt?
Men secht dat Iupiter als hy eerst alle saecken
Hier in dit vvoeste rond begonnen had’ te
maecken,
Hem keerde drymaels om al lacchend', ende sprack,
Dat in des vverelts rijck noch eene saeck' ontbrack.
Doen bracht hy voort een dier, hy deed een dier voortcommen,
Een dier, een lieflijck dier, dat vvy een meysken nommen.
[pb: A4r]
Maer als hijt had volmackt, en sach zijn maecksel
aen,
Hoe dat het hem toe loech, en sach het voor hem staen,
Self in zijn eyghen werck kreech hy zoo groot
behaghen,
Dat hy zijn eyghen min begonde te beclaeghen.
Hoe dickwils heeft den God die met zijn stercke handt
End’ ’tblixems vlammich vier doet daveren
het landt
Hoe dickvvils heeft hy self al sachtiens commen
cruypen,
En naer dat soet aenschijn zijns allerliefste sluypen,
Dat vvas altijdt zijn plaets, den hemel liet hy staen,
Als hy maer na den schoot van zijn vriendinn’
mocht gaen.
Ick acht hem levend’ doot, ick sluyt hem van de menschen
Die sulck een dier aenfiet,en niet en soude vvensehen
Wat naerder haer te gaen, ick acht hem
voor een hout
Die inden soeten min al levende verstout.
Dat ick den hemel mocht voor Iupiter bevvaeren
Ick sou een nieuvve soort van volck daer in
vergaren,
De meyskens souden syn het meeste volck daer in
Dat vvaer een borgery bequaem naer mynen sin,
Het ambacht datmen sou in mijn stadt moeten
leeren,
Dat souden soentjens zijn, ick sou daer in verkeeren,
En wetten stellen voor, die yeder wie hy vvaer,
Met neersticheyt en vlyt sou moeten volghen naer,
Dees soete borghery sou van geen droef heyt vveten,,
Haet, tooren, ende nijt, die souden sijn vergeten
[pb: A4v]Die daer soud’ omme gaen, Voor eten ende dranck,
Geen krijch en souder zijn daer in, dan die gheschiet
Met vreuchden en gheneucht, en alst de min ghebiet.
De vesten souden zijn ghevlochten en geweven
Van myrten die den soon van Venus ons sou geven.
De vvallen souden sijn van traenen, die de bruyt,
Als zy te bedde gaet, den eersten nacht stort uyt.
Want daer staet altijdt een van Venus kleyne knapen.
Niet verre van het bed, soo haest als zy gaet slapen.
En gaert dat kost'lick nat, en nemet wel ghevvis,.
Om dat het huyden daechs niet veel te krijghen is
Doch soo ick niet en kan tot mijne vvensehen komen
Soo hebb' ick even vvel u lieden voorghenomen .
Dit boecxken als een merck, end’ als een
seker pandt
Van onse groote jonst te gheven inde handt:
Ionckvrouwen, laet dan eens u lieden soete straelen,
End’ blinckende ghesicht daer vriendelijck op
daelen,
En wenscht my, wenscht my toe, dat voor den
soeten loon
Ick noch besitten mach Cupidoos sachte kroon:
Den hemel van dien God (O die hem
mocht be-erven)
Is inden lieven schoot van zijn vriendinn’ te sterven:
Den Hemel van dien Godt is by het
schoon aenschijn
Van zynder alderliefst altijdt te moghen zijn.
Pila mundus Amorum est.
Ecquid, Amans, dubitas? puta, sic jactaris amore
Vt levis excußâ follis in astra manu.
De wonderbaere cloot daer in de menschen swermen,
Daer alle dinck in is besloten, een groot al,
Gelegen inde Zee, en in des Hemels ermen,
Woest, ront, aen alle kant gelijck, is onse bal.
De weerelt is den bal, vvaermede dat vvy spelen,
Het caertspel is de locht. de mensch en siet ghy niet,
Hy is nochtans hier in, en draeyt naer ons bevelen,
Gesloten in den bal, die ghy hier vliegen siet.
O combien sont legers, l’air & la Terre & l’onde:
Que de force a ce Dieu qui nous brusle tousiours,
Puis qu’on voit en ce jeu pour balon tout le monde
Bondir entre les mains de deux petits amours.
Harmoniam rerum Amor conservat.
Parve victor, Amor: sic perge. & vasa manebunt
Salva: nec humanum concidet omne genus.
Kuypt kleyne kuyper kuypt, die alle man doet buygen,
En treft met u gewelt, en voeget al aen een.
Want waer het zonder u, de weerelt viel in duygen,
Die nu behouden wordt van u, en anders geen.
V vader is een smit, een koppelster u moeder,
Ghy maeckt de hoepen vast, van hemel en van aerdt.
Het ambacht dat is goet. want ghy zijt den behoeder,
Die s’weerelts groote ton van onderganck bewaert.
Poursui petit ouurier par ce penible ouurage,
D’assembler en toneaux ce planchage divers:
Ainsi bien a propos d’un divin assemblage,
Tu sçais en son entier maintenir l’vniuers.
Dum colo fœminam, hoc fio.
Mijn vvijsheyt, mijn verstandt, is minder
als tvvee oogen,
Daer word’ ick van geleyt
: mijn hert, mijn groot gemoet
,
Mijn mannelijck gevvelt
en kan sich niet vertoogen
,
Als ghy my, o Ionckvrou, de oorloch eens aen doet
.
Ick worde dat ghy zijt. ick geef u lijf en sinnen,
Ick volge naer u doen. Godin, daer ick op bou,
Ick kom u zoo nae by
, dat ick begin te spinnen,
En daer ick was een man, daer ben ick nu een vrou.
Exitus in dubio est.
Blanda Cupidineo dum tessera luditur alveo,
Hanc quam sperat Amor, non tibi spondet Hymen.
Siet toch eens Venus kindt, en die sich daer beneven
Gevoecht heeft
op der aerdt, een Godt en oock een kindt,
Die Hymen vvordt genaemt: wiens ambacht
is te geven
De man zijn soete lief, die hy vvel heeft gesint.
Het is een vvonder vverck
: zy dobbelen met steenen,
Of zijt oock vvesen zal, dat zeer onseker is.
Want als ghy meent te zijn seer vast en op de beenen
,
De steen die keert noch om, de saecke gaet noch mis
.
Hymen & Cupidon iovent ensemble a la chance,
A qui aura l’honneur de me rendre content:
L’un m’entretient d’espoir, & l’autre d’asseurance,
Mais i’atten que le dévuide leur different.
Imaginem eius mecum gesto.
Het beelt van die ick volg is in mijn hert geschreven:
Dat vvesen, dat gesicht, dien toovenaer dien lach,
Staet altijdt in mijn sin, en is daer in gebleven
Geschildert, van den tijdt, dat ick haer eerstmael sach.
