Div: I.A.1.1

Grijptjet wel, soo ist maer spel.

Div: I.A.1.2

Den stock, die leyt aen 't vier, en 't seldsaem jock der minnen,
Te hand'len sonder pijn, hangt maer aen 't wel beginnen:
Twee-eyndigh is de stock, hier coel en daer ghegloeyt,
Die 'teene grijpt, is wel: die 'tander sick verschroeyt.
Twee-sinnigh is het jock, een en de selve sake
Is droefheyd, en ghenucht; is soet, en suer van smake;
En al, naer datmen't neemt, is last of spel dit jock:
Den desen onder-stut, den dien slaet Venus stock.

Div: I.B.1.1

Slaet de hant, Daer't niet en brant .

Div: I.B.1.2

Soo, als een brant-hout doet, heeft al ons doen twee enden,
Grijpt hier, ten schaet u niet, grijpt daer, het sal u schenden.
Die sijn vermeynt misval wel vat, en recht door-siet,
Vint vreught en herten-lust, oock midden int verdriet;
Een grijspens, die de cop staegh heeft vol muyse-nesten,
Vint dan oock claghens stof, alst gaet ten alderbesten:
Die't al swaer overweeght is noyt bevrijt van rou,
'tIs best datm' alle dinck slaet in de beste vou.

Div: I.C.1.1

Siet ick legghe u voor een wegh ten leven, ende een wech ten dooden.

Div: I.C.1.2

Als t'Brant-hout leyt aen t'vier, het een eynd' sietmen gloeyen,
En die daer slaet sijn hant, ghewis moet sick verschroeyen:
Het ander Eynd', waer aen gheen vlam en heeft ghecnaecht,
Men sonder pijn al-om, ghelijck men wil, verdraecht.
Siet daer! ghy Menschen kint, God heeft u voor-gheschreven
Het Goet, en oock het Quaet, de Doodt, en oock het Leven;
Wel aen, ter wijl ghy meucht, het goede neemt ter hant,
Met Loth naer Zoar vlucht, ter wijl dat Sodom brant.

Div: II.A.1.1

Niet, sonder vraghen.

Div: II.A.1.2

Ghy wenstet wel een lief, en seght, ghy wout wel trouwen;
Maer latet voorts daer by, en gaet soo henen douwen,
Hoe? meyndy, Ian-treet-sacht, dat sonder slach off stoot
U eenich aerdich Dier, sal vallen inden schoot?
'Tis raes: maer soo ghy wilt vrou Echo hooren quelen,
En staet niet slecht en siet; maer roept met luyder kelen,
Soo sals' u doen bescheet. Siet, Floor, een zeeusche maeght
En comt niet onghenoot, en gheeft niet onghevraeght.

Div: II.B.1.1

Vraghende moeder, clapachtich kint.

Div: II.B.1.2

De tegen-spraeck des wouts, die door de lucht coomt sweven,
Is niet ghewoon van selfs een woort van haer te gheven;
Maer coomter, dees of gheen, die dit ghedrocht wat vraeght,
Stracx maecktet een gheral, daer bergh en dal af waeght.
Soo wie tot spreken verght of clappers, of clappeyen,
Die opent haer den mont, en leertse breet gaen weyen:
Quay tonghen gaen alleen, daer haer ghesnar is lief:
'tAenhooren broet gheclap, 'taenhouden voet den dief.

Div: II.C.1.1

Bidt en u sal ghegeven werden, soeckt en ghy sult vinden, clopt en u sal op-ghedaen worden.

Div: II.C.1.2

Wilt ghy des Bosch-Goddins vrou Echoos stem verwecken?
En van haer zijn gehoort, en Antwoort van haer trecken?
En veeselt niet daer heen, maer maect een hel geclanck,
Soo suldy, door het Wout, vernemen haren sanck.
Die wenst te zijn verhoort, moet hart en stem verheffen:
Gheen flau Ghebedt en can tot aen den Hemel treffen,
Niet climter op tot God, dat maer wast inden mont:
Soo wie dan bidden wil, die bidd' uyt s'hartsen gront.

Div: III.A.1.1

Noyt leelick lief , noch schoonen coolsack.

Div: III.A.1.2

O soete rasery! hoe can't de liefd' al voeghen!
Den Aep schept in sijn jong een wonderlijck vernoegen:
Waer Venus aerdich kint sijn gulde pijlen schiet,
Daer ist van stonden aen volmaeckt al watmen siet.
Schuylt erghens soo wat goets, men salder hoogh van roemen:
En ister slecht ghenoegh, men wetet te verbloemen;
Den stouten, noemtmen vry: die droncken is, verheught.
'Tvernuft des minnaers past tot elcke feyl een deucht.

Div: III.B.1.1

Ulen, broen ulen .

Div: III.B.1.2

Van apen coomt een aep, den uyl broet niet dan ulen;
Wat brengt een ezel voort, als onbelompen guylen?
Gheen aenghenaem ghewas coomt van een wilden tronck,
Maer, naer het oude singht, soo pijpt meest al het jonck.
Vrient, soo ghy weten wilt, wat u wel mocht ervaren
Van 't meysken dat ghy mint; vraecht wat haer ouders waren.
Siet! dit's des werelts loop (al slaetet somtijts mis)
Het dochtertjen sal zijn, soo nu haer moertjen is.

Div: III.C.1.1

Liefde bedeckt veel sonden.

Div: III.C.1.2

De Sim ghevoelt in t'hart een lieffelijck ontstellen,
Als sy besiet haer Ionck off een van haer Ghesellen;
Gheen inghebooghen neus, gheen lichaem sonder steert
Vertraecht haer soete min: T'is haer al lief en weert.
Dit prijs ick inde Sim, t'is van haer beste streken.
Wech met dat schamper Volck! dat ander Luy ghebreken
Gaet kauwen inden mont, en braken achter straet:
Die God met ernst bemindt, zijn naesten niet en haet.

Div: IV.A.1.1

Kent, eer ghy mint.

Div: IV.A.1.2

Als Pan eerst sagh het vier, dat hy doen niet en kende,
Ey, wat een lieflijck dingh! (sprack hy) en ras hem wende
Omhelsende de vlam, als tot sijns vrientschaps pand;
Maer, mits hy quam te nae, verschroeyd' hy mond en hand.
Vriend, als ghy hier of daer een lieflijck Vier siet branden,
En tastet soo niet aen, met onghewasschen handen:
Bedaert u wat, en eer ghy timmert kent den grond,
Want siet! die haestigh suypt verbrand wel licht sijn mond.

Div: IV.B.1.1

Neeringhe sonder verstant, verlies voor de hant.

Div: IV.B.1.2

Pan sagh een vlam op-gaen, doen 't vier eerst was geschapen,
Hy dacht, wat fraeyer dinck! en sonder lang te gapen
Liep haestich totten brant, en greep 't vier in den arm;
Maer als hy't hadd' ghevat, doen wast, ay my! och-arm!
Coomt u wat nieus te voor, al schijnent schoone dinghen,
Soo ghy die niet en kent, soo wilt u hant bedwinghen
Van die te grijpen aen: te grijpen metter hant
't Gunt datmen niet en kent, heeft menich man verbrant.

Div: IV.C.1.1

Dat u de Satan niet en versoecke, om uwe onmaticheyts wille.

Div: IV.C.1.2

Het moest u zijn ghenoech, Pan, by het vier te wermen;
Waerom quaemt ghy te na? en perstet in u ermen;
Al is de liefde goet, te veel baert ongherief;
Men can oock Wijf, en Kindt, wel hebben al te lief.
De maet van Echte Min sy, niet de lust, maer reden,
T'is vuyl, het reyne bed in wellust te besteden:
Die sich onmatich draecht int houwelijckx bedrijff,
Vervalt in hoerery, oock met sijn echte wijff.

Div: V.A.1.1

'Tneemt toe, men weet niet hoe.

Div: V.A.1.2

Een Minnaer woelt altijt. 'k schreef laetst-mael op een linde,
Ick sneed' in een pompoen den naem van mijn Beminde;
Dien zoute-loosen romp, als droef door mijn verdriet,
Veel tranen uyt zijn schors daer henen vallen liet.
Als ick onlangs daer naer, ontrent dees plaets quam dwalen,
Doen stont mijn teer gheschrift niet in sijn eerste palen,
Maer wijt en breet ontset. Ach! van een cleyn begin,
Allenxkens, eermen't meent, door-cruypt ons hart de min.

Div: V.B.1.1

'tWort 'tsamen groot.

Div: V.B.1.2

De teyckens vers ghesneen, 't zy dan in jonghe linden,
Off ander teere schors, en zijn eerst nau te vinden;
Allencxkens, eerment meent, set haer de letter uyt:
De schors wast gulsich heen, en 't schrift wast mettet cruyt.
Als 't kint siet, hier en daer, eens anders quade streken,
't Onfanckt (al weetment niet) 't beginsel van ghebreken,
Het quade zeer eet in, en neemt allencxkens toe.
Wiens kintsheyt nam een kalf, diens manheyt steelt een koe.

Div: V.C.1.1

Allenxkens, Tot dat Christus een ghedaente in ons crijghe.

Div: V.C.1.2

Het geen ghy in de Schors der Boomen plaeght te snijden,
Can u ghedien tot leer, ten valt niet al besijden:
Dit schrift is teer int eerst, maer toeft een cleyne tijt,
De Schors, en met de schors de Letter, open splijt.
Als God eerst, met sijn Woort, ons harten comt beschrijven,
Men voelt daer in terstont gheen vast gheloof beclijven:
Maer, siet! een swack begin wert onghevoelijck sterck,
Allenxkens, en met tijt, voltreckt den Geest sijn werck.

Div: VI.A.1.1

Gheen Boom en valt ten eersten slagh.

Div: VI.A.1.2

Gheen stadt en boutm' op eenen dagh.
Soo haest den hals my was in Venus jock gedrongen,
Clampt' ic mijn lief aen boort: waer toe veel cromme sprongen?
My dacht, van stonden aen, sy stont nu als ghereet:
Maer, eer ick schiet van daer, soo creegh ick dit bescheet:
Den Specht pickt in den boom, men sietse niet beroeren,
Hy, op den staenden voet, gaet even-wel noch loeren,
En siet off't gat is deur. Neen dwaes, bey, niet soo prat:
Men maeckt in eyken hout, met eene pick gheen gat.

Div: VI.B.1.1

Hy meynt 't is deur, en 't is gheen scheur.

Div: VI.B.1.2

Laet duncken steect in ons, maer meest wel als wy minnen,
Men roupt 't is al ghedaen, en 't staet noch op 't beginnen.
Den specht en heeft den boom nau met sijn beck geraeckt,
En meynt, daer is een gat dwers door den boom gemaeckt.
Wy bouwen in de lucht, wy steunen op ons droomen,
Wy roupen vis int net, schier eer wy sien de stroomen:
Wy stoffen op ons doen, maer 't is al ydel pracht.
Hoe dickwils ketelt hem den dwasen dat hy laght?

Div: VI.C.1.1

Laet u niet wijs duncken.

Div: VI.C.1.2

Den Specht wil met sijn beck den Eycken boom doorbooren,
Dies loopt hy gins en weer, nu achter en dan vooren,
En siet, naer elcken pick, of t'gat mocht wesen deur,
En, alst al omme comt, dan vint hy reet noch scheur.
Kè Specht! u doen is slecht, en weerdich om begecken.
Die t'werck hout voor ghedaen, can t'selve noyt vol-trecken:
Groot-achting van sich selfs verdwijnt meest al met rou,
Die meynt dat hy't al is, en wert noyt dat hy sou.

Div: VII.A.1.1

Buyten ghesont, binnen ghewont.

Div: VII.A.1.2

Des Blixems selsaem vier can t'mes off sweert verbreken,
En laten heel de Scheé, daer t'mes in heeft ghesteken.
Dees cracht is Venus Soon met s'blixems vier gemeyn,
Hy quetst, men siet geen wond'; hy brant, men vint geen bleyn.
Och! off ick een Meesters tot sulcken smert mocht vinden,
Die niet met al en weet van wonden te verbinden;
Och! off sy niet met al op mijne smert en bont,
Als salff van maeghde-was en plaesters van haer mont!
1 Late haec talia Card. de subtillit. Lib. 2.

Div: VII.B.1.1

Niet al gout datter blinckt.

Div: VII.B.1.2

Wy sien een gult gevest, oock een fluweele scheede;
Maer is de lemmer goet? dat swoert ghy wel met eede,
En 't gaet nochtans niet vast. denct op des blixems aert,
Die laet de schee wel heel, en breeckt in sticx het swaert.
Ghy siet der Princen sleep, haer pracht, en haer trauwanten,
En meynt, dat het gheluck hem dient van alle canten;
Maar daer 't hooft blinckt, en klinckt; daer dwinckt en wringt den gheest,
Vrient, dat van buyten dreycht, is innerlijck bevreest.