Ick draech het vvaer ick gae: en als ick vvil gaen smaecken
Een gans volmaeckte vreucht, soo denck ick vvat zy doet.
Dan sie ick haer voor my. maer als ick haer vvil raecken,
Haer rechte schildery treck ick uyt mijn gemoet.
Semper reciprocanda serra.
Die in Cupidoos perck begonnen heeft te jaegen,
Blijft altijt op het self: de vreucht komt naer de pijn,
De pijn komt naer de vreucht: gelijckervvijs die saegen
Dan met het lijf om leeg, dan vveer om hooge zijn.
Men gaet, men loopt, men komt, men sucht: en t’allen tijden
Ist vvederom te doen het gene ghy nu doet.
Soo als de sage gaet, gelijck van beyde zyden,
Altijdt in eenen balck, altijdt op eenen voet.
Perfer & obdura.
Twee van het loose volck van Venus soete knapen,
Met vlegels toegerust, slaen t’kooren van het kaf.
Het kooren blijft geheel, dat zy daer naer op rapen,
Het stroo dat blijft alleen, dat scheyden zy daer af.
Soo gaet het in de min. ghy moet geduyrich lyden,
Tot datter wert beproeft, wie rechte liefde draecht.
Dan draecht zy in het graen, en werpt het kaf ter syden,
Die u heeft lief gehadt, en die u heeft behaecht.
Amoris semen mirabile.
Siet Venus zaeyer aen. hy gaet zijn saet uytspreyden
De vveerelt om en om, gelijck een lantman doet.
Het saet komt vveder voort, en sonder lang te beyden
Geeft vrucht op zijnen tijdt, die d’aerde vveder voet.
De vruchten die het brengt, die zijn begaeft met reden,
Met vvijsheyt en verstant, en vvonderlick van aert.
Die vruchten houden op de landen en de steden.
Wijst my noch eenen boer die sulcke vruchten gaert.
Vapulando sustentor.
Turbinis instar Amans. agitatur verbere turben:
Sic nisi perpetuo vapulet, alget Amans.
Gelijck den tol die draeyt gestadich vvort gedreven
En door de handt gekeert, die hem geduyrich slaet,
Soo gaet het oock met ons. de vvreetheyt doet ons leven
Die ons gestadich quelt. die onderhoudt ons quaet.
Ons lijden vvort gevoet met tegenspoet int minnen.
Dat selve geeft ons moet. neemt vvech dees soete pijn
Die ons noch hopen doet al ist dat vvy niet vvinnen
En leven sonder hoop, vvat sal de minne sijn?
L’amant est de l’humeur d’une ronde toupie
Qu’on void dessous le fouet d’un enfant s’animer:
Ostés a l’amoureux, les traverses, l’enuie,
Les douces crvautés, que sera–ce d’aymer?
In pœnam vivo.
Haud grave carnifices Dominæ perferre catastas,
Non vita, at lethum si mihi pœna foret.
Me Ioncvrou, tis genoech. den beul die door u oogen
Gekropen is in my, die vveygert my de doot.
Te sterven vvaer my vreucht: dat vvilt hy niet ghedooghen.
Om dat ick levend’ blijf, soo blijf ick in de noot.
V aensicht is de banck daer ick op lig ghebonden,
Daer ick op vvord’ gereckt. u soetheyt, u verstandt,
Heeft eenmael in mijn hert een machtich vier gesonden,
Dat my altijdt onsteeckt, en nimmermeer verbrandt.
L’as ie meurs en viuant, & ceste ardante flame
Qui me brusle tousiours ne me consomme pas:
Souffre pour te seruir que ie viue ma dame,
Ou pour ne plus souffrir permets moi le trespas.
In tenebris lucem.
Quid pelago in magno ac tenebroso Castora quæris?
Non stellæ, ast oculi sunt in amore duces.
De baeren van de zee tot aen de locht gedreven.
Bestormen vreesselick het schip dat ghy hier siet:
Het helt, het vvijckt, het sinckt, de schippers selve beven,
En hebben nu het roer niet meer in haer gebiedt.
Den hemel is becleet met vvolcken en met vvinden,
De nacht is over al, het licht is al vergaen.
In dese duysternis sult ghy noch hope vinden,
Soo ghy maer aen en siet die oogen die daer staen.
Mon nauire fait eau, ma voile se rebourse,
L’ a nuict de tous costès me desrobbe les cieux,
Et si en ce perilie n’ ay recours a l’Ourse,
Mais ie pren le chemin, ou m’ addressent tes yeux.
Sine fine.
Non nisi perfecto reguiescit circinus orbe.
Sic sine fine meus durat & vrit amor.
Wat doet de kleynen Godt? wat heeft hy toch te schrijven
Beneden in het sandt! wat maeckt hy voor een werck?
Hy keert de passer om. het een been siet ghy blijven,
Het ander gaen rontom, en trecken een rondt perck.
De circkel die ghy siet, is toe van alle sijden:
Men siet geen endt in hem, oock isser geen begin.
Soo gaet het oock met ons. wy blijven in het lijden.
Die eens quam in ons hert, die vvoonter altijdt in.
Vois tu par le compas ceste ligne arsondie?
Le point qui faict sa fin perd son commencement.
Cil qui entre en amour ce oublie la sortie,
Pour ne voir son chemin on laueugle en entrant.
Pennas perdidit ille suas.
Idalius puer ille meo de pectore nunquam
Evolat. hei! pennas perdidit ille suas.
Die my geschoten heeft, al is hy kleyn van leden,
Zijn hant is wonder vast, hy maeckt een groote wondt,
Hy neemt de sinnen vvech. den brandt die sinckt beneden
Tot aen het diepste merch, tot aen des herten grondt.
Hy herbercht self in my, hy heeft my ingenomen,
Hy volchde zijnen pijl als hy de vvonde gaf.
Nu blijft hy altijdt vast; vvant doen hy is gekomen
Geslopen in mijn hert, sijn vleugels vvaeren af.
Il n’est charme, des daings, ni reproches cruelles
Qui puissent de mon cœur desloger ce meurtrier
Car quand il me saisit il se brusla les aisles
Ma dame dans tes yeux ou ie le vis premier.
Volvitur assidue.
Cupido drijft den hoep: dat is het spel der minnen:
Den hoep en heeft geen end: de min en heeft oock geen.
Den hoep is sonder kant; de minnaer heeft geen sinnen.
Den hoep rolt altijdt voort; dat heeft hy oock gemeen.
Den hoep vvort voortgestout. de minnaer wordt geschoten.
Den hoep gaet dickvvils om. de minnaer is altijdt
Dat hy te vooren vvas. den hoep is toegesloten.
De minnaer kompt oock vast gebonden in de strijdt.
Amor cæcus.
Al vvat de liefde doet, is sot en sonder reden.
Aensiet maer eens dit spel. het kindt van Venus komt
Int midden vanden hoop der vrysters aengetreden,
En grijpter een van al, zijn aensicht is vermomt,
Zijn oogen sijn gestopt: soo gaet het in het minnen,
De Minnaer is vermomt, sijn oogen sijn verblindt:
Hy vveet niet vvie hem dient. een ander krijcht zijn sinnen;
Hy vindt niet die hy soeckt, hy soeckt niet die hy vindt.
L’amour les yeux bousches n’en prend qu’une en la bande:
On s’engage en amour par fois a reculons,
Et celle a qui l’amant fait de son cœur offrande
Se prend a l’aueuglette, & secerche a tastons.
Omnia Naturæ contraria.
Al dat de minnaer doet van Venus soon gequollen.
Is tegen het gebruyck, is tegen alle man,
Het sy wat hy oock doet, zijn sinnen sijn op rollen
Hy gaet, hy, loopt, hy staet, veel anders als hy kan,
Verkeert is al zijn doen, verkeert is al zijn laeten:
Hy is een ander mensch. die kompt in dese staet,
En let niet op hem self: hy kan geen vvijsheyt vaeten.
En liever op zijn hooft, dan op zijn voeten gaet.
Tout ce que fait l’amant est contraire a Nature
Il fait tout a rebours & tout a contre pied.
Et perdant sa raison pour le mal qu’il endure
Il fait seruir souuent la teste pour le pied.
Ferrum est quod amant.
Besiet eens Venus soon, hy staet van alle sijden
Gewaepent als een helt, die zijnen vyandt jaecht.
Indien ghy vraecht, waerom? hy sal u self belijden,
Dat hy de dochters oock daer mede wel behaecht.
De een roemt op zijn goet, de ander op zijn boecken,
En treffelick verstandt: de derde vvel ter tael
Stelt voor al dat hy vvilt. maer seker dat zy soecken,
En daer zy meest naer staen, is yser ende stael.
Puer denuo.
Het loose Venus kindt, gelijck de kinders plegen
Die noch onnoosel sijn en loopen in den rock,
Heeft yevers uyt den hoeck een houten peerdt gekregen.
Het peerdt dat hy berijt is eenen besem stock.
Let hier, ô Minnaer, op, indien ghy vvilt beerven
Het gene dat ghy soeckt, eer ghy het spel begint.
Want sonder sot te sijn en sult ghy niet vervverven.
Die recht getroffen is, wordt vvederom een kindt.
Cælari vult sua furta Venus.
De Godt die in d'een handt zijn pijlen pleecht te dragen,
In d'ander eenen booch, staet sonder yet daer in.
Vraecht ghy vvat dat hy doet? hy heeft die neer gheslagen,
En deckt het schandich deel, doch noodich in de min.
Ghy die geluckich sijt, die Venus heeft verkoren,
En u bemindens hert gegeven in de handt,
Sijt wijs en siet vvel toe. wilt ghy niet gaen verloren,
Bedeckt u eygen vreucht, soo deckt ghy haere schandt.
In lubrico.
Cupido leert het spel dat Hollandt heeft gevonden,
Hy proeft te gaen opt ys, hy heeft tvvee schaetsen aen.
Hy heeft tvvee ysers scherp aen zijne voet ghebonden,
Daer mede dat hy meynt opt vvater vast te staen.
Het ys van selfs is glat, de ysers glat daer tegen,
Men valt seer lichtelick daer op, of oock daer in.
Het vryen gaet alsoo. die niet en is te degen
Geslepen op het vverck, die duysselt in de min.
Bulla favor.
Quid tandem Dominam te credis habere faventem?
Fabula vel potius bulla Fabulla tua est.
Gelijck de lichte bel seer haestich vvordt geboren,
En dicvvils vveder breeckt soo haest als zy op staet:
Soot gaet het met de jonst van die ghy hebt verkoren,
Zy gaet ghelijck zy quam, en kompt gelijck zy gaet.
Die vvijs is vvacht hem vvel van daer yet op te bouvven.
Het is maer eenen vvindt. Cupido speelt zijn spel.
Als hy hem vveder keert, soo sal zy vveer verflouvven,
Want dat ghy jonste noemt, dat is een rechte bel.
La faueur en l’ amour a l’ampoulle ressemble,
Qui se forme dans l’eau au souffle d’un enfant:
Elle meurt en naissant & renaist tout ensemble,
Et te monstre a la fin que se n’est que du vent.
Amoris domitrix invidia.
Si sapis, Invidæ nunquam pugnabis, Amator:
Inuidiæ, vincens omnia, cedit Amor.
Siet Venus sone vlucht, en kan hem niet bedwingen
Van bangicheyt en vrees, vervaert van dat gesicht
Die swarten bulleman, die hem hier kompt bespringen,
En helpt vast op de loop dat kleyne tanger vvicht.
De min is teer en svvack, zy is goet om verjaegen,
En vvordt gemeenelick verdreven door de Nijt.
Dat is den bulleman. ghy sullet u beclaegen,
Die met hem hebt te doen, ten sy dat ghy wijs sijt.
Ce dieu a qui les dieus doibuent mesme la vie
S’effraie au seul regard de ce noir barbouillé.
L’amour le plus parfait succombe sous l’enuie,
Craignant que par sa dent son renom soit souillé.
Amor eruditus.
Invide, cum nequeas doctum lacerare poëtam
Latratu ostendis te tamen esse canem.
Cupido vliecht om hooch vast houdend' in zijn handen
Een ongesloten boeck, dat hy beschreven heeft.
Die wetenschap besit, vliecht over alle landen,
En boven haet en nijt, trotst al wat datter leeft.
De minnaer die dat heeft, en is niet meer gebonden
Aen 't oordeel van het volck, die verre van hem staen
Beneden op der aerdt. dat sijn de keffend' honden,
Die bassen in de locht, daer zy niet konnen gaen.
Cupido emporté sur ceste aigle chargeé
Un poing plein de lauriers & l’autre plein de vers;
Quoi que tappe vers luy ceste meute enragée
Franchira les lambris de ce veste uniuers.
Omnia conjungo.
Sartor Acidalij cesti nedique potentis
Omnia quo iungis, me quoque iunge meæ.
Mijn ambacht dat ghy siet dat is by een te voegen
Den hemel en de aerdt, en vvatter is daerin,
Met een genegentheyt, en liefelick genoegen.
Dat is het eygen werck van een volkomen min.
Ick naeye vvat ick mach de herten aen den ander
Die verre van een sijn. ick hechte vvatter leeft.
Soo datse nimmermeer en komen van den ander,
Met eenen soeten draet, die my mijn moeder geeft.
I’ay vuidé mon carquois, mes deux mains en sont lasses,
Jai change mon mestier pour celuy des Tailleurs;
Ores d’e un fil retors parles mains de trois Graces
Je sçai au petit point coudre ensemble les cœurs.
Omnia vincit Amor.
Vidi ego qui durum poßit frænare leonem:
Vidi qui solus cordo domaret amor.