Div: VII.C.1.1

Weest met ootmoedicheyt verciert want God wederstaet den Hooveerdighen.

Div: VII.C.1.2

O Blixems selsaem cracht! Het Sweert springt, als in duygen,
De Scheê blijft heel en gaeff, om datse weet te buygen:
Het harde been, dat breect, het vleys is niet ontstelt,
De Beurs is onghequetst, in brysels springt het ghelt.
Den Blixem is Gods Schicht, des Hemels wonder wapen:
God werckt, soo als dit Vier, in ons zijn aertsche knapen,
Op een verhart ghemoet sijn gramschap hart ontsteect;
Wat onder Godes hant niet buyghen wil, dat breect.

Div: VIII.A.1.1

Die wont, maect ghesont .

Div: VIII.A.1.2

De naeld' is u pinceel, u verwen zijn de sijden;
Het velt dat voor u leyt, can met een bloem-hof strijden.
Ghy opent, en sluyt toe: ghy heelt, dat ghy door-steeckt:
Ghy geeft, meer als ghy neemt: ghy maect, meer dan ghy breect.
U naelde boort een gat, u draet vervult de steke:
Lief, handelt soo met my, hout al de selve streke;
Ghy weet, ick ben ghequetst door uwen soeten mont;
Wel aen, gheneest de smert daer me ghy gaeft de wont.

Div: VIII.B.1.1

Rijkende cruyden, stinckende luyden.

Div: VIII.B.1.2

Ghy neemt ghepleckt satijn (wy sien u loose kueren)
En, daer de vlecken zijn, bedeckt ghy't met bordueren;
Siet dus bedrieghtmen 't oogh: men siet niet een ghebreck,
En even-wel, daer 'tgout meest blinckt, daer schuylt de vleck.
Veel worter schoon gheacht, diet niet en zijn; men vinter
Die blosen als een krieck, oock midden inde winter:
Maer wie daer even schoon tot alle stonden blinckt,
Is leelijck; meesten-deel die steeds wel rijckt die stinckt.

Div: VIII.C.1.1

Salich is den man die versoeckinghe verdraecht, want als hy beproeft sal zijn, sal hy de croone der heerlijckheyt ontfanghen.

Div: VIII.C.1.2

Al gaet ghy t'wit Satijn door-steken en doorkerven,
Schoon Maghet, even-wel en wilt ghy't niet bederven,
Want, siet! soo haest u hant van steken haer onthout,
De wond' is gaeff en heel, de Steke blinckt vant gout.
O mensche, wie ghy zijt, en toont u niet t'onvreden,
Als God doorwont u hart met druck en swaricheden,
T'is niet tot u verderff: Siet Godes wonder hant
Gheneest, oock alsse quetst; vercoelt, oock alsse brant.

Div: IX.A.1.1

Verwonnen oog, begonnen min.

Div: IX.A.1.2

Ghy sult den fellen leeu wegh leyden als ghevanghen,
Vermeestert maer sijn oog. Soo eens de soete wanghen
Van eenich aerdich Dier ontstellen u ghesicht,
Siet! van een dapper man, vervaldy tot een wicht,
Al treets' u op den neck, ghy sult haer trots verdraghen;
Al crijghtse vremde buyen, ghy noemtet soete vlaghen:
Int corte, ghy die waert een leeu, zijt mack en tam;
Sy leyt u metter hant, niet anders als een lam.

Div: IX.B.1.1

Is 't oogh verrast, 't beest is in last.

Div: IX.B.1.2

Soo ghy den fellen leeu en sijne cracht wilt dwinghen,
'Tis dienstich, voor het eerst, sijn ooghen te bespringhen:
Want soo ghy maer een cleet hem werpen cont om 't hooft,
Ghy sult den leeu van cracht en wreetheyt sien berooft.
Wanneer men slaet int velt, men siet de helden pooghen
Om eerst ghewelt te doen aen hun vyanden ooghen:
Want die in sulck gheval het oog verwinnen can,
Door eenich oorloochs-treck, verwint wel licht den man.

Div: IX.C.1.1

Indien u ooghe boos is, soo sal u gheheele lichaem duyster wesen.

Div: IX.C.1.2

T'is met de Leeu ghedaen, soo ghy maer cont ghewinnen
Het ooghe vande Beest. Den Duyvel dwingt ons sinnen,
Wint hy maer ons ghesicht: de stadt is vol van moort,
Indien des vyandts heyr wort meester vande poort.
T'ooch is der sonden deur; door t'ooch comt inghestreken,
Nijt, Eer-sucht, Vuyle lust, en duysent quae gebreken:
Dus yder die met ernst zijn gheest opstijcht om hooch,
Van ydelheydt te sien bewaer zijn dertel ooch.

Div: X.A.1.1

Volwassen appel en rijpe Peer, sijcht licht ter neer.

Div: X.A.1.2

Soo ghy voltrecken wilt u min, met corte swieren,
Set nimmermeer u sin op half-volwassen dieren:
Te licht, eylaes! te licht naer men'ghen crommen spronck,
Wert yemant daer gheseyt: Mijn dochter is te jonck .
Een rijper dient u best, daer vrijtmen veel gheruster;
Bysonder soo u Lief nu crijght een vlugghe suster,
Groen fruyt is steech en tay, ten wil niet van den tack;
Grijpt na de rijpe Peer, die plucktmen met ghemack.

Div: X.B.1.1

Rijp ooft, haest gherooft.

Div: X.B.1.2

Soo yemant van een boom wil groene vruchten plucken,
Die moetse met ghewelt als vande tacken rucken,
Soo tay is ionck ghewas. Maer siet! de rijpe peer
Sijcht van een cleyne wint, nau aengheroert, ter neer.
Dus gaetet in zijn werck, wanneer wy menschen sterven,
Een Ionghelinck die stelt sich teghens het bederven,
Voert oorlooch mette coorts, en worstelt mette doot:
Maer laes! den ouden mensch valt vande minste stoot.

Div: X.C.1.1

Ick begheere te verscheyden vanden lichame, ende met Christo te zijn; want dat is verre het beste.

Div: X.C.1.2

Wanneer den Hovenier slaet aen de Peer sijn handen,
En voelt, dats' aen den Boom hangt als gehecht met banden,
Maeckt stracx een vast besluyt uyt dees soo stegen jeucht,
Dat hare smaeck is wrang, en tot gheen spijs en deucht.
Die, als de doot sijn Ooft, het menschen vleesch, comt plucken,
Niet volghen wil; maer laet sick als met cracht af-rucken,
Roept, door sijn bangheyt, uyt de wrangheyt van sijn hart.
Een wel-bereyde Ziel verhuyst als sonder smart.

Div: XI.A.1.1

Die steelt, die queelt.

Div: XI.A.1.2

Ick vont onlanx mijn Lief int groene sitten slapen,
Ick sagh haer rooden mont, ick bleefer op staen gapen:
Dies creegh ick stelens lust, o selsaem dievery!
Ick stal van haer een kus, sy stal een hart van my.
Als t'muysken raeckt aen t'speck, het eet met groot verlangen,
Het vat, en t'wert ghevat; het vangt en t'wert gevanghen:
Wat vreemder streeck is dit! wat rancken can mijn Lief!
Sy sit gherust en slaept, en noch besteelts' een dief.

Div: XI.B.1.1

Naer langhe loopen, moetment becoopen.

Div: XI.B.1.2

Wel eer, och-arm! wel eer ginck ick al waert my luste,
Ick rees, ick daeld', ic clam, int woelen was mijn ruste;
Mijn 't huys was over al: want holen had' ick veel,
Ick pluckte rijp, en groen, ick mochte graen en meel.
Ten laetsten, als ick hier dit lieflijck aes sach hanghen,
Quam icker lecken aen, en strax was ick ghevanghen;
Hier sitt' ick nu en kijck, en spou van spijt mijn gal:
De muys die langhe loopt, raeckt eyntlijck inde val.

Div: XI.C.1.1

Soo haest als maer de Rat het Speck heeft aen-ghegrepen,

Div: XI.C.1.2

Soo haest sluyt oock de Val, daer staet de Rat benepen:
Al heeftet snoode beest den roof al in den beck,
Het sluyten van de Val beneemt de smaeck vant speck.
T'is niet ghenoech gheseyt, dat straf volght na de sonde,
Want wie wat quaets begaet, strax en ten selven stonde,
Dien eyghen ooghenblick, dat hy de boosheyt doet,
Crijght, een gheduerich Grief, een knaghende ghemoet.

Div: XII.A.1.1

Van Roock werd' ick ghevoet.

Div: XII.A.1.2

Men hout dat Venus kint coop-handel gaet aengrijpen,
Sijn waren zijn taback, dan t'gaet meest om met pijpen,
Sijn cramery is roock, roock is sijn beste vont,
Hy blaest roock uyt sijn neus, hy spout roock uyt sijn mont:
Roock is sijn rijck, vol roocx is gans het hof der minnen,
Met enckel roock en damp vertwijfelt hy ons sinnen:
Hy schenct ons roock voor dranck, roock hy ons t'eten geeft,
Heel Venus burghery niet dan van roock en leeft.

Div: XII.B.1.1

Fy! die roock eet, en beter weet.

Div: XII.B.1.2

Den salamander suyght spijs' uyt de lucht en winden,
Den crekel weet sijn aes, int nat des daus, te vinden;
Damp van taback maet-roos en vreught, en voetsel gheeft,
Den hovelinck, voor al, niet dan van roock en leeft:
Roock is der Princen gunst, als roock coomt op-gheresen,
En wasemt door de lucht, het schijnt wat vreemts te wesen:
Maer alsment wel door-tast, dan ist niet dat het schijnt,
Roock, en der Princen gunst, rijst haest, en haest verdwijnt.

Div: XII.C.1.1

Cost en cleederen hebbende, wy sullen ons daer mede laten ghenoughen.

Div: XII.C.1.2

Wanneer Maetroos maer heeft een pijp Taback gedroncken,
Hy suysebolt, en swiert, al waer hy wel beschoncken;
Den Salamander leeft alleenlijck vanden wint,
Den Krekel inden dau zijn voetsel soeckt en vint.
Een weynich spijs, en dranck, can ziel en lijf vermaken:
Elck heeft ghenoech, die maer zijn gierich hart can staken;
Die meest begeert, heeft minst: des wildy zijn gherust,
Vermeerdert niet u goet, maer mindert quade lust.

Div: XIII.A.1.1

Bly, door slaverny.

Div: XIII.A.1.2

Soo lang ic was mijns selfs, en mocht rontsom gaen sweven,
Soo lang heb ick gheleyt een stil en droevich leven:
Maer sedert dat ick ben gheraeckt in liefdes dwanck,
Ontbont haer eerst mijn tong, en maeckte bly ghesanck.
Nu ben ick bly van gheest; en schoon ick stae ghesloten,
Ten heeft my noyt verveelt, gheen tijt heeft my verdroten.
O soete slaverny! o aenghenaem ghewelt!
Het doet den Minnaer goet, dat ander luyden quelt.

Div: XIII.B.1.1

Dwanck leert sanck.

Div: XIII.B.1.2

De papegay en sou van menschen tael niet weten,
Noch, uyt eens princen hant, de lecker beetjens eten,
Oock niet het vorst'lijck hof en hoogh-verwelfde sael
Verheugen door haer sanck, doen clincken door haer tael,
Indien sy waer altijt int woeste wout ghebleven,
En hadd' aldaer gheleyt, een vry, maer beestich, leven.
Die met een hoogh ghemoet souckt eer, en tracht na staet,
Begeve sick in dwanck, en wulpsche vryheyt laet.

Div: XIII.C.1.1

Dienst-knecht der gherechticheyt is vry van sonde.

Div: XIII.C.1.2

Als ick int woeste wout hier voormaels sat verborghen,
Het drillen van een blat bracht my in duysent sorghen;
En schoon mijn wilden loop was vry en onbepaelt,
Noch schroomd' ick hier of daer te werden achter-haelt.
Nu ben ick, soo het schijnt, en soo ghy meynt, ghevanghen;
Maer neen, het gaet my wel; 'ken heb niet eens verlanghen
Te worden dat ick was, mijn gheest is nu recht bly,
Die sich ghevanghen gheeft aen God, is dan eerst vry.

Div: XIV.A.1.1

Mijn last is aen my vast.