Den stercken ben ick sterck, den sachten sachte banden
End’ toomen vverp ick om : het vvijckt al voor mijn handen,
Al vvat de schoone son bestraelt : Het is een kindt
Een kint, een kint alleen, dat soo veel mannen bindt.
Wat vvonder ist dat haer de menschen overgeven
Als ick de leeuvven toom, en onder my doe beven?
Wat strijdt ghy tegen my? alst’ doch soo vvesen moet,
Waerom en leert ghy niet my commen teghemoet?
Si l’archer Paphien de sa main enfantine
Peult renger soubs le frein un farouche lion,
Qui pourroit resister a sa force divine,
Gardant contre ses traictz libre sa paßion?
Au dedans je me consume.
Exta velut clausis fervor consumit in ollis,
Et mea consumit viscera cæcus amor.
Beneden ben ick heet, van boven toeghesloten,
Van boven vvorter gansch gheen vvater ingegoten,
Van onder viers genoech. O doodt, O vvreede doodt,
Waert dat ick sterven cond’ zoo vvaer ick uyt de noodt.
Nu sterf ick als ick leef, ick ben doodt al mijn leven,
Mijn hert verdroocht in’t lijf, mijn jeught gaet my begeven,
Gheen vreught en isser meer. van buyten is den brandt,
Van binnen suyght hy uyt mijn sinnen end’ verstandt.
Comm’on voit dans un pot une liqueur ravie,
Q’un fagot alumé eschauffe sans repos,
Ainsi en faict amour en nostre fantasie,
Et d’un feu violant nous ronge jusqu’ a los.
Mes pleurs mon feu decelent.
Ecquid adhuc dubitas? Testis sit lachryma flammæ,
Semper ut occluso stillat ab igne liquor.
Mijn vier
brand meer end’ meer, wat sal het eynde vvesen?
Het vvater spruyt gekomen is
uyt tvier, end kan my niet ghenesen:
Mijn vier dat wort gestoockt, mijn vier dat brand en blaeckt
Soo lange dat mijn vier my een fonteyne maeckt.
Van tranen vloey’ ick vvech
: vvilt zy my niet verhooren
Ick moet doch eyndelijck
int water gans versmooren.
O wonderbaren brant, van branden comt my dat
.
Ick swemme daer ick gae
, den brant die maeckt my nat.
Leau distille du flanc d’une creuse chapelle,
Espraincte par l’ardeur d’un brasier rugissant.
Ainsi naissent mes pleurs, de mon feu: t’en appelle
A tesmoing ce ruisseau, qui mes yeux va baignant.
Ardo d'appresso & da longhi mi struggo.
Proxima fax igni flagrat, atque remota liquescit:
Me procul ipse liquat, me prope torret amor.
Twee vieren krencken
my zeer swaerelick
mijn sinnen
,
Het een niet verr’ van my, het ander is van binnen.
Het gheen dat binnen is, daer vvord’ ick van verbrandt,
Het gheen dat buyten is, dat helpt my oock van kant
.
Het gheen dat binnen is dat moet ick altijdt lyden,
Het gheen dat buyten is, dat comt my oock bestryden.
De helft is vvel by my, daer van ick gae te niet
:
Dus lyd’ick in mijn hert een vriendelick verdriet.
Le flambeau, que l’obiect seul d’une mesme flamme
Faict ardre de plus pres & fondre reculé.
Helas cruel amour! seroitce pas mon ame?
Que l’absence a fondu’, la presence bruslé.
Qui me nourrist, m'estaind.
Het ghene dat de torts ontsteeckt en doetse branden,
Dat selve blustse vveer soo haest men keert zijn handen.
Zoo gaet het met de min. O vvreeden brandt, O brandt,
VVat baet mijn vvijsheydt my, oft’ treffelick verstandt ?
Ick loop her ende vve’er, ick gae nu zoo veel daghen,
En soecke dees en die, om mijnen noodt te claghen.
Ick moet vveer na het vier,, de ghene die’t my doet
Als oorsaeck van mijn vier, mijn vier oock blussen moet.
A autruy mort, a moy vie.
In’t vier leef ick altijdt, tot’ tvier ben ick gheboren,
Het is mijn lust mijn vreucht, het vier heb ick ghekoren,
Daer zonder can ick niet: soo ick niet hadd’ het vier
Dat my het leven geeft, ick vvaer een schamel dier.
O vier blijft my maer by, en vvilt my niet begheven,
O oorsaeck van mijn vreucht, o vader van mijn leven,
O rechte medecyn. het gheen dat ander schaedt,
Is oorsaeck dat ick ben bevrijdt van alle quaedt.
Ie ne le puis celer.
Ick decke vast den brand, ick doe seer vvel mijn beste,
Maer t’is om niet ghedaen, het comt doch uyt int leste:
Hoe qualijck ist om doen in Venus bitter pijn
Te tooghen ach! eylaes! een vroyelijck aen-schijn?
Het vier vonckt in mijn hert, ick magh my al vvat veynsen
Int aensicht blijckt nochtans een vonck van mijn ghepeynsen.
O onverberchlick vier, vvat datmen doet oft’laet,
Daer is altijd een vonck oft twee die ons verraet.
Cosi de ben amar porto tormento.
Den liefelicken schijn van haer tvvee schoone ooghen
Die trecken my tot haer vvanneer zy sich vertooghen,
Vertoogen ah! eylaes. ick schijne my te zijn
Verloren als ick ben van d’oorsaeck van mijn pijn.
By d’oorsaeck van mijn pijn woud’ick wel altijdt wesen,
Als ick ben by ’tverderf, so schijn ick te ghenesen.
Ick vliegh’ rontom het vyer, ick blijf in eenen standt
Ten zy dat ick my self’ vind ganschelick verbrandt.
Ni spirat immota.
Stat mola non moto non mota volatica vento:
Sic tua ni spiret gratia truncus ero.
Het gheen dat my verheught, moet ick van buyten haelen,
Het gheen dat my bevveeght, moet van een ander daelen,
Oft anders ben ick still’. ick moet vvel stille staen.
O dat de vvint eens quam, zoo moght ick vveder gaen.
Dat haren adem slechts (den oorspronck van mijn leven)
Wt haren blyden mondt een vvindeken vvou gheven
Op mijn beladen hert, ten minsten van ter zy:
Nu ben ick sonder haer, nu ben ick sonder my.
Ainsi que sans le gré de l’halaine venteuse,
Du marbre brise-grain, ne tourne le resort.
Ainsi, de ta faueur, mon ame langoureuse,
Madam’ attend l’arrest, ou de vie ou de mort.
Inter omnes.
Obtenebrat stellas Phœbe : tu sola puellas:
Pulchræ essent aliæ, tu nisi pulchra fores.
Tvvee saecken boven al met glans den prijs behaelen,
Mijn liefs seer claer ghesicht, en Phœbi gulden straelen.
De sterren by de Son gheleken zijn gans blendt,
End in haer schoonicheyt en vind’ick oock geen endt.
De Son die comt daer heen haer gouden hooft vertooghen,
Mijn allerschoonste lief heeft peerlen in haer ooghen.
Een lief, een Son is daer. daer is oock vvel een Maen,
Maer die de Sonne derft, en isser niet vvel aen.
Qu’on ne me parle plus de beauté ny de grace,
Tant que de ma Phyllis ie voieray le bel oeil.
Sa beauté les beautés des plus belles surpasse,
Dautant qu’on voit ceder les astres au soleil.
Ie reviens de mongré aux doulx lacqs qui me serrent.
Ad dominum remeat dimissus in aëra Falco:
Sic mihi servitio blandior ipse meo.
Nu ben ick eenmael vry, ick ben eens uytghetoghen,
Ick gae daert my ghelieft, ten lesten noch ontvloghen
De handt die my soo langh ghevanghen heeft gheleyt,
End my dat schoone licht des Hemels heeft ontseyt.
Ick ben nu vry. tis waer. vvat vvil ick doch beginnen,
Hoe lieflick ende soet vvas my den bandt der minnen?
Ick gae van daer ik quam, ick vlieghe na de handt,
Om buyten pijn te zijn, moet ick vveer inden bandt.
Comme on voit, s’ essoier par la vide carriere,
Puis reuenir au poing, le faucon escarté.
De mesme ie me rends en ma prison premiere,
Et pour servir amour, ie hay ma liberté.
O l'estroit eslargir.
Laxa petens capitru volucris : sic vincula late
Nostra patent. arcte nec minus illa premunt.
Vier vensters quellen my gestadich inde minne:
De ooghen die ick hebb’, en die van mijn vriendinne,
Daer herberght Venus kindt, dat is zijn eyghen erf,
Mijn lichten die ick draegh, die staen na mijn verderf:
Zy leyden my int strick. vvie vvil ick het gaen claghen?
Ik hebbe self ghehadt in mijn verderf behaghen.
Als ick daer buyten vvas, soo moest’ ick daer in zijn,
Waer ick nu vveer daer uyt, soo vvaer ick uyt de pijn.
L’oyseau pour s’ eslargir, court peu sage a sa perte:
S’enfermant en un lieu, dont il ne peult partir.
O lestroit eslargir ! ma prison est ouverte,
Presque de tous costès, & si n’ en peux sortir.
De douceur amertume.
Het honich soude zijn soet boven alle saecken
Waert dat de liefde niet noch soeter placht te smaecken.
De galle soude zijn het bitterst’ datmen vindt,
Waert datmen niet en vondt dat loose Venus kindt.
Ses ponden bitter gal met honich overstreken
Is datmen liefde noemt, daer van de menschen spreken.
Het soet comt uyt het suer, het suer comt uyt het soet
Dat droeve blijtschap tsaem, en’ blyde droefheyt voet.
Te stante virebo.
Haer leven is het mijn, mijn blijtschap moetse geven,
Haer vreuchden zijn de mijn, een ziele doet tvvee leven.
Als ick maer eens den dau, den dau van hare mondt
Mach voelen op mijn hert, soo vvord’ ick gantsch gesont.
O dat zy maer en vvou de cracht van haere straelen
Tot op den diepen grondt mijns herten laeten daelen!
Mijn leven dat ick voer, en heb ick maer tot pandt,
Die ick verkoren hebb’ die draeght my in haer handt.
Et piu dolsi.
Vulnus alit fera læsa fuga, sic tu licet usque
Tela Dei fugias, non tamen effugies.
Ick die zoo menigh strick, zoo menigh groote hoopen
Van Iaghers toegherust end’ honden ben ontloopen,
Een hevet my ghedaen , het cleeft my in het hert,
Hoe snel dat ick oock loop, noch snelder is de smert.
Ick ben nu ver genoech ontcomen ’svyandts handen,
Ick loop’, ick vlieg’, ick ren, door bosschen ende landen,
Die my quetst is van hier, ick hebb’ van haer gheen noodt,
Maer niet te min is zy de oorsaeck van mijn doodt.
Ainsi q’un cerf nauré, d’une panthoyse fuite
Euitant le chasseur, auance son trespas.
Ainsi fuiant amour, las tu nen es pas quitte:
En courant tu le fuis, & ne l’euite pas.
Solatium, non auxilium.
Lassatus gelidis cervus recreatur in undis:
Et tu me lassas unica, tu recreas.
Ick ben noch eens ontvlucht, ick ben noch eens ontspronghen
Der honden groot ghewelt, die my soo vreeslick dronghen.
Mijn hert mijn hert besvvijckt.den adem ben ick quijt,
Ick hijg’ ick hijg’, ick hijg’, ick hebbe gheenen tijdt.
Mocht ick in die fonteyn mijn tonghe wat besproeyen,
Die met een sacht ghedruys gaet door de bloemkens vloeyen.
Ick worde weer ghejaecht. Het is om niet versint,
Eert een verdriet ophout, het ander weer begint.
Comme vn cerf harassé d’une meute fidelle,
Se delas’, en beuvant d’un argentin ruisseau,
Ainsi de mon tourment me soulage ma belle,
Mais de m'en deliurer, cest afaire au tombeau.
Les deux sont un.
Den boom die met zijn top seer hooch en vvijt geresen,
Niet verre van 't ghebou des hemels schijnt te vvesen,
Met vruchten schoon bekleet, de vruchten diemen meent
Van hem alleen te sijn, en heeft hy maer ontleent.
De maechdom is alsoo, die maechden vvilt beerven,
En moet geen maecht meer sijn, maer haerē maechdom derven.
En vvorden inghelijft door Venus inden man,
Die van een maecht alleen veel maechden maecken kan.
C'est tard avisé.
Ben ick niet wel beraen? is dat niet wel ghevonden?
Als ick gheschoten ben, soo schudd' ick eerst de vvonden.
Verdroncken is mijn peert, ick vvercke dach en nacht,
Ick vulle nu den put, daer 't peert in licht versmacht.
Het is met my gedaen, ick mocht mijn moeyt vvel laeten,
Als ick den arbeyt doe en mach hy my niet baeten.
Het is niet vvel versint, alst huys al is verbrandt,
Het vvater vvt den put te nemen in de handt.
Ni mesme la mort.
Het een is gantsch vergaen, het ander staet noch schoone,
End’ spreyt zijn rancken uyt seer rijckelick ten toone,
Altijdt zijnd' even groen: soo gaet het oock met dy,
O Venus lieflick kindt, die altijt woont in my.
De doodt neemt wech den mensch', maer laet de liefde leven,
Zy wordt noch door den doodt noch door den tijdt verdreven,
Zy blijft alst al vergaet, zy bloeyt oock in den noodt,
De doodt verwint het al, maer Venus oock de doodt.