Div: XIV.A.1.2

Begeerdy los te zijn van Venus wreede banden,
Verlaet u vader-lant, besoeckt de vremde landen,
Seyt Naso, Venus tolck, dat meepse Venus kint
Magh teghens 't reysen niet: maer, lieve, 'tis al wint;
Ick heb gherotst, ghereen, gheloopen, en ghevaren,
Noch voel ick 't oude pack mijn bangen rug' beswaren,
Het cleeft my vast aen 't lijf, daer ick me werd' gheplaeght,
Ach! niemant can ontgaen 't geen dat hy met hem draeght.

Div: XIV.B.1.1

Als ick spring, soo waechtet al.

Div: XIV.B.1.2

Die in zijn boesem heeft, al wat hy heeft, begrepen;
Geen storm bestormt zijn hart, geen zee maect hem benepen:
Al reyst hy buytens slants, met onweer en ghedruys,
Hy draeyt niet eens sijn oog na sijn verlaten huys:
Hoe wel den nacht-dieff poocht sijn huys-muer te doorgraven,
En of den moorder schoon int bosch hem na coomt draven,
Hy blijft, hoet hem oock gaet, goets moets en onbevreest:
Geen dief berooft den mensch wiens schat leyt in den geest.

Div: XIV.C.1.1

Die sonde doet, is der sonden dienaer.

Div: XIV.C.1.2

Waer heen belast ghemoet? ghy meucht u loop wel staken,
Denckt niet dat ghy u selfs met vluchten los sult maken;
Waer ghy u henen keert, waer ghy u leyt, off set;
U last is aen u vast, ghy voert u kercker met.
Wiens hart is overstolpt, met ongheschicte lusten,
Draecht een gheduerich pack, hoe soud' hy connen rusten?
Al wort hy schoon ghedient, al is hy Prins of Graef,
Al maeckt hy and're vry, soo blijft hy doch een slaef.

Div: XV.A.1.1

Merckt dat dit Sinne-beelt vast is aen 't voor-gaende.

Div: XV.A.1.2

Oock brant in zee.
Dan neemt dat oude min met reysen wert verbroken,
Can ons niet op den wegh een nieuwen brant bestoken?
De groote Zee-Lamprey en hout gheen vaste ree,
En wert nochtans verbrant int midden van de zee.
Ghedenckt dat Venus selfs ontstaen is uyt de baren,
Sien wy 't beschubde vee niet daer soo lieflijck paren?
En crielt daer niet te hoop de vrucht van haren brant?
O! 't water heeft sijn vier, 'tis Venus vader-lant.
1 Desen visch wort int Latijn Murena ghenaemt, ende wort gevonden ontrent Sicilien, de welcke, te lange boven het water met den rugge swemmende, wert door de hitte der Sonne soo ghedrooght, datse niet weder onder het water en can neder sincken.

Div: XV.B.1.1

Liefde is luy.

Div: XV.B.1.2

Wats dit, weet-gierich hart? u eertijts lieve boecken
Staen nu, verrot, vermot, bestoven inde hoecken,
U leer-sucht heeft ghedaen, ghy drinckt niet meer den stroom
Van Castalis de beeck, maer legt als in een droom:
Ick sie nu watter schort, Murena ginck door-gronden
De diepten vande zee; nu leyt hy als ghebonden,
Ghetroffen vande son. Die liefdes strael verbrant
Wijst boecken, les, en school, zijn ouden lust, van cant.

Div: XV.C.1.1

Ick ben het licht der weerelt, wie my naevolcht, die en sal inde duysternisse niet wandelen.

Div: XV.C.1.2

Ick was eens glibber-glat, ick ginck ghemeenlijck schuylen,
Int grontsop vander zee, off diepe Modder-cuylen:
Maer doe des hemels glans my crachtelijck bescheen,
Dien ouden vuylen slijm terstont in my verdween.
Nu drijv' ick op den stroom, nu staeck ick al de tochten,
Die ick eens plach te doen met d'ander zee-ghedrochten:
Die van Gods heylich vier ter deghen is ghetreft,
Sijn hert uyt t'aertsche slijm en leeghe slijck verheft.

Div: XVI.A.1.1

Vlam eerst gheweken, haest weer ontsteken.

Div: XVI.A.1.2

Ick was eens vry van 't Vier, dat door my plagh te woelen,
Ick voeld' ontrent mijn hart een lieffelijck vercoelen:
Een cleyne vonck alleen wat roockend' over bleef,
Dies ick, als heel verlost, gheen cleyne vreught bedreef.
't Gheviel, niet lang daer naer, dat ick dit Vier ghenaecte;
My dacht, ten was gheen noot, als ick maer niet en raecte:
Dus nam ick maer 'tghesicht, en noch eer ick vertrack,
Een vlam uyt hare vlam viel, en my weer ontstack.

Div: XVI.B.1.1

Eens ghebrant, haest ghevlamt.

Div: XVI.B.1.2

Hoe licht ontsteeckt een licht dat lichter lay' eens brande!
Die eens was licht van aert, hoe licht raect die in schande!
Een doove cool ontfonckt, soo haest sy 't vier maer rijckt,
Den tintel wert tot vier, door 't geen nau vier ghelijckt.
Die eenich sijn ghebreck eerst onlangs is ontweken,
Hoe haest vervalt dien mensch weer tot sijn oude streken!
De sonde dient vermijt; en al wat daer op treckt,
Of, van een cleyne vonck, wert weer een vlam verweckt.

Div: XVI.C.1.1

De glimmende wiecke en sal hy niet uyt-blusschen.

Div: XVI.C.1.2

Door swackicheyt des vleeschs leyt dickwils in ons leden
Gansch yverloos t'ghemoet, gansch lau zijn ons ghebeden;
Een droeven roock bewalmt gheheel des hemels vier,
En gheen beweging meer des Gheests en voelt-men schier:
Maer als wy t'helder licht van t'Godd'lijck woort ghenaken,
Den roock verkeert in vlam, den Gheest begint t'ontwaken.
Hoe goedich bistu God! al zijn wy meeps en sieck,
Dijn hant en blust niet uyt d'half-uyt-ghebluste wieck.

Div: XVII.A.1.1

Vast, of weest vast.

Div: XVII.A.1.2

Hoe nu gheslepen gast? wat coomdy by my loeren,
Om met een slimme streeck mijn eer ten roof t'ontvoeren?
Ghy lieft my, 't is wel waer, maer met verkeerde min,
En soeckt (maer te vergeefs) het eynd' in het begin.
De Rat en eet gheen speck, al heeftser naer verlanghen,
Of moet haer, dat ist slot, al vooren laten vanghen:
Die and're weghen soeckt, en heeftet niet wel veur:
Soo ghy my mint, en meent, clopt voor de rechte deur.
Hebj' in de sin,
Oprechte min,
Soo coomt hier in,
Men sal u hooren:
Maer steeckj' u pin
Uit, als een Spin,
Tot quaet begin,
Soect ander slooren.
U wulpschen treck
Sou zijn mijn vleck,
En maecken leck
Eerbaerheyts schuyte:
Die speelt de geck,
En crijght sijn beck
Niet aen mijn speck,
Dus blijfter buyte.

Div: XVII.B.1.1

Die noten wil smaeken, die moetse kraken.

Div: XVII.B.1.2

Het aes lacht u wel toe, 't speck eten waer u leven,
Maer ghy wilt in de val u selven niet begeven,
Ghy hout u buyten schoots, en geeft u nergens bloot:
Maer sonder groot gevaer en werter niemant groot.
Gheen coren sonder hayr, gheen note sonder schellen,
Soo yemant pluckt een roos, de prickels gaen hem quellen.
Al die wat sonderlings, wat groots wel geerne wou,
Wat staet hy slecht en siet? de hant moest uyt de mou.

Div: XVII.C.1.1

Gheen verblijden, als naer lijden en strijden.

Div: XVII.C.1.2

De Rat waer geern aen t'Speck, sy heeft naer t'aes verlanghen,
Maer wil niet inde val, van vrees te zijn ghevanghen,
Soeckt een verkeerden wegh, schout arbeyt en ghevaer,
Maer eyndelijck, och-arm, gaet hongherich van daer.
Wy wenschen wel, t'is waer, met God hier naer te leven,
Maer wie wil in den dwanck van Godes wet sich gheven?
Wat ketlen wy ons selfs? al die begeeren heeft
Te leven als hy sterft, moet sterven als hy leeft.

Div: XVIII.A.1.1

Voor cleyn ghenucht, groot ghesucht, en lang gheducht.

Div: XVIII.A.1.2

Als ghy ontrent dit beest siet blommen, bommen, fleuyten,
Dunct dat ghy siet de vreught van dees die niet en steuyten,
In haer oneerbaer min: Sy zijn een corte tijt
Met rooskens, als bedeckt, door wijn en spel verblijt,
Maer al dees lieve vreught en baet hem niet met alle;
Al ist beginsel soet, 't besluyt is niet dan galle.
Wel let dan hoe dit spel dien Gilt-Os wil vergaen,
Sijn lichaem wert ghestooft, sijn ziele wert ghebraen.
1 Hier dient aen-ghemerckt dat op een Zeeusch een van de beste stucken wert genaemt de ziele van den os , 't welck-men naer dat den Os geslachtet is, vers braet.

Div: XVIII.B.1.1

In voorspoet siet toe.

Div: XVIII.B.1.2

Den Os gaet achter straet, verciert met roose cranssen,
De fleuyt en trommel gaet, de kinders om hem danssen;
Hy schuym-beckt inde wijn, en pruyst van enckel vet,
Maer denckt niet om de byl, die op hem is gewet:
Eylaeys! den slagher volcht den gilt-os op sijn hielen,
Die sal dat moedich beest wel haest doen neder-knielen.
Let, vrienden, op u stuck, en houttet voor verdacht,
Als eenich groot gheluck u troutelt en belacht.

Div: XVIII.C.1.1

Siet herwaerts, wulpsche Ieucht, wat macht den gilt-os baten,

Div: XVIII.C.1.2

Dat hy een corten tijt gheleyt wert achter straten,
Met bloemkens opghepronckt? dat hy met soet gheclanck
Ghetroutelt wert? nadien hy wert gheleyt ter banck.
Hoe cort is s'weerelts lust! hoe langh des hels bederven!
O lust berooft van rust! o doot, ontbloot van sterven!
Wat ramp! wat gaet ons aen? hoe is ons treck soo groot
Tot corte vreucht, waer van de nae-smaeck is de doot?

Div: XIX.A.1.1

Stil-staen beweeght.

Div: XIX.A.1.2

Lief, ghy en trect my niet, nochtans werd' ick getogen;
Ick treck u, wat ick magh, maer ghy wert niet bewoghen:
Al treck ick, ghy staet stil; u stil-staen my beroert,
Mijn cracht niet u tot my, maer my tot uwaerts voert.
Siet! wat een seldsaem dinck! hoe dat ick u meer trecke,
En hoe ghy vaster staet; hoe ick my meer verwecke,
Om heen tot u te gaen: Ach! hoe sy stilder sit,
En coelder haer ghelaet, hoe 't hart my meer verhit.

Div: XIX.B.1.1

Den trecker wort ghetooghen.

Div: XIX.B.1.2

Den rotz-steen, die ghy siet, is 't richtsnoer van ons leven,
Den noot-dwanck van ons doen, van God ons voorgheschreven:
Matroos, die met ghewelt, en nae sijn eyghen wensch,
Den rotz-steen trecken wil, dat is den dommen mensch.
Gods schickinghe staet vast, gheen mensch can die beweghen,
Wat spertelt ghy, o dwaes, wat worstelt ghy hier teghen?
Wort wijser, al die u hier in wel eer vergreept,
Die gaen wil, wert gheleyt: die niet en wil, ghesleept.

Div: XIX.C.1.1

God den onbeweechden Rotssteen, beweecht het al.

Div: XIX.C.1.2

O! Welck een sware last ist, van Gods aert te schrijven,
Voor ons, die als een damp hier opter aerden drijven?
Doch, t'wijl ons kintschen mont hier soo wat stamert off,
Het sy, o grooten God, het sy, met dijn verloff.
Du bist de Rots die dit groot Al daer heen cont voeren,
Besorcht ons, sonder sorch, beroert ons, sonder roeren,
Raeckt alle dinck, en reckt alleenlijck uyt dijn wil,
O wonderbare cracht! diet Al beweecht is stil.

Div: XX.A.1.1

T'vlucht, crijghet lucht.

Div: XX.A.1.2

Waer dat den Maeghdom leyt ginc Els haer voester vragen,
De min dacht, seg ick't niet, sy mocht daer van gewagen
Aen Ritsaert, dat's een boef, die sout haer doen bescheyt.
Dies sprack sy, neemt dees doos, hier in de Maeghdom leyt,
(Int doosken sat een vinck.) De min was nau vertoghen,
De doos was op-ghedaen, de voghel was ontvloghen.
Ach Maeghdoms, meeps gewas! dat ons soo licht ontglijt,
Met soecken jaeght-ment wegh, met vinden wert-ment quijt.

Div: XX.B.1.1

Een open mont thoont 's harten gront.

Div: XX.B.1.2

Men heeft ghemeynt, soo lang dit doosken bleef gesloten,
Dat fraeyheyt, sonder ent, hier binnen lagh ghegoten,
Soo schoon wast int gesicht; maer, als het open ginck,
Doen was den heelen schat niet anders als een vinck.
Pier scheen een dapper man, eer dat hy hadd' ghesproken,
Sijn zouteloos gheral heeft al sijn lof verbroken.
Die niet te wijs en is, en niet wil schijnen geck,
Die spreke niet te veel, soo heelt hy sijn ghebreck.

Div: XX.C.1.1

Het en behoort u lieden niet toe, te weten de tijden ofte stonden, die de Vader in sijn eyghen macht gestelt heeft.

Div: XX.C.1.2

Dat Heylichdom, o Maeght, hier binnen lagh verholen
Was u gheseyt, maer, siet! nieus-gierheyt ded' u dolen:
Ghy woudet voor u sien, en tasten metter hant
T'gheen u niet en betaemt, en soo quaemt ghy in schand.
Laet daer des Heeren Arck: des hemels hooghe saecken
En staen ons niet te sien, en staen ons niet te raecken:
Niet soecken is hier best, t'niet weten hier verkiest;
Die soeckt, hier niet en vint: en die hier vint, verliest.

Div: XXI.A.1.1

'T is quaet, voor die't mis-vaet:

Div: XXI.A.1.2

'T is goet, voor die't wel doet.
Den Pieter-man is spijs, voor een die kent sijn streken,
En soo behendich grijpt dat hy niet wert ghesteken,
Dit dinck dient wel ghevat: de handeling ist al,
Want door een quade greep wert yemant dul of mal:
Ghy sult dien visch hierom den eenen hooren prijsen,
Ghy sult van dit ghedrocht een ander hooren grijsen:
Van een, en 'tselve dinck lacht d'een, en d'ander schreyt;
De liefd' is Pieter-man: daer med'ist al gheseyt.

Div: XXI.B.1.1

't Is kunst te leven.

Div: XXI.B.1.2

Den desen vangt een visch, en schenter aen sijn handen;
Den genen lachter om, en wetter op sijn tanden:
Dit sietmen alle daegh. Den pieterman heeft dat,
Hy is, of goet, of quaet, al nae hy wert ghevat.
't Wel leven is een kunst, en dat niet van de minste,
Dat quaet beleyt verbrot, brengt goeden raet tot winste:
Een dinck heeft dien verrijckt, en genen uyt-gheput;
Dat elck is even nae, is elck niet even nut.

Div: XXI.C.1.1

Den desen een reuck des doots, ter doot: Ende den genen een reuck des levens ten leven.

Div: XXI.C.1.2

Den Pieter-man verweckt in desen mensch verblijden,
Een ander man gheraeckt door hem in bitter lijden;
Niet door des vischs ghebreck, den visch is wel en goet,
T'is s'Visschers eyghen feyl dat hem de pijn aen-doet.
U wet, Heer, is oprecht, en al dees vreemde streken
En zijn, niet van u woort, maer s'menschen quae ghebreken:
Waer t'Bieken honich soeckt, op bloemkens off op cruyt,
Daer suyght de vuyle Spin, vergiftich voetsel uyt.

Div: XXII.A.1.1

Alle aen-sprekers, gheen harte-brekers.

Div: XXII.A.1.2

Ghy sit, als eerste Raet, in Venus gulden sale,
En wert aldaer begroet, met d'aldersoetste tale,
Die minnaer heeft gheleert: Men knielt daer voor u stoel,
Men biet u lijf en ziel; maer ghy blijft even coel.
Nu isset immers waer (wel eer hiel ick't voor droomen)
Dat door de zoute zee wel vloeyen soete stroomen,
Die even-wel in als hun houden onvermengt.
Lief, ghy cont gaen door 't vier en blijven onversengt.

Div: XXII.B.1.1

Elck zijn goetje .

Div: XXII.B.1.2

De Outheyt maeckt ghewach van wonderbaer rivieren,
Die met een soeten stroom door't zoute diep gaen swieren;
Maer, of de zee al schoon speelt met het soete nat,
Het een en deelt nochtans niet van des anders schat.
Dus houtmen huydensdaechs (men macht wel houwen noemen
Want yder hout zijn goet) wie can van liefde roemen
Daer yemant, eermen trout, bespreeckt zijn goet alleen?
Fy! van bysonder goet daer't lichaem is ghemeen.

Div: XXII.C.1.1

De weerelt ghebruyckende, als niet ghebruyckende.

Div: XXII.C.1.2

Men vint een water-beeck, die door de zee comt strecken;
Doch laet met t'siltich nat, haer soetheyt niet bevlecken:
Maer hout sich onvermengt, en dwingt als met een toom
Haer water, dat het niet vererghere van stroom.
De weerelt is een zee, wy sweven door haer baren;
Ey! laet ons sin en hart van t'aertsche zout bewaren,
Wy zijn in s'weerelts stroom, wy sien haer snel ghety,
God gheve! dat in ons de weerelt niet en zy.

Div: XXIII.A.1.1

Ware hier verstant, daer waer gheen bant.

Div: XXIII.A.1.2

Moy Brechtje speelt de beest, en Ioor laet met hem gecken:
'k En can, seyt hy, mijn sin van 't soete dier niet trecken,
Ick sieder in een geest vol aerdicheyts ghetast,
Dies ben ick aen mijn Lief met stale ketens vast.
Wel Blutten, als ghy zijt, en hebdy noyt ghevonden
Een Nar, die maer en was aen enckel stroo ghebonden.
En even-wel bleef staen, als met de boey aen 't been?
Ghy zijt, al weetjet niet, van dese gecken een.

Div: XXIII.B.1.1

Der dwaesen bant, is onverstant.

Div: XXIII.B.1.2

Wat rechtmen daeg'lijckx aen in landen, dorpen, steden,
Dat niet met al en sluyt! en soo ghy vraecht de reden,
Men seyt, 'tis so 'tgebruyck; en daer med' gaetet heen:
Maer wat een slecht bescheet, welck een waenbacken reen!
Moet dan een eerlijck man, niet anders als de honden,
Iuyst pissen, al waer pis eens anders wert ghevonden?
O dwaesheyt! die sich voecht naer ander luy ghebreck,
Laet, aen een enckel stroo, sich binden, als een geck.

Div: XXIII.C.1.1

Ghy zijt tot vryheyt gheroepen, broeders, staet dan inde vryheyt. alleenlijck dat ghy de vryheyt niet en ghe-bruyckt tot een oorsake den vleesche.

Div: XXIII.C.1.2

Den Gheest stijcht na de lucht, het vleesch, belast met sonden,
Roept staech, 'ken can niet op, ick ben om leech gebonden.
Ey! loomen aerden clomp ghy staet, ick siet, ghy staet
Niet anders als Claes nar ghebonden aen een draet.
Een hant vol vuyl ghewins, wat wints van ydel eeren,
Wat keeteling van lust, sal dit u hart afkeeren
Van s'hemels eeuwich rijck? hoe zijn wy dus verblint?
Wy staen als vast gheboyt, daer niet en is dat bint.

Div: XXIV.A.1.1

Die greep, is in de neep.

Div: XXIV.A.1.2

De Meeu vlieght greetich heen, om spijs voor haer te rapen;
Dies vint sy aen de strand den Oester ligghen gapen,
Sy pickt na 't lieflijck aes, en meynt te eten sat,
Mits sluyt haer d'Oester-schelp: Siet daer de Meeu ghevat.
Dit beelt sal zijn een les voor al dees wulpsche gasten,
Die plat af zijn gheneyght, al-waer wat gaept te tasten:
Wel menich open schelp, misschien, naer hun verlangt,
Maer 't wert al meest een jaght daer 't net den vangher vangt.

Div: XXIV.B.1.1

Konst van bewaren, gaet voor 't vergaren.

Div: XXIV.B.1.2

De meeu is wel ('t is waer) in d'oester-schelp ghenepen,
De vanck is goet, ick kent, de voghel is ghegrepen;
Maer noch ist niet ghenough: de meeu stelt haer ter weer,
Sy spertelt, slaet, en tiert; sy springt noch op en neer:
Den oester wert ghesleurt; dies wert de vanck hem teghen,
Sijn goet is hem een pack, hy staeter med' verleghen.
Schoon yemant, by gheluck, vol rijckdoms wert ghetast,
Ghebreeckt hem goet beleyt, soo ist hem maer een last.

Div: XXIV.C.1.1

Zijne vrienden gheeft hij het al slapende.

Div: XXIV.C.1.2

Den oester leyt en gaept, men siet hem nau beweghen,
De cock-meeu, om haer aes, op alle waters sweeft:
Sy, die wat vanghen sou, wert onversiens ghecreghen:
Siet! die naer winste gaept, verliest wel dat hy heeft.
Al jaecht den mensch naer goet, wort dickwils arm en moede,
Hy loopt, hy coopt, hy hoopt, hy clamt, hy damt, en dijckt,
Hy souckt naer soet gheluck, maer vint een bitter roede:
Maer uwen seghen, Heer, ons sonder ons ver-rijckt.

Div: XXV.A.1.1

Sy gheeft, datse niet en heeft.

Div: XXV.A.1.2

Ghy slijpt ons, Roosemont, en maeckt ons liefdes pijlen,
De wet-steen is u gheest, u oogskens zijn de vijlen;
U hart en gaeter niet, daer ghy het onse drijft;
U gheest en neemt niet aen, dat ghy in d'onse schrijft:
U lieffelijck ghelaet dient ons tot wreede banden,
Ghy zijt soo cout, als ijs, nochtans doet ghy ons branden.
Wat wonders can mijn Lief! Sy maeckt my staegh, sy gheeft,
En datse niet en is, en datse niet en heeft.

Div: XXV.B.1.1

Ghemeenlijck een verwaende geck,

Div: XXV.B.1.2

Straft in een ander sijn ghebreck.
Al is de wet-steen plomp, en onbequaem tot snijden,
Soo wil hy even-wel aen 't mes gheen plompheyt lyden.
'Tghebreck, daer yemant selfs sich mede voelt besmet,
Is veel-tijts d'eerste stoff, daer hy sijn tant op wet.
Hoe wel weet menich mensch een yder 't sijn te gheven,
Die midd'ler-tijt niet eens let op sijn eyghen leven?
Maer, vrient, wat batet u, te maken yders staet,
Soo door u slecht beleyt, u huys verlooren gaet.

Div: XXV.C.1.1

Ghy die een ander leert, leert ghy u selven niet?

Div: XXV.C.1.2

Den Wet-steen slijpt het mes, en leert de sweerden snyden;
En self soo blijftse plomp en bot van alle syden.
Broer Claes, ghy wert ghenoemt een leeraer int ghemeen,
Maer seker t'gaet met u, als met des slypers steen.
Wilt ghy dat uwe leer ghenomen wert ter harten,
Bevestichtse met doen, en laet u quade parten:
Want soo u daden niet en passen op u reên,
Wat ghy met spreken recht, stoot ghy, met doen, daer heen.

Div: XXVI.A.1.1

Van voor verdriet, van achter niet.

Div: XXVI.A.1.2

Wilt ghy de hooghste straf van Venus vier-schaer weten?
Sy wert, in minnaers tael, een blauwe scheen , geheten.
Y! dit's den bitebau, en spoock daer't al voor vliet;
Maer keertet mom-tuygh om, ten is soo leelijck niet.
'tGunt dat ghy claeghlijck noemt 't gewenschte goet te derven,
Is (soo ghy't wel bedenckt) ghemack en vryheyt erven,
Kè vrient, bedaert u wat: gheen quaet is sonder goet.
Die u de hoop ontseyt, de vrees oock van u doet.

Div: XXVI.B.1.1

Diet wel besiet, vint gheen verdriet.

Div: XXVI.B.1.2

Ghy siet het momme-tuych de cleyne guyts verjaghen,
Om dat sy 't selfd' alleen maer van d'een sijd' en saghen,
Maer al die dit ghespoock van d'ander sijd' oock sien,
Die lachen met de gheen die soo becommert vlien.
Soo haest den mensch yet vreemts bejegent in zijn saken,
De broeck staet hem soo ront dat hy nau weet wat maecken,
Het quaetste valt hem in; maer die op als wel let,
Vint dickwils maer een schim, daer door hy was ontset.

Div: XXVI.C.1.1

Doot waer is u prickel?