Il mal mi preme, & mi spaventa il peggio.
Als ick in liefde ben, dan ben ick als ghebonden,
Als ick daer buyten ben, dan ben ick gans gheschonden.
VVat doe ick doch aldus? ontbonden vvil ick sijn,
Soo ick ontbonden ben, soo meerdert doch mijn pijn:
Soo ick dus lange blijf, ick moet mijn vreuchden derven,
Soo ick dus niet en blijf, soo moet ick doch vvel sterven.
Soo ick ghesloten blijf, soo blijfick inden noot,
Soo ick ontsloten vvord', soo gae ick inde doot.
Serò detrectat onus qui subijt.
Frustrà tento oneri me i am subducere: frustra
Iam iuga detrect ant, quæ subiere boves.
Hier voortijdts als ick placht van minnen t’hooren spreken,
En van dat bitter soet end’ van die loose treken,
My docht het vvas soo moy, men coster uyt end in,
Dat heeft my eerst gebroght het minnen in de sin.
Ick sach het jock vvel aen, maert’docht my licht te vvesen,
Ghevlochten end’ ghebreyt van rooskens tsaem ghelesen
Wt Venus gouden tuyn, my docht ick vvas een man,
Maer als ick vveet vvat ’tis, en can ick daer niet van.
En vain contre le ioug, le torreau se muticie,
Qu'til a desia long temps sur sa teste portè.
De puis que soubs le ioug tu as courbè leschine,
S’en est faict cest trop, tard parler de lıberté.
Perch'io stesso mi strinsi.
Servitij causam præstat sibi avara volucris:
Nec culpa hic, culpæ nec sua pæna deest.
Als ick hebb’ vry gheweest, ick hadde groot verlanghen
Om vast te moghen zijn, ick moeste zijn ghevanghen:
Ick sach het minnen aen, het was een lieflick spel,
VVaer dat ick henen sach, het gingh al even wel:
Ick sach de vryers aen, ick sach haer soentiens gheven,
En soete praet uytslaen: ick docht, dat waer mijn leven,
My docht het gingh soo wel. maer als ick ben int perck,
Nu vvord’ ick eerst ghewaer hoe dat het gaet te vverck.
Comme la greffe on voit, sur une branche entee.
Enrichir un verger dun Autumne de fruictz.
Ainsi le sainct lien d’un loyal hymenee,
Faict les deux n’estre qu’un, de deux en naistre dix.
Mon mal me suit.
Quo fugis ah demens? sequitur te pæna, sequuntur
Iumentum ut scabræ pondera dura molæ.
Het gene dat ick vlie dat moet ick selve draegen,
Ick voere waer ick gae het geen dat my doet klaegen.
Ick wend' my hier end' daer, ick ben noch even blendt.
Ick gae, ick keer, ick kom, 'tbeginsel is het endt.
'Tsy dat ick blijde ben, 'tsy dat ick ben verbolgen,
Het gene dat ick vlie, dat moet ick selve volgen.
Daer ick gae is mijn liefd', ick moeter doch wel aen,
Ick most my selven eerst, woud' ick mijn brandt ontgaen.
Comme un cheval trainant une meule pesante
Je suis en mon tourment, malheureux empesché
Je suis ce qui me fuit, & tousiours se presante
A mes talons fuiantz le uengeur attaché
Noctua ut in tumulis, super utque cadavera bubo.
Noctua ut in tumilis, super utque cadevera bubo
Talis erit: Virgo nubere parce, seni.
Ick ben een levend'lijck: nu dinck ick eerst om minnen.
Als ander houden op, dan gae ick eerst beginnen.
De doot klopt voor de poort, Cupido vvoont int hert.
Ick smaecke voor mijn doot die liefelicke smert.
Ick ben mijn leven quijt, nu dinck ick om te leven:
Mijn leven dat begint alst my wilt gaen begheven.
Het comt of vroech oft laet: ick vreesde voor de doot,
En crijge voor mijn graff mijns alderliefsten schoot.
Telle que le hibou, sur une orde carcasse
Tu seras, si tu prends un vicillard a mari.
Tu veux auant la mort, t’enfermer en la chasse,
Et vine t’attacher a un corps mi-pourri.
ELEGIE, ofte
Nacht-clachte.
Dewyle dat de nacht op alderhande dieren
Verspreyt haer droevich cleedt, op velden en
rivieren,
En dat de wilde zee vermindert haren stroom,
En dat de vveereldt gants leyt als in eenen droom:
Dewyle dat de locht wtsteeckt haer gouden ooghen,
Die haer uyt s’hemels sael al springende vertooghen,
En dat de droeve maen haer broeders plaets bewaert
Die morghen wederom sal comen naer de aerd’:
Zoo dwael ick hier alleen daer my mijn sorghen
draghen,
Om van u fel
ghemoet en wreeden sin te claghen.
Ionckvrou ghy light
gherust, en blaest uyt uwen mont
Dat Goddelick venijn dat my dus heeft ghewont,
In uwen eersten slaep van alle sorg’
ontbonden!
Niet denckend’ op mijn vier, niet denckend’ om mijn wonden
Niet denckend’ op den God die met zijn wreede
cracht,
Heeft willen mijn gemoet doen staen in uvve macht.
Ick legg’ hier neer ghestort voor uwe doove
deuren
Als of my inde nacht wat voordeel mocht ghebeuren:
Of datter hoope waer om dynen hertden sin
Te trecken nae mijn hert, te leyden nae de min.
De voghels die de locht met vleughelen doorsnyden
De visschen die de Zee met haren steert berijden
[pb: H1v]
Die legghen nu in rust tot dat den dach comt aen:
Maer u dienaer alleen moet oock by nacht vergaen.
By nacht vergaet hy meest, ick neem u tot
ghetuyghen,
Mijn tranen die ick stort, daer meed’ ick niet
can buyghen,
Haer onbermhertich hert, mijn tranen die ick hier
Laet legghen als een pandt van dit ellendich vier.
Elck dinck heeft zijnen tijdt, naer dat de coude daghen
Zijn lang by ons gheweest, en d’onghetemde
vlaghen
[pb: H1v]
Van haghel en van sneeuw, en dat den grijsen baert
Des swinters voor een tijdt bedeckt heeft gants de
aert.
Comt Zephyrus
weer aen, en uyt sijn schoone Salen,
Laet sijn Silveren dauw op alle velden dalen:
En met den adem zoet die zijnen mont uyttspreedt
Neemt d’aerde wederom haer groen gheschildert
cleet.
Het een gaet, t’ander comt de duysternis moet wijcken
Naer dat de
ronde Son comt uyt zijn kamer strijcken;
En toont zijn gulden toors. En als de Sou wech gaet
Dan compt de Maem weer om die
in zijn plaetse staet.
Het heeft al zijn ghebeurt: het comt al op
zijn tijden:
Twe dinghen blyven vast: u vvreetheyt en mijn
lijden.