Div: XXVI.C.1.2

De Doot is aen den mensch, dat aen dees jonghe dieren
Is t'holle momme-tuygh; de cleyne jonghers tieren,
Soo haest sy dat aensien, en vallen in de vlucht:
Maer die wat sneger zijn, die nement voor ghenucht.
Soo haest een weerelts kint de bleecke doot voelt comen,
T'hart sinckt hem in de schoen, sijn lust is hem benomen:
Maer die dit spoock, in God, door-siet van alle kant,
En wijcktet niet een voet, maer biettet als de hant.

Div: XXVII.A.1.1

Ontcleên, Ontreên .

Div: XXVII.A.1.2

Wil yemant den ajuyn zijn schellen af gaen trecken,
Hem sal een droevich nat de wangen haest bedecken:
Dus soo ghy dit ghewas wilt hand'len sonder leet,
Soo speelter sachtjens med', en latet dinck ghecleet.
Men mach sick met sijn Lief in heusheyt wel vermaken,
Maer comter niet ontrent als met eerbiedich raecken.
't Gaet noch al, soot eens plach: Acteon naect verdriet,
Soo haest hy, sonder cleet, Diane voor hem siet.

Div: XXVII.B.1.1

Ontcleet dit cruyt, de liefd' is uyt.

Div: XXVII.B.1.2

Een waterlansche Trijn sat laest ajuyn en schelde,
En claechde, dat de lucht haer ooghen seer ontstelde,
En rechts te voor (sey sy) heb icker me ghespeelt,
En doen ter tijt en heeft dit dinck my niet verveelt.
Dus gaetet, lieve moer (ginck Fijntje daer op segghen)
Met dese, die soo haest haer spillen 't samen legghen,
'Tis goet soo lang' men vryt, maer 't rocxken is nau uyt,
Een reuck daer 't oog aff loopt verneemtmen van de bruyt.

Div: XXVII.C.1.1

Vrient, soo lang alst dient.

Div: XXVII.C.1.2

Soo lang men met ayuyn speelt, sonder die te schellen,
Soo lang ist al goet dinck, ten sal t'ghesicht niet quellen:
Maer soomen dit ghewas ontbloot, off gaet ontcleen,
Het ooch van tranen loopt, de vrientschap is ghescheen.
Veel menschen schijnen soet en sacht in haren wandel,
Soo langmen met hun drijft niet dan ghemeenen handel:
Maer letter op wanneer hun roxken yemant scheurt;
O vrient, men kent gheen vrient dan alsmer erf mé beurt.

Div: XXVIII.A.1.1

Naer haer wayen, moet ick drayen.

Div: XXVIII.A.1.2

Hoe heers is Venus kint! het doet ons arme slaven
Iuyst soo me Iuffrou wil, gheduerich gaen en draven,
Wy weenen, als sy schreyt, al zijn wy schoon gherust:
Wy lachen, als sy iockt, oock alst ons niet en lust.
Int cort', hoe cleynen wint haer uyt den mont comt wayen,
Wy flux, met lijf en ziel, al naer sy blaest, ons drayen:
Haer winck is ons een wet, in blyschap end' in rou.
Wie sweeft en beeft niet door den adem van een vrou?

Div: XXVIII.B.1.1

Werwaerts God wil.

Div: XXVIII.B.1.2

Een wispeltuerich hart, 't welck draeyt naer yder blasen,
Dat machmen (ick bekent) wel stellen by de dwasen;
Maer die, steech als een muyl, gaet horten teghen God,
Verschilt van d'eerste feyl, soo veel als dul, van sot.
Maeckt van den noot een deucht, ten helpt geen teghenstreven:
Waer ons den hemel drijft, daer moetmen henen sweven,
Ghevouchelijck te zijn, naer Godes hant ons leyt,
Al ist verandering', het is ghestadicheyt.

Div: XXVIII.C.1.1

Groote vrede hebbense die uwe wet lief hebben.

Div: XXVIII.C.1.2

Den weer-haen keert en draeyt; doch vint noch rust noch vrede,
Tot hy met wint en lucht treft juyst de rechte snede,
Dan staet hy eerst gheset: Den weer-haen is den mensch,
Die loopend' hier en daer soeckt naer sijns harten wensch;
Maer of hy schoon door-rent den gantschen cloot der eerden,
En vint ghelt, lust, en eer; t'is al van gheender weerden,
Soo hy niet recht en treft den streeck van Gods ghebodt:
De ware rust en lust bestaet alleen in God.

Div: XXIX.A.1.1

Hy jaeght, maer laes! verjaeght.

Div: XXIX.A.1.2

Gheen voordeel cond' ick oyt op Roosemont gewinnen,
Tot dat een loomen bloet haer eens bestont te minnen:
Al wast haer teghen 't hart, men wout haer raden aen;
Maer sy vloot uytte weegh, als Iorden quam ter baen.
Doen wast den rechten tijt, om op mijn stuck te letten,
'tWilt dat een ander jough, quam sick ontrent my setten.
En vreest niet, of een Cluts schoon naer u lief verlangt,
Een plompaert is een fret; hy jaeght, een ander vangt.

Div: XXIX.B.1.1

Souckers van kunsten, vinders des bedelsacx.

Div: XXIX.B.1.2

Als 't fret 't verborghen wilt gehaelt heeft uytter eerden,
Een die'r niet toe en doet, gaet het conijn aenveerden.
Den Alchymist ('tis waer) heeft ons veel goets ontdeckt,
Maer wie van hen wort rijck, van 't voordeel dat hy treckt?
Hy blaest, en raest altijt, doch sijn bestoven keuken,
Al roocktse dach en nacht, gheeft niet dan vijse reuken:
Den man verstooct sijn brouck, het wijf verblaest haer keurs,
Een ander heeft het nut, en hy de leghe beurs.

Div: XXIX.C.1.1

Sy vergaderen ende en weten niet wie het crijghen sal.

Div: XXIX.C.1.2

Wat lust den armen mensch, met handen en met voeten,
Hier in dit aerden hol, ghelijck een mol, te wroeten?
Wat heeft hy doch, voor al zijn sweet, meer als t'furet?
Een ander eet het wilt, en hy crijcht nau een sleth
Eens af-ghesleten doucx, om mé te zijn begraven,
Dat is den gantschen loon voor al zijn anxtich slaven.
Wel aen, t'is lanck genoech ghewroet, hef op u hooft,
En spoort na wilt, waer van ghy noyt cont zijn berooft.

Div: XXX.A.1.1

Dat dees verstickt, den dien verquickt.

Div: XXX.A.1.2

Hoe vreemt speelt Venus kint ontrent de ziel der menschen,
Ons sinnen gaen een streeck, meest anders als wy wenschen,
Siet! Els loopt nae de puyt, en herbergs' in haer hant,
En wijst een, die haer bidt, aelweerdelijck van kant.
Segt, puytjen, segt, waerom en magh ick niet verwerven
Het geen u doet de doot, en my bevrijt van sterven?
Waerom ghewert ons niet dat elck van ons behaeght,
Aen u de vuyle poel, aen my de schoone maeght?

Div: XXX.B.1.1

Onder vrientschap schijn, het quaetste fenijn.

Div: XXX.B.1.2

Wel maecht! u warme hant maeckt dat dees puyt dus cranck is,
En 'tis de rechte streec, die huydens-daechs in swanck is,
Ghy biet aen d'arme vorsch u vrientschap, soo het schijnt,
Maer laes! ghy touftse soo, dats' in u hant verdwijnt.
Geen vier brant sonder roock, gheen huys valt sonder craken,
Den hont bast eer hy bijt: merckt hoet de menschen maken,
Hun lach is dreyghement: door heusheyt stortmen bloet,
Int groeten, schuylt een vloeck; wie can zijn op sijn hoed'?

Div: XXX.C.1.1

Een broeder die verneedert is, roeme in zijn hoocheydt; En die rijcke is, roeme in zijne verneederinge; want hy sal als een bloeme des gras vergaen.

Div: XXX.C.1.2

Sluyt in een warme hant een puyt, sy sal versticken;
Doet sulcx aen t'hinnen-jonck, het sal daer deur verquicken.
Den aertschen mensch, van God versocht door tegenspoet,
Beswijckt, als sonder troost, en stracx verliest den moet.
Den vromen, door Gods hant ghebracht in bitter lijden,
Wert op-gheweckt door tucht, en voelt een soet verblijden:
Hoe hy meer wert verdruckt, hoe hy meer crachts verwerft,
Waer door den vromen leeft, daer door den boosen sterft.

Div: XXXI.A.1.1

Tusschen hant en tant Raect veel te schand.

Div: XXXI.A.1.2

Ent , van mijn sin en min, hoe lang heb ick geswommen!
Om entlijck tot een ent van mijn verdriet te commen.
Nu sie ick dat ick wensch, en bender by terstont,
Mijn adem blaester aen, sy speelt my voor de mont.
Ey! noch een streeck s'is mijn: ick reyk', ick blas', ick hijghe,
Ick happ', ick grijp', ick vatt', ey! 't schijnt dat ickse crijghe:
En siet! noch glipse wegh, dies 't hart, eylaes! my berst.
Doen ick was alder-naest, doen was ick alder-verst.

Div: XXXI.B.1.1

Ydele hoop, wakenden droom.

Div: XXXI.B.1.2

Het wilt-braet dat ick jaech, vervolg' ick met verlanghen,
En dencke staech, daer med', daer med' heb ickt gevangen,
Daer med', daer med' ist mijn: ick sie't als voor my staen;
Ick hygh', ick happ', ick hoop', ich hebbet, 'tis ghedaen.
Dit dunckt my telcken weer, maer, alst coomt op het grijpen,
Dan ist een hant vol wints, dan zijnt al leure-pijpen:
'K siet nu, 'k heb te vergheefs, mijn tijt, mijn goet, verquist,
Ick meynd', ick haddet Al, maer siet! 'tis al-ghemist.

Div: XXXI.C.1.1

Ick ellendich mensche! wie sal my verlossen van dit lichaem des doots? Ick dancke God door Jesum Christum.

Div: XXXI.C.1.2

Ick was, och-arm! belaen met grooten angst der zielen,
De hel gaept' achter my, de doot was op mijn hielen;
Des afgronts open keel gaf my vertreck noch wijck,
Mijn adem was ten end', ick scheen een levent lijck.
Maer siet, als ick besweeck, doen wert my cracht ghegeven,
Als ick lagh in de doot, doen quam ick eerst in t'leven;
In mijnen diepsten noot, gheraeckt' ick uyt ghequel,
Den wegh ten hemel-waerts, lyt dichte by der hel.

Div: XXXII.A.1.1

Gherimpelt vel en vrijt niet wel.

Div: XXXII.A.1.2

Schoon kint, mint; 'tis nu tijt. dit spel sal u niet voughen,
Als sorghe sal u ziel, u lijf den rimpel ploughen.
'tVers roosken is ghewilt; maer wertet eens verlept,
Gheen bieken sitter op: ten wert niet meer gherept.
Het bloeyen van u jeught, het gloeyen van u kaken,
Het vloeyen van u spraeck, sal snoeyen en mis-maken
Den tijt, die't al verbijt. Nu dan, schoon Bloem, ontluyckt,
U beste goet verslijt, al wertet niet ghebruyckt.
1 Tis den aert van de Bien op gheen dorre Roosen of bloemen haer te setten. Plinius.

Div: XXXII.B.1.1

Gheen dorre blom, is welle-com .

Div: XXXII.B.1.2

Wanneer een versche roos haer blaykens gaet ontluycken,
De biekens, cleyn en groot, het coomter al in duycken;
Maer als haer purper-root verslentst daer henen sijght,
Dan staetse daer alleen, en gheen besouck en crijght.
Wanneer een stadt of Staet vervalt, en gaet beswijcken,
(Een mensch heeft sijnen tijt, soo doen oock selfs de Rijcken)
Een yder wijckter af, die haer wel eer verkoos,
Vrient, soo ghy honich souckt, vlieght na de versche roos.

Div: XXXII.C.1.1

De vrouwen dat sy in reynen cleede haer selven vercieren met schaemte ende maticheyt, &c.

Div: XXXII.C.1.2

Ghy claeght ons, Iaquelijn, en thoont u dus verbolghen,
Dat u staech, waer ghy gaet, de Venus Ianckers volghen,
En trachten na u eer: wel aen, ick weet u raet;
Leght af u wulpsch ghetoy, doet wegh u geil ghelaet;
Stelt deftich u ghebaer. Wy sien ontrent de roosen,
Soo langh die op hun steel aen-lockelijcken bloosen,
T'gheflicker van de bien: het dorre bloemken rust:
Daer t'cleet is slecht en recht, daer woont geen dertel lust.

Div: XXXIII.A.1.1

Sick self quaet, niemant nut.

Div: XXXIII.A.1.2

Vrijt met een lustich hart. wat crencktmen lijf off sinnen
Door al te grooten brant? 't Pertrijs wert vet van minnen:
Een voghelken dat sick onthout ontrent den Nyl,
Eet sat, en niet te min bedient den Crocodyl.
Wel wat een sot bestaen! dat door een heet verlanghen
Sick yemant voor de deur van zijn vriendin gaet hanghen?
Stroyt ghy daer bloemkens veur: en, soeckj' uw's liefs gerijf,
Behout een cloeck verstant, en blijft ghesont van lijf.
1

La Perdris s'engraissit a couvrir la femelle. Plutarch.

Div: XXXIII.B.1.1

Onder vrientschaps schijn, besorght hy 't sijn.

Div: XXXIII.B.1.2

Als 't conincxken met vlijt ontrent de Nylsche stranden,
Bedient den crocodil en peutert hem sijn tanden,
Wat meendy dat het souckt des crocodils ghemack?
Neen, 't heeft wat anders voor; het vult sijn eyghen sack.
Veel roupter hoogh en luyt, Diane van Ephesen ,
Maer, soo ghy't wel door-siet, het sal wat anders wesen.
Neemt hier op u ghemerck: die slockt ghelijck een struys,
En sorght niet voor 't ghemeen, maer voor sijn eygen huys.

Div: XXXIII.C.1.1

Daer wandelen vele, wiens God den buyck is, de welcke aerts ghesint zijn.

Div: XXXIII.C.1.2

Wanneer den Crocodil sijn hollen muyl doet open,
Den Trochilus die comt terstont daer in ghecropen;
En t'wijl het yslijck beest van satheyt rispt en braeckt,
Het voghelken, met angst, sijn tanden schoone maeckt,
Al om een weynich aes: waert niet een soeter leven,
Te nutten slechter spijs, en vry door t'wout te sweven?
Den mensch stelt lijf en ziel tot s'duyvels vuyl ghebruyck,
En dat (o schand!) alleen tot dienste van den buyck.

Div: XXXIV.A.1.1

Draeghje doucken, Wacht voor houcken.

Div: XXXIV.A.1.2

Den eghel wert een cloot, om muysen te betrapen,
Maeckt van sijn muyl een hol, en blijft soo liggen gapen:
Wel aen dan springht en speelt, maer blijft in d'open lucht,
Want cruypt de muys in t'hol, dan ist te laet ghesucht.
Pleecht eerbaer min, ghy jeucht, (wech lijnckers, wech sluyp-sielen
Nacht-uylen, licht ghespuys, en volcxken cort van hielen)
Weest vroylijck, datment siet: speelt heus en open spel,
Geen houckx of winckels soeckt: van daer comt ons 'tgequel.

Div: XXXIV.B.1.1

Het cleyn verdraghen, om 't groot te beiaghen.

Div: XXXIV.B.1.2

Den egel, als een cloot, leyt cort in een ghedronghen,
Maer laet een open hol; de muys coomt aen-gesprongen,
En huppelt op en neer ontrent des eghels lijf;
Het schalcke dier leyt stil, al waeret doot en stijf.
Al wat de muys oock doet, men sietet niet beweghen,
Maer cruypt de muys int hol, dan nijptets' eerst ter deghen.
Een schalckaert lijt, en mijt; tot dat hy crijght gheloof,
En raeckt hy dan ter slaeghs, soo maeckt hy't al ten roof.

Div: XXXIV.C.1.1

Weest nuchteren, waeckt; want de Duyvel, gaet om u soeckende wie hy verslinde.

Div: XXXIV.C.1.2

Wanneer den Eghel wil het velt van muysen ruymen,
Dan wert hy als een cloot, en leyt soo op syn luymen,
Int middel van den bol verthoont hy als een cuyl,
Een muysen-hol ghelijck, maer binnen schuylt sijn muyl.
Het muysken, na sijn aert, heeft vreught in duyster holen:
Dit weet (soo t'schijnt) dit dier, en doet de muys soo dolen.
Den duyvel gaet verspien eens yders lieve sond,
En lockt den mensch daer deur tot in der hellen gront.

Div: XXXV.A.1.1

Die blust mijn vlam, Dien word' ick gram.

Div: XXXV.A.1.2

Wanneer den smit met nat sijn yser gaet besproeyen,
En lesschende den brant, verdrijft het vierich gloeyen;
Het snerst, en roockt, en kist, 't is vreemt wat het bedrijft,
Het schijnt, of dat het sucht, of dattet hem bekijft.
Den minnaer claeght van brant, nochtans wil hy niet wesen
Ghetoghen uyt het vier, maer vreest te zijn ghenesen:
Al waert dat yemant cond hem nemen af de min,
Hy, blijd' in sijn verdriet, en heeft des gheenen sin.

Div: XXXV.B.1.1

'T zijn stercke beenen, die weelde draghen .

Div: XXXV.B.1.2

Als 't yser leyt, en gloeyt, int midden vande colen,
Bevochten van de vlam, en onder 't vier verholen;
Dan buychtment soomen wil: maer soo ghy't lest int nat,
Strax heeftet, met ghewin, sijn hardicheyt hervat.
Hoe dwee is ons 't ghemoet als druck en pijn ons pranghen!
Neemt God sijn roede wech, wy gaen ons oude ganghen:
De weelde leyt ons heen tot onsen eersten staet,
Des menschen ziel is wel, alst hem niet wel en gaet.

Div: XXXV.C.1.1

Ist dat ghy-lieden de castijdinghe verdraecht, God sal u als kinderen aengaen, maer ist dat ghy-lieden sonder castijdinge zijt, soo zijt ghy dan bastaerden ende niet kinderen.

Div: XXXV.C.1.2

Als t'yser leyt int vier ten maeckt dan gheen gheruchten,
Maer soo ghy lescht den brant dan suldy't hooren suchten.
Gods volck bedroeft, in vreucht, en vrolijck, in gheclagh;
Belacht des weerelts druck; beschreyt des weerelts lach.
Een hert, dat eertijts was gheduldich in bedroeven,
Treurt, nu t'sich van t'gheluck voelt troetelen en toeven,
En ducht; oft hier sijn deel creegh, als een weerelts gast,
Dies isset met de vreucht des weerelts niet ghepast.

Div: XXXVI.A.1.1

Een ledich mensch, Is Venus wensch.

Div: XXXVI.A.1.2

De spinne-cop en sal de slanghe niet ghenaecken,
Als sy die besich siet off neerstich vint int waken:
Maer soo de slang' haer eens, door ledicheyt, gheeft bloot
De spinne valter op, de slanghe comt in noot.
Die schouwen wil de min, off van haer sijn ghenesen,
Dient, sonder yet te doen, tot gheener tijt te wesen:
Dat cleyn vergiftich dier, dat dertel Venus wicht,
Noemt ledicheyt te zijn een wet-steen sijner schicht.

Div: XXXVI.B.1.1

Die niet ontsiet, wort haest te niet.

Div: XXXVI.B.1.2

Wie sou de cleyne spin doch eenich leet aenbringhen?
Wat soud' de groote slang' door haer vergif niet dwinghen?
De spincop velt nochtans de slang wel doot daer heen;
Ghy vraecht, hoe dat gheschiet: aen-hoort doch eens de reen.
De slang leyt inde son en luyert, op den acker,
Niet passend' op de spin: de spinne clouck en wacker
Treft met haer strael het breyn van 't sorgheloose beest,
Vreest, Vrienden, voor een mensch, die niet een mensch en vreest.

Div: XXXVI.C.1.1

Waeckt, ende bidt; op dat ghy niet en comt in versoeckinghe.

Div: XXXVI.C.1.2

Soo haest de gladde slang, tot ledicheyt gheneghen,
Leyt sorgheloos daer heen, int coele gras gheseghen,
Valt haer de spin op t'lijf, en eer sy t'wert ghewaer
Soo is haer t'breyn ghequetst, soo is de spin van daer.
O schadelijck vergif, uyt ledicheyt gheboren!
Door dy heeft menich helt sijn eer en glans verloren.
Draeght sorghe dat gheen tijt in luyheyt u ontsnapt,
Dat u de helsche spin niet ledich en betrapt.

Div: XXXVII.A.1.1

Lijden, al-eer verblijden.

Div: XXXVII.A.1.2

Ick sprack lest met mijn lief, ter wijl sy sat en naeyde,
Ick steld' haer voor mijn smert, hoort doch, hoe sy my paeyde,
Let eens, op 't geen ick doe, (sprack sy) merckt hoe't al gaet,
Eerst maeckt de naeld' een gat, dat stopt daer na den draet.
Die, mits hem treft de wond', stracx sijn gheweer laet vallen,
En roupt om bus en salf, dient niet aen Venus wallen.
De min heeft wat ghemeens met Mars, al is hy stuer.
Niet soets en heeft yet soets, dan na voorgaende suer.

Div: XXXVII.B.1.1

Oordeelt niet, off 't eynde siet.

Div: XXXVII.B.1.2

Soo daer een plompaert quaem, en sagh dees nette dieren
Met constich naelde-werck het linnen douck vercieren,
Hy souder stracx in slaen sijn zouteloosen beck,
En roupen overluyt; ghewis de meyt is geck.
Want meynt, nadien hy maer alleen siet op het steken,
Niet op den draet die volght, dat sy den douck wil breken.
Elck die van schamper jock sijn saken wil bevrien,
Een half-voltrocken werck laet aen gheen gecken sien.

Div: XXXVII.C.1.1

De droefheyt die na God is, werckt vreese ter salicheyt.

Div: XXXVII.C.1.2

Het schijnt dat een die naeyt het linnen doeck wil breken,
Maer maeckt de naeld' een gat, den draet vervult de steken;
Des naeldes scherpe punt (t'is waer) en maeckt gheen naet,
Maer opent even-wel den deur-ganck van den draet.
Den schrick in ons ghemoet, het beven onser sinnen,
Al ist den gheest niet selfs, het gheeft daer van t'beginnen;
En opent ons den wegh die ons daer henen leyt:
Vrees weder-baert ons niet, maer t'hart daer toe bereyt.

Div: XXXVIII.A.1.1

Altijt na meer.

Div: XXXVIII.A.1.2

U eerste wensch was 't sien, de tweede was 't ghenaken,
De derd' het spreken aen, de vierde was het raken:
Doen 't geven van een kus, wat noch? ten naesten keer
Een kus van haer 't ontfaen: en noch wout ghy wel meer.
Een minnaer by sijn lief, een jagher in de velden,
Een coopman by sijn waer, in crijgh de dapper helden,
Gaen altijt voort en voort, niet een op winst en slaept.
Al crijght den hont een stuck, hy stracx na 't ander gaept.

Div: XXXVIII.B.1.1

Staech na wat nieus.

Div: XXXVIII.B.1.2

Werpt aen den hont een stuck, hy salt terstont op-rapen,
En slockent in sijn lijf, en naer een ander gapen:
Hy proeft niet eens hoe't smaect, ten glijt maer door sijn keel,
Hy loert altijt na meer, al coomter noch soo veel.
Vreck, onversaed'lijck hart, wat goets doen u dijn schatten,
Mits ghy staech besich zijt om na wat nieus te vatten?
Elck die na vers ghewin gheduerich snackt, en haeckt,
Van dat ghewonnen is, niet soets met al en smaeckt.

Div: XXXVIII.C.1.1

Buyten God, gheen versadinghe.

Div: XXXVIII.C.1.2

Schoon yemant aen een dog werpt veel en groote sticken,
Hy sal die, metter haest oock ongheknaut, in-slicken,
En gapen naer wat nieus, hoe veel oock datter quaem:
Want niet, dan dat hy niet en heeft, is aenghenaem.
Dewijl des menschen hart hier nerghens in can rusten,
Maer soeckt altijt wat nieus, en tracht nae versche lusten:
Laet dit ons zijn een peyl, en teyken gans ghewis,
Dat ware lust en rust hier niet te vinden is.

Div: XXXIX.A.1.1

Die 't spel niet can, Die blijfter van.

Div: XXXIX.A.1.2

Tis Venus warre-net, de web die ghy siet hanghen,
Daer menich dier in valt, maer niemant blijft ghevangen,
Als eenich cleyn ghespuys, dat moet noch cracht en heeft,
De sulcke zijnt alleen die Venus raech beweeft.
Een rustich hart can licht al dit ghespin verbreken,
Die hoogh is van ghemoet en blijft soo leegh niet steken.
Laet u in Venus net niet binden als een mug,
Off breeckter deur met cracht, of keert met cunst te rug.

Div: XXXIX.B.1.1

Te wijde net, is staech ontset.