Mijn lijden blijft altijt, en d’oorsaeck van
mijn pijn
U onbevveeghlick hert moet sonder eynde zijn.
De oorsaeck daer van is: dat ick niet tvvee can
minnen
Of drie op eenen dach; en spelen met mijn sinnen
Ghelijck een lichte pluym, daer Boreas op vvaeyt
[pb: H2r]
Nu hier vliecht en nu daer; en keert sich ende
draeyt
Naer het bevel des Wints: of als een schip
ghespleeten
Int midden vande Zee, daert roer is afghesmeeten.
Maer blijft al even vast en onbevveechlijck aen,
En blijft alleen op dy, en niemant anders staen.
Ionckvrou dat is mijn schult:
hierom sal ick gaen vaeren
Daer ghy niet meer om my u hert en sult besvvaren.
Ionckvrou vaert vvel, ick gae:
ick gae daer ghy my sent
ionckvrou vaert vvel, ick gae:
ick loope naer mijn ent,
Ionckvrou vaert vvel, ick gae,
ick gae mijn leste ganghen.
Ionckvrou vaert vvel, ick gae,
ick sal myn hert uytlanghen
En werpen voor u deur, doet open uvven schoot,
En neemt daer in die siel van die ghy hebt
ghedoot.
Laet my ten minsten toe, dat ick daer in mach
leven,
En vvoonen naer myn doot: vvilt my de vveldaet
gheven,
Dat ick de plaetse mach bevvaren van myn min
[pb: H2r]
Die my ghevveyghert was: en blyven vast daer in.
Of Venus sal mijn siel in haeren gouden vvaghen
Veel hoogher als de Maen, en als de Sonne draghen,
En by de lichten schoon, die lichten die daer gaen
In s’Hemels schoon ghebouvv’ mijn arme siel doen staen.
Die sterren die ghy siet dat zijn die vvaerde
sielen
Die Venus en haer kindt noch daghelijcx vernielen;
Dat hebben Minnaers oock ghevveest voor onsen tijt,
En leven nu om hoogh van alle sorgh bevrijt.
[pb: H2v]
Zy staen in Venus huys, zy
letten ende merken
Op ons verdriet en pijn, en uvve vvreede werken:
En draghen die vast aen byVenus
end’ haer soon,
Die elck op zijnen tijt beschicken zijnen loon.
Int midden is een sael van onbekende bloemen,
Met bloemen opghebouvvt, die vvy niet connen noemen:
Hier is Cupidoos stoel, die
spreect daer ende secht,
Een yeder zijn misdaet een yeder naer zijn recht.
Daer neven is een perck, daer loopen tvvee
Goddinnen
De droefheyt en de vreucht, de susters van het
minnen,
Die garen in een cruyck ons tranen altemael,
En setten die ten toon int midden van de sael:
Ons suchten altemael die staen om hooch
gheschreven
In Venus Tafelbouck tot t’eynde van ons leven:
Int midden is een schael, daer weeghtmen al ons
quaet
En die meest heeft gheleen, die cryght den besten
staet.
Daer sal ick boven aen die beste plaets be-erven,
Om dat ick ben ghevveest volstandich tot het sterven:
De eerste plaets is mijn. daer sal ick staen tot
spijt
Van die u heeft behaecht en die my heeft
benijt.
Ionckvrou, vvel aen, ick gae, en laet u hier tot
panden
Mijn tranen voor de deur, mijn bitter
offerhanden:
En soo ick sterven moet denckt eens in uvven sin,
Oft ick de doot verdien om dat ick u bemin.
Het sterf-huys van Cupido.
Gisteren des avonts laet,
Eer de Son te bedde gaet,
Eer sy gaet, end’ ons berooft
Van haer schoon vergulden hooft.
Eer de swarten nacht begint,
Is ghestorven Venus kindt:
Venus kindt, dat soete dier
Is ghevallen in zijn vier.
Nu light Venus arme vrou,
Iammerlijck in
grooten rou.
Wie sal blussen
dese pijn?
Wie sal Venus trooster zijn?
Morghen voor den dageraet,
Eer de Son haer bedde’ verlaet
Dachvaert Venus altemael
Iupiters volck in haer sael.
Al ghy Goden overhoop,
Die wilt koopen goede coop,
Morghen voor het Sonneschijn
Salder eenen koopdach zijn.
Eeenen Boogh, end’ neven dien
Eeenen Koker wel voorsien:
Pylen zijnder ses oft acht,
Alle van verscheyden cracht,
D’een heeft honich, d’ander gal,
d’ander lieflick ongheval.
d’een brengt groote blijtschap aen,
d’ander doet die weer vergaen.
Een van hoop, van vreese twee.
Een van vreught,
end’ drij van wee.
Twee doen haten goeden raet,
Twee doen haten middelmaet.
Dits den huysraet, meen ick al,
Diemen daer vercoopen sal.
Dits den huys-raet altegaer
Die hy heeft ghelaten naer.
Komt ghy Goden altemael
Morghen vroech in Venus
sael:
Die best
biedt van Venus moet
Vinden noch twee soentiens goet.
BRUYLOF-LIEDT.
IN midden van de locht heeft Iupiter een camer
Van claren diamant, ghesmeten met den hamer
Van Mulciber zijn soon, die daer heeft in ghestelt
Al datmen nochter tijt van Iupiter vertelt.
Hoe dat de oude vrou, de moeder aller saecken,
Natura liet een schoon en blijde maeltijt maecken,
Doen ’t aerderijck eerst stont, en doen het groote velt
Des vverelts eerstmael vvas op sijnen gront gestelt.
Het lach noch vvoest en vvilt, de soete naem van minnen
Het vvas nocht niet bekent, noch niemant vvas van binnen
Gheschooten van de soet en lieffelijcke smert
Die uyt de ooghen comt gheslopen in het hert.
Devvijle dat sy dus de clare vvijnen schoncken
En namen in de handt, en vroyelick uyt droncken.
Neemt Iupiter een cool, en schildert met de handt
Een beelt, een vvonder beelt, beneden aen de vvandt.
En neemt tvvee pont venijns daer met de God der minnen
Cupido nu bestrijckt sijn doodelicke pinnen,
En strijckt dat aen de mondt en lippen heel rontom,
Aen d’ooghen boven al: en vvendet om end’ om.
De Goden saghen toe, en vverden seer verslaghen:
Zy creghen in het sien ten eersten goet behaghen,
[pb: H4r]
Tot dat een soete coorts haer in het herte quam,
Ghecropen meer en meer, die haer den sin benam.
Sy vvaren seer verheucht, en loeghen in haer pijnen
Men vvist niet vvat het vvas, men haelde medecijnen,
Haer ader vvert ghetast, men vraechde naer het quaet,
Men vraechde naer de siect’, men vonter gheenen raet.
Natura ginck terstont en liet het vverck naer trecken
De vverelt door en door, en ginck een volck vervvecken
Venijnich van ghesicht, seer vvonderlick van sin,
Dat noch tot desen tijt heeft gants de vverelt in.
Men vvift niet vvat het vvas, het aertijck vvas vol roeren
De menschen vvaren bang, sy vvouden crijch gaen voeren:
Met cracht en met ghevvelt, met yser, ende vier
Gaen jaghen vvederom dat nieu gheboren dier,
Sy vvouden in gheschil met al de Goden treden,
End’ydel laten staen haer landen ende steden,
Men vvasser van vervaert, men vvister geenen raedt,
De een die sloot sijn oogh, de ander badt ghenaedt,
De derde riep om hulp: sy creghen soete vvonden
Men hiet het tovery. Tot datmen heeft ghevonden
Een goede medecijn, de vvelck verborghen vvas
Wel neghen hondert jaer in Venus gulden cas,
Een goede medecijn bekent in alle landen,
Van soentiens tsaem ghemengt, en vvorsteling ’ der handen,
[pb: H4v]
En lieffelijck ghesucht, en wat ontrent den schoot,
Dat niemant maecht en laet, en niemant doet de doot.
Dees soete coorts is nu ghemeyn in dese tijden,
En wonder wel bekent. Ghy moetet oock belijden,
Heer Bruydegom, dit is, dit is dat soete quaet
Dat u doen commen heeft in desen blijden staet.
Heer Bruydegom ghy saecht, ghy saecht de suyver stralen
Van’t maechdelick ghelaet, dat heeft u hert doen dvvalen,
Ghy vviert ghy vviert gants svvack, de soete coorts quam in,
En nam den vvijsen raet, betooverde den sin.
Den brandt quam tot het hert, al de ghedachten svvommen
In midden van het vier, men vvist niet te becommen
Tot hulp van dese sieckt tot troost van dese pijn,
Haer ongenadich hert moest eerst versadicht zijn.
Haer aensicht is ghevveest de pijnbanck van u herte,
Haer ooghen zijn ghevveest de buelen van u smerte,
Die hielden u vast aen, en met een harden bandt
Zy boeyden dijnen sin, sy boeyden dijn verstandt.
Maer nu ist eens ghedaen, het yser is ghebroken,
De banden zijn ontdaen, de boeyen zijn ontloken,
Neemt desen tijt tot hulp, en om ghesont te sijn
Omhelst dat selve quaet, en blust daer met de pijn.
Het heeft een groote cracht om quetsen en ghenesen,
Het vvas al het verdriet, het sal de vvellust vvesen,
[pb: I1r]
Het was de pijn de smert, het sal nu zijn de lust,
Het was de ongheneucht, het sal nu zijn de rust.
De schoone nacht komt aen, siet de vergulden Goden,
De sterren kijcken uijt, dan zijn de gouden boden
Die Venus aen dy sendt, die segghen dat is tijdt,
Te voorderen de saeck, te voorderen den strijdt.
Ons werck komt aen, vvy gaen, vvy sullen voort gaen halen
De oorsaeck van u koorts, de oorsaeck van u qualen.
Al staet sy by haer volck omringt aen alle kant,
Wy sullen haer nochtans dy leveren in d’handt.
Nu ghy o lieflijck volck ionckvrouwen wijckt ter sijden
Ghy die de Bruyt bevvaert, en vvilt met ons niet strijden.
Gaet troost haer voor het lest, en geeft den lesten soen
Het ander dat ghy laet, dat sal den Bruyd’gom doen.
Gaet aen vrou Bruyt, gaet aen, den Bruydegom vvacht binnen.
Gaet aen vrou Bruyt, gaet aen het soete spel der minnen.
Gaet aen onnoosel schaep, gaet aen onnoosel lam,
De lesten tijdt is hier, die noyt voor u en quam.
En zijt doch niet bevreeest, ick ben u borch gebleven,
Dat ghy in deze strijdt behouden sult het leven,
En vveest doch niet bevreest, dat gene datmen doet
En is niet om het lijf, den strijdt is sonder bloet.
En vveest doch niet bevreest: ghy sult den maechdom laten,
Die niemant goet en doet, noch niemandt en kan baten.
[pb: I1v]
Het is een ydel naem, den maechdom en is niet,
Die niemant niet en tast, noch niemant niet en siet,
Hy is noch visch noch vleesch, de vvijste van ons allen
En vveet niet vvat hy sy. Hij can oock licht ontvallen,
En sluypen door de handt. En vveest dan niet vervaert.
Want die hem dus verliest, die heeft hem best bevvaert.
Heer Bruydegom ghy moet gaen minderen u pijnen,
Heer Bruydegom ghy moet gaen nemen medecijnen,
En svveeten uyt de coorts, en svveeten uyt de pijn,
Die anders niet en kan te recht verdreven zijn.
De doot van Adonis, vvt het
Grieksche van Theocritus.
ALs Venus eerst Adonin doodt
Sach liggen recht voor haeren schoot,
En sach sijn haer soo schricklick staen,
En sach sijn bleecke vvangen aen,
Geboodt sy haer volck allegaer,
Te brengen t’vvilde svvijn voor haer.
[pb: I2r]
Dat vliegende volck op de spoor
Liep vlytich alle bosschen door,
En saghen daer den moorder staen,
En sloeghen hem de boeyen aen.
Deen nam een strop uyt sijnen sack,
Daer met hy den gevanghen track,
De tvveede vvas noch meer gestoort,
En dreef hem met syn boge voort.
Het dier dat volchde voet voor voet,
Bevreest voor Venus vvreede moet.
Soot quam by Venus alder eerst
Riep sy, O aldervvreeste beest,
Hebt ghy dit lichaem aengeraeckt?
En mijnen man aldus mismaeckt?
Het dier dat sprack: het is my leet,
En svveere by den meesten eedt,
Eerst u, end’uvven man daer nae,
En my die hier ghebonden stae,
En dese jagers die hier gaen,
Dat ick niet docht om hem te slaen.
Maer soo ick uvven lieven man,
Dat schoone beelt sach eerstmael an,
Soo vvierd ick dul end’ongerust,
En creech van binnen grooten lust,
[pb: I2v]
Om sijne huep die voor my stondt
Te mogen drucken aen de mondt.
Dit soenen heeft hem omgebracht,
Daerom gebruyckt vry uvve macht.
Dees tanden ruckt uyt mijne mondt,
En morselt die tot aen den grondt.
Wat doen daer doch de tanden in,
Die onbequaem sijn tot de min?
En is dat niet genoech voor dy?
Mijn lippen lecht die oock daer by.
Hier met wiert Venus wel gesindt,
En seyde datmen hem ontbindt.
Van dien tijdt ginck hy niet van daer,
Maer volchde Venus altijdt naer,
En brand’int vyer sijn tanden af,
Die hy de schult van t’soenen gaf.
© Our work is licensed under a Creative Commons License.