Div: XXXIX.B.1.2

Wanneer de spin int ront spreyt uyt haer broose netten,
En gaet haer vliech-getou gansch wijt en breet uytsetten,
Hier swiert een horsel in, daer vliecht een vogel deur,
En elders valt een steen, en maeckt noch grooter scheur;
Daer is staech dit off dat ghebroken off ghereten,
En midd'ler tijt ontgaen de vlieghen deur de spleten.
Al die van ongheval en druck wil zijn bevrijt,
Die matighe sijn net, en spannet niet te wijt.

Div: XXXIX.C.1.1

Dat sy vande banden des Duyvels ontgaende, ontwaecken tot sijnen wille.

Div: XXXIX.C.1.2

T'is s'weerelts warre-net dit ront, dat ghy siet hanghen,
Daer weynich breken deur, en veel in zijn ghevanghen.
Den aertschen mensche wert met s'weerelts lust beweeft,
Niet anders dan de mug int web der spinnen cleeft.
De wesp (een moedich dier:) weet door het net te breken.
Die s'hemels glans bemint, en blijft in d'eerd' niet steken:
De weerelt slacht de spin; als sy ons heeft verwert,
En met haer raeg beset; dan bijt sy ons int hert.

Div: XL.A.1.1

U gunst, mijn leven.

Div: XL.A.1.2

Ghy broet een hinnen ey, en crijght daer van een kiecken,
En segt, o seldsaem dinck! dat doot was, roert sijn wiecken,
Dunckt u dit wonder zijn? lief, doet my sulcke gunst,
Ghy sult van stonden aen vernemen meerder cunst.
'tGedenckt my, doen ghy laest maer een-mael op my lachte,
Wat gheest daer jough en slough mijn aders, mijn ghedachte.
Ick ben, siet daer! een block, een bloet die niet en can,
Maer went u gunst tot my, siet daer! ick werd' een man.

Div: XL.B.1.1

Uit de reden, kent de zeden.

Div: XL.B.1.2

U dochter, soo ghy segt, neemt dikwils haer ghenuchte
In eyers uyt te broen, en seyt dan, voor een cluchte,
Siet vader, dit's mijn kint, hier ben ick moeder van:
Ghy vraeght wat dit beduyt; u dochter wil een man.
Let vry wel op dat broen , denckt om dat moeder noemen ,
Het een' is enckel hitt', het ander is verbloemen
Van, ick en weet wat, lust. Wel, hout u dochter uyt,
Off seker 't wert een vrou, oock eerse wert de bruyt.

Div: XL.C.1.1

Beter ghemant, als ghebrant.

Div: XL.C.1.2

Ghy broet sy-wormen uyt, en eyers van u hinnen
In uwen wermen schoot (wat mooghdy doch beginnen?)
Noch hebdy soo veel op met dat ghy hebt ghebroet,
Dat ghy van't hinnen-jonck u moeder noemen doet.
Ey, ketelt u doch niet met dees ghemaeckte grillen;
T'is beter metter daet des jonckheyts brant te stillen,
Door huywelijckschen plicht. Els t'waer u minder schant
Int openbaer ghetrout, als heymelijck ghebrant.

Div: XLI.A.1.1

Int wijs' int mal, 't Lief gaet voor al.

Div: XLI.A.1.2

Een minnaer ginc ter kerck om God (soo 't scheen) te dancken,
Om dat hy was verlost van Venus loose rancken,
Daer coomt hem int ghemoet een lodderlijcke meyt,
Ach! d'oorsaeck van sijn vier, (siet wat een innicheyt
Een Venus-Iancker heeft) mits sy maer op hem lachte,
Sijn yver, sijn ghebedt, 't ginck al uyt sijn ghedachte.
Den aep vergeet de maet en sijn gheschickt gebaer,
Als hy, sijn ouden wensch, de noten wert ghewaer.

Div: XLI.B.1.1

Al set m' een puyt hoogh op een stoel,

Div: XLI.B.1.2

Sy springt al weder na de poel.
Terwijl den aep recht op, bycans met menschen schreden,
Ginck op de maet van 't spel heel deftich henen treden,
Wierp yemant by gheval wat noten in den hoop,
Den aep, met dat hy't siet, tijd' haestlijck op de loop,
En oft den meester speet, en oft hem heeft verdroten,
De sim loopt vanden dans, en grabbelt naer de noten.
Wat batet offmen schoon vuyl volcxken brengt ter eer?
De simme blijft een sim, en gaet haer ouden keer.

Div: XLI.C.1.1

De wijle de satan verandert wort in een Enghel des lichts, soo en ist dan geen wonder dat sijne dienaers verandert worden, als dienaers der gherechticheydt, der welcker eynde sal wesen na haer wercken.

Div: XLI.C.1.2

Den aep, naer s'menschen wijs, gaet mettet hooft verheven,
En past wel op de maet, van t'spel hem voor-gheschreven:
Maer als hy daer ontrent eens noten wert ghewaer,
Laet sijn begonnen werck, laet spel en meester daer,
En loopt de noten nae met alle vier de pooten.
Daer gaetter veel te kerck, als Godes huysghenooten,
Die, soo daer hoop ontstaet van eenich cleyn ghewin,
Den Gods-dienst en de kerck stracx setten uyt den sin.

Div: XLII.A.1.1

Al wat mint, wonder versint.

Div: XLII.A.1.2

Ick was met Roosemont onlangs gaen wand'len buyten,
Men hadd' tot ons vermaeck aldaer ghebracht twee luyten.
Ick stelde dees op die, en leyd' een stroo op d'een,
So haest den thoon geleeck het stroo dat spranck daer heen.
Siet, Roosemont, aldus roert ghy my sonder raecken,
En treckt my sonder hant: eer ghy my cont ghenaecken
Soo werd' ick u ghewaer. Die Venus eens crijght vast,
Merckt, dat hy niet en siet: voelt, dat hy niet tast.
1 Waer door dese beweginghe veroorsaeckt wert leest by Cardanum int 8. boeck de subtilit.

Div: XLII.B.1.1

Bly metten blijden.

Div: XLII.B.1.2

Een welghestelde luyt wert, als met vreucht, bewoghen,
Wanneer een ander snaer soo hooch wert op-ghetoghen,
Als hare snaren zijn. Wert yemant, soo als ghy,
Verciert met goet off eer; weest met u naesten bly:
En, sijdy recht van aert, wilt tot u wel ghenoeghen,
Wanneer't is tijt en stont, behulpsaem handen voeghen;
Oock dikwils dees off die, van selfs, u dienst aenbiet.
Fy blyschap! die ontstaet uyt ander lien verdriet.

Div: XLII.C.1.1

Ghy doet my cont den wech ten leven, voor u is vreuchde de volheyt, ende lieffelijck wesen tot uwer rechter-handt eeuwichlijck.

Div: XLII.C.1.2

Men siet de snaer van selfs, en niet gheraect, beweghen,
Om dat een soete lucht ontrent haer comt ghesegen,
Een lucht, die op haer past, verholen en bedeckt,
Die van een ander plaets onsienlijck tot haer treckt.
Een heymelijck verstant, door een verborghen ader,
Heeft in der vromen hert ons aller herten Vader;
O wonderbare vreucht! al is den mont als stom,
T'hert juycht van enckel lust, en niemant weet waerom.

Div: XLIII.A.1.1

Maken en breken, zijn liefdes treken.

Div: XLIII.A.1.2

Wy lesen van een beeck, daer d'Oude veel van schrijven,
Die t'vlammen van een toorts gewoon was af te drijven,
En so dan yemant weer de toorts int water stack,
Al brandende terstont hy die tot hemwaerts track.
Dit zijn, o Roosemont, dit zijn u eyghen streken,
Ghy dempt en temt mijn vier, wanneer ick ben ontsteken,
En weckt mijn brant weer op, als ick u schijn te cout:
'Tis doen, en weer ontdoen, dat minnaers besich hout.

Div: XLIII.B.1.1

In s'Princen hoff, wort gout tot stoff,

Div: XLIII.B.1.2

En stoff tot gout, wee! die'r op bout.
Dodon' u seltsaem nat door, ick en weet wat, streken
Can blussen uyt dat brant; dat niet en brant, ontsteken.
Seght doch eens, mijn Vernuft, en helpt ons uytten droom,
Leert watter voor een leer, ontstaet uyt desen stroom.
Dees conincklijcke beeck beelt aff de vreemde rancken,
Die veel-tijts, soomen siet, in Princen hoven wancken:
Hier maectmen glans van damp, een Ioncker van een guyt:
En, die eerst schoone blonck, die gaet sijn keersjen uyt.
1 Ick spreke also, overmits dese beeck Iupiter den Coninck der Goden (so de Poëten schrijven) toe-gheeyghent was.

Div: XLIII.C.1.1

Den duyvel quelt de gheloovighe, helpt de goddeloose.

Div: XLIII.C.1.2

Men vont wel eer een beeck (ist waer dat d'oude schrijven)
Wiens droevich nat den glans der tortsen const verdrijven,
Wiens stroom ter selver stont (door, ick en weet wat, cracht)
Een uyt-ghebluschte keers als in het leven bracht.
Dit was eens afgods beeck, een rechten stroom der hellen,
Den duyvel weet ons noch op desen voet te quellen,
Want een gheloovich hart hy met de wet verblust,
En stelt het weerelts kint in Christi bloet gherust.

Div: XLIV.A.1.1

Van twee een, Van eene twee.

Div: XLIV.A.1.2

Kè laet, o oude Stam, u taxken met my paren;
Het sal (stelt u gherust) by my veel beter varen
Als aen u dorren tronck. Siet! 't helt doch na mijn schoot,
En 't heeft van nu voortaen noch pap, noch sap, van nood'.
Ey lieve scheyter aff, wat schroomjet noch te waghen?
Al schijnt u spruytjen teer, het sal haest vruchten draghen.
'Tgaet wel: mijn lief en ick zijn nu in als ghemeen,
Om weer te werden twee, zijn wy gheworden een.

Div: XLIV.B.1.1

Heefts' een man, soo scheyter van.

Div: XLIV.B.1.2

Ick heb, door soete min, mijn lief tot my ghetoghen,
Ick voughde my tot haer, sy quam tot my gheboghen:
Dies zijn wy twee nu een, en daer en schort niet meer
Als van den ouden boom te scheyden metter eer.
Dees teere spruyt heeft selfs om wegh te zijn verlanghen,
Nu swangher, van de vrucht uyt mijnen schoot ontfanghen,
Kè laet o oude stam ('t is tijt) laet ons nu scheên,
Ick mercket, jonck en out en dient niet langh by een.

Div: XLIV.C.1.1

Hierom sal de mensche vader ende moeder verlaten ende den wijve aen-hangen, ende die twee sullen een vleesch wesen.

Div: XLIV.C.1.2

Teer Spruytjen, jeughdich hout, ghy zijt nu af-ghetoghen
Van dijnen ouden tronc, ghy hebt nu sap ghesoghen
Uit dese jonghe stam, dies valtet u niet swaer,
Dat ghy dijn eyghen boom moet laten blijven daer.
Die met den soeten bant van Echte zijt om-vanghen,
Ten is voor u gheen tijt, om ouders aen te hanghen;
U maegschap en gheslacht, vint ghy nu al in een,
Ghy zijt een huys, een rijck, een weerelt met u tween.

Div: XLV.A.1.1

Van groot tot grooter.

Div: XLV.A.1.2

Men mach wel rechte min den crocodil toe-passen;
Dit dier is altijt groot, en nimmermeer vol-wassen,
't Neemt toe van dagh tot dagh, en wert noch meerder stuck,
Self als de bleecke doot sit scherlings op sijn ruck.
Ick dacht, al lang gheleen, hoe can ick stercker minnen?
De liefde steld' haer voet noch dieper in mijn sinnen,
En noch al storts' in my staegh meer en meer haer soch:
Ick ben op 't hooghst altijt, en altijt clim ick noch.
Van het gestadich wassen des Crocodils ende des selfs groote. Siet Plin. lib. 8. cap. 25.

Div: XLV.B.1.1

Noyt groot ghenough.

Div: XLV.B.1.2

Den crocodyl (hoe wel maer uyt een ey ghecomen)
Wast tot een grousaem beest, en doet de menschen schromen,
Rooft, slockt ter zee, te lant, en wert ghestadich groot,
Tot dat den slocker in-gheslockt wert van de doot.
Dit is den rechten aert van gierich, en eer-gierich;
Den desen haeckt na staet, den dien is altijt vierich
Naer gelt en goet, tot dat hem treft de laetste pijn:
Hoe yemant grooter is, hoe hy wil grooter zijn.

Div: XLV.C.1.1

Laet ons wel doende, niet vertraghen.

Div: XLV.C.1.2

Men siet den Crocodil, soo lang hy leeft, noch wassen;
Dit dient een Christen-mensch sich selven toe te passen,
En staegh in sijn beroep een hoogher stap te gaen,
Nu t'een ghebreck, en dan het ander te verslaen.
Volght niet Hiskiae son, die wert te rug' ghetoghen,
Wegh son van Iosua, die bleef staen onbewoghen,
Maer volght naer Davids son, en zijt ghestadich vlug',
Die niet en vint, verliest, die stil-staet, gaet te rug'.

Div: XLVI.A.1.1

Een out man in t'ionck meyskens schoot ,

Div: XLVI.A.1.2

Ey waer hy doot!
Een sneech meysken ginck eens trouwen,
Met een ouwen loomen knecht,
Die't vry al wat hadd' te slecht:
Ick en cond' my niet onthouwen
Van te vraghen hoe het quam
Datse desen grimmaer nam:
Men vint schrijvers die daer meenen
(Dit voor antwoort ick ontfinck
Van dit fijn gheslepen dinck:)
Datmen van eens ezels beenen,
Als hy maer in d'aerd' en raect,
Wel de beste fleuyten maect.
Oock heb ick (dunct my) ghelesen
Van een dier ('thiet schorpioen)
'tWelck alst leeft niet goets can doen,
Maer doot zijnde can't ghenesen.
Ick terstont verliet de meyt,
Sy hadd' my ghenough gheseyt.

Div: XLVI.B.1.1

Spaert, manneken, spaert,

Div: XLVI.B.1.2

Datter een ander wel af vaert.
Soo lang' den ezel leeft, wert hem den rugh' versleten,
Door daeghelijckschen last, wat distels is sijn eten:
Maer steeckt hy eens de moort, sijn been wert tot een fluyt,
Dat levendich was stom, maeckt, na zijn doot, gheluyt.
Als Vaertjen heeft ghespaert, het Soontjen coomt ten lesten,
Dat schinckt, dat drinckt, dat klinckt, dat gheeftet al ten besten,
Dat singt, dat springt, dat vingt, dat voghelt, jaecht en vist,
Ontijdelijck verspaert, onnuttelijck verquist.

Div: XLVI.C.1.1

Eenen goeden moet is een dagelijcx wel leven.

Div: XLVI.C.1.2

Den harder maeckt een fluyt van Esels slecht gebeente,
En treckt daer door tot vreught geheel des wouts gemeente,
Wat is van cost of const? wat ver-ghesochte vreught?
Cost, die niet veel en cost, een billick hart verheught.
Wat stelt ghy luyt of Veel om blyschap op te wecken?
Stelt, vrient, en stilt u hart: druck sal u vreught verstrecken:
Een wel ghestelt ghemoet vint over al sijn lust,
In alle dinck is vreught, als t'hart maer is gherust.

Div: XLVII.A.1.1

Verscheyden aert, dient niet ghepaert.

Div: XLVII.A.1.2

Den Aep, dat coddich dier, is yders eens vermaecken,
De Schilt-pad niemants vreucht als doot daer henen leyt:
Hierom ist dat de sim de pad niet wil ghenaken,
'Tis tegenheyt van aert, dat dees twee dieren scheyt.
Lief, die soo gheestich zijt, en laet u doch niet paren
Met Floor dien tammen gast, die 't volck u gheven wilt:
Mach ick u lief niet zijn, soo wilt u noch wat sparen
Voor een, die van u gheest, min als ick doe, verschilt.

Div: XLVII.B.1.1

Licht en swaer, en dient gheen paer.

Div: XLVII.B.1.2

Den aep, die niet en dient als om de geck te scheren,
Gaet met een teghen-aert, de schilt-pad van hem weren;
En schout dat sedich dier, dat staech blijft in sijn huys,
Om dattet niet en loopt, als ander wilt ghespuys.
Een maecht eerbaer en stil, bevalt gheen wulpsche gilde,
Ten is, gheen gheestich dier (seyt hy) soo ick wel wilde:
Maer hoort, ghy Venus wicht, en vry dees les onthout,
Die soetst zijn om te vrien, en dienen niet ghetrout.

Div: XLVII.C.1.1

Den Goddeloosen vliet, en niemant en iaeght hem.

Div: XLVII.C.1.2

De Schilt-pad' doet den Aep (o wonder!) voor haer vluchten,
En hoe de Sim meer loopt, hoe sy meer schijnt te duchten
Te werden achter-haelt van een soo traegen dier,
Dies s'al om-siende vliet, ontsiende vlam noch vier.
Een mensch, bewust van quaet, leeft in ghestadich beven,
Hy sucht, hy crucht, hy ducht, hy vlucht, oock niet gedreven;
Door t'ruysschen van een blat verschiet sijns hartsen bloet,
Verdrietich is den stant eens goddeloos ghemoet.

Div: XLVIII.A.1.1

Men leeft, daermen lieft.

Div: XLVIII.A.1.2

Al scheyt ons nu en dan, zee, bergen, bossen, dalen,
Die scheyding' even-wel en deylt ons niet van een;
U hart woont, Lief, by my, mijn geest coomt by u dwalen,
De liefd' en den magneet is dese cracht ghemeen:
Want of den zeyl-steen schoon van 't yser wert verscheyden,
En of een tusschen-schot verdeylt dit lieve paer,
Noch laet den steen niet af 't beminde stael te leyden:
Waer Roosemonde reyst, daer reyst mijn hert met haer.

Div: XLVIII.B.1.1

Hoe dat ment deckt, het wert verweckt.

Div: XLVIII.B.1.2

Als 'tstael eens heeft gevat des zeyl-steens wonder crachten,
Het roert dan (want het schijnt op desen steen te wachten)
Naer datmen roert den steen; dees cracht oock niet en flout,
Al steltmen tusschen beyd' een schot van eyken hout.
Wat pooght ghy u Gheweet int duyster te versteken?
Sy is, o mensch, sy is, met Godes hant bestreken:
Daer is gheen schuylen aen; 't is hier van dat ghy drilt,
Oock, als ghy zijt alleen; oock, als ghy niet en wilt.

Div: XLVIII.C.1.1

Die uyt God gheboren is en doet gheen sonde, want sijn zaet blijft in hem.

Div: XLVIII.C.1.2

Wanneer den Zeyl-steen eens aen t'yser is ghewreven,
Men vint de cracht des steens soo vast daer aen te cleven,
Dat, al is tusschen hun ghestelt een eycken bert,
Het yser niet-te-min rontsom ghetoghen wert.
Als God door sijnen gheest ons hart coomt als bestrijcken,
Wie can dat Godd'lijck zaet uyt ons ghemoet doen wijcken?
Laet woeden duyvel, vleesch; geen tusschen-muer, geen schot,
Gheen aertsche macht, en scheyt der vromen ziel van God.

Div: XLIX.A.1.1

Niet dan voor 't oogh .

Div: XLIX.A.1.2

Ghy segt, mijn lief is schoon, maer 't is te veel ghepresen;
S'is lanck, en blanck (ick kent) maer 't feylt haer aen den gheest.
Floor, schoonheyt is vry meer als het uytwendich wesen,
'tWel leven dienter by, en daer op sie ick meest.
U lief, na mijn verstant, is als de Piramijden,
Int ooge wel soo wat, doch al maer enckel schijn.
Int kiesen van een lief set ick dit al besijden,
Die maer is schoon van huyt, en sal mijn lief niet zijn.

Div: XLIX.B.1.1

Soo 't quam, soo 't voer.

Div: XLIX.B.1.2

Als Rodope, wel eer Aesopi med'-slavinne,
Had gelt en goet by een gheraept, door geyle minne,
Ginck doen een pyramid' oprechten groot en hoogh,
Een costelijck ghebou, maer niet, als voor het oogh:
't Quam al van 't ydel oogh, 't oogh haddet al ghegeven;
't Oogh nam het weder al, 't oogh heeftet al verdreven;
Dat qualijck is vergaert, vergaet meest sonder vrucht:
Soo, als den rijckdom coomt, soo tijd' hy op de vlucht.

Div: XLIX.C.1.1

Oordeelt niet, naer het aensien.

Div: XLIX.C.1.2

Als yemant comt gereyst, en siet de Piramiden
Op-stijgend' inde lucht, als met den hemel strijden;
Hy meynt, van verr', het zy eens grooten conincx hof,
Maer als hy t'wel besiet, dan woonter niet dan stof.
Hoe dickmael slaet hy mis, die oordeelt naer het wesen!
Der menschen hart en is int voor-hooft niet te lesen:
Siet! Galba wert doen eerst des rijcx onweert gheacht,
Als hy gheclommen was tot keyserlijcke macht.

Div: L.A.1.1

't Beswaert gemoet gheen min en voet.

Div: L.A.1.2

Als 't huys neyght totten val, dan ruymen al de muysen,
Als 's menschen lichaem sterft, verloopen vloon en luysen;
De spincop, als 't ghebou staet om daer heen te slaen,
Packt ras haer netten op, en kiest de ruyme baen.
Een lichaem vol verdriets, vol armoed', en ellende,
En wert niet aengheranst van Venus dertel bende,
Daer't vet is brant haer toorts: door weelde, gelt, en goet,
Wert Venus lust verwect, en liefdes vier ghevoet.

Div: L.B.1.1

Condy niet gheven, soo hebdy gheen neven.

Div: L.B.1.2

Als ons de huyt van vet, van bloet de aders swellen,
Dan comen luys en vloo 't ghesonde lijff versellen;
Maer als het lichaem sterft, off wel in cranckheyt sucht,
Al dat gheselschap tijd in haesten op de vlucht.
Veel maegschap vindy wel en vrienden als met hoopen,
Soo lang' als het gheluck en kanse met u loopen,
Maer laet van teghen-spoet eens hooren het ghedruys;
Dan is de vrientschap uyt, dan isser niemant 't huys.

Div: L.C.1.1

Wy en hebben niet inde weerelt ghebracht, t'is openbaer dat wy daer niet en connen uyt-draghen.

Div: L.C.1.2

Als t'lijf helt naer der aerd', en totten val ons huysen,
De luys verlaet ons vleesch, ons wooninghe de muysen:
Vint haer de spin te zijn vast aen een swacke muer,
Sy stracx verhanght haer net aen t'huys van haer ghebuer,
Als ons de doot seyt-op het huer-huys van dit leven,
Al wat ons eerst hinck aen, dat gaet ons dan begeven;
Daer leyt dan, siet! den mensch alleen bang' en bedroeft,
Des weerelts troost vergaet, als t'hart meest troost behoeft.

Div: LI.A.1.1

Lieven doet leven.

Div: LI.A.1.2

Ick lagh als doot int graf, ick was als sonder leven,
Eer my u Soon en Son, o Venus, hadd' ghenaeckt:
Sijn vleughels gaf u Soon, u Son gaf my het leven;
Dies ben ick van een romp, een levent dier ghemaeckt.
Ick, die maer was een slouf, ben gheestich op-ghestreken,
Ick, die int duyster lagh, vliegh staegh ontrent het licht,
Ick, die croop, als een worm, hoe ben ick op-ghesteken?
Siet! wat al wonders doet een lodderlijck ghesicht.

Div: LI.B.1.1

Coomt niet tot yet, 't is elcx verdriet.

Div: LI.B.1.2

Soo haest de risp heeft af-geleyt haer swarte vellen,
Vlieght door geheel het huys, en gaet de menschen quellen,
Coomt ongenoot te gast, en om de lichten swerft,
Gaet nestelen in 't bont, en menich cleet bederft.
Als eenich slecht gesel tot eeren wert verheven,
Strax steect hy 't hooft om hoogh: elck dient voor hem te beven,
En denct niet wie hy was; maer steygert in de lucht,
Een die van cleyn, wert groot, maeckt sick te seer geducht.

Div: LI.C.a.1.1

Siet! ick maecket al nieu.

Div: LI.C.a.1.2

Een romp, gheen dier ghelijck, een maecksel sonder wesen,
Is aen het hoogh ghebou des hemels nu gheresen,
Met vleughels wit verciert, en siet van boven of,
Hoe dat den aertschen mensch hier leyt en wroet int stof.
Siet wat verandering! die Christi naem wil draghen,
Moet sijn verdorven aert gheheel en al verjaghen,
En werden soo vernieut, herschapen, en herbout,
Dat hy van d'eerste romp of ramp gansch niet en hout.

Div: LI.C.b.1.1

Die onder der aerden ligghen en slapen sullen opwaken.

Div: LI.C.b.1.2

Als ons beschijnen sal dien grooten dagh des Heeren,
Den boosen vol van straf, den goeden vol van eeren,
Den vromen, die nu leyt int graf doot uyt-ghestreckt,
Sal van sijn diepen slaep dan werden op-gheweckt;
Hy die maer was een worm in dit ellendich leven,
Sal werden van der aerd' ten hemel op-gheheven,
Een wit cleet sonder vleck hem die daer henen lagh,
Sal werden aen-ghedaen. Wel coomt ghewenschten dagh.